1-3. (a) Ania ti timmaud a kasasaad a mabalin a mangbingaybingay iti nagkauna a kongregasion Kristiano? (b) Kasanotayo a mabenepisiaran no adalentayo daytoy a salaysay iti libro nga Aramid?

 KASUBSUBLI pay laeng da Pablo ken Bernabe iti Antioquia a siudad iti Siria manipud iti damo a panagdaliasatda kas misionero. Maragragsakanda ta ni Jehova “inlukatna kadagiti nasion ti ruangan tapno awatenda ti pammati.” (Ara. 14:26, 27) Malaksid iti dayta, naikasaban ti naimbag a damag iti intero nga Antioquia ket “nakaad-adu” a Gentil ti nainayon iti kongregasion sadiay.—Ara. 11:20-26.

² Ti makapagagar a damag maipapan iti daytoy nga iyaadu dagiti manamati ket mabiiten a dumanon idiay Judea. Ngem imbes a maragsakan ti amin iti daytoy nga irarang-ay, nabatad a kasapulan a mangaramidda iti desision maipapan iti isyu mainaig iti panagpakugit. Ania ti rumbeng a relasion dagiti manamati a Judio ken di Judio, ken kasano koma ti panangmatmat dagiti di Judio iti Mosaiko a Linteg? Ti isyu ket nangpataud iti nakaro a di panagkikinnaawatan a mabalin a mamagbibingaybingay iti kongregasion Kristiano. Kasano a marisut daytoy a parikut?

³ Adu ti masursurotayo a napateg a leksion bayat nga usigentayo daytoy a salaysay iti libro nga Aramid. Dagitoy ti tumulong kadatayo nga agtignay a nainsiriban no kas pagarigan ta adda tumaud nga isyu a mamagbibingaybingay kadatayo ita.

4. Ania a di umiso a kapanunotan ti itantandudo dagiti dadduma a manamati, ken ania a saludsod ti patauden daytoy?

⁴ Insurat ni adalan a Lucas: “Adda simmangpet a lallaki manipud Judea ket insuroda kadagiti kakabsat: ‘No saankayo a makugit sigun iti kaugalian ni Moises, saankayo a maisalakan.’” (Ara. 15:1) Saan a nadakamat no dagitoy “a lallaki manipud Judea” ket dati a Fariseo sakbay a nagbalinda a Kristiano ngem agparang a naimpluensiaanda iti sekta dagiti Judio a nalabes ti panangipaannurotda iti Linteg. Malaksid iti dayta, mabalin nga imbilangda ti bagbagida kas pannakangiwat dagiti apostol ken panglakayen idiay Jerusalem. (Ara. 15:23, 24) Ngem apay nga itantandudo pay laeng dagiti manamati a Judio ti panagpakugit idinto ta 13 a tawen sakbayna, imbilin ti Dios ken apostol  Pedro a maawaten dagiti di nakugit a Gentil iti kongregasion Kristiano? a—Ara. 10:24-29, 44-48.

5, 6. (a) Apay a ti dadduma a Judio a Kristiano kayatda a salimetmetan ti panagpakugit? (b) Ti kadi tulag mainaig iti panagpakugit ket paset ti Abrahamiko a tulag? Ilawlawagmo. (Kitaem ti footnote.)

⁵ Mabalin nga adu ti makagapu. Nalabit a ti maysa ket gapu ta ni Jehova a mismo ti nangibilin iti panagpakugit, ken tanda dayta ti naisangsangayan a relasion kenkuana. Ti panagpakugit ket nangrugi ken Abraham ken iti sangakabbalayanna, sakbay pay a naited ti Linteg ti tulag ngem nagbalin dayta a paset ti Linteg idi agangay. b (Lev. 12:2, 3) Iti sidong ti Mosaiko a Linteg, masapul a makugit uray dagiti ganggannaet tapno mabalinda ti makiraman kadagiti dadduma nga aktibidad a kas iti pannangan iti tinapay a maidasar iti Paskua. (Ex. 12:43, 44, 48, 49) Wen, para kadagiti Judio, narugit ken makarimon ti maysa a lalaki a di nakugit.—Isa. 52:1.

