Ang Akon Pundasyon Para sa Kabuhi nga may Katuyuan

PANUGIRON NI ERNEST PANDACHUK

Natawo ako sa kapatagan sang Saskatchewan, Canada. Sang 23 anyos ako, nagkadto ako sa Aprika, diin nagkabuhi ako sing makawiwili subong misyonero sa sulod sang 35 ka tuig. Ngaa nangin amo sini ang akon kabuhi? Indi ini natabuan lang. Tuguti ninyo ako sa pagpaathag.

ANG akon una nga puluy-an human sa mga poste, lunang, kag kogon​—⁠haluson nga makaamlig sa amon pamilya gikan sa sobra nga mga tigtulugnaw sa kapatagan. Sang 1928, antes natawo ang kalabanan sa amon nga siam ka kabataan, nakabaton si Tatay kag si Nanay sing literatura sa Biblia gikan sa isa nga nagduaw sa amon balay. Sa malawig nga tigtulugnaw nga nagsunod, gintun-an nila ang Biblia sa bulig sining mga publikasyon. Sang masunod nga tigpamulak, nakumbinsi sila nga nakita nila ang kamatuoran. Ginsugid nila ini sa pamilya, sa mga abyan, kag sa mga kaingod kag ilabi na sa ila mga kabataan.

Natawo ako sang 1931, kag ginsundan sang akon lima ka manghod. Ang pagbasa kag pagtuon sing Biblia nangin bahin sang pagsinalayo sang amon pamilya. Madumduman ko pa nga ginhimo namon ini kada aga. Ginpangunahan ni Tatay ang pagbinagbinag sing isa ka teksto sa Biblia upod sa amon, bisan pa sang may mga bisita kami. Nagbinuslanay sanday Nanay kag Tatay, subong man ang magulang nga mga kabataan, sa pagbasa sing mabaskog gikan sa pasad-sa-Biblia nga mga publikasyon.

Gintudluan kami ni Tatay indi lamang sa pagbasa kag sa pagsulat, kundi sa pagpanalawsaw man nga ginagamit ang mga konkordansia sa Biblia. Sang ulihi natun-an namon kon paano gamiton ang Biblia sa pagpaathag sang amon pagtuluuhan sa iban. Ining makalilipay nga mga paghambalanay nagbulig sa akon nga mangatarungan sa mga topiko sa Biblia. Paglipas sang pila ka tion, sarang ko mapamatud-an nga sayop ang mga panudlo sang butig nga relihion paagi sa paggamit sing Biblia. Mapamatud-an ko nga ang kalag nagakapatay, nga wala sing kalayuhon nga impierno, kag nga ang Dios kag si Jesus indi tupong ukon bahin sang ginatawag nga Trinidad.​​—⁠Manugwali 9:​5, 10; Ezequiel 18:⁠4; Juan 14:28.

Gintudluan man kami ni Tatay kag ni Nanay paagi sa halimbawa kag ginpalig-on nila kami nga manindugan sa kon ano ang husto, bisan pa indi mahamuot sa amon ang mga tawo. Halimbawa, wala gid sila nagtabako, kag ginpaandaman nila kami tuhoy sa nagadagta nga mga epekto sini kag sa pag-ipit nga mahimo masumalang namon sa eskwelahan agod  magtabako. Madumduman ko pa ang ginsiling ni Tatay: “Mahimo tawgon ka nga indi lalaki kon indi ka magtabako. Apang pamangkuta lang sia, ‘Sin-o gid ang lalaki? Ang isa nga kontrolado sang tabako ukon ang isa nga nagakontrol sa tabako?’ ”

Sang 11 anyos ako, isa pa ka pagtilaw ang natabo kon bala sundon ko ang paghanas nga nabaton ko pasad sa Biblia sang bata pa ako. Nagsugod na sadto ang Bug-os Kalibutan nga Inaway II, kag ang mga kabataan sa eskwelahan ginpaabot nga magsumpa sing katutom sa bandera. Nahangpan ko sa pagtuon ko sa Biblia nga ang pagsumpa isa ka buhat sang pagsimba, gani wala ako makigbahin. Bangod sini, ginsuspende ako sa eskwelahan sa sulod sang anom ka bulan.

