Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Ano ang Malain sa Patago nga Pagdeyt?

Indi mahibaluan ni Jessica * kon ano ang iya himuon. Nagsugod ang tanan sang ang iya klasmeyt nga si Jeremy nangaluyag sa iya. “Kaguapo gid sa iya,” siling niya, “kag suno sa akon mga abyan sia ang pinakamaayo nga lalaki nga nakilala ko. Madamo ang may luyag sa iya, apang indi sia interesado sa ila. Ako lang gid ang naluyagan niya.”

Wala magdugay, ginhagad ni Jeremy si Jessica nga magdeyt. Si Jessica nagsiling: “Ginpaathag ko sa iya nga subong isa sa mga Saksi ni Jehova, indi ako pagtugutan nga makigdeyt sa isa nga lain ang relihion. Apang may napensaran si Jeremy. Namangkot sia, ‘Ano abi kon isekreto naton sa imo mga ginikanan ang aton pagdeyt?’”

KON amo sini ang isiling sang isa nga naluyagan mo, ano ang imo himuon? Ayhan makibot ka nga sang primero, nagpasugot si Jessica sa plano ni Jeremy. “Nagpati gid ako nga kon makigdeyt ako sa iya, mabuligan ko sia nga matun-an nga higugmaon si Jehova,” siling niya. Ano ang natabo? Mahibaluan naton sa ulihi. Apang, tan-awon anay naton kon ngaa bisan ang isa ka huwaran nga Cristianong pamatan-on kaangay ni Jessica maganyat man nga magdeyt sing patago.

Kon Ngaa Ginahimo Nila Ini

Ang iban nga mga pamatan-on bata pa nga nagadeyt. “May nakita ako nga mga bata nga 10 ukon 11 anyos pa lamang apang naganobyonobyo na!” siling ni Susan, nga taga-Britanya. Ngaa daw nagadali gid sila? Bangod sang atraksion sa tuhay nga sekso kag pag-ipit sang katubotubo. “Nagatubo sa imo lawas ang balatyagon nga nagaluyagluyag ka na kag ang tanan  sa eskwelahan nagadeyt,” siling ni Lois, nga taga-Australia.

Apang ngaa nagadeyt sing patago ang iban? “Mahimo nga nahadlok sila sa ihambal sang ila mga ginikanan,” siling ni Jeffrey, nga taga-Britanya. Amo man sini ang pagpati ni David nga taga-South Africa. “Nahibaluan nila nga indi magsugot ang ila mga ginikanan,” siling niya, “gani wala sila nagapanugid.” Si Jane nga taga-Australia nagsambit sang mahimo isa pa ka rason. “Ang patago nga pagdeyt isa ka pagrebelde,” siling niya. “Kon sa pamatyag mo lamharon nga adulto ka na apang wala ka ginatratar sing subong, nagadesisyon ka nga himuon mo ang luyag mo kag indi ini pag-isugid sa imo mga ginikanan. Mahapos lang ini isekreto.”

Siempre pa, ginasugo ka sang Biblia nga tumanon ang imo mga ginikanan. (Efeso 6:1) Kon ang imo mga ginikanan nagapamatok sa imo pagdeyt, pat-od gid nga may maayo sila nga rason. Halimbawa, kon ang imo mga ginikanan mga Saksi ni Jehova, luyag nila nga makigdeyt ka sa isa ka Saksi man—kag lamang kon handa na kamo magminyo. * Apang, indi ka matingala kon ginahunahuna mo ang masunod:

▪ Pamatyag ko daw ako lang ang lain kay ako lang ang wala nagadeyt.

▪ Naluyag ako sa isa nga lain sing relihion.

▪ Luyag ko makigdeyt sa isa ka masigka-Cristiano, bisan lamharon pa ako para magminyo.

Mahimo nahibaluan mo kon ano ang isiling sang imo mga ginikanan sa sini. Kag nahibaluan mo gid nga husto ang imo mga ginikanan. Apang, ayhan magabatyag ka kaangay ni Manami, nga taga-Japan nga nagsiling: “Mabaskog gid ang pag-ipit nga magdeyt amo nga kon kaisa daw nagaduhaduha ako sa akon desisyon nga indi magdeyt. Kay daw normal lang karon nga magdeyt ang mga pamatan-on.” Ang pila nga nakaatubang sini nga pag-ipit nagdeyt man kag ginsekreto nila ini sa ila mga ginikanan. Paano?