⁶ Kasapulan ngarud ti pammati ken kinapakumbaba iti biang dagiti manamati a Judio tapno maawatda ti baro a pannursuro. Ti Linteg ti tulag ket nasuktanen iti baro a tulag. Gapuna, ti maysa a tao ket saanen nga automatiko nga agbalin a kameng ti ili ti Dios uray no nayanak kas Judio. Iti met biang dagiti Judio a Kristiano nga agnanaed kadagiti komunidad dagiti Judio—kas kadagiti manamati idiay Judea—kasapulan ti tured iti panangipaduyakyak a mamatida ken Kristo ken iti panangawat kadagiti di nakugit a Gentil kas kapammatianda.—Jer. 31:31-33; Luc. 22:20.

7. Ania dagiti kinapudno a saan a natarusan dagiti “lallaki manipud Judea”?

⁷ Siempre, saan a nagbalbaliw dagiti pagalagadan ti Dios. Kas pammaneknek a pudno daytoy, nairaman iti baro a tulag ti anag ti Mosaiko a Linteg. (Mat. 22:36-40) No maipapan iti panagpakugit, kas pagarigan, insurat ni Pablo idi agangay: “Ti agpayso a Judio ket makita iti adda iti pusona, ken ti pannakakugitna ket iti puso babaen ti espiritu, saan a babaen ti naisurat a linteg.” (Roma 2:29; Deut. 10:16) Saan a natarusan dagitoy a “lallaki manipud Judea” ti kinapudno no di ket impapilitda a ti Dios dina pulos winaswas ti linteg mainaig iti panagpakugit. Dumngegda ngata iti panangilawlawag?

8. Apay a nayuman iti bagi a manarawidwid idiay Jerusalem ti isyu mainaig iti panagpakugit?

⁸ Intuloy ni Lucas: “Gapu ta saanda nga agkikinnaawatan ken makisupsupiat kadakuada [dagiti simmangpet a lallaki] da Pablo ken Bernabe, naibaon da Pablo, Bernabe, ken ti dadduma pay a kakabsat a mapan kadagiti apostol ken panglakayen  idiay Jerusalem tapno isaludsodda daytoy a banag.” c (Ara. 15:2) Ti ‘saan a panagkikinnaawatan ken pannakisupiat’ iyanninawna ti natibker a pagtaktakderan ken kombiksion ti agsumbangir a dasig, ket saan a kabaelan a risuten dayta ti kongregasion iti Antioquia. Tapno maadda ti talna ken panagkaykaysa, nainsiriban nga inkeddeng ti kongregasion nga iyumanda dayta a banag “kadagiti apostol ken panglakayen idiay Jerusalem,” a mangbukel idi iti bagi a manarawidwid. Ania ti masursurotayo kadagiti panglakayen idiay Antioquia?

9, 10. Kasano a nangibati iti nasayaat nga ulidan para kadatayo ita dagiti kakabsat idiay Antioquia kasta met da Pablo ken Bernabe?

⁹ Ti maysa a napateg a leksion a masursurotayo ket nasken nga agtalektayo iti organisasion ti Dios. Usigem daytoy: Ammo dagiti kakabsat idiay Antioquia a bin-ig a Judio a Kristiano ti mangbukel iti bagi a manarawidwid. Kaskasdi, nagtalekda iti dayta a bagi a mangrisut iti isyu mainaig iti panagpakugit maibatay iti Kasuratan. Apay? Agtalek ti kongregasion a ni Jehova iturturongna ti bambanag babaen ti nasantuan nga espirituna ken babaen ti Ulo ti kongregasion Kristiano, a ni Jesu-Kristo. (Mat. 28:18, 20; Efe. 1:22, 23) No adda tumaud a napateg nga isyu iti kaaldawantayo, tuladentayo ti nagsayaat nga ulidan dagiti manamati idiay Antioquia babaen ti panagtalek iti organisasion ti Dios ken iti Bagi a Manarawidwid dagiti napulotan a Kristiano.

¹⁰ Mapalagipantayo met iti kinapateg ti kinapakumbaba ken kinaanus. Dinutokan a mismo ti nasantuan nga espiritu da Pablo ken Bernabe a mapan kadagiti nasion, ngem saanda nga inusar ti autoridadda a mangrisut iti daydi met laeng a kanito iti isyu idiay Antioquia mainaig iti panagpakugit. (Ara. 13:2, 3) Kanayonanna, insurat ni Pablo idi agangay: “Napanak [idiay Jerusalem] gapu ta naipalgak a mapanak”—a mangipakita iti panangiwanwan ti Dios iti daytoy a banag. (Gal. 2:2) Ikagkagumaan met ita dagiti panglakayen ti agbalin a napakumbaba ken naanus no adda tumaud nga isyu a mabalin a mamagsisinasina iti kongregasion. Imbes nga  ipapilitda dagiti kapanunotanda, agpannurayda ken Jehova babaen ti panagkonsultada iti Kasuratan ken iti instruksion ken panangiwanwan nga ipapaay ti matalek nga adipen.—Fil. 2:2, 3.

