Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Ambahanon ni Solomon
Ang Pulong ni Jehova Buhi
Talalupangdon nga mga Punto Gikan sa Ambahanon ni Solomon
“SUBONG sang liryo sa tunga sang tunukon nga mga hilamon, amo man ang akon hinigugma sa tunga sang mga anak nga babayi.” “Subong sang mansanas nga kahoy sa tunga sang mga kahoy sa kagulangan, amo man ang akon hinigugma sa tunga sang mga anak nga lalaki.” “Sin-o bala ining babayi nga nagalaaw subong sang kabugwason, nga magayon subong sang ugsad nga bulan, putli subong sang masanag nga adlaw?” (Ambahanon ni Solomon 2:2, 3; 6:10) Daw ano gid nga inspirasyon ini nga mga bersikulo gikan sa tulun-an sang Ambahanon ni Solomon sa Biblia! Ang kabilugan nga tulun-an isa ka binalaybay nga puno sing kahulugan kag katahom amo nga ginatawag ini nga “ang pinakamatahom (pinakatalalupangdon) nga ambahanon.”—Ambahanon ni Solomon 1:1, footnote sa New World Translation of the Holy Scriptures—With References.
Ini nga ambahanon ginkomposo ni Hari Solomon sang dumaan nga Israel, ayhan sang mga 1020 B.C.E., sadtong nauna nga bahin sang iya 40 ka tuig nga paghari, kag isa ini ka sugilanon sang paghigugmaanay sang isa ka manugbantay kag sang isa ka dalaga nga tagauma, ang Shulamita. Ginsambit man sa binalaybay ang iloy kag mga utod nga lalaki sang dalaga, “mga anak nga babayi sang Jerusalem [mga kababayin-an sa palasyo],” kag “mga anak nga babayi sang Sion [mga babayi sang Jerusalem].” (Ambahanon ni Solomon 1:5; 3:11) Mabudlayan ang isa nga nagabasa sing Biblia nga makilala ang tanan nga nagahambal sa Ambahanon ni Solomon, apang makilala sila paagi sa pagbinagbinag kon ano ang ginasiling nila ukon kon ano ang ginasiling sa ila.
Subong bahin sang Pulong sang Dios, ang mensahe sang Ambahanon ni Solomon may daku nga balor bangod sang duha ka rason. (Hebreo 4:12) Una, nagatudlo ini sa aton kon ano ang matuod nga gugma sa ulot sang isa ka lalaki kag sang isa ka babayi. Ikaduha, ang ambahanon nagalaragway sang sahi sang gugma nga nagaluntad sa tunga ni Jesucristo kag sang kongregasyon sang hinaplas nga mga Cristiano.—2 Corinto 11:2; Efeso 5:25-31.
INDI PAGTINGUHAI NGA ‘PUKAWON ANG GUGMA SA AKON’
(Ambahanon ni Solomon 1:1–3:5)
“Halukan niya kuntani ako sang mga halok sang iya baba, kay ang imo mga pahayag sang gugma maayo pa sa alak.” (Ambahanon ni Solomon 1:2) Ang dialogo sa Ambahanon ni Solomon nagaumpisa sa sining mga pinamulong sang isa ka kubos nga tagauma nga gindala sa harianon nga tolda ni Solomon. Paano sia nakakadto didto?
“Ang mga anak nga lalaki sang akon iloy naakig sa akon,” siling niya. “Ginhimo nila ako nga manugbantay sang mga ulubasan.” Naakig sa iya ang iya mga utod bangod ginhagad sia sang iya hinigugma nga manugbantay nga magdayandayan sang isa ka matahom nga adlaw sang tigpamulak. Agod indi sia makalakat, ginpabantay nila sia batok sa “magamay nga mga singgalong nga nagasamad sang mga ulubasan.” Amo kon ngaa nangin malapit sia sa kampo ni Solomon. Ang iya katahom namulalungan sang nagdulhog sia sa “katamnan sang mga nuez,” amo nga gindala sia sa kampo.—Ambahanon ni Solomon 1:6; 2:10-15; 6:11.
