Ngaa Ginasubuan Kita?

ANG kasubo indi pareho sa pag-isahanon. Suno sa isa ka diksionaryo, ang kasubo “masami nga nagakahulugan sing pagbatyag nga ginpabay-an kag paghandum nga may kaupod.” Ini nga diksionaryo nagsiling man nga ang pag-isahanon mahimo nagapatuhoy sa sitwasyon diin “ginpili sang isa . . . nga indi anay makig-upod sa iban.”

Halimbawa, madamo ang gusto nga mag-isahanon kon mangamuyo sila ukon magpamalandong, pareho sa ginhimo ni Jesucristo. (Mateo 14:13; Lucas 4:42; 5:16; 6:12) Gani kon kaisa, maayo man ang pag-isahanon. Pero ang kasubo, isa ka masakit nga balatyagon. Ano ang mga rason kon ngaa ginasubuan kita?

● Pagbatyag nga Nagaisahanon Bisan Pa Madamo sing Tawo

Sa dalagku nga mga siudad, linibo ukon minilyon pa gani ang nagaistar sa nagainikit-ikit lang nga mga balay. Pero ngaa madamo gihapon ang ginasubuan? Tungod sa kasakuon, halos indi na kilala sang mga tawo ang ila mga kaingod. Para sa ila, daw mga estranghero ini. Wala sila sing salig sa iban kag gusto nila proteksionan ang ila kaugalingon. Bangod sini, madamo ang ginasubuan  bisan pa nagaistar sila sa dalagku nga mga siudad.

● Indi Maayo nga Pagtratar sa mga Empleyado

Ang paagi sa pagdumala sang dalagku nga mga kompanya sa ila mga empleyado mahimo man halinan sang kasubo. Sa masami, pirme gina-pressure ang mga empleyado amo nga gina-stress sila.

Isa pa, ang mga trabahador sa dalagku nga mga kompanya nga pirme lang ginasaylosaylo nagabatyag nga wala sing kasiguruhan, daw nagaisahanon, kag ginasubuan. Suno pa gani sa International Herald Tribune, madamo nga empleyado sa pila ka korporasyon sa Pransia ang nagabatyag nga “indi nila masarangan ang pressure sa ila obra.” Bangod sini, madamo sa ila ang nagahikog.

● Komunikasyon nga Wala sing Balatyagon

Si Propesor Tetsuro Saito sa Japan, nagsiling: “Amat-amat nga madula ang ikasarang sang tawo sa pagkomunikar bangod sa cell phone kag iban pa nga gadyet.” Sa Australia, ang The Sunday Telegraph nagsiling: ‘Ginaguba sang teknolohiya ang suod nga kaangtanan sang mga tawo. Imbes nga mag-istoryahanay, naga-e-mail kag naga-text na lang sila.’

Ang 21 anyos nga si Rachel nga taga-Pransia, nagsugid kon ano ang rason sang iya kasubo. Sia nagsiling: “Daw wala na sing gana ang mga tawo nga makigkita sa imo kay para sa ila, puede ka man lang nila nga i-text, i-e-mail, ukon i-chat. Pero bangod sini, mas nasubuan pa gid ako.”

● Pagsaylo sing Ilistaran

Bangod sa problema sa ekonomiya, madamo nga tawo ang nagakapilitan nga magsaylo sing ilistaran para makapabilin sa ila obra ukon makapangita sing bag-o nga trabaho. Gani, ginbayaan sang iban ang ila mga kaingod, abyan, eskwelahan, kag kon kaisa ang ila pamilya. Pamatyag nila daw pareho sila sang tanom nga gingabot kag ginsaylo pero nabilin ang gamot.

Indi gid malipatan ni Francis, nga taga-Ghana, ang adlaw nga nag-abot sia sa Pransia. Nagsiling sia: “Nasubuan gid ako kay katugnaw diri, wala ako sing mga abyan, kag lain ang ila lenguahe.”

Nadumduman man sang imigrante nga si Behjat ang tion nga nag-abot sia sa England. Sia nagsiling: “Nabudlayan gid ako mag-adjust sa ila kultura. May mga kilala man ako pero wala ako sing suod nga mga abyan ukon pamilya nga masugiran sang akon ginabatyag.”

● Pagkapatay sang Pinalangga

Masakit gid nga mapatyan sing bana ukon asawa, ilabi na kon madugay mo sia nga gin-atipan. Bangod sini, mahimo nga masubuan ka gid pirme.

 Ang balo nga si Fernande nga taga-Paris, nagsiling: “Ang pinakamasakit gid kay wala na ang akon bana, nga best friend ko, nga masugiran sang akon ginabatyag.” Si Anny nagsiling man nga nahidlaw gid sia sa iya bana ilabi na kon may importante sia nga desisyunan, parte man sa balatian ukon sa iban nga butang.

● Pagdiborsio, Pagbulagay, kag Handum nga May Kaupod

Ang pagdiborsio ukon pagbulagay masami nga ginahalinan sang kasubo kag kapaslawan. Wala lang marealisar sang kalabanan nga mas grabe ang epekto sini sa mga bata. Nagapati ang pila ka eksperto nga ang kabataan sang nagbulagay nga mag-asawa mahimo mangin masinulub-on man pagdaku nila.

Sa masami, nasubuan man ang mga single nga wala sing makita nga palamanhon ukon palangasaw-on. Nagalala na gid ini kon may magmuno sa ila pareho sang, “Ti malaon ka na lang ya?”

Ang nagasolo nga mga ginikanan ginasubuan man. Ang kabataan nagahatag sing kalipay pero kon kaisa problema man sila. Kag ang nagasolo nga mga ginikanan wala sing kabulig sa pag-atubang sini.

● Katigulangon Ukon Pagkapamatan-on

Ang mga tigulang pirme nasubuan bisan pa ginaatipan sila sang ila pamilya. Mahimo ginabisitahan man sila kon kaisa sang ila mga paryente ukon mga abyan. Pero kamusta naman sa iban nga tion, pareho sang inadlaw ukon sinemana nga wala sing may nagabisita?

Sa pihak nga bahin, ang mga pamatan-on nagabatyag man sing kasubo. Madamo nga kabataan ang inoras nga nagaisahanon. Ang kalabanan sa ila naadik sa pagtan-aw sang TV, paghampang sang video games, kag paggamit sang kompyuter.

May solusyon pa bala ini? Paano mo mabatuan ang kasubo?

[Blurb sa pahina 5]

“Nasubuan gid ako kay katugnaw diri, wala ako sing mga abyan, kag lain ang ila lenguahe”