11, 12. Apay a napateg nga aguraytayo ken Jehova?

¹¹ Iti dadduma a kasasaad, mabalin a nasken nga aguraytayo agingga nga ipaay ni Jehova ti nalawlawag a pannakaawat iti maysa a banag. Laglagipem a dagiti kakabsat idi panawen ni Pablo ket naguray agingga idi agarup 49 C.E.—dandani 13 a tawen ti napalabas manipud iti pannakapulot ni Cornelio idi 36 C.E.—sakbay a rinisut ni Jehova ti isyu no masapul a makugit dagiti Gentil. Apay a nagbayag a narisut dayta nga isyu? Nalabit kayat ti Dios nga ikkan dagiti napasnek a Judio iti umdas a panawen a mangawat iti dakkel a panagbalbaliw iti panangmatmatda. Wen ta saan a bassit a banag ti pannakawaswas ti 1,900 ti kabayagnan a tulag mainaig iti panagpakugit a naited iti ipatpategda nga ama a ni Abraham!—Juan 16:12.

¹² Anian a pribilehio ti agpaisuro ken agpasukog iti naanus ken naasi a nailangitan nga Amatayo! Dagiti resultana ket kanayon a nasayaat ken kanayon a pagimbagantayo. (Isa. 48:17, 18; 64:8) Gapuna, saantay koma a sitatangsit nga ipapilit dagiti kapanunotantayo wenno agreklamo no adda dagiti panagbalbaliw iti organisasion wenno no mabalbaliwan ti pannakailawlawag ti sumagmamano a teksto. (Ecl. 7:8) No madlawmo nga adda uray bassit laeng a kasta a tendensiam, nainkararagan nga utobem dagiti naintiempuan a prinsipio a masarakan iti Aramid kapitulo 15. d

13. Kasano a maiparangarangtayo ti kinaanus ni Jehova no iti ministeriotayo?

¹³ Nasken ti kinaanus no iyadalantayo iti Biblia dagiti tattao a marigatan a mangtallikud kadagiti ipatpategda a palso a sursuro wenno di nainkasuratan a kostumbre. Kadagiti kasta a kasasaad, mabalin a saan nga insigida nga agtignay ti espiritu ti Dios iti puso ti estudiante no di ket kasapulan ti umdas a panawen. (1 Cor. 3:6, 7) Masapul nga ikararagtayo met dayta a banag. Iti aniaman a pamay-an ken iti umiso a tiempo, tulongannatayto ti Dios a mangammo no ania ti nainsiriban nga aramidentayo.—1 Juan 5:14.

14, 15. Kasano a pinadayawan ti kongregasion ti Antioquia da Pablo, Bernabe, ken dagiti kakaduada, ken kasano a maikuna a ti kaaddada ket maysa a bendision kadagiti kapammatianda?

¹⁴ Kuna pay ti salaysay ni Lucas: “Idi naitulod idan ti kongregasion iti saan unay nga adayo, intultuloy dagitoy a lallaki ti mapan idiay Fenicia ken Samaria, ket detalyado nga insalaysayda ti pannakakomberte dagiti tattao kadagiti nasion, a nangyeg iti dakkel a rag-o iti amin a kakabsat.” (Ara. 15:3) Ti panangitulod ti kongregasion kada Pablo, Bernabe, ken kadagiti kakaduada ket maysa a tignay a pakakitaan iti Nakristianuan nga ayat kas panagraem kadakuada, a mangyanninaw iti tarigagay ti kongregasion a bendisionan koma ida ti Dios. Maysa pay dayta a nagsayaat nga ulidan nga impasdek dagiti kakabsat idiay Antioquia agpaay kadatayo! Padpadayawam kadi met dagiti kakabsatmo iti pammati, “nangnangruna dagidiay [papanglakayen  a] napinget iti panagsao ken panangisuro”?—1 Tim. 5:17.

