ADDA dagiti mangpili iti “ti situasionmo.” Mabalin nga ibagada, “Naragsakak koma . . .

• “no ad-adu ti kuartak”

• “no mayat ti nakiasawaak”

• “no nasalsalun-atak”

Ngem iti pudpudno a biag, dakdakkel ti epektona iti kinaragsakmo ti panagpampanunotmo, wenno ti panagkitam kadagiti bambanag, no ikompara iti situasionmo ken genes-mo. Nagsayaat a maammuam dayta. Apay? Makontrolmo ngamin ti panagpampanunotmo, saan a kas iti situasionmo wenno iti genes-mo a bassit la ti maaramidam wenno awan ti kontrolmo.

Kuna ti maysa a pagsasao iti Biblia: “Ti puso a narag-o [wenno, naragsak] nasayaat a pangagas, ngem ti espiritu a nadanar magmaganna dagiti tulang.” (Proverbio 17:22) Iti sabali a pannao, dakkel ti epekto ti panagkitam kadagiti bambanag! Nakadepende iti dayta no magaw-atmo dagiti planom wenno sumukoka, wenno, no agbalin a nasayaat wenno dakes ti ugalim gapu kadagiti trahedia.

Mabalin nga adda dagiti saan a kombinsido iti dayta. Baka irasonda:

• ‘Apay koma nga agpammarangak a naragsak no marigrigatanak met?’

• ‘Uray kasano ti kinapositibok, dinto latta mabalbaliwan ti situasionko.’

• ‘Kaykayatko laengen, a, ti agbalin a realistiko ngem ‘tay agar-arapaap.’

Kasla adda met puntoda. Ngem adda a talaga pagimbaganna ti positibo a panagpampanunot. Kas panangiladawan, panunotem dagiti sumaganad a senario.

 Iti pagtrabahuan da Alex ken Brian, adda agduma a proyektoda. Agpadada a dedikado iti trabahoda. Kalpasan a nakita ti superbisorda ti trabahoda, adda dagiti imbagana a dakkel a kamali iti tunggal proyekto.

• Alex: “Adun a panawen ken bannog ti impuonak iti daytoy a proyekto ngem adda latta kamalik! Diak talaga a linia daytoy a trabaho. Uray kasano ti panangikarigatak, dinto latta umanay. Awanto met la serserbina ti panagporsegik.”

• Brian: “Impakita ni boss-ko dagiti nagustuanna iti trabahok, ngem adda latta dagiti serioso a kamalik. Adda dagiti napateg a nasursurok a makatulong tapno nasaysayaatton ti trabahok inton maminsan.”

ANIA TI MAKUNAM?

• Kalpasan ti innem a bulan manipud ita, asinonto ngata ti agbalin a mas naabilidad ken mapangnamnamaan nga empleado—ni Alex wenno ni Brian?

• No sika ti boss, asino kadakuada ti kayatmo nga alaen nga empleadom?

• No maipasangoka iti pannakapaay, asino kadakuada ti kapadam iti reaksion?

Agsublisubli ti liday a marikrikna da Andrea ken Brittney. Ngem agduma ti pamay-anda a mangsango iti situasionda.

• Ti la bagi ni Andrea ti kanayon a pampanunotenna. Dina kayat ti mangaramid iti naimbag para iti dadduma no saan nga isuda ti umuna a mangaramid iti dayta. Irasonna, ‘Apay koma a sayangek ti orasko kadagiti tattao nga awan met maalak?’

• Ikagkagumaan ni Brittney ti agbalin a naimbag ken tumulong iti dadduma, apresiarenda man dayta wenno saan. Sursurotenna ti Nabalitokan a Bilin—tratuenna ti sabsabali a kas iti kayatna a panangtratoda kenkuana. (Lucas 6:31) Para kenkuana, makaparagsak ti panagaramid iti naimbag uray awan kasukatna.

ANIA TI MAKUNAM?

• Asino kada Andrea ken Brittney ti kaykayatmo nga agbalin a gayyem?

• Asino kadakuada ti mas makarikna iti pannakapnek iti relasionda iti sabsabali?

• No makariknaka iti agsublisubli a liday, kasano ti panangsangom iti dayta, kas kadi ken Andrea wenno kas ken Brittney?

