Kon Paano Mabug-os ang Kalipay sang Iloy

ANG kalabanan nga mga babayi karon sa bug-os nga kalibutan nagatrabaho. Sa industriyalisado nga mga pungsod, halos pareho ang kadamuon sang nagatrabaho nga mga babayi sa mga lalaki. Sa imol nga mga pungsod, masami nga nagaputoyputoy ang mga babayi sa pagtrabaho sa uma agod makabulig sa ila pamilya.

Madamo nga babayi ang indi makapamat-od kon ano ang pasulabihon. Ang ila bala trabaho ukon ang ila pamilya? Ini nga mga babayi wala lamang nagaaman sing kuarta para sa kalan-on, panapton, kag balay kundi nagaluto man sila, nagalaba, kag nagapaninlo sa sulod-balay.

Dugang pa, ginapanikasugan sang Cristianong mga iloy nga tudluan ang ila kabataan nga matigayon ang maayo nga kaangtanan sa Dios. “Tuman gid kabudlay nga balansehon ang trabaho kag ang mga katungdanan sa pamilya, ilabi na kon magagmay pa ang imo kabataan,” siling ni Cristina, nga isa ka iloy sang duha ka bata nga babayi. “Indi mahapos nga ihatag sa kabataan ang tanan nga atension nga kinahanglan nila.”

Ngaa nagatrabaho ang mga iloy? Ano nga mga hangkat ang ila ginaatubang? Kag kinahanglan gid bala nga magtrabaho ang isa ka iloy agod mabug-os ang iya kalipay?

Kon Ngaa Nagatrabaho ang mga Iloy

Madamo nga iloy ang kinahanglan gid nga magtrabaho sing bug-os tion. Ang iban wala sing bana kag solo lamang nga nagapangita sing kuarta para sa ila pamilya. May mga mag-asawa naman nga ginakulang sa ila panguna nga mga kinahanglanon kon isa lang sa ila ang magtrabaho.

Apang, indi gid man tanan nga iloy nagatrabaho sing bug-os tion agod makabulig sa pamilya. Madamo ang nagatrabaho agod madugangan ang ila kompiansa sa kaugalingon. Ang iban naman nagatrabaho agod makapagusto sila sa ila kinitaan ukon agod makapagarbo. Madamo sa ila ang maayo magtrabaho kag nalipay gid sa ila trabaho.

Ang pila naman ka iloy napilitan lamang nga magtrabaho bangod sa pag-ipit sang iban. Bisan pa nahibaluan sang kalabanan nga tawo nga ang nagatrabaho nga mga iloy pirme ginakapoy, sa gihapon ginapakalain nila ukon ginayaguta pa gani ang mga iloy nga indi magtrabaho. “Indi mahangpan sang  iban kon ngaa sa balay ka lang,” siling sang isa ka babayi. “Ginapabatyag sa imo sang iban paagi sa ila hambal ukon hitsura nga nanugunan sila sa imo,” siling niya. Si Rebeca, nga iloy sang duha ka tuig nga bata nga babayi, nagsiling: “Bisan pa nagapati ang mga tawo nga dapat atipanon sang mga iloy ang ila kabataan, nagabatyag ako nga manubo ang ila pagtamod sa mga iloy nga wala nagatrabaho.”

Media Kontra Realidad

Sa pila ka duog sa kalibutan, ginalaragway sang media ang “huwaran nga babayi” subong madinalag-on sa iya ginpili nga karera​—⁠daku sing sueldo, mahipid mamiste, kag may kom­piansa sa kaugalingon. Pag-abot niya sa puluy-an, masarangan pa niya lubaron ang mga problema sang iya kabataan, tadlungon ang iya bana, kag atubangon ang bisan ano nga problema sa puluy-an. Indi katingalahan nga ilisipon gid lang ang mga babayi nga makahimo sini.

Apang, ang realidad amo nga ang kalabanan nga trabaho sang mga babayi makatalaka kag manubo sing sueldo. Ang trabaho sang mga iloy wala nagahatag sa ila sing kahigayunan nga gamiton sing bug-os ang ila ikasarang kag wala sila nalipay sa sini. Ang libro nga Social Psychology nagsiling: “Bisan pa nga daw alalangay na karon ang mga lalaki kag babayi, mas daku gihapon ang sueldo kag mataas ang posisyon sang mga lalaki. Gani, dehado gid ang mga babayi nga nagatinguha nga pamatud-an ang ila bug-os nga ikasarang paagi sa ila trabaho.” Ang isa ka pamantalaan sa Espanya nga El País nagsiling: “Ginabanta nga ang mga babayi tatlo ka pilo nga mas madali mahul-an sangsa mga lalaki, kay ang kalabanan sa ila nagatrabaho sa gua kag sa sulod sang puluy-an.”

