Natapos ang inaway sang 1945, pero grabe gid ka pigado sang kabuhi. Mga German kami, gani ginpahalin kami sa Czechoslovakia kag ginpakadto sa Germany, diin guba ang mga siudad kag madamo nga tawo ang puerte ka pigado. Kon kaisa, ang akon mga tiya bilog nga gab-i nga nagapila para makakuha sang diutay nga pagkaon. May mga bes man nga nagakadto kami sa kagulangan para magkuha sang mga blackberry kag mga uhong, nga puede namon ma-barter sa tinapay. Wala halos sang makuhaan sang pagkaon amo nga ginakawat sang mga tawo bisan ang hinuptanan nga mga sapat sang iban para may kaunon sila. Pirme lang kami nagatulog nga gutom.

 Ang akon lolo kag lola debotado nga mga Katoliko, pero wala kami sang Biblia. Indi pagbaligyaan sang pari si Lolo sang Biblia, kay siling niya ang mga miembro dapat mamati lang sa misa. Gani, wala gid masabat ang madamo nga pamangkot ni Lolo parte sa Dios.

 Pito ako ka tuig sang nagkadto ang mga Saksi ni Jehova sa amon balay. Paagi sa Biblia, ginsabat nila ang mga pamangkot ni Lolo parte sa sarisari nga mga topiko pareho sang Trinidad, impierno, kag kon ano ang kahimtangan sang mga patay. Naathagan gid si Lolo sa sabat sang Biblia kag nalipay sia sa sini. Nakumbinsi sia nga nakita na niya ang kamatuoran. Gani, nag-Bible study ang amon bilog nga pamilya upod sa mag-asawa nga Saksi.

 Bisan sang gamay pa ako, palangga ko gid si Jehova. Nanamian ako magbasa sang mga artikulo parte sa mga misyonero nga nag-alagad kay Jehova sa malayo nga mga lugar. Namensar ako, ‘Ano ayhan ang ila kabuhi didto? Paano preachingan ang mga tawo nga wala pa gid nakabati sang ngalan ni Jehova?’

 Sang 12 anyos ako nagdesisyon ako nga gusto ko magmisyonero, kag may ginhimo ako dayon para malab-ot ko ina nga goal. Una, gintinguhaan ko nga mangin mapisan nga ministro sang maayong balita. Dayon, sang Disiembre 12, 1954, ginbawtismuhan ako, kag sang ulihi nangin payunir. Amat-amat ko na nga ginalab-ot ang akon goal!

 Kabalo ’ko nga kinahanglan ko magtuon hambal sang English para makaeskwela ako sa Gilead School para sa mga misyonero, gani gintun-an ko gid sing maayo ang English. Sa pensar ko puede ko praktison ang akon English sa Amerikano nga mga soldado nga ara sa Germany sina nga tion. Isa ka adlaw, ginpalapitan ko ang isa ka soldado kag ginsilingan sia, “Ako ang Cristo.” Gintulok niya ako kag nagsabat sia, “Siguro buot mo silingon ‘Isa ako ka Cristiano.’” Abi ko kabalo na ako mag-English, pero indi pa gali!

 Sang magbeintehon ako, nagsaylo ako sa England. Kon aga, nagaobra ako bilang yaya sa isa ka pamilya nga Saksi. Kon hapon, nagaupod ako sa pagpamalaybalay, kag maayo gid ini nga tsansa para mapraktis ko ang paghambal sang English. Pagligad sang mga isa ka tuig ko nga pagtener sa England, amat-amat nga nagsagad ako sa English.

 Nagbalik ako sa Germany, kag sang Oktubre 1966, gin-agda ako nga mangin espesyal payunir sa Mechernich. Pero ang reaksion sang mga tawo sa sini nga teritoryo mas mabugnaw pa sangsa ila klima. Wala gid kami nila ginapasulod, bisan pa grabe katugnaw. Pirme ko gid ginapangayo kay Jehova sa akon pangamuyo, “Kon tugutan mo gid man nga mangin misyonero ako sa pila ka adlaw, palihug ipadala ako sa mainit nga lugar.”

