•  Kon ngaa importante kon ano ang imo ginakaon

•  Apat ka paagi para mangin safe ang pagkaon

•  Tatlo ka sekreto para mangin maayo ang imo ginakaon

•  Sala nga mga pagpati

 Daku ang epekto sang imo ginakaon sa imo kapagros. Kon tinguhaan mo nga mangin safe kag maayo ang imo ginakaon, mangin mas mapagros ka. Pero kon indi matinlo ang aton paghanda sang aton pagkaon ukon kon ang aton ginakaon indi maayo para sa aton, mahimo magmasakit kita, pareho sang salakyan nga maguba gid sa ulihi kon ginatughungan pirme sang indi matinlo nga gasolina. Indi insigida nga mabatyagan ang epekto sini, pero maabot ang tion nga sukton ka sini.—Galacia 6:7.

 Ang World Health Organization (WHO) nagsiling nga “ang tagsa ka pungsod sa bilog nga kalibutan apektado sang malnutrisyon”—isa ka termino nga nagapatuhoy indi lang sa kakulang sang pagkaon kundi sa sobra man nga kabug-aton kag sobra nga katambukon. Kon pirme ka nagakaon sang indi masustansia kag indi maayo nga pagkaon ukon ilimnon, daku ang tsansa nga magbalatian ka sa tagipusuon, ma-stroke, mangin diabetic, kag tubuan sang kanser. Suno sa isa ka pagtuon, indi magnubo sa 11 ka milyon ang napatay sang 2017 bangod sa malnutrisyon. Ginabulubanta sang WHO nga masobra isa ka libo ka tawo ang nagakapatay kada adlaw kag ginatos ka milyon ang nagamasakit kada tuig, bangod sa mahigko nga pagkaon.

 Ang mga prinsipio sa Biblia makabulig sa aton nga maintiendihan kon ngaa importante nga mangin safe kag maayo ang aton ginakaon. Nagatudlo ini nga ang Dios amo “ang tuburan sang kabuhi.” (Salmo 36:9) Ang kabuhi regalo sa aton, kag mapakita naton ang apresasyon sa sini paagi sa pag-atipan sang aton panglawas kag sang panglawas sang aton pamilya. Binagbinaga kon paano mo ina mahimo.

 1. Mangin estrikto sa katinlo.

 Ngaa? Ang mga kagaw a nga ara sa mahigko nga pagkaon kag tubig mahimo magsulod sa imo lawas kag magpamasakit sa imo.

 Ang panugda sang mga eksperto sa panglawas:

•   Antes mo ihanda ang pagkaon, manghinaw sang imo kamot gamit ang habon kag tubig. b Kusua ang imo mga kamot sing indi magnubo sa 20 segundos. Hapulasa ang likod sang imo mga kamot, subong man ang igutlan sang imo mga tudlo kag ang idalom sang imo mga kuko. Bunlawi kag pamalha sing maayo ang imo mga kamot.

•   Hugasi sing tubig kag habon ang mga tapalan, mga pinggan, kag ang tanan nga gamiton mo sa paghanda sang pagkaon. Dugang pa, dapat lain nga tapalan ang gamiton mo para sa pagkaon nga lutuon pa kag lain man nga tapalan para sa pagkaon nga indi na paglutuon.

•   Hugasi ang tanan nga prutas kag utanon, kag i-disinfect ini kon naghalin ini sa mga lugar nga ang tubig nga ginabunyag may higko sang sapat kag tawo.

 2. Paina ang hilaw nga pagkaon sa naluto na nga pagkaon.

 Ngaa? Ang mga kagaw halin sa hilaw nga pagkaon pareho sang karne kag ang duga sini mahimo magsaylo sa iban nga pagkaon.

 Ang panugda sang mga eksperto sa panglawas:

•   Laina ang suludlan sang naluto na kag sang hilaw nga pagkaon, ilabi na sang karne kon nagapanindahan ka, kag lainlaina ang bulutangan sini pag-abot mo sa inyo balay.

•   Pagkatapos mo magkihad sang hilaw nga karne, manghinaw sing maayo kag hugasi ang kutsilyo kag tapalan antes ka magkihad sang iban nga pagkaon.

