Malawig nga Kabuhi​—Yara Bala sa Okinawa ang Sekreto?

SUNO SA MANUNULAT SANG MAGMATA! SA JAPAN

▪ Ginbanabana nga sang 2006, sa 1.3 milyones ka pumuluyo sa mga isla sang Okinawa, Japan, may yara halos 740 ka centenarian, ukon mga tigulang nga nagaedad sing isa ka gatos pataas, kag 90 porsiento sa ila mga babayi. Buot silingon, sa kada 100,000 ka tawo, 50 sa ila ang mga centenarian, suno ini sa Okinawa Centenarian Study nga ginapangunahan ni Dr. Makoto Suzuki. Sa kalabanan nga manggaranon nga mga pungsod, ang kadamuon sang mga centenarian ginabanabana nga mga 10 tubtob 20 kada 100,000 ka tawo.

Ini nga pagtuon ginasiling nga amo “ang pinakamalawig kag sige-sige nga pagtuon sa mga centenarian sa bug-os nga kalibutan,” kag nasapwan sini nga “madamo sa mga centenarian ang mapagros pa gihapon.” Agod mahibaluan kon ngaa, gin-usisa ni Suzuki kag sang iya mga kaupdanan ang estilo sang pagkabuhi kag ang mga kaliwat sang kapin sa 900 ka centenarian, subong man ang madamo nga mga tigulang sa Okinawa nga nagaedad sing mga setentahon pataas. Natalupangdan nila nga ini nga mga tigulang niwangon apang mabaskog kag mapagros, indi barado ang ila mga kaugatan, kag talalupangdon man nga tama kanubo sang ila tsansa nga magbalatian sa tagipusuon kag cancer. Kag sa mga manug isa ka gatos ang edad, mas diutay lamang sa ila ang may balatian sa hunahuna kon ikumparar sa mga tigulang sa manggaranon nga mga pungsod. Ano ang ila sekreto?

Ang isa sa panguna nga rason amo ang napanubli nila nga mga gene. Apang may iban pa nga mga rason, wala sila nagapanigarilyo, hagan-hagan kon mag-inom, kag nagakaigo ang ila pagkaon. Ang pagkaon sang mga taga-Okinawa manubo sa calorie, may madamo nga utan kag mga prutas, kag di-makahalalit nga tambok (omega-3). Kag batasan sang mga tawo didto nga indi magpatama ka busog. “Dapat mag-untat ka na sa pagkaon kon makabatyag ka na sing kabusog,” siling ni Dr. Bradley Willcox, nga kaupod man nga manugpanalawsaw sa sini nga pagtuon. “Mga 20-minutos pa antes pahibaluon sang tiyan ang utok nga busog ka na.”

Pirme nagaehersisyo ang mga taga-Okinawa paagi sa pagpananom, adlaw-adlaw nga paglakat, pagsaot, ukon iban pa nga mga hilikuton. Ginapakita man sang pagtuon sa personalidad sang mga centenarian nga may positibo kag may mapasibusibuon sila nga panimuot. Makahibalo sila magdala sing problema, kag ang mga babayi “mahilig magtilipontipon.”

“Wala sing milagruso nga bulong” para maglawig ang imo kabuhi, siling ni Willcox. Subong sang ginapakita sang pagtuon, ang sekreto sini amo ang mga gene, husto nga pagkaon, pag-ehersisyo, maayo nga pamatasan, “kag makahibalo sa pag-atubang sang mga problema sa kabuhi.”