¹⁵ Pinaregta ni Pablo ken dagiti kakaduana dagiti padada a Kristiano idiay Fenicia ken Samaria babaen ti “detalyado” a panangisalaysayda kadagiti kapadasanda a nangasaba kadagiti Gentil. Mabalin a karaman kadagiti dimngeg kadakuada dagiti manamati a Judio a nagkamang kadagidiay a rehion kalpasan ti pannakapapatay ni Esteban. Kasta met iti kaaldawantayo, dagiti report maipapan iti panangbendision ni Jehova iti trabaho a panangaramid kadagiti adalan ket makaparegta kadagiti kakabsat, nangruna kadagidiay agpaspasar kadagiti pannubok. Naan-anay kadi a mabembenepisiaranka kadagiti kasta a report babaen ti itatabunom kadagiti Nakristianuan a gimong, asamblea, ken kombension kasta met iti panangbasam kadagiti kapadasan ken pakasaritaan iti biag a naipablaak kadagiti literaturatayo, nayimprenta man wenno iti jw.org?

16. Ania ti mangipakita a nagbalin a dakkel nga isyu ti maipapan iti panagpakugit?

¹⁶ Kalpasan ti agarup 550 a kilometro a panagdaliasatda nga agpaabagatan, nakadanon met laengen ni Pablo ken dagiti kakaduana iti destinasionda. Insurat ni Lucas: “Idi nakadanonda idiay Jerusalem, nasayaat ti panangawat kadakuada ti kongregasion ken dagiti apostol ken panglakayen, ket insalaysayda ti adu a banag nga inaramid ti Dios babaen kadakuada.” (Ara. 15:4) Kaskasdi, “timmakder ti dadduma a kameng ti sekta dagiti Fariseo a nagbalin a manamati ket kinunada: ‘Masapul a makugitda ken maibilin a tungpalenda ti Linteg ni Moises.’” (Ara. 15:5) Nabatad a nagbalin a dakkel nga isyu a masapul a marisut ti maipapan iti pannakakugit dagiti Kristiano a saan a Judio.

17. Siasino ti mangbukel iti bagi a manarawidwid idiay Jerusalem, ken apay a karaman ‘dagiti panglakayen’?

¹⁷ “Masirib dagidiay agpabalakad,” kuna ti Proverbio 13:10. Maitunos iti dayta a nainsiriban a prinsipio, “naguummong dagiti apostol ken panglakayen tapno pagsasaritaanda daytoy a banag [ti isyu mainaig iti panagpakugit].” (Ara. 15:6) “Dagiti apostol ken panglakayen” ti mangibagi iti intero a kongregasion Kristiano, kas iti ar-aramiden ti Bagi a Manarawidwid iti kaaldawantayo. Apay a nakipagtrabaho dagiti “panglakayen” kadagiti apostol? Laglagipem a napapatay idin ni apostol Santiago ken naibalud met iti apagbiit ni apostol Pedro. Gapuna, tapno masigurado nga adda umdas a kakabsat a lallaki a mangitultuloy a mangimaton iti trabaho no kas  pagarigan ta makapasar met iti kasta dagiti dadduma nga apostol, nakipagtrabaho kadakuada dagiti dadduma a kualipikado a napulotan a lallaki.

18, 19. Ania a makaguyugoy a sasao ti inyebkas ni Pedro, ken ania koma ti rumbeng a napanunot dagiti agdengdengngeg kenkuana?

¹⁸ Intuloy ni Lucas: “Kalpasan ti nabara a panagsasarita, timmakder ni Pedro ket kinunana: ‘Kakabsat, pagaammoyo a manipud pay idi, siak ti pinili ti Dios kadatayo tapno mangngeg dagiti tattao kadagiti nasion ti naimbag a damag ket mamatida. Ti Dios, a makaammo iti puso, ti nangsaksi babaen ti panangtedna kadakuada iti nasantuan nga espiritu, kas inaramidna met kadatayo. Impakitana a saan nga agduma ti panangmatmatna kadatayo babaen ti panangdalusna iti pusoda gapu iti pammatida.’” (Ara. 15:7-9) Sigun iti maysa a reperensia, ti Griego a sao a naipatarus kas “nabara a panagsasarita” iti bersikulo 7 ipasimudaagna met ti “panagbirok; panagsaludsod.” Agparang a nagduduma ti kapanunotan dagiti kakabsat ket sipaprangka nga inyebkasda dayta.

