GULPI lang natumba ang imo upod kag nalipong. Nagapalanig-a ang iya lawas kag nagapalakpalak ang iya ulo, kamot, kag tiil. Kon nahibaluan mo nga may kuyap sia, mahimo ka makabulig sa iya samtang nagahulat sing medikal nga bulig. Hibaluon naton ang pila ka impormasyon parte sa sini nga balatian.

Ano ang kuyap? Isa ini ka diperensia sa utok nga nagaresulta sa malip-ot nga pag-atake nga ginatawag seizure. Ang pag-atake masami nga nagadugay sing mga lima ka minuto. Ang ginlaragway sa panugod sini nga artikulo amo ang masami nga nagakatabo sa may grand mal seizure.

Ano ang rason sang pag-atake? Nagapati ang mga researcher nga nagakatabo ini bangod sang abnormal nga pagsirkular sang kuryente nga ara sa mga selula sang utok. Wala pa sing maathag nga rason kon ngaa nagakatabo ini.

Kon makakita ako sang ginakuyap, ano ang himuon ko? “Pabay-an lang sia asta nga mag-untat ang atake pero siguraduhon nga indi delikado ang iya kahimtangan kag pagginhawa,” siling sang The Encyclopedia of the Brain and Brain Disorders. Pero naghambal man ini nga libro: “Dapat magtawag na sing ambulansia kon sobra sa lima ka minutos ang atake, atakehon sia liwat, ukon kon wala sia maumpawan pagligad sang pila ka minutos pagkatapos sang atake.”

Paano ko mabuligan ang ginakuyap? Paunla sia para indi mabunggo ang iya ulo sa salog, kag ipalayo ang mga matalom nga mga butang sa iya ulo. Kon mag-untat ang pagpalangurog, patakilira sia pareho sa makita sa drowing.

Ano ang himuon ko kon naumpawan na sia? Una, hambala sia nga OK lang ang tanan. Buligi sia dayon nga makatindog kag dal-a sa lugar nga makapahuway sia. Masami nga ang kalabanan sa ila daw wala sa kaugalingon ukon ginatuyo pagkatapos makuyap; samtang ang iban maumpawan dayon kag makabalik sa ila ginahimo.

Ang tanan bala nga ginakuyap nagapalangurog gid? Wala. Ang pila wala nakahibalo sang ila ginahimo pero wala sila nagakatumba. Ginatawag ini nga petit mal seizure (ukon wala nagapalangurog), nga sa masami malip-ot lang kag wala sing malain nga epekto. Ang pila nga may kuyap may madugay nga petit mal seizure nga nagalawig sing pila ka minutos. Mahimo sia maglibotlibot sa kuarto, magbutongbutong sang iya bayo, ukon maggawi sang indi kinaandan. Pagkatapos sini, mahimo maglingin ang iya ulo.

 Ano ang ginabatyag sang mga may kuyap? Madamo sa ila ang ginakulbaan kon san-o kag kon diin sila masunod nga atakehon. Para indi mahuy-an, wala na lang sila nagapakig-upod sa kadam-an.

Paano ko sila mapalig-on? Palig-una sia nga indi pagtaguon ang iya ginabatyag. Magpamati sing maayo. Pamangkuta sia kon ano ang luyag niya nga himuon mo kon atakehon sia. Bangod madamo sa ila ang wala nagamaneho, mahimo nga pasakyon mo sia sa imo salakyan ukon buligan sia sa pagpamalaklon.

Mahimo bala mapahaganhagan ukon matapna ang pag-atake? May pila ka butang nga nagapadugang sang atake, pareho sang stress kag kakulang sa tulog. Gani ginapalig-on sila sang mga eksperto nga magpahuway sing maayo kag regular nga mag-ehersisyo para mabuhinan ang stress. Sa pila ka kahimtangan, epektibo man ang pag-inom sang bulong para mapunggan ang pag-atake.