Ang madamo nga biktima sang seksuwal nga pag-abuso nahuya gid sa natabo. Mahimo pa gani sila magbatyag nga sila ang may sala. Si Karen nga 19 anyos, gin-abusuhan halin sang 6 asta 13 anyos sia. “Ang pinakamalain sa tanan kay pamatyag ko ako ang may sala,” siling niya. “Sa pensar ko lang, ‘Ngaa nagsugot ako nga abusuhan sing amo sina kalawig?’”

 Kon amo sina ang imo nabatyagan, binagbinaga ang masunod:

•   Ang lawas kag emosyon sang mga bata indi pa handa nga mag-sex. Wala sila kahibalo kon ano ang buot silingon sini kag wala sing ikasarang nga magkalipay sa paghimo sini. Buot silingon ang pag-abuso indi sala sang bata.

•   Ang mga bata nagasalig gid sa adulto kag inosente sila sa mga taktika sang malain nga mga tawo, amo nga mahapos sila mabiktima. “Ang mga nagapang-abuso maayo gid ‘magpang-into,’ kag maintuan gid nila ang bata,” siling sang libro nga The Right to Innocence.

•   Mahimo nga manamian man ang bata samtang ginaabusuhan. Kon natabo ini sa imo, dumduma nga natural ini nga reaksion sang lawas kon tandugon sa pila ka paagi. Indi buot silingon sini nga nagpasugot ka sa pag-abuso ukon nga ikaw ang balasulon sini.

 Panugda: May kilala ka bala nga bata subong nga ang edad pareho sang edad mo sang gin-abuso ka? Pamangkuta ang imo kaugalingon, ‘Husto bala nga ina nga bata ang basulon kon may mag-abuso sa iya?’

 Amo sini ang gindumdom ni Karen sang nagbantay sia sang tatlo ka bata, kag ang isa halos anom ka tuig pa lang—ang edad ni Karen sang nag-sugod ang pag-abuso sa iya. Sia nagsiling: “Narealisar ko nga wala pa gid sing buot ang bata sa sina nga edad—nga wala pa gid ako sing buot sang amo sina ang akon edad.”

 Kamatuoran: Ang nagapang-abuso amo ang may salabton sa natabo sa imo. Ang Biblia nagasiling: “Silutan ang malauton bangod sang iya kalautan.”​—Ezequiel 18:20.

 Ang pagpanugid sa imo ginasaligan nga adulto sang parte sa pag-abuso makabulig para mag-ayoayo ang imo pamatyag. Ang Biblia nagasiling: “Ang matuod nga abyan nagahigugma sa tanan nga tion, kag isa ka utod nga masaligan sa tion sang kalisdanan.”—Hulubaton 17:17.

 Siempre, mahimo para sa imo mas maayo kon indi ka manugid. Basi ginahipsan mo ini kay pamatyag mo ang paghipos daw pader nga makaamlig sa imo para indi ka masakitan liwat. Pero, ang paghipos nga daw pader nga nagaamlig sa imo mahimo amo man ang magpugong nga mabuligan ka.

 Ang pamatan-on nga si Janet nahaw-asan gid sang nanugid sia parte sa pag-abuso sa iya. “Bata pa gid ako kaayo sang gin-abusuhan ako sang isa nga kilala ko kag ginasaligan, kag ginhipsan ko ini sa sulod sang mga tinuig,” siling niya. “Pero sang ginsugid ko ini kay Mama, nagmag-an gid ang akon pamatyag.”

 Kon dumdumon ni Janet ang natabo sa iya, naintiendihan gid niya kon ngaa ang iban mahimo nagaalang-alang nga magpanugid. “Kalain gid istoryahan ang parte sa pag-abuso,” siling niya. “Pero sa akon bahin, kabudlay antuson sang kasakit nga resulta sini. Mas maayo tani kon nanugid ako dayon.”

 Bangod sang pag-abuso mahimo nga may sala ka nga mga pagpati parte sa imo kaugalingon—halimbawa, nga guba ka na kag wala sing pulos ukon nga nagaluntad ka lamang para himuslan sang iban. Subong, panahon na para makaluwas sa sina nga kabutigan, kag makabenepisyo sa “tion sa pag-ayo.” (Manugwali 3:3) Ano ang makabulig sa imo?

 Pagtuon sa Biblia. Ang Biblia nagaunod sang panghunahuna sang Dios, nga “gamhanan . . . sa pagtumba sang bisan ano nga butang nga natukod sing malig-on”—lakip sini ang sala nga pagpati parte sa imo kaugalingon. (2 Corinto 10:​4, 5) Halimbawa, basaha kag pamensari ang masunod nga mga teksto: Isaias 41:10; Jeremias 31:3; Malaquias 3:​16, 17; Lucas 12:​6, 7; 1 Juan 3:​19, 20.

 Pangamuyo. Kon nagabatyag ka nga wala ka sing pulos ukon nga ikaw ang may sala, “itugyan ang imo lulan kay Jehova” paagi sa pangamuyo. (Salmo 55:22) Wala ka gid nagaisahanon!

 Mga gulang sa kongregasyon. Ining Cristiano nga mga lalaki ginhanas nga “mangin kaangay sang palalipdan sa hangin, isa ka duog nga palanaguan sa unos.” (Isaias 32:2) Makabulig sila para mangin balanse ang imo panan-aw sa imo kaugalingon kag makapadayon sa imo pagkabuhi.

 Maayo nga kaupdanan. Panilagi ang mga lalaki kag babayi nga nagapakita sing halimbawa sang Cristianong pagkabuhi. Talupangda kon paano nila ginatratar ang isa kag isa. Sa ulihi, marealisar mo nga indi tanan nga tawo ang nagagamit sang ila gahom para abusuhan ang ginasiling nila nga ginahigugma kuno nila.

 Natun-an sang tin-edyer nga si Tanya ining importante nga leksion. Halin sang bata pa sia, ginaabusuhan sia nga pila ka lalaki. “Ginhalitan ako sang tanan nga lalaki nga suod sa akon,” siling niya. Pero sang ulihi, narealisar ni Tanya nga may mga lalaki nga nagapakita sing matuod nga gugma. Ngaa nasiling niya ini?

 Sang nakaupod sia sa mag-asawa nga nagpakita sing maayo nga halimbawa subong mga Cristiano, nagbag-o ang panan-aw ni Tanya. “Nakita ko sa mga ginahimo sang bana nga indi abusador ang tanan nga lalaki,” siling niya. “Ginaamligan sang bana ang iya asawa, kag amo gid sina ang katuyuan sang Dios.” a​—Efeso 5:​28, 29.