Walay sapayan sini, natapos ko sang ulihi ang akon pag-eskwela, kag sang Marso 1947, ginsimbuluhan ko ang akon dedikasyon kay Jehova nga Dios paagi sa pagpabawtismo sa tubig. Paglipas sang anom ka bulan, nangin payunir ako, isa ka bug-os tion nga manugbantala sing maayong balita. Nag-alagad ako sang primero sa nabagatnan nga bahin sang Saskatchewan, nga nagabantala sa mga mangunguma kag sa mga manugrantso sa sining malapad nga teritoryo. Kon tig-ilinit, nagalakbay ako sakay sa kabayo, kag kon tigtulugnaw, nagagamit ako sing may tabon nga trineo, nga ginatawag namon caboose. Ginapainitan ini sing de-uling nga kalan, gani dapat ako maghalong nga indi magtakilid ang trineo.

Ang mga tagauma mainabyanon kag maabiabihon. Kon magduaw ako sa kasisidmon, masami nila ako ginaagda nga didto na matulog. Ginapakabahandi ko gid ang masadya nga mga paghambalanay sa Biblia nga nagakatabo subong resulta! Ang mga Peterson isa ka pamilya nga naghulag sa tapos sang bilog nga gab-i nga paghambalanay. Si Earl kag ang iya iloy nangin makugi nga mga Saksi ni Jehova.

Pag-alagad sa Quebec

Sang 1949, ginbaton ko ang panawagan para sa mga payunir nga magbulig sa pagbantala nga hilikuton sa probinsia sang Quebec. Ginbaton man ini sang mga 200 ka payunir halin sa nakatundan nga Canada. Nag-abot sila sa siudad sang Montreal sang Septiembre, nga handa sa pagbaton sing mga asaynment sa bug-os nga Quebec. Panahon ini sadto sang paggahom sang Katoliko nga si Primer Ministro Maurice Duplessis, nga nanumpa nga dulaon ang mga Saksi sa probinsia.

Masako kag makakulunyag yadto nga mga tion kag madamo sing mga hangkat. Naglakip ini sang pagtuon sing Pranses nga lenguahe subong man sang pag-atubang sa pagpangdakop kag pagpanggamo kag sang pagtublag sa amon Cristianong mga asambleya sang mga panatiko nga nagasulod nga wala sing pahanugot. Apang, ini nga pagkapanatiko wala magpahadlok sa akon ukon gintunaan nga magpangalag-ag ako sa akon karera subong ministro sang Dios. Ginpatudok sa akon sang akon mga ginikanan ang paghigugma sa kon ano ang husto kag ang kombiksion nga, bisan ano man nga pagpamatok, ang bug-os kalibutan nga hilikuton sa pagbantala nga gintagna ni Jesus matuman.​—⁠Mateo 24:​9, 14.

Sang didto ako sa Quebec, nakilala ko si Emily Hawrysh, isa ka taga-Saskatchewan nga matutom nga payunir. Kutob sang ginkasal kami sang Enero 27, 1951, si Emily nangin akon matutom nga masigkamanugpangabudlay kag makapalig-on nga kaupod. Bangod tulumuron namon nga makigbahin sing labi pa sa ministeryo, nag-aplay kami kag ginbaton subong mga estudyante sang Watchtower Bible  School of Gilead, nga nagaaman sing kurso nga nagalawig sing pila ka bulan agod ihanda ang mga ministro sa hilikuton nga pagmisyonero. Naggradwar kami sa ika-20 nga klase sang Gilead sang Pebrero 1953.

Samtang ginahulat namon ang mga dokumento para tugutan kami nga makasulod sa Aprika, ginpangabay kami sa pagbulig sa mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova sa Alberta kag Ontario, Canada. Sadto naglakbay kami sa nagkalainlain nga mga kongregasyon sakay sa pangpubliko nga transportasyon. Gani natun-an namon nga pasimplehon ang amon kabuhi kag dalhon ang tanan namon nga pagkabutang sa isa ka maleta. Paglipas sang pila ka bulan, sang handa na ang amon mga dokumento sa paglakbay kag sa pagsulod, nagbiyahe kami padulong sa Southern Rhodesia, nga ginatawag karon nga Zimbabwe.