Samtang ginapabutyag sang dalaga ang iya kahidlaw sa iya hinigugma nga manugbantay, ginsingganan sia sang mga babayi sa palasyo nga ‘sundan ang agi sang panong’ kag pangitaon ang iya hinigugma. Apang wala magsugot si Solomon nga maglakat sia. Bilang pagpakita sang iya pagdayaw sa kagayon sang dalaga, nanaad si Solomon nga himuan sia sing “mga salapid nga bulawan, nga may mga tampok nga pilak.” Apang, ang dalaga wala masilaw. Ang manugbantay nagsulod sa kampo ni Solomon, kag sang makita ang dalaga, ang manugbantay nagtu-aw: “Yari karon! Magayon ka, O hinigugma ko. Yari karon! Magayon ka.” Ginpasumpa sang dalaga ang mga babayi sa palasyo: “Dili ninyo pagtublagon ukon pagpukawon ang gugma sa akon tubtob nga luyag na sini.”—Ambahanon ni Solomon 1:8-11, 15; 2:7; 3:5.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
1:2, 3—Ngaa ang paghinumdom sa ginpakita nga pagpalangga sang manugbantay subong sang alak kag ang iya ngalan subong sang lana? Subong nga ang alak nagapahalipay sa isa ka tawo kag ang pagbubo sing lana sa ulo nagapasulhay, ang paghinumdom sa gugma sang manugbantay kag sa iya ngalan nagpabakod kag nagpahalipay sa dalaga. (Salmo 23:5; 104:15) Makatigayon man ang matuod nga mga Cristiano, ilabi na ang mga hinaplas, sing kusog kag pagpalig-on paagi sa pagpamalandong sa gugma nga ginpakita ni Jesucristo sa ila.
1:5—Ngaa ginpaanggid sang dalaga nga tagauma ang iya kaitumon sa “mga layanglayang sang Kedar”? Ang bulbol sang kanding, nga ginhimo nga panapton, may madamo nga kapuslanan. (Numeros 31:20) Halimbawa, ang “mga kumbong nga bulbol sang mga kanding” ginagamit anay sa paghimo sing “layanglayang sa ibabaw sang tabernakulo.” (Exodo 26:7) Kaangay sang mga layanglayang karon sang mga Bedouin, ang mga layanglayang sang Kedar mahimo nga naghalin sa itom nga bulbol sang kanding.
1:15—Ano ang buot silingon sang manugbantay sang nagsiling sia: “Ang imo mga mata subong sang iya sang mga salampati”? Ang buot silingon sang manugbantay amo nga ang mga mata sang iya hinigugma mahuloy kag mahagop tan-awon, kaangay sang iya sang mga salampati.
2:7; 3:5—Ngaa ang mga babayi sa palasyo ginpasumpa “tungod sa mga gasela nga babayi ukon sa mga usa nga babayi sang latagon”? Ang mga gasela kag mga usa nga bayi kilala sa ila kagayon kag katahom. Daw ginapasumpa sang Shulamita ang mga babayi sa palasyo sa tanan nga butang nga magayon kag matahom nga indi pagpukawon ang gugma sa iya.
Mga Leksion Para sa Aton:
1:2; 2:6. Ang putli nga pagpakita sing pagpalangga mahimo nga nagakaigo sa magnobyahanay. Apang, dapat sila maghalong nga ginahimo nila ini subong pagpakita sang matuod nga pagpalangga kag indi sang di-matinlo nga pagkaibog, nga mahimo magdul-ong sa seksuwal nga imoralidad.—Galacia 5:19.
1:6; 2:10-15. Wala magsugot ang mga utod nga lalaki sang Shulamita nga mag-upod sia sa iya hinigugma sa naligwin nga duog sa kabukiran apang indi bangod imoral sia ukon wala sia sing nagakaigo nga mga motibo. Sa baylo, naghalong sila nga indi sia mabutang sa kahimtangan nga ayhan magadul-ong sa pagsulay. Ang leksion para sa mga magkahagugma amo nga dapat nila likawan ang naligwin nga mga lugar.
2:1-3, 8, 9. Bisan pa nga matahom, gintamod sing maugdang sang Shulamita ang iya kaugalingon subong “isa lamang ka safron [isa ka kinaandan nga bulak] sa higad-baybay nga kapatagan.” Bangod sang iya katahom kag katutom kay Jehova, ginkabig sia sang manugbantay subong “liryo sa tunga sang tunukon nga mga hilamon.” Kag ano naman ang masiling sa manugbantay? Bangod maambong sia, para sa Shulamita subong sia sang “gasela.” Mahinadlukon kag mainunungon man sia kay Jehova. “Subong sang mansanas nga kahoy [nga nagahatag sing handong kag bunga] sa tunga sang mga kahoy sa kagulangan,” siling niya, “amo ini ang akon hinigugma sa tunga sang mga anak nga lalaki.” Indi bala nga ang pagtuo kag pagkamainunungon sa Dios maayo gid nga mga kinaiya nga dapat pangitaon sa palangasaw-on ukon palamanhon?
