Kalabanan nga sapat nagapalagyo kon may sunog sa kagulangan, pero ginaamag ini sang laboglabog nga ginatawag black fire beetle. Ngaa? Bangod luyag mangitlog sini nga mga insekto sa mga kahoy nga bag-o lang masunog. Isa pa, nagapalagyo sa sunog ang nagapangaon sing sapat nga mga sapat, gani makakaon, makapadamo kag makapangitlog ang mga laboglabog nga wala sing katalagman. Pero paano matultulan sini nga mga laboglabog kon diin ang sunog?

Binagbinaga: May sensor ini nga laboglabog sa tupad sang iya tiil sa tunga kag mabatyagan sini nga sensor ang infrared radiation halin sa sunog. Nagainit ang sensor bangod sang radiation gani matultulan sini nga laboglabog kon diin ang sunog.

Pero may iban pa nga sensor ini nga laboglabog. Kon nagakasunog ang ila paborito nga kahoy, mabatyagan sang ila mga sungo ang bisan diutay lang nga kemikal halin sa kalayo nga ginadala sang hangin. Suno sa pila ka researcher, paagi sa ila mga sungo, matultulan sini nga laboglabog ang bisan isa lang ka nagakasunog nga kahoy sa kalayuon nga mga 800 ka metro. Paagi sa sini nga mga sensor, mabatyagan kag matultulan sini nga mga laboglabog ang sunog sa kagulangan sa kalayuon nga mga 48.3 ka kilometro!

Ginatun-an sang mga researcher ang mga sensor sini nga laboglabog agod mapauswag ang mga gamit para madali mamutikan ang infrared radiation kag sunog. Ang kalabanan nga mga sensor para sa infrared ginapabugnaw anay antes magamit, gani ang pagtuon sa sini nga laboglabog makabulig sa mga sientipiko nga makahimo sing mas maayo nga mga sensor nga indi na kinahanglan pabugnawon. Luyag man ilugon sang mga engineer ang ikasarang sang mga sungo sini nga laboglabog agod makahimo sila sing mga gamit sa pagmutik sa sunog nga mas sensitibo kag makamutik kon bala ang mga kemikal naghalin sa sunog sa kagulangan ukon may iban nga kabangdanan.

Ginadayaw gid sang mga researcher ang tumalagsahon nga ikasarang sini nga laboglabog sa pagtultol sang ila mapangitlugan. “Ngaa may amo sini nga ikasarang ini nga mga laboglabog?” pamangkot ni E. Richard Hoebeke, nga eksperto sa laboglabog sang Cornell University, sa Estados Unidos. “Diutay lang gid ang nahibal-an naton sa mga insekto nga may sobra ka sensitibo kag makatilingala nga mga sensor.”

Ano sa banta mo? Ang ikasarang bala sini nga laboglabog sa pagmutik sa sunog sa kagulangan resulta sang ebolusyon? Ukon gindesinyo ini?