Kon Paano Makabulig ang mga Bana

Personal nga desisyon kon bala magatrabaho ukon indi ang isa ka Cristiano nga iloy. Apang, kon may bana sia, dapat nga desisyunan nila ini nga mag-asawa sa tapos lamang mahambalan kag mabinagbinag ini sing maayo.​—⁠Hulubaton 14:15.

Ano abi kon magdesisyon sila nga kinahanglanon gid nga magtrabaho sila nga mag-asawa sing bug-os tion bangod sang mabudlay nga pangabuhi? Kon amo sina, dapat usisaon sing maayo sang isa ka maalamon nga bana ang laygay sang Biblia: “Kamo nga mga bana, magkabuhi nga may patugsiling kaupod sa inyo mga asawa, nga nagahatag sing dungug sa babayi subong nga maluya, sanglit mga manunubli kamo sing bugay sang kabuhi.” (1 Pedro 3:⁠7, Ang Biblia, PBS) Ginapadunggan sang isa ka bana ang iya asawa kon nahangpan niya ang pisikal kag emosyonal nga mga limitasyon sang iya asawa. Kag kon mahimo, buligan niya ang iya asawa sa mga ulubrahon sa sulod sang puluy-an. Kaangay ni Jesus, dapat handa sia kag mapainubuson sa pag-obra sang kubos nga mga ulubrahon, nga wala nagatamod nga nagapakanubo ini sang iya pagkalalaki. (Juan 13:12-15) Sa baylo, tamdon niya ini nga isa ka kahigayunan agod mapakita nga ginahigugma niya ang mapisan niya nga asawa. Apresyahon gid sang iya asawa ini nga bulig.​—⁠Efeso 5:​25, 28, 29.

Kon kinahanglan gid nga magtrabaho ang mag-asawa, dapat nga magbuligay sila sa sulod sang puluy-an. Ginpatalupangod ini sa isa ka report sang pamantalaan nga ABC sa Espanya. Ginkomentuhan sini ang isa ka pagtuon nga ginhimo sang Institute of Family Matters. Suno sa sini nga pagtuon, nagdamo ang nagadiborsio indi lamang bangod “indi na relihioso ang mga tawo kag nagnubo ang moralidad” kundi bangod “nagatrabaho na ang mga babayi kag wala sila ginabuligan sang ila bana sa mga ulubrahon sa sulod-balay.”

Importante nga Papel sang Cristiano nga Iloy

Bisan pa ang mga amay ang ginhatagan ni Jehova sang panguna nga responsibilidad sa paghanas sa kabataan, nahibaluan sang Cristiano nga mga iloy nga may importante man sila nga papel, ilabi na kon ang bata lapsag pa. (Hulubaton 1:⁠8; Efeso 6:4) Ang mga amay kag mga iloy amo ang ginpatuhuyan ni Jehova sang ginsugo niya ang mga Israelinhon nga ipatudok ang iya Kasuguan sa ila kabataan. Nakahibalo sia nga nagakinahanglan ini sing tion kag pagpailob, ilabi  na sa mga tinuig nga nagadaku ang bata. Bangod sini, ginsugo sang Dios ang mga ginikanan nga dapat nila hanason ang ila kabataan sa puluy-an, kon nagalakat sila sa dalan, kon nagabangon, kag kon nagahigda.​—⁠Deuteronomio 6:4-7.

Ginapadaku sang Pulong sang Dios ang importante kag dungganon nga papel sang mga iloy sang ginsugo sini ang kabataan: “Dili pagbayai ang kasogoan sang imo iloy.” (Hulubaton 6:20) Siempre pa, dapat kunsultahon anay sang asawa ang iya bana antes maghimo sing bisan ano nga kasuguan para sa ila kabataan. Apang, subong sang ginapahangop sini nga bersikulo, may kinamatarong ang mga iloy nga maghimo sing mga kasuguan. Kag para gid sa kaayuhan sang mga kabataan kon sundon nila ang espirituwal kag moral nga mga kasuguan nga gintudlo sang ila mahinadlukon sa Dios nga iloy. (Hulubaton 6:​21, 22) Si Teresa, isa ka iloy nga may duha ka bata nga lalaki, nagpaathag kon ngaa wala sia nagtrabaho. Suno sa iya: “Ang akon pinakaimportante nga trabaho amo ang pagbulig sa akon kabataan nga mag-alagad sa Dios. Kag himuon ko gid ang akon labing masarangan.”