2:7; 3:5. Ang tagauma nga dalaga wala naluyag kay Solomon. Ginpasumpa man niya ang mga babayi sa palasyo nga indi pagpukawon sa iya ang gugma para sa iban magluwas sa manugbantay lamang. Indi posible ukon nagakaigo nga maluyag bisan kay sin-o lamang. Ang isa ka di-minyo nga Cristiano dapat lamang magminyo sa isa ka mainunungon nga alagad ni Jehova.—1 Corinto 7:39.
“ANO ANG NAKITA NINYO SA SHULAMITA?”
(Ambahanon ni Solomon 3:6–8:4)
May “nagataklad gikan sa kahanayakan kaangay sang mga haligi nga aso.” (Ambahanon ni Solomon 3:6) Ano ang nakita sang mga babayi sa Jerusalem sang naggua sila? Abaw, si Solomon kag ang iya mga suluguon nagbalik sa siudad! Kag gin-upod sang hari ang Shulamita.
Ginsundan sang manugbantay ang dalaga kag nakakita sia sang ulihi sing paagi nga makita sia. Bangod ginpasalig sang manugbantay ang dalaga sang iya paghigugma, ang dalaga nagpabutyag sang iya handum nga magbiya sa siudad, nga nagasiling: “Tubtob nga magbugnaw ang adlaw kag magtaliwan ang mga landong, magakadto ako sa bukid sang mira kag sa bakulod sang incienso.” Ginhagad niya ang manugbantay nga ‘magsulod sa iya [manugbantay] katamnan kag magkaon sang iya bilidhon nga mga bunga.’ Nagsabat ang manugbantay: “Nagsulod ako sa akon katamnan, O utod ko, nobya ko.” Ang mga babayi sa Jerusalem nagsiling sa ila: “Magkaon kamo, O mga abyan! Mag-inom kamo kag magpahubog sa mga ekspresyon sang pagpalangga!”—Ambahanon ni Solomon 4:6, 16; 5:1.
Sa tapos sugiran ang mga babayi sa palasyo sang iya damgo, ang Shulamita nagsiling sa ila: “Nagamasakit ako sa gugma.” Namangkot sila: “Sa ano nga paagi nga ang imo hinigugma labi pa sa iban nga hinigugma?” Nagsabat sia: “Ang akon hinigugma maputi kag mapulapula, ang pinasahi sa napulo ka libo.” (Ambahanon ni Solomon 5:2-10) Tuhoy sa daku gid nga pagdayaw sa iya ni Solomon, mapainubuson sia nga nagsabat: “Ano ang nakita ninyo sa Shulamita?” (Ambahanon ni Solomon 6:4-13) Gintamod subong isa kahigayunan agod maluyagan sia, ginpaulanan sia sang hari sing madamo pa nga pagdayaw. Apang, ang dalaga nagpabilin nga matutom sa iya nobyo nga manugbantay. Sang ulihi, ginpapauli na lang sia ni Solomon.
Sabat sa mga Pamangkot sa Kasulatan:
4:1; 6:5—Ngaa ang buhok sang dalaga ginpaanggid sa “panong sang mga kanding”? Ini nga pagpaanggid nagapahangop nga ang iya buhok madanlog kag madamol subong sang maitom nga bulbol sang kanding.
4:11—Ano ang talalupangdon sa “mga bibig [sang Shulamita nga] nagatulo subong sang uludlan sang dugos” kag sa ‘dugos kag gatas nga yara sa idalom sang iya dila’? Ang uludlan sang dugos mas manamit kag mas matam-is sangsa dugos nga nahanginan. Ini nga pagpaanggid, subong man ang ideya nga ang dugos kag ang gatas yara sa idalom sang dila sang dalaga, nagapadaku sang kaayo kag katahom sang ginapamulong sang Shulamita.
5:12—Ano ang kahulugan sang ekspresyon nga “ang iya mga mata kaangay sang mga salampati sa luyo sang mga sapa sang tubig, nga nagapaligo sa gatas”? Ginapatuhuyan sang dalaga ang matahom nga mga mata sang iya hinigugma. Ayhan mabinalaybayon nga ginapaanggid niya ang maitom nga tawotawo nga napalibutan sang puti sang iya mga mata sa abuabuhon nga mga salampati nga nagapaligo sa gatas.
5:14, 15—Ngaa ginlaragway sing subong sini ang kamot kag batiis sang manugbantay? Ayhan ginapatuhuyan sang dalaga ang mga tudlo sang manugbantay subong bulawan nga silindro kag ang iya mga kuko subong berilo. Ginapaanggid niya ang batiis sang manugbantay sa “mga haligi nga marmol” bangod mabakod ini kag matahom.
