Pagbantay sa Kalibutan

Ang sulat halin kay Papa Benedict XVI nagasiling: “Kinahanglan gid . . . nga bag-uhon ang United Nations Organization, kag subong man ang mga institusyon sa ekonomiya kag mga negosyo sa bug-os nga kalibutan para magmadinalag-on ang ideya nga magabinuligay ang mga pungsod.”—L’OSSERVATORE ROMANO; italiko ila.

“Mga 30 porsiento sang mga taga-Ukraine ang makaubos sing isa ka kaha nga sigarilyo kada adlaw.”—EXPRESS, UKRAINE.

Sa Estados Unidos, 44 porsiento sa tin-edyer nga mga lalaki nga ginsurbe ang nagsiling nga “nakakita na sila sing hublas nga piktyur sang ila klasmeyt nga babayi sa Internet ukon cellphone.”—TIME, U.S.A.

“Madulom nga Hitabo”

Bangod sa inaway, tigpalamangag, kagamo sa pulitika, pagmahal sang balaklon, kag kaimulon, naagihan sang katawhan ang “isa ka madulom nga hitabo,” suno sa Associated Press. Sobra na sa isa ka bilyon ang ginagutom sa bilog nga kalibutan. Suno kay Josette Sheeran sang UN World Food Program, “makatalagam ang isa ka gutom nga kalibutan. . . . Kon wala sing pagkaon, tatlo lamang ang puede matabo sa mga tawo: Makinagamo sila, masaylo, ukon mapatay. Indi gid ini maayo tanan.” Dugang pa, mas madasig ang pagdamo sang mga ginagutom sangsa populasyon sang kalibutan. Bisan sa manggaranon nga mga pungsod, nagdugang sing mga 15.4 porsiento ang mga tawo nga kulang sa pagkaon.

Kaayuhan sang Pagbasa Antes Magtulog

Indi lamang pangpatulog ang pagbasa sang mga ginikanan sa ila kabataan. Suno sa mga researcher nagabulig ini sa mga bata nga makatuon sa paghambal, sa paghulag paagi sa pag-uyat kag pagbukad sang mga pahina, kag nagapaabtik sa ila memorya. “Pero labaw sa tanan, . . . ang pagbasa sing matunog isa ka tion nga mapakita sang mga ginikanan kag mga bata ang ila atension kag pagpalangga sa isa kag isa,” siling sang pamantalaan nga The Guardian. “Ginahimo sini nga mangin makalilipay ang pagbasa.” Suno kay Propesor Barry Zuckerman, nga nagdumala sini nga pagtuon, “sa ulihi matun-an sang mga bata nga kawilihan ang mga libro bangod ginabasa nila [ini] upod sa ila hinigugma.”

Baka nga Ginapalangga, Mas Madamo ang Gatas

“Mas madamo ang gatas sang baka nga may ngalan sangsa wala,” siling sang mga sientipiko sa Newcastle University, sa England. Ang matuod, kon ang mga baka tratuhon nga daw mga tawo, nagadugang ang ila gatas sing mga 280 litros kada tuig. Ngaa? “Kon ang mga tawo gani nanamian nga palanggaon, ang mga baka mas malipayon man kag mas relaks kon hatagan sila sing pinasahi nga atension,” siling ni Dr. Catherine Douglas sang School of Agriculture, Food and Rural Development sang unibersidad. “Ang amon natun-an madugay na nga nahibaluan sang mapinalanggaon nga mga mangunguma,” paathag niya. “Kon ginapabaloran mo ang kada isa, subong sang paghatag sing ngalan sa baka ukon pag-atipan samtang nagadaku sila, indi lamang ini para sa kaayuhan sang baka ukon para maghagop ini, kundi para magdamo man ang gatas.”