“Ginsilingan Kami nga Isekreto Ini”

Ang termino nga “patago nga pagdeyt” isa ka sahi sang paglimbong. Agod masekreto ang pagdeyt, ang iban nagahambalanay lamang paagi sa telepono ukon sa Internet. Kon sa publiko mag-abyan lamang sila, apang ang ila mga e-mail, mga text, kag mga paghambalanay sa telepono nagapakita nga nagadeyt sila.

Si Caleb nga taga-Nigeria, nagsugid sang isa pa ka malimbungon nga taktika. “Ang iban nga mga pamatan-on nga patago nga nagadeyt nagagamit sing mga tinaga kag mga hayo nga sila lang ang makahangop kon nagahambalanay sila sang ila mga abyan agod indi mahangpan sang iban kon ano ang ila ginaistoryahan,” siling niya. Ang isa pa ka paagi amo ang pag-organisar sing isa ka hilikuton para sa grupo, agod magparisay sa ulihi. Si James nga taga-Britanya, nagsiling: “Isa ka bes, ginsilingan ang amon grupo nga makitaay kami sa isa ka lugar, kag ulihi na lang namon nahibaluan nga ginplano gali ang tanan agod ang duha sa grupo makadeyt. Ginsilingan kami nga isekreto ini.”

Subong sang ginsiling ni James, masami nga ang patago nga pagdeyt ginahimo paagi sa bulig sang mga abyan. “May isa ka abyan nga nakahibalo sang nagakatabo apang nagahiposhipos lang sia bangod sang ‘indi manugid’ nga mentalidad,” siling ni Carol, nga taga-Scotland.

Sa masami, nagabinutig gid sila. “Madamo ang nagadeyt sing patago paagi sa pagbutig sa ila mga ginikanan kon diin sila nagakadto,” siling ni Beth, nga taga-Canada. Ginbaton ni Misaki, nga taga-Japan, nga amo sini ang ginhimo niya. “Nagaimbento ako sing mga istorya,” siling niya. “Ginatinguhaan ko nga indi magbutig sa iban nga butang luwas sa akon pagdeyt agod indi madula ang pagsalig sang akon mga ginikanan sa akon.”

Ang mga Siod Sang Patago nga Pagdeyt

Kon daw luyag mo man nga magdeyt sing patago—ukon kon ginahimo mo na ini—dapat mo binagbinagon ang masunod.

▪ Sa diin nagapadulong ining akon malimbungon nga dalanon? May plano ka bala nga pakaslan ini nga tawo sa indi madugay? “Ang pagdeyt nga wala sing tuyo nga magpakasal kaangay sa pagpasayod sing isa ka butang nga wala mo ginabaligya,” siling ni Evan, nga taga-Estados Unidos. Ang Hulubaton 13:12 nagasiling: “Ang paglaum nga napalantang nagapasakit sang tagipusuon.” Luyag mo bala nga masakitan ang tawo nga ginapalangga mo gid?

 ▪ Ano ang pagtamod ni Jehova nga Dios sa akon ginahimo? Ang Biblia nagasiling nga ang “tanan nga butang hublas kag dayag sa mga mata niya nga sa iya manabat kita.” (Hebreo 4:13) Gani kon ginasekreto mo ang imo pagdeyt—ukon ang pagdeyt sang imo abyan—nahibaluan ini ni Jehova. Kag kon may pagpanglimbong nga ginahimo, dapat lang nga mabalaka ka. Ginapakamalaut gid ni Jehova nga Dios ang pagbinutig. Sa pagkamatuod, ang “butigon nga dila” ginalista gid sa Biblia subong isa sa mga butang nga ginakangil-aran niya.—Hulubaton 6:16-19.

Ang matuod, makatalagam gid kon ginatago ninyo ang inyo pagdeyt. Gani, indi katingalahan nga ang pila nga nagadeyt sing patago nakahimo sing seksuwal nga imoralidad. Si Jane nga taga-Australia, nagsugid tuhoy sa isa ka abyan nga patago nga nakigdeyt sa isa ka lalaki sa eskwelahan kag nagkabuhi sing doble-kara. “Sang madiskobrehan sang iya amay nga may nobyo gali sia, nagabusong na sia,” siling ni Jane.