Pagpasibu sa Pangabuhi sa Aprika

Sa sulod sang lima ka bulan nga nag-abot kami, gintangdo kami sa pagduaw sa mga grupo sang mga Saksi ni Jehova sa Zimbabwe kag subong man sa Botswana kag sa nabagatnan nga mga bahin sang Northern Rhodesia (Zambia na karon). Sa Eskwelahan nga Gilead ginpalig-on kami nga indi namon dapat ipaanggid ang amon teritoryo sa luwas sa amon tumandok nga pungsod kag dapat namon dumdumon nga bisan ano man ang mangin kahimtangan namon, may matun-an kami gikan sa amon mga maeksperiensiahan. Ini nga mga pulong sang kaalam nakabulig agod mapasibu namon ang amon panghunahuna. Tubtob karon, nagahisugtanay kami ni Emily sa pagsiling, “Himusli gid ang tanan nga kahimtangan; basi indi na ini maliwat.”

Naglakbay kami sa nagkalainlain nga mga duog sakay sa tren, bus, trak, ukon bisikleta​—⁠sa bisan ano man nga masakyan namon. Bisan pa makakalapoy ini, may iban pa nga mga kahimtangan nga nagtilaw sang amon pamat-od nga ‘himuslan gid ang tanan nga kahimtangan.’ Sa nahaunang duha ka tuig, si Emily wala gintugutan nga maglakbay upod sa akon sa mga teritoryo sa mga tribo bangod sang legal nga mga pagdumili. Gani, ang akon asawa, nga pila ka tuig pa lang kami nga kasal, dapat magpabilin sa mga banwa malapit sa punta sang riles sang tren, diin masami nga wala sing iban pa nga mga Saksi. Indi lamang nga labi ko nga gindayaw kag ginhigugma si Emily bangod sang iya pagtuo, kaisog, kag determinasyon kundi nagpatubas man ini sing mga bunga sang Ginharian sa sining mga komunidad.

Sa tapos makakita sing mga dalayunan upod sa isa sa lokal nga mga pumuluyo, si Emily gilayon nga nagpanaksi sa kaingod nga mga duog tubtob makabalik ako halin sa tribo. Kon kaisa, nag-alagad sia sing isahanon sa sulod sang isa ka bulan. Nakatigayon sia sing kusog kag pangamlig sa pagsalig sa gamhanan nga pag-atipan ni Jehova, kag ang iya ministeryo nagpamunga. Halimbawa, ginbaton ni Rita Hancock ang kamatuoran sang Biblia kag sang ulihi ang iya bana nagbuylog man sa iya. Ang iya bana nangin isa ka matutom nga utod kag nag-alagad subong Cristiano nga gulang tubtob sang napatay sia. Sa karon may yara mainuswagon nga mga kongregasyon sa pila ka banwa nga ginsab-ugan ni Emily sing mga binhi sang kamatuoran sang Biblia.

Ang Pagkamaabiabihon kag Pagkamapahituon sang mga Aprikano

Sadto man nga tion, sa mga teritoryo sa mga tribo, ang madalom nga apresasyon sang Aprikano nga mga Saksi sa organisasyon ni Jehova kag sa nagalakbay nga mga tiglawas sini isa ka makatalandog nga eksperiensia para sa akon. Gindipara ako sing maayo sining mahigugmaon nga Cristianong mga kauturan. Kada Lunes nagalakbay ako sa nagkalainlain nga lokasyon sang asambleya. Ang kinaandan nga ginadayunan ko amo ang isa ka bag-o mapatindog nga payag, nga nagpahanumdom sang puluy-an sang akon pamilya sa Saskatchewan. Ang akon hiligdaan isa ka 30-sentimetros kadamol nga hilamon nga banig nga ginhumlad sa salog, kag ginbutangan sing hapin.

Ang mga asambleya sa mga tribo masami nga ginahiwat sa kagulangan. Ang mga nagatambong nagahawan kag nagabilin sang mga kahoy nga may magapa nga dahon para pasilungan. Ang binugkos nga hilamon nga ginhigot sing mahipid kag gin-areglo nga nagakubay ginagamit subong pulungkuan. Pagkatapos, ginakudalan ini sing hilamon. Sa sining kinaugali nga mga danyag, natandog gid pirme ang akon tagipusuon sang matahom nga mga tingog sang aton Aprikano nga mga kauturan nga nagaamba sing mga pagdayaw kay Jehova sa di-malipatan nga lanton.

