KỤ IRYA NYA ẸLA ỌLẸ WẸẸ: À wẹẹ jẹ bwu ẹga ọ-ya ang omeme nya alene guru. À yẹ nyori iru nyaa da abene, ido nya ịkịla pwọ chajị nya ẹnụ bala enyi. Apa nya ịhyẹ nyaa bwú chịịrụ. Ọhẹ tị juwa kọ datị hi ịkịla. Ọ chọnụ wuu juwa lẹpwụ-lẹpwụ. Ọ hụ́hị, la chịra-chịra jaabwọ kị họọ bwu ọmwụ ọdada. Ọọwa a tọ ọngọ wẹẹ kpang ụgbẹyị wo ẹẹ, “Ị me ọwẹ kpanjẹ gụ ịkịla?” Ọ wẹ nyị ehe, nyị dọmwụ moo ene nya ịkịla, nyị́ tị nwụlọọ ẹnẹnẹhẹ lẹka. À myịmyị tọ wo, “Ị nwụ́ ang kụrwọọ datị hi ịkịla?” Ọ wẹ nyị ehe, ọwa ẹnụ nya-à chị gụgụ wuu lẹ. Ọwa enyi nya-à do gụgụ wuu lẹ. Angịnyị lụmẹ-lụmẹ nyị dọmwụ maga nyọka tọọ ayịreji lẹ. Ọhẹka à ka juwa me irya nya ang ọlẹ kị kpa me ang ọwẹ?

ỊBayịbụụ lala ang omeme ọdatị ọwẹ. O ri ụpwụ onyogo, ị dọmwụ dọọ kpa ene nya iru nya apwụ ịkịla. Ịlẹhị lẹ, apwụ inyogo ịkịla juwa. Ma, lala ang omeme ịlẹ kị da abene lalẹ, apwụ inyogo ịwẹ bịrị yẹẹyẹẹ jaabwọ ká ụka wẹẹ chịpwụrụ lẹ. Ọ-chụ pwokwita, ẹla nya angị chị ang ehe ịlẹ kị da ẹ-ẹpwụ nya apwụ ịịwa á ju apyobwuna kaka, chajị ẹla ọmẹjẹ inyeewe ịlẹ kị ju ọdahịhile gụ kpehe kaka pwọ ịnyaa ọmwụ cheji lẹ. Ọngịnyị ka họ ịlọmwụ elego myị́ kori kọ kpa ẹla ọmẹjẹ nyaa u-uhye nya utoji họ ụkụrwọ. Iru nya apwụ inyogo ịlẹ kị da lẹ, àpwụ̀ nyaa kem à hi da wẹ alẹ ẹẹ; apa ihihi nyaa byi lee ọ-dọmwụ tayịreji lẹ.

ỊBayịbụụ ọwa tị datị gbang-gbang hi apwụ ịwẹ. Ọ gụ ẹka ụnọ ịta da ohu ịrụ kị dọmwụ nya ọ-dọọ da lẹ, ịngịngịhyẹ-ẹ́ tị họọ ka daalẹ. Nanana nyori angịnyị maga nyọka tọọ ayịreji ẹ-ẹpwụ nya ẹka ịwẹ, ị́ jwọọ họ myị́ ka. Ị chị iru nyaa ịla, ị da ehile hiloo, bala ọ-kpa ọnụ bịrọọ, ma aga ọmama nyaa ri odudu. Ọkọkọ nyọlẹ kọ ka chịka, lee o-ju apyobwuna kaka ọọlajị nya ang ọjẹ́jẹ inyeewe, ẹla ọlẹ kọ ya gbalẹ-gbalẹ anginyi à jam myị ju alẹ wẹẹ lẹ.​—Yẹ akpa ọlẹ ko ri “ỊBayịbụụ Hogo Lẹ Lee ọ-Tị́ Yẹ Ẹla Ịla Ịlahị Ịnyị?”

