APENDISE
Ania ti Sheol ken Hades?
ITI Biblia, kadagiti orihinal a pagsasao a naaramat idi naisurat, nausar ti Hebreo a sao a sheʼohlʹ ken ti kaibatoganna iti Griego a haiʹdes iti nasurok a 70 a daras. Agpada a mainaig dagitoy a sao iti ipapatay. “Tanem,” “impierno,” wenno “abut” ti nausar iti dadduma a patarus ti Biblia. Nupay kasta, iti kaaduan a pagsasao, awan dagiti sao a makaited iti naan-anay nga anag dagitoy a Hebreo ken Griego a sao. Dayta ti gapuna nga inusar ti Baro a Lubong a Patarus dagiti sao a “Sheol” ken “Hades.” Ania a talaga ti kayat a sawen dagitoy a sao? Kitaentayo no kasano a nausar dagitoy kadagiti nadumaduma a teksto iti Biblia.
Kuna ti Eclesiastes 9:10: “Awan ti aramid wenno uray gakat wenno uray pannakaammo wenno uray sirib idiay Sheol, ti disso a papanam.” Kayatna kadi a sawen a ti Sheol ket maysa nga espesipiko wenno indibidual a pagitaneman a mabalin a nakaitabonan ti pimmusay a patpatgentayo iti biag? Saan. No maysa a disso a pagitabonan ti tuktukoyen ti Biblia, saan a sheʼohlʹ ken haiʹdes ti nausar no di ket sabali a Hebreo ken Griego a sasao. (Genesis 23:7-9; Mateo 28:1) Saan met a nausar iti Biblia ti sao a “Sheol” para iti disso a sangsangkamaysa a pakaitabonan ti sumagmamano a tattao, kas iti tanem nga agpaay iti maysa a pamilia wenno iti adu a tattao.—Genesis 49:30, 31.
No kasta, ania a disso ti tuktukoyen ti “Sheol”? Ipakita ti Sao ti Dios a saan a basta nalawa a pagitaneman ti tuktukoyen ti “Sheol” wenno “Hades.” Kas pagarigan, kuna ti Isaias 5:14 a ‘nalawa ti Sheol ket linuktanna a naimbag ti ngiwatna iti labes pay dagiti pagpatinggaan.’ Nupay di mabilang a natay a tattao ti inalun-onen ti Sheol, kas man la kanayon a mabisin. (Proverbio 30:15, 16) Saan a kas iti literal a pagitaneman, a limitado laeng ti kaadu dagiti natay a malaonna, ti ‘Sheol ket saan a mapmapnek.’ (Proverbio 27:20) Kayatna a sawen, pulos a dinto mapno ti Sheol. Adda latta pagyanan. No kasta, saan a literal a disso ti Sheol wenno Hades. Imbes ketdi, isu dayta ti pakadagupan a tanem ti natay a sangatauan, ti piguratibo a disso nga ayan ti kaaduan iti sangatauan a matmaturog ken patay.
* (Job 14:13; Aramid 2:31; Apocalipsis 20:13) Ipakita pay ti Sao ti Dios a saan laeng a dagidiay nagserbi ken ni Jehova ti adda iti Sheol wenno Hades no di pay ket dagiti adu a saan a nagserbi kenkuana. (Genesis 37:35; Salmo 55:15) Gapuna, isursuro ti Biblia nga addanto “panagungar agpadpada dagiti nalinteg ken dagiti nakillo.”—Aramid 24:15.
Ad-adda a maawatantayo ti kaipapanan ti “Sheol” ken “Hades” no usigentayo ti isursuro ti Biblia maipapan iti panagungar. Ipakita ti Sao ti Dios nga agungarto dagiti natay nga adda iti Sheol ken Hades.^ par. 4 Maisupadi iti dayta, dagiti natay a saanto a mapagungar ket naikuna nga addada “idiay Gehenna,” saan nga idiay Sheol wenno Hades. (Mateo 5:30; 10:28; 23:33) Kas iti Sheol ken Hades, saan a literal a disso ti Gehenna.