6:4—Ngaa ginpaanggid ang dalaga sa Tirsa? Ini nga siudad sa Canaan naagaw anay ni Josue, kag nangin nahauna nga kapital ini sang naaminhan nga napulo ka tribo nga ginharian sang Israel pagkatapos sang panahon ni Solomon. (Josue 12:7, 24; 1 Hari 16:5, 6, 8, 15) “Ayhan tuman gid katahom sang siudad,” siling sang isa ka reperensia, “amo kon ngaa ginsambit ini diri.”
6:13—Ano ang “saot sang Mahanaim”? Ini nga ekspresyon mabadbad man nga “saot sang duha ka kampo.” Ang siudad nga may amo sini nga ngalan nahamtang sa sidlangan nga bahin sang Suba Jordan malapit sa ginailigan nga nalupyakan sang Jabbok. (Genesis 32:2, 22; 2 Samuel 2:29) Ang “saot sang duha ka kampo” mahimo nagapatuhoy sa isa ka partikular nga sinaot nga ginahiwat sa sina nga siudad may kaangtanan sa isa ka kapiestahan.
7:4—Ngaa ginpaanggid ni Solomon ang liog sang dalaga nga Shulamita sa “torre nga tiposo”? Antes sini, ang dalaga nakabaton sini nga pagdayaw: “Ang imo liog kaangay sang torre ni David.” (Ambahanon ni Solomon 4:4) Ang torre malaba kag maniwang, kag ang tiposo mahining. Nagdayaw si Solomon sa kaniwangon kag kahiningon sang liog sang dalaga.
Mga Leksion Para sa Aton:
4:7. Paagi sa pagpamatok sa mga pagbuyok ni Solomon, napamatud-an sang Shulamita ang iya kaugalingon nga may integridad bisan pa nga di-himpit sia. Busa, ang iya kabakod sa moral labi pa nga nagpatahom sa iya. Dapat amo man ang Cristiano nga mga babayi.
4:12. Kaangay sang isa ka matahom nga katamnan nga nakudalan ukon napaderan, nga mahimo lamang makasulod kon mag-agi sa nakandaduhan nga gawang, ang pagpalangga sang Shulamita natigana lamang sa iya palamanhon. Daw ano gid kaayo nga halimbawa para sa Cristiano nga mga dalaga kag mga soltero!
“ANG DABDAB NI JAH”
“Sin-o bala ini nga babayi nga nagataklad gikan sa kahanayakan, nga nagasandig sa iya hinigugma?” pamangkot sang mga utod nga lalaki sang Shulamita sang makita nila sia nga nagapauli. Pila ka tion antes sini, ang isa sa ila nagsiling: “Kon sia isa ka pader, magapatindog kami sa ibabaw niya sing torre nga pilak; apang kon ganhaan sia, balabagan namon sia sing mga tapi nga sedro.” Karon nga natilawan kag napamatud-an ang kapag-on sang gugma sang Shulamita, nagsiling sia: “Ako isa ka pader, kag ang akon mga suso kaangay sang mga torre. Nian sa iya mga mata subong ako sang isa nga nakakita sing paghidait.”—Ambahanon ni Solomon 8:5, 9, 10.
Ang matuod nga gugma amo ang “dabdab ni Jah.” Ngaa? Bangod ini nga gugma naghalin kay Jehova. Sia ang naghatag sa aton sing ikasarang nga maghigugma. Dabdab ini nga ang iya idlab indi mapalong. Matahom nga gin-ilustrar sang Ambahanon ni Solomon nga ang gugma sang lalaki kag babayi “makusog [wala nagabag-o] subong sang kamatayon.”—Ambahanon ni Solomon 8:6.
Ang tuman katahom nga ambahanon ni Solomon nagapahangop man sa aton sang gugma nga nagaluntad sa ulot ni Jesucristo kag sang mga katapo sang iya langitnon nga “nobya.” (Bugna 21:2, 9) Ang gugma ni Jesus para sa hinaplas nga mga Cristiano labaw gid sa bisan ano nga gugma sa ulot sang lalaki kag babayi. Ang mga katapo sang nobya nga klase wala nagabag-o sa ila debosyon. Mahigugmaon nga ginhatag man ni Jesus ang iya kabuhi para sa “iban nga mga karnero.” (Juan 10:16) Busa, ang di-mationg nga gugma kag debosyon sang Shulamita mahimo mailog sang tanan nga matuod nga sumilimba.
[Retrato sa pahina 18]
Ano ang ginatudlo sa aton sang Ambahanon ni Solomon nga pangitaon sa isa ka tiayon?