À tị ka juwa me irya ju ịlọng myị́ kori ká ẹla ọmẹjẹ ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ á ju apyobwuna hahị daalẹ wẹẹ. Nyọka yé ọwẹwẹ, tịlọng ịtọ ẹla ịlẹ wo: ‘Ịyẹ à tị́ ri akama nya angịnyị ehe gụgụ wuu alẹ? Iyina bwu ẹpwụ nyaa à tị́ luhihi gụ?’ Ọhẹka à ka kụ irya nya ẹwụ, ọhụ ọchịrị, ugu-ẹla ọhọhọ, bala oyi oyiyi bala ọnọọkịla omeme nya alegbeju. Ahị kụ ẹhị yẹ ẹla ọmẹjẹ nya ịBayịbụụ ịhyẹ wẹẹ. Jaabwọ kahị wẹẹ họ ịnyị, tịlọng wo, ‘Kori ká angịnyị á kpa ẹla ịlẹ họ ụkụrwọ, odehe ka há gụ ọlẹ?’

OKPUNYI ỌHỌHỌ

“Angịlẹ kị kaa họ ká angịnyị aanaa kaa hụ ta awụlẹ lokpunyi, angịịwa ka pyẹẹẹ. Ịwa ị ka wụrụ anyị nya Ohe Oluhye lẹ!” (ỊMatiyu 5:9) “Anụ́-ụ juwa kpa ọngịrị nyanụ wuu họ ang myị́ ang wuu jaabwọ kọ ka chịkpẹẹ hanụ nyọka họ chajị kaanụ bala angịnyị ehe wuu ka hụ la okpunyi mẹ.”​—Ala iRom 12:18.

AHYẸẸRWẸRWA BALA ỌHỊNYỌHI

“Angịlẹ kị kaa yẹ angịnyị ehe aanaa ahyẹẹrwẹrwa, angịịwa ka pyẹẹẹ. Ohe Oluhye ka yaa ahyẹẹrwẹrwa!” (ỊMatiyu 5:7) “Kanụ juwa la ugbodu ojuju onyudiyo ẹ-ẹga nya awụlẹ mẹ. Ó ri ká angịhyẹ lẹpwụ nyanụ á họ ẹla o-hi awụlẹ ọnụ juwa aalẹ, anụ́-ụ juwa la ọhịnyọhi ha awụlẹ mẹ. Chajị jaabwọ ká Ọngọlahị ayịdang hịnyọhi ịhọbịrị ịhọhọ nyanụ hanụ wẹẹ, ịnyịnyị, anụ tịtị ka juwa hịnyọhi ọhọbịrị nya awụlẹ ha awụlẹ pyii lẹlẹ.”​—Ala iKolosi 3:13.

O-WO LAWỤLẸ NYA ẸPWỤMA ỊDATỊ-DATỊ

“Ịwọ ookpokpo, Ohe Oluhye a tị kpa họ ọng myị́ ọng olepwoja myị́ epwoja nya odehe ọlẹ wuu lẹ.” (Ụkụrwọ nya Alẹrụ 17:26) “Ohe Oluhye . . . á ri ọngọ kaa ji oye nya ọngọngọhẹ datị kpong-kpong ka. Ma, ọng myị́ ọng olepwoja ọnyị myị ọnyị nya odehe ọlẹ wuu, kọ juwa juhi nya Ohe Oluhye bala o-juwa họ abwẹla ọnyịịla ị-ịlahị nya Ohe Oluhye lẹ aalẹ, Ohe Oluhye tịtị ka ye ọngọọwa lala ọngịnyị nyamwụ pyii ịnyịnyị lẹ.”​—Ụkụrwọ nya Alẹrụ 10:34, 35.

ẸHỊ Ọ-KPA JU ODEHE

“Ụka ọọwa, Amkpaa Ohe Oluhye kpa ọlẹng nya ọgbanyẹ-ọgbanyẹ ọwẹ kele ka ẹrụ ọla Idẹn lẹ, Ohe Oluhye a byoo yẹkẹẹ, ‘Aa wu ẹrụ am̀ ẹ-ẹgẹlẹ ká juwa kpẹhị rịrọọ mẹ.’” (Ọmwụ Ọdada 2:15) “Angịlẹ wuu kị tị jam ta ụkụrwọ nyang, Ahụ Ohe Oluhye ayịreji odehe ọlẹ wuu lẹ, ụka ọlẹ ká tị ka kpa ta angịịwa ayịreji kwiwa, tị pwụ eji ịnyịnyị lẹ.”​—Ọwụrụụ-wụrụ 11:18.

