KAPITULO 4

Apay a Nagsina da Tatang ken Nanang?

“Addaak idi idiay balay idi pinanawan ni Tatang ni Nanang. Innem laeng ti tawenko idi isu a diak ammo no ania ti mapaspasamak. Addaak iti salas nga agbuybuya iti TV idi mangngegko nga agan-anug-og ni Nanang ken agpakpakaasi a saan koma a panawan ni Tatang. Adda maleta nga iggem ni Tatang nga immulog. Nagparintumeng sa binisongnak ken kinunana, ‘Laglagipem nga ay-ayatenka, anakko.’ Kalpasanna, pimmanawen ni Tatang. Nabayag a saanko a nakitkita ni tatangko sipud idi. Mabutengak pay amangan no panawannak met ni Nanang.”​—Elaine, 19.

 NO AGSINA dagiti dadakkelmo, kasla agtupak kenka ti langit ken daga ken agbalin a miserable ti intero a biagmo. Masansan a makariknaka iti napalalo a bain, gura, danag, buteng a mapanawan, pannakakonsiensia, leddaang, ken dakkel a pukaw​—ken kayatmo pay ketdi ti agibales.

Mabalin a kasta ti marikriknam no nabiit pay a nagsina dagiti dadakkelmo. Saan a nakaskasdaaw dayta ta ti Namarsua kadatayo kayatna a dagiti annak ket padakkelen nga agpadpada ti ama ken ina. (Efeso 6:1-3) Ita, awanen ti maysa kadagiti nagannak kenka nga inaldaw a kalanglangenmo ken patpatgem unay. “Ay-ayatek unay ni tatangko ken kayatko a makadua,” kuna ni Daniel, a nagsina dagiti dadakkelna idi agtawen iti pito. “Ngem ni Nanang ti nakaitalkanmi.”

No Apay nga Agsina Dagiti Nagannak

Masansan a masdaaw dagiti annak no agsina dagiti dadakkelda gapu ta awan met ti ammoda a problema. Kuna ni Rachel nga agtawen iti 15 idi nagsina dagiti dadakkelna: “Nabiglaak idi nagsina da Tatang ken Nanang. Kunak no ay-ayatenda ti maysa ken maysa.” Uray pay no agap-apa dagiti nagannak, mabalin a nasakit latta no ipaypaysodan ti agsina!

Kaaduanna nga agsina dagiti nagannak no nakaaramid iti seksual nga imoralidad ti maysa kadakuada. Kadagiti kasta a kasasaad, ipalubos ti Dios a makisina ti saan a nakabasol nga asawa ken mabalinna ti makiasawa manen. (Mateo 19:9) Iti dadduma a kasasaad, ti “pungtot ken panagririaw ken nabassawang a panagsasao,” ket agtungpal iti kinaranggas, a mamagdanag iti maysa kadagiti nagannak maipapan iti pisikal a pagimbaganna ken dagiti annakda.​—Efeso 4:31.

Pudno nga adda dagiti agassawa nga agsina uray no awan met ti nadagsen a rason. Imbes a solbarenda ti problemada, agsinada lattan gapu ta “saanda kanon a naragsak” wenno “saandan nga ay-ayaten ti tunggal maysa.” Saan a makaay-ayo daytoy iti Dios gapu ta ‘kagurana ti panagdiborsio’ iti kasta a rason. (Malakias 2:16) Impasimudaag ni Jesus a mabalin a mariribuk ti dadduma a pamilia no agbalin a Kristiano ti maysa kadagiti nagannak.​—Mateo 10:34-36.

 Aniaman ti kasasaad, no saan nga ibaga dagiti dadakkelmo wenno no saanda a sungbatan amin a saludsodmo no apay a nagsinada, dina kayat a sawen a saandakan nga ay-ayaten. Nalabit saanda pay laeng a kayat a pagsaritaan dayta gapu ta nasakit pay laeng kadakuada ti napasamak. (Proverbio 24:10) Ken mabalin a mabainda a mangibaga kenka kadagiti nagkuranganda.

No Ania ti Mabalinmo nga Aramiden

Ammuem no ania dagiti pagdandanagam. Mabalin a saanen a kas iti dati ti biagmo gapu iti panagsina dagiti dadakkelmo. Madanagankan kadagiti banag a saanmo met idi a pakadanagan. Uray pay no kasta, mabalinmo a kissayan dagiti pagdandanagam no ammuem nga umuna no ania dagita. Markaam iti ✔ ti abay ti pagdandanagam unay, wenno isuratmo ti bukodmo a sungbat iti abay ti “Dadduma pay.”

□ Panawannak met ni nanang wenno ni tatangko.

□ Rumigaten ti panagbiagmi.

□ Basolko ti panagsina dagiti dadakkelko.

□ No makiasawaak, baka agsinakaminto met.

□ Dadduma pay ․․․․․

Ibagam dagiti pakadanagam. Kuna ni Ari Solomon nga adda “tiempo ti panagsao.” (Eclesiastes 3:7) Isu nga ikagumaam nga ammuen ti nasayaat a tiempo a pannakisaritam kadagiti dadakkelmo tapno ibagam dagiti pakadanagam. Ibagam kadakuada a malmaldaanganka unay wenno maburburiboranka. Mabalin nga ilawlawagda kenka no ania ti mapaspasamak tapno lumag-an ti barukongmo. No saandaka pay laeng nga ikaskaso, mabalinmo ti makisarita iti nataengan ti panagpampanunotna a gayyem. Ikagumaam ti agpatulong iti kasta a gayyem. Mabang-aranka no adda pangipeksaam iti marikriknam.​—Proverbio 17:17.

