Kon na-failure ka sa math, mahimo mamensar ka nga kinahanglan mo gid nga magtuon. Kon indi maayo ang imo hampang sa sports, mahimo mamensar ka nga kinahanglan mo pa gid nga magpraktis. Pero sa sini nga mga kahimtangan, basi kinahanglan mo lang ang dugang nga tulog. Ngaa? Binagbinaga ini.

•  Ngaa kinahanglan mo ang tulog?

•  Ano ang mga rason nga kulang ang imo tulog?

•  Ano ang himuon mo para insakto ang imo tulog?

•  Ang ginasiling sang iban

 Suno sa mga eksperto, dapat magtulog ang mga tin-edyer sing walo asta napulo ka oras kada gab-i. Ngaa importante gid nga insakto ang imo tulog?

•   Ang pagtulog makabulig sa imo nga makapamensar sing maayo. Ginatawag sang iban ang pagtulog nga “pagkaon sang utok.” Makabulig ini sa imo pag-eskwela, sa sports, kag sa pagsolbar sang problema.

•   Ang pagtulog makaapekto sa imo batasan kag modo. Ang mga tawo nga kulang sa tulog masami nga nagabag-obag-o ang ila modo, nasubuan ukon na-depress, kag nabudlayan sa pagpakig-angot sa iban.

•   Ang pagtulog makabulig sa imo nga indi maaksidente sa pagdrayb. Suno sa pagtuon sa United States, ang mga drayber nga 16 asta 24 anyos “halos doble ang posibilidad nga natuyo sila sang naaksidente sila” kon ikumparar sa mga drayber nga 40 asta 59 anyos.

•   Ang pagtulog makapaayo sa imo panglawas. Ang pagtulog makabulig nga mamentinar kag makay-o ang mga selula, tisyu, kag blood vessel sang imo lawas. Ang maayo nga tulog makabulig man nga indi ka magtambok, kag malikawan ang diabetes kag stroke.

 Bisan pa madamo ang benepisyo sang pagtulog, madamo nga tin-edyer ang kulang sa tulog. Halimbawa, ang 16 anyos nga si Elaine nagsiling:

 “Ginpamangkot kami sang amon maestra kon ano oras kami nagatulog. Ang kalabanan nagsiling nga mga alas 2:00 sang kaagahon. Ang iban naman mga alas 5:00 sang aga. Isa lang ka estudyante ang nagsiling nga alas 9:30 sang gab-i.”

 Ngaa indi ka makatulog sing temprano?

 Mga abyan. “Kanami magpulaw ilabi na sa mga gab-i nga upod mo ang imo mga abyan.”—Pamela.

 Mga ulubrahon. “Namian gid ko magtulog, pero kulang pirme ang akon tulog kay damo ’ko ulubrahon.”—Ana.

 Gadyet. “Balasulon gid ang akon cellphone kon ngaa kulang ako sa tulog. Daw indi ko ini pagbuy-an bisan matulog na ’ko.”—Anisa.

•   Pamangkuta ang imo kaugalingon kon importante gid sa imo ang tulog. Ang Biblia nagasiling: “Mas maayo pa ang diutay nga pahuway sangsa tuman nga pagpangabudlay kag paglagas sa hangin.” (Manugwali 4:6) Importante gid ang tulog. Kon kulang ka sa tulog, maapektuhan sini ang imo pag-obra, kag bisan ang imo paglingawlingaw!

•   Hibalua kon ano gid ang mga rason kon ngaa kulang ang imo tulog. Halimbawa, nagapulaw ka bala upod sa imo mga abyan? Damo ka gid bala sing asaynment ukon ulubrahon? Nagapulaw ka bala sa paggamit sang cellphone ukon ginapukaw ka sini kon nakatulog ka na?

 Pamensari ini: Kinahanglan ang pagtinguha para madaug mo ang mga balagbag, pero maayo ang mga resulta. “Ang mga plano sang mapisan pat-od nga magamadinalag-on,” siling sang Hulubaton 21:5.

 Siempre, ang epektibo sa isa mahimo indi epektibo sa iban. Halimbawa, ang iban nagasiling nga ang pagpiyongpiyong kon udto makabulig para mangin maayo ang tulog sa gab-i. Pero ang iban indi makatulog sing maayo sa gab-i kon makapiyongpiyong sila kon udto. Ikaw ang makahibalo kon ano ang maayo sa imo. Makabulig ang pila ka suhestyon:

•   Magrelaks. Kon relaks ka antes magtulog, mas madali ka matulugan.

   “Mas maayo kon temprano mo pa matapos ang imo mga ulubrahon kag iban pa nga responsibilidad para wala ka na sing pensaron sa pagtulog.”—Maria.

•   Maghimo sing iskedyul. Indi pagpasugti nga kontrolon ka sang imo mga ulubrahon, kundi iskedyula ang imo mga hilimuon para insakto ang imo tulog.

   “Kinahanglan ko magtulog sing mga walo ka oras kada gab-i. Kon kinahanglan ko magbugtaw sing mas temprano, mas temprano man ako nagatulog.”—Vincent.

•   Indi pagbulubag-uha ang iskedyul. Suno sa mga eksperto, mas maayo kon pareho ka nga oras nagatulog kag nagabugtaw kada adlaw. Tilawi ini sa sulod sang isa ka bulan, kag mabatyagan mo nga naganami ang imo pamatyag.

   “Kon pareho nga oras ka nagatulog kada gab-i, alisto ang imo hunahuna pagkaaga. Makabulig ini sa imo nga mahimo mo sing maayo ang imo mga ulubrahon.”—Jared.

•   Mangin balanse sa imo mga hilikuton. Ang Biblia nagasiling nga dapat ‘makahibalo kita magpugong sang aton kaugalingon,’ kag nalakip sa sini ang aton paglingawlingaw.—1 Timoteo 3:2, 11.

   “Kinahanglan ko limitahan ang akon paglagaw sa gab-i. Kay kon indi ko ini paghimuon, maapektuhan gid ang akon pagtulog!—Rebecca.

•   Papahuwaya ang imo cellphone! Mga isa ka oras antes ka magtulog, indi ka na maggamit sang Internet ukon mag-text sa imo mga abyan. Suno sa pila ka eksperto, ang sanag halin sa cellphone, TV, ukon tablet may indi maayo nga epekto kay mas mabudlayan ka sa pagtulog.

   “Gusto sang iban nga available ka pirme. Pero para makapahuway ka sing maayo, kinahanglan mo anay untatan ang paggamit sang cellphone.”—Julissa.