Huwaran nga mga Iloy

Pat-od gid nga nakabenepisyo ang Israelinhon nga si Hari Lemuel tungod sa makugi nga paninguha sang iya iloy. “Ang mabug-at nga mensahe” nga ginhatag sang iya iloy sa iya “subong pagtadlong” ginlakip pa gani sa inspirado nga Pulong sang Dios. (Hulubaton 31:​1, NW; 2 Timoteo 3:16) Ang paglaragway niya sa isa ka sangkol nga asawa nagabulig gihapon karon sa mga anak nga lalaki nga pilion sing maayo ang ila palangasaw-on. Kag ang iya mga paandam tuhoy sa imoralidad kag sobra nga pag-inom mapuslanon man karon.​—⁠Hulubaton 31:3-5, 10-31.

Sang unang siglo, gindayaw ni apostol Pablo ang maayo nga pagtudlo sang isa ka iloy nga si Eunice sa iya anak nga si Timoteo. Mahimo nagasimba ang iya di-tumuluo nga bana sa Griego nga mga dios, gani kinahanglan buyukon ni Eunice si Timoteo nga tuuhan “ang balaan nga mga sinulatan.” ­San-o ginsugdan ni Eunice ang pagtudlo kay Timoteo tuhoy sa Kasulatan? Ang Biblia nagasiling nga “kutob sa pagkalapsag.” (2 Timoteo 1:⁠5; 3:​14, 15) Ang iya pagtuo kag huwaran, subong man ang iya panudlo, naghanda kay Timoteo sa iya palaabuton nga pag-alagad subong misyonero.​—⁠Filipos 2:19-22.

Ginasambit man sang Biblia ang mga iloy nga tungod sa ila pagkamaabiabihon naghatag sing kahigayunan sa ila kabataan nga ilugon ang maayo nga huwaran sang mga matutom nga alagad sang Dios. Halimbawa, ang isa ka babayi nga taga-Sunem, nga ang anak niya ginbanhaw ni Eliseo sang ulihi, pirme nagaabiabi kay Eliseo sa iya puluy-an. (2 Hari 4:8-10, 32-37) Binagbinaga man ang halimbawa ni Maria, ang iloy sang manunulat sa Biblia nga si Marcos. Ginpagamit niya ang iya puluy-an sa Jerusalem subong tilipunan sang una nga mga disipulo. (Binuhatan 12:12) Pat-od nga nakabenepisyo si Marcos sa iya pagpakig-upod sa mga apostoles kag sa iban pa nga mga Cristiano nga nagakadto pirme sa ila puluy-an.

Bilidhon gid para kay Jehova ang panikasog sang matutom nga mga babayi nga nagapatudok sang iya mga prinsipio sa ila kabataan. Ginahigugma niya ini nga mga babayi tungod sang ila pagkamainunungon kag sang ila panikasog nga pauswagon ang kaangtanan sang ila pamilya sa Dios.​—⁠2 Samuel 22:26; Hulubaton 14:1.

Ang Pinakamaayo nga Desisyon

Subong sang ginapakita sang nasambit na nga mga halimbawa sa Kasulatan, ang maayo nga pag-atipan sa pisikal, espirituwal, kag emosyonal nga mga kinahanglanon sang pamilya nagadala sing pinasahi nga mga benepisyo. Apang indi gid ini mahapos. Ang trabaho sang isa ka iloy sa sulod sang puluy-an masami nga nagakinahanglan sing daku nga tion kag panikasog sangsa bisan ano nga trabaho nga may mataas nga posisyon sa isa ka kompanya.

