“IDI UBINGAK, KANAYON A MAKANGNGEGAK ITI INSULTO KEN PANAGBUGKAW,” kinuna ti babai nga agnagan Patricia. “Diak nasursuro ti mangpakawan. Uray adultoakon, sangkapanunotko ti nakasaktak ken diak maiturturog.” Wen, ti biag a napno iti gura ken sakit ti nakem ket saan a naragsak ken saan a makapasalun-at. Kinapudnona, ipakita dagiti panagadal a dagiti saan a manangpakawan ket posible a . . .

• Bay-anda a dadaelen ti pungtot wenno sakit ti nakem ti relasionda iti sabsabali, nga agresulta iti panangisina iti bagi ken liday

• Nalakada a masaksaktan, madandanagan, wenno madepres

• Sangkapanunotda ti nakasaktanda nga uray la saandan a maragsakan iti biag

• Mariknada a saanda a masursurot dagiti nasayaat a prinsipioda

• Nakarkaro ti stress-da ken nalaklakada a makaala iti sakit, a pakairamanan ti altapresion, sakit iti puso, ken ut-ot iti bagi, kas iti arthritis ken sakit ti ulo *

ANIA TI PANANGPAKAWAN? Ti panangpakawan ket panangpalabas iti nakasaktan ken panangiwaksi iti pungtot, sakit ti nakem, ken panagibales. Dina kayat a sawen a konsintirem ti di umiso nga aramid, wenno palag-anem, wenno pagparangem nga awan ti napasamak. Imbes ketdi, ti panangpakawan ket personal a desision a pinanunot a naimbag, a mangipakita iti determinasion a makikappia gapu iti ayat ken tapno maadda wenno mataginayon ti nasayaat a relasion iti sabali a tao.

Maipakita met a mannakaawat ti maysa no mangpakawan. Ammo ti manangpakawan a tao nga agkamali wenno agbasoltayo amin iti sao ken aramid. (Roma 3:23) Maitunos iti dayta, kuna ti Biblia: “Itultuloyyo nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa no ti asinoman adda pakaigapuan ti reklamona maibusor iti sabali.”—Colosas 3:13.

 Maibagatayo ngarud a ti panangpakawan ket napateg nga aspeto ti ayat, a “naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.” (Colosas 3:14) Gapuna, sigun iti website ti Mayo Clinic, ti panangpakawan ket . . .

• Mangpasayaat iti relasion iti sabsabali, a pakairamanan ti pannakipagrikna, pannakaawat, ken panangngaasi iti nangpasakit kenka

• Mangpasayaat iti mental ken naespirituan a salun-at

• Mangkissay iti panagdanag, stress, ken kinaagresibo

• Mangkissay kadagiti sintoma ti depresion

PAKAWANEM TI BAGIM. Mabalin a ti panangpakawan iti bagi “ti karirigatan nga aramiden,” ngem dayta “ti kapatgan iti salun-at”—iti mental ken pisikal—kuna ti pagbasaan a Disability & Rehabilitation. Ania ti makatulong tapno mapakawanmo ti bagim?

• Dimo panunoten a saanka nga agkamali, akseptarem nga agkamalitayo amin.—Eclesiastes 7:20

• Agsursuroka kadagiti kamalim tapno saanmo a maulit dagita

• Agan-anuska; saan a maikkat iti agpatnag dagiti pagkapuyan ken dakes nga ugali.—Efeso 4:23, 24

• Makikaduaka kadagiti gagayyem a makaparegta, positibo, ken naayat ngem ibagada ti agpayso kenka.—Proverbio 13:20

• No adda nasaktam, aminem dayta ken dagus a dumawatka iti pammakawan. No makikappiaka, natalna ti panunotmo.—Mateo 5:23, 24

Idi nagadal iti Biblia ni Patricia, a nadakamat iti rugi, nasursurona ti mangpakawan. Insuratna: “Naiwaksikon ti pungtot a mangdaddadael iti biagko. Saanakon a marigrigatan ken diak metten parparigaten ti dadduma. Paneknekan dagiti prinsipio ti Biblia nga ay-ayatennatayo ti Dios ken kayatna ti kasayaatan para kadatayo.”

Kinuna ti maysa a lalaki a ni Ron: “Diak makontrol ti panunot ken tignay ti dadduma. Ngem makontrolko ti bagik. No kayatko ti talna, masapul nga ikkatek ti sakit ti nakem. Naawatak a saan a mabalin nga agkadua ti talna ken sakit ti nakem. Nadalusen ti konsiensiak.”