ẸHỊ Ọ-CHỊ NYÀNYÀ BALA ỤYA ỌHỌHỌ Ọ-WỤ́ ANGỊNYỊ EJE

“Anụ kpahị ju ịlọnụ ọgwọgụ kanụ cheji ba imajẹ ọlala ẹ-ẹga nya ang nya angịnyị aananụ mẹ. Chajị, ẹ-ẹpwụ nya ụdụ ọkpụkpụ nya odehe ọlẹ, ọhịhị nya ọngịnyị ehe a do pịlẹ kpong-kpong ka.” (ILuku 12:15) “Ma, lẹẹlẹẹ lẹ, anụ dọmwụ myị kanụ juwa kpa ẹlẹlẹ nyanụ ya ẹlẹlẹhẹ rụ́ ụya ọhọhọ lee oja onyobyi ojaja rụ́ abwẹla ịlẹ kị chịrị ị-ịlahị nya Ohe Oluhye kaka lee o-juwa ja oja rụ́ ẹhị ọ-chị nyanya nya ang nya angịnyị angịkịla kpong-kpong kaka ịnyịnyị. Chajị, ọ́ chịla ká angịnyị nya Ohe Oluhye ka myịmyị-ị̀ juwa họ ụma nya ang ịlịịwẹ tụtụm kaka.”​—Ala Efesọsị 5:3.

ẸLỊLẸHỊ OYAYA BALA ỤKỤRWỌ Ọ-HỌ YẸẸYẸẸ

“Ahị tịtọ nyọka họ ẹla ba ẹlịlẹhị jẹ ẹ-ẹpwụ nya ang myị́ ang wuu.” (Ala iHiburu 13:18, NW ) “Ahụ ọngọlẹ ká kaa yi oyi ene-ene, a myịmyị juwa yi oyi kaka! Ọkọkọ nya ọọwa lẹ, ọngọọwa a juwa họ ụkụrwọ lụbwọ nya ịlọmwụ jaabwọ kọ chịla, chajị kọ ka jẹ́-ẹ la ang ọgwọgụ juwa nyọka da ikpehika ụbwọ ịnyịnyị mẹ.”​—Ala Efesọsị 4:28.

ANG ODUDU KỌ BABA NYỌKA DA ANGỊ LA AKAMA ỤBWỌ

“Ju angịlẹ ká ọkịlẹtụ juwa kpaa enyi ọhụ, kanụ juwa da angị dẹwụ-dẹwụ ẹ-ẹpwụ nya ọmyịmyị ọlala nyaa ụbwọ bala o-juwa la ugbodu ojuju onyudiyo ẹ-ẹga nya angịnyị wuu mẹ!” (1 Ala ịTẹsalonika 5:14) “Juwa kpẹhị rịrị anyị-egu ụka wuu bala ọ-ka juwa da ịhụ-egu ụbwọ ẹ-ẹpwụ nya akama nyaa.”​—IJemsi 1:27.

ỊBayịbụụ á gu ẹnyị nya abwẹla ịwẹ kem ka. Ọ mẹjẹ́ẹhị nyọka la ọháha u-uhye nya ọmẹjẹ ịwẹ bala abwọlẹ kahị ka kpa họ ụkụrwọ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyahị. Kori ká angịnyị lụmẹ-lụmẹ á kpa ẹla ọmẹjẹ ịwẹ họ ụkụrwọ, ọdatị á ka ji u-uhye nya akama nya angịnyị ehe ka? Lẹ ọlẹẹlẹẹ ọlẹ, ọmẹjẹ ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ à dọmwụ ju apyobwuna bala o-pwoku gụgụ wuu lẹ! Ma, ịyẹ ẹla ọmẹjẹ ọlẹpwụ nya ịBayịbụụ à tị́ ka jẹ́-ẹ họ hang lẹẹlẹẹ?

Ọngịnyị ehe ọlẹ kọ jẹ́ ẹla gụgụ wuu yẹkẹẹ: “Ẹla ọjẹ́jẹ kaa chị ịlọmwụ ehe bwula ang ịlẹ kọ kaa họ.” (ỊMatiyu 11:19, NW) Ẹ-ẹlịlẹhị à wẹ ka? À kaa jẹ́ ẹla ọlẹ kọ há datị ụka ká yẹ ocheju nyamwụ kori ká kpa họ ụkụrwọ. Lẹ à ka towo myị́: ‘Kori ká ịBayịbụụ á ju apyobwuna ịnyịlẹhị lẹ, ọ́ chịla kam ka yẹ ụkụrwọ ụbwọ nyamwụ ẹ-ẹpwụ nya ọhịhị nyam ka? Ọ tị́ ju apyobwuna nya ẹlịyẹ u-uhye nya akama ịlẹ kam la lẹẹlẹẹ?’ Kụ ẹhị yẹ ọ-chụ pwokwita lẹẹ wẹẹ.