 3. Lutua sing maayo ang pagkaon nga dapat lutuon.

 Ngaa? Ang mga kagaw mapatay lamang kon ang pagkaon makalab-ot sa mainit kaayo nga temperatura.

 Ang panugda sang mga eksperto sa panglawas:

•   Ang imo ginaluto dapat mainit gid kaayo. Ang pagkaon, ilabi na ang tunga sang karne, dapat makalab-ot sa kainiton nga 70 degrees Celsius (160°F) sing indi magnubo sa 30 segundos.

•   Pabukala ang mga sabaw kag ang mga linaga.

•   Kon mag-init sang pagkaon, dapat nagaasoaso gid ini.

 4. Ibutang ang pagkaon sa temperatura nga indi ini magpan-os.

 Ngaa? Kon ibutang ang pagkaon sa temperatura nga 5 asta 60 degrees Celsius (40–140°F) bisan sa sulod lang sang 20 minutos, magadoble ang kadamuon sang bakterya sa sini. Dugang pa, kon ang hilaw nga karne indi mabutang sa insakto nga temperatura, ang pila ka bakterya sini makapatubas sing hilo nga indi madula bisan pa lutuon.

 Ang panugda sang mga eksperto sa panglawas:

•   Ang pagkaon dapat mainit ukon mabugnaw, indi maalabaab, para maghinay ukon mag-untat ang pagdamo sang kagaw.

•   Indi pag-ibutang sa gua ang pagkaon sing sobra sa duha ka oras ukon sing sobra sa isa ka oras kon ang kainiton sang palibot sobra sa 32 degrees Celsius (90°F).

•   Kon maluto na ang pagkaon, kauna ini samtang mainit pa.

 1. Magkaon sing sarisari nga prutas kag utan kada adlaw.

 Ang prutas kag utan madamo sing importante nga bitamina, mineral, kag iban pa nga elemento nga kinahanglanon para mangin maayo ang panglawas. Ang WHO nagsiling nga ang aton lawas nagakinahanglan sing indi magnubo sa 400 gramos nga prutas kag utan kada adlaw. Wala nalakip sa sini ang mga kararuton pareho sang patatas kag balinghoy.

 2. Haganhagana ang pagkaon sang matambok kag mantikaon nga mga pagkaon.

 Ginarekomendar sang WHO nga limitahan mo ang pagkaon sang mga pinirito, de-lata, frozen, ukon iban pa nga processsed food kay sa masami madamo ini sing unhealthy fats. Kon posible, maggamit sing unsaturated vegetable oil. c Ini nga klase sang mantika mas maayo sangsa mantika nga madamo sing saturated fat.

 3. Limitahi ang imo ginakaon nga matam-is kag maalat.

 Ginarekomendar sang WHO nga dapat indi maglab-ot sa isa ka kutsarita nga asin ang malakip sa imo pagkaon kada adlaw. Ginarekomendar man sang WHO nga dapat indi maglab-ot sa 12 ka kutsarita sang kalamay ang malakip sa imo pagkaon kada adlaw. d Ang kalamay amo ang panguna nga ingrediente sang madamo nga na-process nga pagkaon kag ilimnon. Halimbawa, ang 12 ounces nga softdrink nagaunod sang asta sa 10 ka kutsarita nga kalamay. Bisan pa madamo sing kalori ang softdrink, halos wala gid ini sing sustansia.

 Ang Biblia nagasiling: “Makita sang tawo nga maalamon ang katalagman kag nagapanago sia, apang ang kulang sing kinaalam nagadiretso lang kag nagaantos sang malain nga resulta.” (Hulubaton 22:3) Kon mangin maalamon ka sa imo ginakaon kag mag-adjust suno sa kinahanglanon, ginapakita mo sa Dios nga ginaapresyar mo ang imo kabuhi kag ang imo panglawas.

 Sala nga pagpati: “Madugay na ako nga nagakaon sang indi maayo kag indi masustansia nga pagkaon, gani wala na sing pulos kon bag-uhon ko pa ini.”

 Ang matuod: Nakita sang mga researcher nga ang pagkaon sing maayo kag masustansia nga pagkaon makabuhin sa risgo nga mapatay sing temprano. Sa pagligad sang panahon, mabatyagan mo ang mga benepisyo kon maayo ang imo ginakaon.