Kangrunaan iti amin, sidadaan a dumngeg kenka ti nailangitan  nga Amam, ti “Managdengngeg iti kararag.” (Salmo 65:2) Ibukbokmo kenkuana ti linaon ti pusom ‘agsipud ta isu maseknan kenka.’​—1 Pedro 5:7.

No Ania ti Saanmo nga Ar-aramiden

Dika agipempen iti sakit ti nakem. Kuna ni Daniel a nadakamat itay: “Ti laeng bagbagida ti pampanunoten dagiti dadakkelko. Saanda nga ikabkabilangan ti riknami ken no ania ti epektona kadakami ti panagsinada.” Maawatantayo ti rikna ni Daniel ken mabalin a pudno ti imbagana. Ngem ania ti sungbatmo kadagiti sumaganad a saludsod? Isuratmo ti sungbatmo iti linia.

Ania ti dakes nga epektona ken Daniel no agimula iti sakit ti nakem ken gura? (Basaen ti Proverbio 29:22.) ․․․․․

Uray no narigat, apay a nasayaat no ikagumaan ni Daniel a pakawanen dagiti dadakkelna gapu iti saem nga inyegda kenkuana? (Basaen ti Efeso 4:31, 32.) ․․․․․

Kasano a ti kinapudno a nailanad iti Roma 3:23 ket makatulong ken Daniel a maaddaan iti realistiko a panangmatmat kadagiti dadakkelna? ․․․․․

Saanka nga agrebelde. “Saanakon a naragsak sipud idi nagsina dagiti dadakkelko,” kuna ni Denny. “Saankon a mayul-ulo ti ageskuela ken adda maysa a tawen a saanak a  nakapasa. Kalpasan dayta . . . nagbalinak a paan-anawa iti klasemi ken masansan a makirambolak.”

Iti panagkunam, apay ngata a nagbalin a paan-anawa ni Denny iti eskuelaan? ․․․․․

Apay a masansan a makirambol? ․․․․․

No kayatmo a papasan dagiti dadakkelmo babaen ti panagrebeldem, kasano a makatulong ti prinsipio iti Galacia 6:7 tapno maaddaanka iti umiso a panangmatmat kadagiti dadakkelmo? ․․․․․

 No Ania ti Manamnamam iti Masanguanan

No natukkol ti tulangmo, naan-anay laeng nga umimbag dayta kalpasan ti sumagmamano a lawas wenno bulan pay ketdi. Umasping iti dayta, kasapulan ti panawen tapno maiwaksi ti sakit ti nakem. Kuna ti dadduma nga eksperto a mailiwliwag ti kakaruan nga epekto ti panagsina iti las-ud ti tallo a tawen. Kasla napaut unay dayta, ngem laglagipem nga adu pay ti mapasamak sakbay a maawatmo ti kasasaadmo.

Masapul nga aramidem manen dagiti gagangay a rutinam iti pagtaenganyo a nabaybay-am idi nagsina dagiti dadakkelmo. Kasapulan met ti panawen tapno mailiwliwag dagiti dadakkelmo ti napasamak. Inton dumteng dayta a panawen, mabalin a maasikasodakanton. Bayat nga agsubli manen a kas iti dati ti biagmo, mariknam a normal manen dagiti bambanag.

ADU PAY TI MABASAM MAIPAPAN ITI DAYTOY A TOPIKO ITI TOMO 2, KAPITULO 25

ITI SUMAGANAD A KAPITULO

Saanmo a maaklon no agasawa manen ni tatang wenno ni nanangmo? Ania ti aramidem tapno maawatmo dayta?

NAPAPATEG A TEKSTO

“Adda . . . tiempo ti panangpaimbag.”​—Eclesiastes 3:1, 3.

BALAKAD

No nagsina dagiti dadakkelmo, mabalin a maysa kadakuada wenno agpadada a nakabasol. Ikagumaam nga ammuen dagita tapno saanmonto a tultuladen inton naasawaankan.​—Proverbio 27:12.

AMMOM KADI . . . ?

Mabalin a naragsakto ti panagasawam uray no saan a kasta ti napasamak kadagiti dadakkelmo.

DAGITI ARAMIDEK!

Kayatko nga ipeksa dagiti pakadanagak ken ni (isuratmo ti nagan ti nataengan ti panagpampanunotna a gayyem a kayatmo a kasarita) ․․․․․

Kayatko a papasan dagiti dadakkelko babaen ti panagrebeldek. Ngem tapno saanko a maaramid daytoy, masapul nga: ․․․․․

Ti kayatko a saludsoden kadagiti dadakkelko maipapan iti daytoy a banag ket ․․․․․

ANIA TI MAKUNAM?

● Apay a mabalin a saan a kayat nga ibaga kenka dagiti dadakkelmo no apay a nagsinada?

● Apay a napateg a laglagipem a nagsina dagiti dadakkelmo gapu iti problemada saan ket a gapu kenka?

[Blurb iti panid 32]

Kasta unay ti leddaangko ken inaldaw nga agsangsangitak idi pinanawannakami ni nanangko. Ngem masansan nga agkarkararagak, kanayon a tumultulongak kadagiti sabsabali, ken nakisinningedak kadagiti nataengan ti panagpampanunotna. Babaen kadagita, nariknak a tultulongannak ni Jehova a Dios a mangiliwliwag iti napasamak.’’​—Natalie

[Ladawan iti panid 33]

Ti panangiliwliwag iti panagsina dagiti dadakkelmo ket mayarig iti panangpaimbag iti natukkol a takiag​—nasakit daytoy a proseso ngem umimbagkanto