Ọhịhị nya Delphine * la etu, myị̀ la ụkụrwọ, bala o-ju ahi ọwawa ẹ-ẹpwụ. Ọọwa lụka ọ-mwaa lẹ, akama lụmẹ-lụmẹ à wẹ chọọ ọgụ lụka ookpokpo lẹlẹ. Ọnyị ọyẹẹnọ nyamwụ gbu. Ọwa bala ọrụmwụ pwà awụlẹ. Okpoko nyamwụ gwọọ myị́. O yẹkẹẹ: “Ḿ jẹ́ ọngọlẹ kam ri datị kaka. Ḿ la ọnyị la ka, ḿ la ọrụ la ka, ḿ la ẹpwa la ka. Ḿ ju ịlọm apyobwuna nya ịngịngịhyẹ kaka, ḿ jẹ́ ịlahị bala ẹkpẹ nyịlọm ka, ọngịrị wuu gụm myị́, ḿ kaa kụ irya nya ijuju kpong-kpong ka.”

Ụka ọwẹ Delphine à yẹ ọ-họ jịra nya omyi ẹla ịlẹ yẹẹyẹẹ ẹẹ: “Ehe oriri [nya angịnyị ehe] wuu ri ẹka iwo irwiye, angị la kpịra-kpịra tị ka hị pwụ ẹka iwo ineku myị, ẹka ịịwa wuu tị myị̀ lakama bala ọjụjụ, ahyaahị lẹ, ọhịhị à myị pwẹẹẹ lẹ, egbahị nya ịnyahị à go lẹlẹ.”​—Eje Ọnyịịla 90:10.

Delphine ka ẹpwụ nya ịBayịbụụ ụka nya akama nyamwụ. Ẹla ọlẹ kọ họ họọ kpịpyọ lụmẹ. Jaabwọ ká egbeju nya ẹla ịta ị-ba ọlẹ ba mẹjẹ, iru nya angịkịla wẹ ka yẹ nyori ịBayịbụụ daa ụbwọ yẹẹyẹẹ nyọlẹ kị kpa ẹla ọlụwa họ ụkụrwọ ụka nya akama nyaa. Ị wẹ ka yẹ nyori ịBayịbụụ lala ang omeme ọlẹ kahị ya ẹla rụ́ lalẹ bwu ọmwu ọdada. Ọ datị hi iru nya apwụ ịkịla ịlẹ kị kaa hogo bala o-ju apyobwuna ka, kori kọ nọ chẹẹ. À ya kị tịng tị kpa ang abwọ ọkịla họ ịBayịbụụ ịnyịlẹhị ka? À ya ká irya nya Ohe à juwa ẹ-ẹpwụ nyamwụ ọkọkọ nya irya nya angịnyị ehe ka?​—1 Ala ịTẹsalonika 2:13.

Ọhẹka ahụ ịnyịnyị yẹ nyori ọhịhị la kpii bala ọ-myị̀ la akama ịnyịlẹhị. Akama iyina à tị́ kaa yẹ rịrịng ahụ? Ale a tị́ kaa ka nyọka yé ẹjẹ ọkpụ́kpụ, ụbwọ ọdada, bala irya ojuju?

Ahị kụ ẹhị yẹ agbẹyị ịta ịlẹ ká ịBayịbụụ ka jẹ́-ẹ da ọhịhị nyang ụbwọ wẹẹ. Ọ ka jẹ́-ẹ mẹjẹ́ng jaabwọ ká ka bwu

1. cheji ba hi akama ịlẹ ká ka jẹ́-ẹ cheji ba hi.

2. myị́ akama ụka kị warị.

3. bọhụ ẹ-ẹpwụ nya iwe-ahụrụ ịlẹ ká ka jẹ́-ẹ yẹda ka.

Egbeju nya ẹla ị-ba ọlẹ ba ka kụ ẹhị yẹ ẹla ịta ịwẹ.