 Pagkatapos ko mangin espesyal payunir sang pila ka bulan, ginhatag gid man ni Jehova ang akon ginahandum. Nakabaton ako sang imbitasyon nga mag-eskwela sa ­ika-44 nga klase sang Gilead School para sa mga misyonero, kag nag-graduate kami sang Septiembre 10, 1976. Diin ako gin-asayn? Sa matahom nga pungsod sang Nicaragua, sa Central America! Maayo gid ang pag-abiabi sa akon kag sa tatlo ko ka upod sang mga misyonero nga ato na didto. Pamatyag ko daw pareho ako kay apostol Pablo, nga ‘nagpasalamat sa Dios kag nagpakaisog’ sang ginsugat sia sang mga kauturan.—Binuhatan 28:15.

 Gin-asayn ako sa malinong nga banwa sang León. Gusto ko gid nga makatuon dayon sang Spanish. Pero ginbudlayan gid ako sini nga lenguahe, bisan pa 11 ka oras ako nga nagatuon sa sulod sang duha ka bulan!

 Nadumduman ko nga isa ka bes, gintanyagan ako sang tagbalay sang fresco, ang tawag sang mga taga-Nicaragua sa fruit drink. Abi ko ang sabat ko sa iya ang puede ko lang imnon “nasala nga tubig.” Nakita ko sa hitsura sang babayi nga natingala gid sia. Pagligad sang pila ka adlaw, nabal-an ko nga bangod indi pa ako sagad mag-Spanish, ang sabat ko gali sa iya nga ang puede ko lang imnon “bendita”! Maayo lang kay sa pagligad sang panahon, nakabalo gid man ako mag-Spanish.

 Madamo ako sang gina-Bible study nga mga pamilya. Bangod pamatyag ko safe ako sa León, nanamian ako mag-conduct sang mga Bible study kon gab-i, kon kaisa asta alas 10 na sang gab-i. Halos kilala ko ang tanan nga ngalan sang mga tawo sa sini nga banwa. Kon magpauli ako, ginabugno ko kag ginaistorya ang mga tawo nga nagapungko sa ila mga humbahumba sa gua sang ila balay.

 Nabuligan ko ang pila ka tawo nga matun-an ang kamatuoran sa León. Ang isa sa ila amo si Nubia, nga isa ka nanay nga may walo ka magagmay pa nga mga bata nga lalaki. Nagpadayon ang amon pag-study asta nga gin-asayn ako sa Managua sang 1976. Wala ako sing kontak kay Nubia kag sa iya mga kabataan sa sulod sang 18 ka tuig, asta nga nagbalik ako sa León para mag-attend sa kombension. Sang intermission, ginpalibutan ako sang grupo sang mga pamatan-on nga lalaki. Sila na gali ang mga bata ni Nubia. Nalipay gid ako nga napadaku ni Nubia ang iya mga kabataan sa kamatuoran.

 Sang dali na lang matapos ang dekada ’70, nakaeksperiensia ang Nicaragua sang kinagamo sa pulitika kag sa madamo nga lugar sa pungsod. Padayon kami gihapon nga naga-preaching asta sa mahimo namon. Sa akon teritoryo, nga Masaya, sa south sang capital, pirme lang may magamo nga mga protesta kag naga-riot ang armado nga mga tawo. Isa ka gab-i, samtang nagamiting, kinahanglan namon maghapa sa salog sang Kingdom Hall bangod nagtiniruhay ang mga Sandinista kag ang mga guardia sang gobierno. a

 Sang isa pa gid ka adlaw, samtang nagaministeryo ako, nasumalang ko ang isa ka Sandinista nga may tabon ang guya nga nagatiro sa isa ka guardia. Gintinguhaan ko nga malagyo, pero naggua ang mas madamo pa gid nga mga lalaki nga may tabon ang guya. Nagdalagan ako pakadto sa kanto, pero wala gid ako sang palagyuhan. Nagaulan lang ang bala halin sa mga helikopter sang gobierno. Gulpi lang, ginbuksan sang isa ka lalaki ang ila puertahan kag ginbutong ako pasulod. Nabatyagan ko gid nga ginluwas ako ni Jehova!

 Nag-alagad ako sa Masaya asta sang Marso 20, 1982, ang adlaw nga indi ko gid malipatan. Temprano pa sina nga adlaw, ako kag ang akon upod nga lima ka misyonero manugpamahaw na, sang nakita namon nga nagsulod sa likod sang missionary home ang grupo sang Sandinista nga mga soldado nga may mga machine gun. Nagsulod sila sa amon kalan-an kag ang isa sa ila nagmando: “Hatagan namon kamo sang isa ka oras para mag-empake ang kada isa sa inyo sang isa ka maleta. Dayon mag-upod kamo sa amon.”