Mabalin nga adda dagiti am-ammom a kas kada Brian ken Brittney. Baka panagriknam pay ketdi, kapadam ida. No kasta, sigurado a maawatam a dakkel ti epektona iti biagmo ti panagkitam kadagiti bambanag. Ngem kasanon no kasla ad-adda a kapadam ni Alex wenno ni Andrea? Ammuem ti tallo a pamay-an nga ibagbaga ti Biblia a makatulong tapno maaddaanka iti mas positibo a panagkita kadagiti pakarigatan iti biag.

KUNA TI BIBLIA: “Impakitam kadi a naupayka iti aldaw ti rigat? Kurangto ti bilegmo.”—Proverbio 24:10.

KAYATNA A SAWEN: No negatiboka, maibus ti pigsam a mausarmo koma a mangpasayaat wenno mangsango iti situasionmo.

Kas nasursuro ni Juliza, ti Biblia ket maysa a libro a naglaon kadagiti makatulong a prinsipio. Makatulong kenka dagiti pammagbagana a mangsango kadagiti saan a nasayaat a kasasaad. Kas pagarigan, kuna ti Efeso 4:23: “Mapabarokayo koma iti puersa a mangtigtignay iti panunotyo.”

Kas ipakita dayta a teksto, posible a mabalbaliwam ti panagkitam kadagiti bambanag. Mabalin a ‘mapabarom’ ti panagpampanunotmo. Ngem dayta a ‘panangpabaro,’ wenno panagbalbaliw, ket agtultuloy a proseso.

KUNA TI BIBLIA: “Amin dagiti aldaw daydiay naparigatan dakesda; ngem daydiay maay-ayatan ti pusona addaan padaya a patinayon.”—Proverbio 15:15.

KAYATNA A SAWEN: No puro negatibo ti pampanunotem, mariknam a ‘naparigatanka’ ken kasla ‘dakes,’ wenno naliday ti tunggal aldaw. Ngem no agpokuska kadagiti positibo a bambanag, maaddaanka iti ‘maay-ayatan a puso’ ken agbalinka pay ketdi a nakaragragsak. Ania ti kayatmo? Sika ti agpili.

Ti maysa a nakatulong ken ni Yanko a nangaramid iti dayta ket ti panagbasana iti Biblia. “Nakatulong dayta tapno kanayon a positibo ti panunotek,” kunana. “Diak met pay ketdi linipat dagiti arapaapko ngem nakapokusak kadagiti babassit a banag a kayatko nga aramiden nga ipalubos ti situasionko ita. No sumrek iti panunotko dagiti makapaupay a bambanag, lagipek ti adu a rason no apay a masapul nga agbalinak a naragsak.”

Kas ken Yanko, malabanam ti panagpanunot iti negatibo a bambanag ken masuktam dagita iti positibo a bambanag. No addaka iti narigat a situasion—nalabit adda sakitmo a kas ken ni Yanko—isaludsodmo iti bagim: ‘Talaga kadi nga awanen ti maaramidak iti situasionko? Wenno adda pay met mabalinko a paglusotan?’ Sursuruem ti saan nga agpanunot kadagiti negatibo a bambanag babaen ti panangpunnom iti panunotmo kadagiti makatulong kenka.

KUNA TI BIBLIA: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.” —Aramid 20:35.

KAYATNA A SAWEN: No mangtedka a naimpusuan, makariknaka iti napalalo a pannakapnek. Apay? Ngamin, paset iti pannakaparsuatayo ti panangasikaso iti kasapulan ti sabsabali. (Filipos 2:3, 4; 1 Juan 4:11) Dakkel ti maitulong ti ragsak a resulta ti panangtedmo tapno mapagballigiam dagiti narigat a situasion.

Mangsapulka kadagiti gundaway a maipakitam ti kinamanagsakripisio. Kas pagarigan, mabalin kadi nga ilutuam iti makan ti masakit a kaarrubam? Adda kadi am-ammom a lakay wenno baket nga agkasapulan iti tulong iti trabaho iti balay?

Aywanam ti panagpampanunotmo a kas iti panangaywanmo iti maysa a hardin. Parutem dagiti makadadael a ruot a kinanegatibo. Agmulaka kadagiti bukel ti kinapositibo a naibatay iti realidad, ken abunuam ti biagmo kadagiti aramid a mangparagsak ken mangparegta kenka. Ket sigurado a mas makapnek a biag ti apitem. Dayta ti pammaneknek a talaga a dakkel ti maaramidan ti kinapositibo!