Maalamon gid kon ipakighambal mo sa imo mga ginikanan ukon sa isa ka hamtong nga Cristiano kon may ginatagotago ka nga relasyon sa iban. Kag kon may abyan ka nga nagadeyt sing patago, indi sia pagkonsintiha paagi sa pagbulig sa iya nga mahinago ini. (1 Timoteo 5:22) Kay man, ano ang imo batyagon kon may malain nga madangatan ang ila relasyon? Indi bala nga may salabton ka man sa sini? Ibutang ta nga ang isa ka abyan nga may diabetes patago nga nagakaon sing matam-is nga mga pagkaon. Ano abi kon nadiskobrehan mo ini, apang nagpakitluoy ang imo abyan nga indi ka lang manugid? Ano ang imo himuon—hipsan ang ginahimo sang imo abyan ukon mahimo ka sing butang nga makaluwas sang iya kabuhi?

Amo man kon may kilala ka nga nagadeyt sing patago. Indi magkabalaka nga basi maguba ang inyo pag-abyanay! Sa ulihi, marealisar sang isa ka matuod nga abyan nga para gid sa iya kaayuhan ang ginhimo mo.—Hulubaton 27:6.

“Nahibaluan Ko Na ang Dapat Ko Himuon”

Si Jessica nga ginsambit sa umpisa, nagbag-o sang iya pagtamod tuhoy sa pagdeyt sing patago sang nabalitaan niya ang natabo sa isa ka Cristiano nga nagdeyt man sing patago. “Sang mabalitaan ko kon paano sia nakigbulag,” siling ni Jessica, “nahibaluan ko na ang dapat ko himuon.” Mahapos lang bala ang makigbulag? Indi gid! “Sia lang ang lalaki nga naluyagan ko,” siling ni Jessica. “Pila ka semana nga adlaw-adlaw ako nagahibi.”

 Apang, isa ka butang ang nahibaluan ni Jessica—nga ginahigugma niya si Jehova kag bisan pa nagsipak sia, luyag gid niya nga himuon kon ano ang husto. Sang ulihi, nadula man lang ang kasakit nga ginbatyag ni Jessica sang magbulagay sila sang iya nobyo. “Sa karon,” siling ni Jessica, “ang akon kaangtanan kay Jehova nagbakod pa gid. Nagapasalamat ako nga ginahatagan niya kita sing panuytoy nga kinahanglan naton sa nagakaigo gid nga tion!”

Ang dugang pa nga mga artikulo gikan sa serye sang “Young People Ask . . .” masapwan sa Web site nga www.watchtower.org/ype

[Mga nota]

HUNAHUNAA

▪ Baliki ang tatlo ka sitwasyon nga nasulat sa madukot nga letra sa pahina 27. Diin sa sini, kon may yara gid man, ang ginabatyag mo?

▪ Paano mo malandas ang imo ginabatyag kag sa amo man nga tion ginalikawan ang pagdeyt sing patago?

[Kahon sa pahina 28]

Sekreto Ukon Pribado?

Indi tanan nga sekreto tuhoy sa pagdeyt pagpanglimbong. Ibutang ta nga ang lalaki kag babayi nga puede na magminyo gusto nga magkilalahay gid sing maayo apang luyag nila nga indi lang anay ini pag-ipahibalo sa iban. Ayhan, subong sang ginsiling sang lamharon nga si Thomas, “indi nila luyag nga sulusunlugon, ‘San-o na kamo mapakasal?’”

Ang indi nagakaigo nga pag-ipit sang iban makahalalit. (Ambahanon ni Solomon 2:7) Gani, sa umpisa sang isa ka relasyon, ang iban nga magnobyahanay mahimo magdesisyon nga indi lang anay pag-isugid ang ila relasyon—apang nagahalong man sila nga indi sila magsilahanon lang. (Hulubaton 10:19) “Nagahatag ini sing kahigayunan sa duha ka tawo nga mabinagbinag kon bala luyag nila padayunon ang ila relasyon,” siling sang 20-anyos nga si Anna. “Kon serioso sila sa isa kag isa, amo kag mapahibalo na nila ini sa iban.”