 Gindala kami sang mga soldado sa isa ka farm, kag gin-detain kami sang pila ka oras. Dayon ginpasakay nila ang apat sa amon sa isa ka gamay nga bus pakadto sa border sang Costa Rica, kag ginpagua kami sa pungsod. Sang ulihi, mga 21 tanan ka misyonero ang gin-deport.

 Ginpadayon kami sang mga kauturan sa Costa Rica, kag pagkasunod nga adlaw nakaabot kami sa branch office sa San José. Pero wala man kami magdugay didto. Pagligad sang mga pulo ka adlaw, walo sa amon ang nagbiyahe pakadto sa amon bag-o nga asaynment bilang mga misyonero sa Honduras.

 Sa Honduras, gin-asayn ako sa Tegucigalpa. Sa sulod sang 33 ka tuig nga nag-alagad ako sa sina nga siudad, ang isa ka kongregasyon nangin walo. Sing makapasubo, pagligad sang pila ka tuig nagdamo ang mapintas nga krimen sa Tegucigalpa. Nagdamo ang mga kawatan kag pila ka beses ako nga na-hold up. May ara man mga miembro sang gang nga nagapangayo sa akon sang kuarta, nga ginatawag nila nga “buhis para sa inaway.” Ginasilingan ko sila nga, “Ang akon dala mas importante sangsa kuarta,” kag ginahatagan ko sila sang tract ukon magasin. Ginapalakat dayon nila ako.

 Ang kalabanan nga tawo sa Tegucigalpa mabuot kag wala nagapanggamo, kag nabuligan ko ang pila sa ila nga matun-an ang kamatuoran. Halimbawa, nadumduman ko si Betty, nga nag-Bible study kag daw nagauswag na. Pero isa ka adlaw ginsilingan niya ako nga maentra sia sa evangelical church. Nasubuan ako, pero maayo lang kay pagligad sang duha ka tuig nagbiya si Betty sa simbahan kag nag-Bible study kami liwat. Ngaa nagbalik sia? Nahidlaw si Betty sa matuod nga gugma nga nabatyagan niya sa mga Saksi. (Juan 13:34, 35) Sia nagsiling: “Ginabaton ninyo ang tanan sa inyo mga miting, manggaranon man sila ukon imol. Lain gid kamo.” Sang ulihi, nabawtismuhan si Betty.

 Sang 2014, ginsira ang missionary home sa Tegucigalpa, kag gin-asayn ako sa Panama. Subong, nagaistar ako sa missionary home upod sa apat ka madugay na nga misyonero.

 Mga 55 ka tuig na ako nga nagaalagad bilang misyonero. Indi ko na mahimo subong ang pareho sa ginahimo ko sadto bangod sa mga problema sa panglawas. Pero ginabuligan ako ni Jehova nga mangin aktibo gihapon sa pagtudlo sa iban parte sa iya.

 Puede bala nga nagpokus ako sa paglab-ot sang iban nga goal sa akon kabuhi? Huo. Pero wala kuntani ako makabaton sing madamo gid nga pagpakamaayo! Sobra 50 ka tawo ang nabuligan ko nga matun-an ang kamatuoran kag daw mga anak nga lalaki kag babayi ko sila. May madamo man ako nga abyan. Magluwas sa sining “daku nga pamilya,” ginapalangga ako kag ginasuportahan sang palangga ko nga si Auntie Steffi, nga nagaistar sa Germany.

 Bisan wala ako nagpamana, wala ako nagabatyag nga nagaisahanon. Kaupod ko si Jehova. Madamo man ako sing nangin abyan pareho kay Marguerite Foster, nga partner ko sa pagmisyonero sa sulod sang 17 ka tuig. Madamo kami sang makalilipay nga eksperiensia, kag suod gihapon kami nga mag-abyan asta subong.—Hulubaton 18:24.

 Malipayon gid ako kay kabalo ako nga gingamit ko ang akon kabuhi sa pinakamaayo nga paagi, ang pag-alagad kay Jehova sing bug-os. Nalab-ot ko ang akon handum halin sang bata pa ako, kag bangod sini madamo ako sing makalilipay nga eksperiensia! Nabatyagan ko ang matuod nga kalipay, kag handum ko nga alagaron si Jehova asta san-o.