Indi Mo Ini Masupot Gani Hinguyanga Ini sing Maayo

ANG tion kuarta. Amo ang siling sang isa ka pirme ginagamit nga islogan. Ang matuod, ang tion tuhay gid sa kuarta ukon sa iban pa nga materyal nga mga butang. Ang tion indi mo masupot para hinguyangon sa ulihi subong sang kuarta, pagkaon, gatong, ukon pila pa ka butang. Ang bisan ano nga panikasog nga supton ang tion paagi sa indi paghinguyang sa sini wala sing pulos. Ano ang matabo kon magtulog ka sing walo ka oras kag tilawan nga supton ang nabilin nga tion sa isa ka adlaw nga wala sing ginahimo? Pagkatapos sang isa ka adlaw, ang wala mahinguyang nga mga oras indi na mabawi.

Mapaanggid ang tion sa isa ka daku kag masulog nga suba. Nagailig ini sa isa lang ka direksion. Indi mo ini mapunggan, ni magamit mo ang tanan nga tubig nga nagailig. Sang nagligad nga mga siglo, ang tawo naghimo sing mga ariring sang tubig sa mga pangpang sang suba. Paagi sa sini, ang enerhiya gikan sa nagailig nga tubig nakontrol kag nagamit sa pagpaandar sang ila mga bairan, serahean, bomba, kag trip-hammer. Sing kaanggid, sarang mo makontrol ang tion, indi agod supton, kundi agod hinguyangon para sa maayo nga hilikuton. Apang, agod mahimo ini, dapat mo atubangon ang duha ka nagapanguna nga mga makawat sing tion—ang pagpabuyanbuyan kag ang madamo nga yangkutyangkot. Binagbinagon anay naton ang pagpabuyanbuyan.

Likawi ang Pagpabuyanbuyan

Isa ka pamilyar nga hulubaton ang nagasiling, Indi pagpabuasi kon ano ang mahimo mo karon nga adlaw. Apang, wala ini ginasunod sang iban. Kon may mabudlay gani nga hilimuon, ang ila mahapos nga solusyon amo ang magpabuyanbuyan. Suno sa isa ka diksionaryo, ang “pagpabuyanbuyan” nagakahulugan sing “hungod kag ugali nga pagpalantang; hungod nga pagpalantang sang butang nga dapat himuon.” Para sa mga nagapabuyanbuyan, ang pagpalantang nangin ugali na. Kon mahul-an na katama, ginapalantang anay niya ang iya mga hilimuon kag ginakalipayan ang iya bag-o nasapwan nga “libre nga tion”—tubtob nga magtipon liwat ang kahuol.

Kon kaisa, ayhan kinahanglan sang aton panglawas kag panghunahuna nga ipalantang anay naton ang pila ukon ang tanan pa gani naton nga hilikuton. Dugang pa, ang tanan nagakinahanglan sing panalagsa nga pahuway gikan sa adlaw-adlaw nga hilikuton. Bisan gani ang Anak sang Dios nagpahuway man. Si Jesus pirme masako sa iya ministeryo, apang may libre nga tion man sia para sa iya kaugalingon kag para sa iya mga disipulo. (Marcos 6:31, 32) Ini nga sahi sang pahuway mapuslanon. Apang, ang pagpabuyanbuyan tuhay; masami ini nga makahalalit. Binagbinaga ang isa ka halimbawa.

Isa ka tin-edyer nga estudyante ang may tatlo ka semana sa paghanda para sa eksamin sa math. Dapat niya tun-an kag repasuhon ang madamo nga nota kag libro. Nabatyagan niya ang tension. Nasulay  sia nga magpabuyanbuyan. Sa baylo nga magtuon, nagtan-aw sia sing telebisyon. Sa sulod sang madamo nga inadlaw, ginpalantang niya ang dapat niya himuon agod makapasar sa eksamin. Nian, sang gab-i antes sang eksamin, nagkaramaal sia sa pagtuon. Nagapungko sa atubangan sang iya lamesa, ginsugdan niya nga repasuhon kag tun-an ang iya mga nota kag mga libro.