Isa ka Di-malipatan nga Eksperiensia

Samtang nagaministeryo, nakilala ko si Gideon Zenda, ang pangulo nga inspektor sang mga eskwelahan para sa mga misyon nga ginapalakat sang Anglikano nga Simbahan. Si Gideon nakabaton sang iya edukasyon, pati na sing paghanas sa unibersidad, paagi sa simbahan. Apang, wala sia makabaton sing  makaalayaw nga mga sabat sa madamo niya nga mga pamangkot sa Biblia. Gani nangabay sia nga makigkita ako sa iya kag sa pila niya ka kaupdanan agod masabat ining mga pamangkot. Mga 50 ka tawo ang nagtambong sa sini nga sesyon, lakip na ang mga inspektor, mga prinsipal, kag mga manunudlo sang eskwelahan. Si Gideon ang tsirman sang sesyon. Sing pasunod, ginbinagbinag namon ang nagkalainlain nga topiko. Naghambal ako sa sulod sang 15 minutos sa tagsa ka topiko kag nian ginsabat ang mga pamangkot. Ang sesyon naglawig sing pila ka oras.

Bangod sining tumalagsahon nga miting, si Gideon, ang iya pamilya, kag ang madamo sang iya mga kaupdanan nangin dedikado kag bawtismado nga mga alagad ni Jehova. Ginpahalin sila sang lokal nga obispo sa eskwelahan sang Anglikano. Apang, ang tanan wala mahadlok kag nagpabilin nga malig-on sa pag-alagad kay Jehova, kag ang iban nagpayunir pa gani.

Reaksion sa Isa ka Dalayawon nga Sine

Sang 1954, ang mga Saksi ni Jehova nagpagua sing sine nga The New World Society in Action. Pagkadason nga tuig ginkuha ang legal nga mga pagdumili sa pag-upod sang asawa sa iya bana sa mga tribo. Bangod sini, makalakbay na upod sa akon si Emily sa mga teritoryo sa mga tribo. Sadto nga tion ginhatagan kami sing salakyan, generator para sa koryente, kag projector nga salidahan sing sine sa bug-os nga mga komunidad sang mga tribo. Madamo ang wala pa gid makatan-aw sing sine, gani ang amon mga pagpasalida nakaganyat sing daku. Ginpakita sa sine ang proseso sang paghimo sing mga Biblia kag mga literatura sa Biblia sa amon daku nga imprintahan sa Brooklyn, New York.

Nalakip man sa sine ang mga esena tuhoy sa internasyonal nga paghiliutod sang mga Saksi ni Jehova nga nagahiliupod nga nagasimba sa Yankee Stadium, New York, sang 1953. Wala pa gid makakita ining mga Aprikano sing amo sini nga pagpasundayag sang paghiusa kag gugma sang mga tawo halin sa nagkalainlain nga mga rasa. Ini nga sine nagpahulag sa madamo nga mga pamilya sa Zimbabwe nga magtuon sa Biblia kag makig-upod sa mga Saksi. Nakabaton kami sing madamo nga pangabay nga ipagua ini nga sine gikan sa mga prinsipal sa pihak nga bahin sang pungsod nga nakahisayod sa kapuslanan sini sa edukasyon para sa mga bumulutho.

Sang isa ka nagob nga kagab-ihon ginpukaw ako sang mga Saksi nga nagapangabay nga ipasalida ko ang sine. Sa akon kakibot mga 500 ka tawo ang naglakat sing pila ka oras agod matan-aw ini. Nabalitaan nila nga didto ako kag ginapasalida ini. Sang naghalin sila, nag-abot naman ang isa ka grupo sang 300 pa ka tawo. Gani ginpasalida ko liwat ang sine. Alas tres na sang kaagahon sang naghalin ang katapusan nga mga nagtan-aw! Sa kapin sa 17 ka tuig, sa Zambia lamang, kapin sa isa ka milyon ka tawo ang nakatan-aw sining makatalandog nga sine!