Sa amo man nga tion, sayop nga taguon ang imo relasyon sa mga may kinamatarong nga mahibaluan ini, subong sang imo mga ginikanan kag sa ginikanan sang tawo nga ginadeyt mo. Kon ginatagotago mo ang inyo pagdeyt, dapat mo pamangkuton ang imo kaugalingon kon ngaa. Ang imo bala sitwasyon kaanggid sa iya ni Jessica nga ginsambit sa umpisa sini nga artikulo? Nahibaluan mo gid bala nga may makatarunganon nga rason ang imo mga ginikanan kon ngaa nagapamatok sila?

[Retrato sa pahina 29]

PATALUPANGOD SA MGA GINIKANAN

Sa tapos mo mabasa ang nagligad nga artikulo, mahimo magahunahuna ka, ‘Ang akon bala anak nga lalaki ukon anak nga babayi magadeyt sing patago?’ Basaha ang ginhambal sang pila ka mga pamatan-on sa Magmata! kon ngaa ang pila mahimo nga nasulay nga magdeyt sing patago, kag nian binagbinaga ang mga pamangkot.

▪ “Ang iban nga mga pamatan-on indi malipayon sa ila balay, gani nagapaamulya sila sa ila nobyo ukon nobya.”—Wendy.

Subong ginikanan, paano mo mapat-od nga ginaatipan sing maayo ang emosyonal nga mga kinahanglanon sang imo mga anak? May mapauswag ka pa bala sa sini nga bahin? Kon may yara, ano ini?

▪ “Sang 14 anyos ako, isa ka estudyante gikan sa iban nga pungsod ang nagsiling nga luyag niya ako nobyahon. Nagpasugot ako. Sa hunahuna ko daw kanami siguro kon may lalaki nga nagahakoshakos sa akon.”—Diane.

Kon anak mo si Diane, ano ang himuon mo sa sini nga sitwasyon?

▪ “Bangod sa cellphone, nangin mahapos ang magdeyt sing patago. Wala sing hinalung-ong ang mga ginikanan sa nagakatabo!”—Annette.

Ano nga mga pangaman ang mahimo mo kon tuhoy sa paggamit sing cellphone sang imo mga anak?

▪ “Mas mahapos ang magdeyt sing patago kon wala nagabantay ang mga ginikanan kon ano ang ginahimo kag kon sin-o ang kaupdanan sang ila mga anak.”—Thomas.

May mga paagi bala agod labi nga mahibaluan mo ang nagakatabo sa kabuhi sang imo pamatan-on nga anak apang sa gihapon nagahatag sa iya sing nagakaigo nga kahilwayan?

▪ “Masami nga wala sa balay ang mga ginikanan kon mag-abot ang ila kabataan. Ukon nagasalig gid sila kag ginatugutan ang ila kabataan nga magkadto sa iban nga lugar upod sa iban nga tawo.”—Nicholas.

Hunahunaa kon sin-o ang pinakasuod nga abyan sang imo anak. Nahibaluan mo gid bala kon ano ang ila ginahimo kon nagaupdanay sila?

▪ “Ang patago nga pagdeyt nagakatabo kon sobra ka estrikto ang mga ginikanan.”—Paul.

Paano mo ‘mapakita ang pagkamakatarunganon’ nga wala man ginalapas ang mga kasuguan kag mga prinsipio sang Biblia?—Filipos 4:5.

▪ “Sang nagahinupang na ako, wala ako sing salig sa akon kaugalingon kag luyag ko nga may magpakita sa akon sing atension. Nagsugod ako sa pag-e-mail sa isa ka lalaki sa kaingod nga kongregasyon kag nahulog ang akon buot sa iya. Nangin espesyal ako sa iya.”—Linda.

May mapensaran ka bala nga mas maayo nga paagi agod mahatag sang pamilya ni Linda ang iya mga kinahanglanon?

Ano abi kon gamiton mo ini nga pahina subong sadsaran sang paghambalanay upod sa imo anak? Ang labing epektibo nga paagi agod indi magsekreto ang mga pamatan-on amo ang tinagipusuon kag tampad nga komunikasyon. Nagakinahanglan sing tion kag pagpailob agod mahangpan mo kon ano ang ginakinahanglan sang isa ka pamatan-on, apang maayo gid ang mangin resulta sini.—Hulubaton 20:5.