¹⁹ Ti makaguyugoy a sasao ni Pedro impalagipna iti amin nga idi 36 C.E., isu ket presente a mismo idi napulotan iti nasantuan nga espiritu dagiti immuna a di nakugit a Gentil a ni Cornelio ken ti pamiliana. Gapuna, no padapada itan ti panangmatmat ni Jehova kadagiti Judio ken di-Judio, adda kadi karbengan ti tao a mangidumduma? Maysa pay, ti pammati ken Kristo, saan a ti panangsalimetmet iti Mosaiko a Linteg, ti mangdalus iti puso ti manamati.—Gal. 2:16.

20. Kasano a dagiti mangitantandudo iti panagpakugit ‘subsubokenda ti Dios’?

²⁰ Maibatay iti di mabalusingsing a pammaneknek manipud iti sao ti Dios ken ti nasantuan nga espiritu, kinuna ni Pedro: “Apay ngarud a subsubokenyo ti Dios babaen ti panangipabaklayyo iti nadagsen nga awit kadagiti adalan a saantayo a kabaelan nga awiten wenno dagidi ammatayo? Iti sabali a bangir, mamatitayo a maisalakantayo babaen ti nagpaiduma a kinaimbag ni Apo Jesus, ket kasta met ti patienda.” (Ara. 15:10, 11) Kinapudnona, dagiti mangitantandudo iti panagpakugit ‘subsubokenda ti Dios,’ wenno ‘ib-ibusenda ti pasensiana,’ sigun iti dadduma a patarus. Ipapaalagadda kadagiti Gentil ti linteg a saan a kabaelan a tungpalen a naan-anay dagiti Judio a mismo a pakaigapuan ti pannakailunodda iti ipapatay. (Gal. 3:10) Dagiti Judio nga agdengdengngeg ken Pedro agyamanda ketdi koma iti Dios gapu iti di kaikarian a kinamanangngaasi nga impakita ti Dios babaen ken Jesus.

21. Iti naangay a taripnong, ania ti naitulong da Bernabe ken Pablo?

²¹ Nabatad a dagiti sasao ni Pedro ket dakkel ti epektona kadagiti dumdumngeg ta “nagulimek ti intero a grupo.” Kalpasanna, insalaysay da Bernabe ken Pablo ti “adu a pagilasinan ken nakaskasdaaw a bambanag nga inaramid ti Dios iti tengnga dagiti nasion babaen kadakuada.” (Ara. 15:12) Ita, nakasaganan dagiti apostol ken papanglakayen a mangtingiting kadagiti amin a pammaneknek ken mangaramid iti desision a nabatad a mangiparangarang iti pagayatan ti Dios maipapan iti panagpakugit.

22-24. (a) Kasano a tultuladen ti Bagi a Manarawidwid ita ti ulidan nga impasdek ti nagkauna a bagi a manarawidwid? (b) Kasano a maipakita dagiti amin a panglakayen ti panagraemda iti nateokratikuan nga autoridad?

²² Iti met kaaldawantayo, no agmimiting dagiti miembro ti Bagi a Manarawidwid, agpaiwanwanda iti Sao ti Dios ken sipapasnek nga ikararagda ti tulong ti nasantuan nga espiritu. (Sal. 119:105; Mat. 7:7-11) Tapno makaaramidda iti desision a nalawag  a mangiparangarang iti pagayatan ti Dios, maikkan a nasaksakbay ti tunggal miembro ti Bagi a Manarawidwid iti listaan dagiti pagmimitinganda tapno nainkararagan a mausigda dagita a banag. (Prov. 15:28) Bayat ti miting dagitoy a napulotan a kakabsat, nawaya ken sidadayaw nga iyebkasda ti kapanunotanda ken masansan nga usarenda ti Biblia.

²³ Masapul a tuladen dayta dagiti panglakayen iti kongregasion. Ket no adda dakkel a parikut a saan latta a marisut dagiti panglakayen kalpasan ti panangtingitingda kadagiti bambanag, mabalinda ti makiuman iti sanga nga opisina wenno kadagiti nadutokan a pannakabagina, kas kadagiti manangaywan iti sirkito. Ti sanga nga opisina mabalinna met ti agsurat iti Bagi a Manarawidwid no kasapulan.

²⁴ Wen, bendisionan ni Jehova dagidiay agpaspasakup iti nateokratikuan nga urnos ken dagidiay mangiparparangarang iti kinapakumbaba, kinasungdo, ken kinaanus. Kas makitatayo iti sumaganad a kapitulo, dagiti gunggona nga itden ti Dios kadagidiay mangaramid iti dayta ket napaypayso a talna, naespirituan a kinarang-ay, ken Nakristianuan a panagkaykaysa.