Naglipas ang inoras. Samtang nagakatulog ang iban nga mga miembro sang pamilya, pilit naman niya nga ginsaulo ang mga ekwasyon, mga cosine, kag square root. Pagkadason nga adlaw sa eskwelahan, nagkaramaal sia sa eksamin. Manubo ang iya iskor sa eksamin, kag wala sia makapasar. Kinahanglan niya ini liwat tun-an kag mahimo nga indi sia makapasar para sa masunod nga halintang.

Ang pagpabuyanbuyan may daku gid nga bili para sa sining estudyante. Apang may isa ka prinsipio sa Biblia nga makabulig sa mga tawo nga malikawan ang kaanggid nga sitwasyon. “Magpadayon kamo sa pagbantay sing maayo nga ang inyo paglakat indi subong sang di-maalam kundi subong sang mga tawo nga maalamon, nga ginabakal ang nagakaigo nga tion para sa inyo kaugalingon,” sulat ni apostol Pablo. (Efeso 5:15, 16) Ginlaygayan ni Pablo ang mga Cristiano nga hinguyangon ang ila tion sing maalamon sa pag-atipan sa espirituwal nga mga butang, apang ang prinsipio mapuslanon man sa madamong importante nga mga hilikuton sa kabuhi. Sanglit masami kita makadesisyon kon san-o himuon ang isa ka hilikuton, makita naton ang mas maayo nga mga resulta kag matapos sing mas madasig ang trabaho paagi sa pagpamat-od nga himuon ini sa tion nga “nagakaigo.” Amo ini ang tanda sang “mga tawo nga maalamon,” subong sang ginapakita sang kasulatan.

San-o kuntani ang “nagakaigo nga tion” nga nagtuon ang pamatan-on nga estudyante para sa eksamin sa math? Ayhan kada gab-i sa sulod sang 15 minutos ukon kapin, amat-amat niya kuntani nga gintun-an kag ginrepaso ang iya mga tulun-an. Sa sina nga paagi, wala kuntani sia nagkaramaal sa pagtuon isa ka gab-i antes, sa mga inoras nga dapat nagatulog sia. Sa adlaw sang eksamin, nakapahuway kag nakahanda sia kuntani sing maayo, kag posible nga mataas ang iya iskor.

Busa, kon may ginapahimo sa imo, hibalua ang “nagakaigo nga tion” para sa sini kag himua ini. Nian malikawan mo ang siod nga magpabuyanbuyan kag ang indi maayo nga mga resulta sini. Malipay ka man nga nahimo mo ang isa ka butang sing maayo. Importante ini ilabi na kon may iban nga tawo nga maapektuhan sa imo himuon, subong halimbawa kon may mga asaynment ka sa Cristianong kongregasyon.

Buhini ang Madamo nga Yangkutyangkot

Subong sang nasambit na, ang ikaduha nga paagi sa paghinguyang sing maayo sang aton hamili nga tion amo ang indi pagtipon sing madamo nga yangkutyangkot. Nahibaluan naton nga kinahanglan naton ang tion sa pag-atipan sa mga butang, sa paghimos sini, sa paggamit sini, sa paglimpio sini, sa pagtago sini, sa pagpangita sini. Ang mas madamo nga butang nagakinahanglan sing mas madamo nga tion. Mas uyang-tiempo kag daw mas makaulugot magpanghikot sa isa ka hulot ukon sa isa ka balay nga madamo sing yangkutyangkot sangsa mga hulot nga maaliwanay kag diutay sing butang. Isa pa, samtang nagadamo ang mga butang nga ginatipon, ang tion sa pagpangita sa kinahanglanon nga butang nagadugay.

Ang mga eksperto sa pag-atipan sa balay nagsiling nga halos katunga sang tion nga ginahinguyang sang mga tawo sa pagpanglimpio nauyang sa “pag-atipan, paglikaw, kag paghimos sa madamo nga yangkutyangkot ukon paghaboy sa mga sagbot.” Ini nga kahimtangan mahimo nga pareho man sa iban nga mga bahin sang kabuhi. Gani kon luyag mo hinguyangon sing maayo ang imo tion,  manghulonghulong sa imo palibot. Madamo bala sing yangkutyangkot ang imo hulot, amo nga ginalatiran sini ang imo paghulaghulag kag, ang malain pa sa tanan, ginauyangan sini ang imo tion? Kon amo, buhini ang mga yangkutyangkot.

