Pagbantay sa Kalibutan

▪ “Tubtob sa katunga sang mga mag-asawa ang nag-ako nga nakahimo sila sing ‘pagluib sa pinansial’—pagbutig sa ila tiayon tuhoy sa ila mga nagasto.”—THE WALL STREET JOURNAL, E.U.A.

▪ “Makahalawhaw nga 84 porsiento sang duta sa Gresya ang nagapameligro nga mangin desyerto kag 8 porsiento pa gid ang lamgod na.”—KATHIMERINI (INGLES NGA EDISYON), GRESYA.

▪ Ang Lateu, sa Tegua Island, sa Vanuatu, Oceania, mahimo amo ang una nga minuro nga ginbiyaan—ukon sing eksakto pa gid, ginsaylo—bangod sang nagabag-o nga klima. Ang mga pamalay didto pirme lang “ginahampas sang makusog nga bagyo kag mabaskog nga mga balod.”—VANUATU NEWS, VANUATU.

Nagadamo ang mga Centenarian

Sa karon, indi na tumalagsahon gid ang pag-edad sing tubtob sa 100, siling sang New Scientist nga magasin. Sa bug-os nga kalibutan, may yara karon mga 200,000 ka tawo nga nagaedad sing 100 ukon kapin pa. Dugang pa, suno sa amo nga magasin, 66 sa ila ang nakalab-ot na sa ila ika-110 nga kaadlawan, amo nga ginatawag na sila nga supercentenarian. Ginabaton sang New Scientist nga kon kaisa, mabudlay pat-uron kon bala matuod ang mga pangangkon tuhoy sa kalawigon sang kabuhi, apang, “ang kakulang sang masaligan nga mga rekord nagakahulugan man nga ang aktual nga kadamuon sang mga supercentenarian nga buhi pa tubtob karon mahimo nga nagalab-ot sa 450.”

Nakilala Na ang Misteryoso nga Manugpatay

“Ang nakuha nga DNA sa ngipon nga halin sa isa ka lulubngan sa dumaan nga Atenas nakabulig agod makilala” ang isa ka dumaan nga manugpatay, siling sang magasin sa Canada nga Maclean’s. Sa iya libro nga History of the Peloponnesian War, ginsambit sang Griego nga manunulat nga si Thucydides ang isa ka salot sang mga 430 B.C.E. nga naglapnag sa Atenas amo kon ngaa nagdaug ang ila karibal nga siudad nga Sparta. Ang paglaragway ni Thucydides sa sini nga peste indi bastante agod makilala ini. Apang, sa karon, paagi sa pag-usisa sa dental pulp, nga makapreserbar sang mga pathogen sa sulod sang mga siglo, ginreport nga nakilala na sang mga manugpanalawsaw ang misteryoso nga manugpatay nga amo gali ang tipos.

Robot nga mga Hinete Para sa mga Kamelyo

Ang isport nga palumba sang mga kamelyo, nga popular sa mga pungsod sa Persian Gulf, nameligro nga mauntat sang ginpakamalaut sang mga grupo para sa tawhanon nga kinamatarong ang paggamit sa mga bata subong hinete. Apang, suno sa mga eksperto, agod makadalagan sing maayo ang kamelyo, kinahanglan nga kubos sa 27 kilos ang kabug-aton sang mga hinete, amo nga indi puede bisan ang mga tin-edyer. Ang solusyon? Mga hinete nga robot. Ang Swiso nga mga desinyador nakaimbento sang daw tawo nga robot nga remote-controlled, nga nagabug-at sing kubos sa 27 kilos, kag mahimo ihigot sa isa ka pinasahi nga siya sang mga kamelyo. Agod indi mahadlok ang kamelyo, ang robot may porma kag tingog nga daw tawo. Makasarang man ini magsandiay, magbalanse, maglatigo, kag magpaliso sa kamelyo. Ginakalangkagan na sang mga may kamelyo ang paggamit sini nga robot.

Liso nga Nagpamuhi Pagkatapos sang 2,000 ka Tuig

Ang date nga mga palma sa dumaan nga Judea, nga ginapabaloran gid bangod sa katahom sini, ginaaman nga landong, kag kapuslanan subong bulong, ginpapas sang mga krusado sang tion sang Edad Media. Apang karon, “ang mga doktor kag mga sientipiko sa Israel nagmadinalag-on sa pagpatubo sang isa ka liso sang date nga halos 2,000 ka libo ka tuig na ang edad,” report sang The New York Times. “Ang liso, nga ginhayuan nga Metusela, nakuha sa isa ka kutkot sa Masada,” nga isa ka pamakod sa pil-as nga naagaw sang mga Romano sang 73 C.E. Ang nagpatubo sang liso nga si Dr. Elaine Solowey nga isa ka eksperto sa pagpanguma sa kigas nga mga duog, nagsiling nga tinuig pa antes mamunga ini nga tanom, kag lamang kon bayi ini. “Kon laki ini nga tanom,” siling niya, “mangin kawilihan lamang ini nga butang.”