Kon ang isa ka iloy, sa tapos mahambalan upod sa iya bana, magdesisyon nga buhinbuhinan niya ang iya tion sa pagtrabaho, kinahanglan nga pasimplehon sang pamilya ang ila pagkabuhi kag ayhan batason pa gani niya ang pagyaguta sang pila nga wala makahangop  sang iya desisyon nga indi magtrabaho sing bug-os tion. Apang mas madamo ini sing benepisyo. Si Paqui, nga nagtrabaho sing part-time tungod sa iya tatlo ka kabataan, nagsiling: “Luyag ko nga yara ako kon magpauli ang kabataan gikan sa eskwelahan agod may masugilanon man sila.” Paano nakabenepisyo ang iya kabataan? “Ginabuligan ko sila sa ila asaynment, kag kon may problema sila, matatapan ko ini gilayon,” siling niya. “Bangod nagaupdanay kami kada adlaw, nahuptan namon ang maayo nga komunikasyon. Bilidhon gid ini nga tion para sa akon, amo nga wala ko pagbatuna ang bug-os tion nga trabaho.”

Natukiban sang madamo nga Cristiano nga iloy nga kon buhinbuhinan nila ang ila tion sa pagtrabaho, makabenepisyo ang bug-os nila nga pamilya. “Sang nag-untat ako sa pagtrabaho, daw nabuhinan ang problema sang amon pamilya,” paathag ni Cristina, nga ginhinambitan kaina. “May tion na ako karon nga masugilanon ang akon kabataan kag mabuligan ang akon bana sa pila ka paagi. Nalipay ako sa pagtudlo sa akon mga anak nga babayi, kag makita sila nga nagatuon kag nagauswag.” Isa ka hitabo ang indi gid malipatan ni Cristina. “Ang akon kamagulangan nga anak nga babayi una nga nakatuon sa pagtakangtakang sa isa ka sentro nga nagaatipan sa mga kabataan,” hinumdom ni Cristina, “apang ako mismo ang nagtudlo sa akon ikaduha nga anak sa paglakat. Sang una sia nga nakatuon sa pagtakangtakang diutayan lang sia matumba, apang ginhakos ko sia. Tuman gid ang akon kalipay!”

Dapat man binagbinagon nga ang kinitaan nga madula indi gid man subong sina ka daku kon buhinbuhinan sang isa ka iloy ang iya tion sa pagtrabaho. “Ang akon plete pakadto kag pauli sa trabaho kag ang ginabayad ko sa nagabantay sa akon bata daku gali nga buhin sa akon sueldo,” paathag ni Cristina. “Sang ginbinagbinag namon ini sing maayo, narealisar namon nga halos wala gali sing nabulig ang akon trabaho sa amon galastuhan sa balay.”

Sang mabinagbinag ang ila kahimtangan, nakita sang pila ka mag-asawa nga mas daku ang bentaha nga ang asawa yara lang sa sulod balay sangsa magtrabaho pa sia. “Nalipay ako nga yara lang sa balay ang akon asawa sa pag-atipan sang amon duha ka gamay nga bata,” siling sang bana ni Cristina, nga si Paul. “Mas mabudlay sadto sang duha pa kami ang nagatrabaho.” Ano ang epekto sini nga desisyon sa ila duha ka bata nga babayi? “Wala lamang sila nagbatyag sing kasiguruhan,” siling ni Paul, “kundi naamligan man sila labi na sa malain nga mga impluwensia samtang sila lamharon pa.” Ngaa importante gid para sa ila nga may kapin nga tion sila sa ila kabataan? Si Paul nagsabat: “Kumbinsido ako nga kon indi namon pagtudluan ang amon kabataan, iban ang magatudlo sa ila.”

Ginapakita sini nga dapat binagbinagon sang tagsa ka mag-asawa ang ila kahimtangan kag wala sing bisan ­sin-o ang dapat magpakalain sang ila desisyon. (Roma 14:⁠4; 1 Tesalonica 4:11) Apang, takus gid nga binagbinagon ang madamo nga benepisyo nga matigayon sang pamilya kon ang isa ka iloy wala nagatrabaho sing bug-os tion. Tuhoy sa sini, si Teresa, nga ginsambit kaina, nagpabutyag: “Wala na sing may makahatag pa sing mas daku nga kalipay sa isa ka iloy sangsa paghatag sing tion agod atipanon kag tudluan ang iya kabataan.”​—⁠Salmo 127:3.

[Piktyur sa pahina 31]

Ang Cristianong mga iloy may importante man nga katungdanan sa paghanas sa ila kabataan