Ang paghaboy sa mga yangkutyangkot indi mahapos. Ang paghaboy sa naluyagan gid apang wala na ginakinahanglan nga mga butang mahimo nga masakit—halos pareho nga nadulaan ka sing isa ka maayo nga abyan. Gani paano ka makadesisyon kon bala huptan mo ukon ihaboy ang isa ka butang? Ang iban nagagamit sing isa-ka-tuig nga pagsulundan. Kon ang isa ka butang wala mo ginagamit sa sulod sang isa ka tuig, ihaboy ini. Ano abi kon indi ka gihapon makadesisyon nga ihaboy ini pagligad sang isa ka tuig? Ibutang ini sa bodega sa sulod sang anom pa ka bulan. Kon sa imo pagtan-aw liwat sa sini, narealisar mo nga isa ka tuig kag tunga na gali ang naglipas kag wala mo ini magamit, ang paghaboy sa sini mahimo nga mangin mas mahapos. Bisan diin man sa sini, ang tulumuron amo nga buhinan ang madamo nga yangkutyangkot—hinguyangon sing mas maayo ang imo tion.

Sa pagkamatuod, ang madamo nga yangkutyangkot indi lamang limitado sa mga butang sa balay ukon sa ulubrahan. Si Jesus nagpamulong tuhoy sa “kabalaka sining sistema sang mga butang kag [sa] malimbungon nga gahom sang manggad,” nga “nagalumos sang pulong” sang Dios kag nagahimo sa isa ka tawo nga “di-mabungahon” may kaangtanan sa maayong balita. (Mateo 13:22) Ang kabuhi sang isa ka tawo mahimo nga daw madamo sing yangkutyangkot bangod sang tuman kadamo nga aktibidades kag paghimud-os amo nga nabudlayan sia sa pagpangita sing kinahanglanon nga tion agod mahuptan ang importante gid nga espirituwal nga rutina kag pagkatimbang. Magaresulta ini sa espirituwal niya nga pag-antos kag sa indi niya pagsulod sa ulihi sa ginsaad nga bag-ong kalibutan sang Dios, kon san-o walay katapusan na ang tion sa paghimo sa kon ano ang nagahatag sing matuod nga kaayawan kag kalipay.—Isaias 65:17-24; 2 Pedro 3:13.

Daw pirme lang bala ginakulang ang imo tion para sa imo tanan nga hilimuon—may kaangtanan man ini sa imo trabaho, puluy-an, salakyan, paglingawlingaw, pagbiyahe, pag-ehersisyo, mga okasyon, ukon iban pa nga mga luyag? Kon amo, ayhan tion na nga buhinan mo ang imo madamo nga aktibidades agod may mas madamo ka nga tion para sa espirituwal nga mga butang.

Ang isa pa ka pamilyar nga hulubaton amo, Ang tiempo indi magahulat sa tawo. Sa pagkamatuod, ang tiempo ukon tion daw subong sang suba nga nagailig sing sigesige. Indi ini mahimo pabalikon ukon supton; sa tion nga naglipas na ini, naglipas na ini sing dayon. Apang, paagi sa pagsunod sa maathag nga mga prinsipio sang Biblia kag paghimo sing praktikal nga mga tikang, makontrol naton ang tion nga kinahanglanon naton agod maatipan ang “mas importante nga mga butang” para sa aton dayon nga kaayuhan kag “sa kahimayaan kag kadayawan sang Dios.”—Filipos 1:10, 11.

[Retrato sa pahina 8]

Kaangay sang masulog nga suba, ang tion sarang makontrol para sa maayo nga hilikuton

[Retrato sa pahina 9]

San-o ang iya “nagakaigo nga tion” sa pagtuon para sa iya eksamin?

[Retrato sa pahina 10]

Ang pagpanghikot sa isa ka hulot nga madamo sing yangkutyangkot uyang-tiempo kag daw makaulugot