Bag-o nga mga Asaynment sa Aprika

Pagkatapos mag-alagad sing kapin sa lima ka tuig kag tunga sa Zimbabwe, ginsaylo kami sa Bagatnan nga Aprika. Nagkahulugan ini nga dapat kami magtuon sing Aprikaan nga lenguahe. Sang ulihi natun-an man namon nga maghambal sing Sesotho kag Zulu. Bangod nakahibalo kami sa pagtudlo sing Pulong sang Dios sa dugang pa nga mga lenguahe, labi pa kami nga nangin epektibo sa ministeryo kag nagpabatyag ini sa amon nga may hinimuan.

Sang temprano nga bahin sang katuigan 1960 gintangdo kami sa hilikuton nga paglakbay sa nabagatnan nga Aprika. Sa nagsunod nga 27 ka tuig, nalakbay namon ang bug-os nga Lesotho, Namibia, Bagatnan nga Aprika, kag Swaziland subong man ang mga kapuluan sang Ascension kag St. Helena sa South Atlantic Ocean. Sa kabug-usan, naglakbay kami sing ginatos ka libo ka kilometro nga nagaalagad sa amon Cristianong mga kauturan. Ang ila mga buhat sang pagtuo kag pag-unong sa idalom sang di-maayo nga mga kahimtangan nagpalig-on sa amon nga indi gid mag-untat.

Halimbawa, personal ko nga nakilala ang mga Saksi sa Swaziland nga wala magkompromiso sang ila pagtuo sang napatay si Hari Sobhuza II. Sanglit nangindi sila sa pagpakigbahin sa di-Makasulatanhon nga mga ritwal sang napatay ang isa ka dignitaryo, ginpahalin sila sa ila trabaho kag gindingutan sang ila mga kinamatarong subong mga banwahanon. Walay sapayan sang mga tinuig sang pagdingot kag kabudlayan, wala gid sila magtalikod sa ila pagtuo. Ang isa gid ka pribilehiyo nga ginapasalamat ko pirme kay Jehova amo ang makilala ining dalayawon  nga Cristianong mga kauturan kag masugilanon sila sing personal.

Nakilala ko man si Philemon Mafareka, isa ka payunir gikan sa Mokhotlong, Lesotho, nga nahamtang sa kabukiran nga nagataas sing kapin sa 3,000 metros. Sanglit wala sing transportasyon, sia kag ang iya pinalangga nga asawa, ang ila duha ka kabataan, kag apat ka kandidato sa bawtismo naglakat sing kapin sa 100 kilometros pakadto sa asambleya nga ginhiwat sa isa ka bukid nga may kataason nga 1,200 metros. Mga pil-as ang ila ginlaktan. Halos nagakamang nga nagtaklad-panaug sila sa makitid nga mga alagyan sa bukid kag gintabok ang madamo nga mga sapa kag mga suba.

Sa pagpauli pagkatapos sang asambleya, nagdala sila sing isa ka gatos ka kopya sang libro nga Ang Kamatuoran nga Nagadul-ong sa Kabuhi nga Dayon. Para ini sa mga tawo sa ila lugar sa Mokhotlong. Apang bangod sang tanan nga interes sa mga literatura sa Biblia nga nasumalang nila sa dalan, ang ila suplay nga mga libro naubos antes sila nakalab-ot sa ila lugar. Pribilehiyo gid namon ni Emily nga makita mismo ang kakugi kag debosyon sang Cristianong mga kauturan kaangay ni Philemon kag sang iya asawa, nga ginapakabahandi namon tubtob karon.

Kon kaisa, nakasumalang kami sing mga katalagman gikan sa dalitan nga mga man-ug, subong sang kobra, subong man gikan sa hinali nga mga pagbaha kag iban pa nga mga peligro. Bisan pa makahaladlok ini nga mga eksperiensia sadto nga tion, bale-wala ini kon ipaanggid sa mga padya kag mga kalipay sang isa ka karera sa pag-alagad kay Jehova. Nahibal-an namon nga wala gid niya ginapabayaan ang mga mainunungon sa iya.

Sang nagmasakit sing malubha si Emily, ginhatagan kami ni Jehova sing kaalam agod maatubang ang kahimtangan sa timbang nga paagi. Ang pagbag-o sang ginakaon kag pagpauswag sang kahimtangan sa katinlo nakabulig agod mapadasig ang iya pag-ayo. Nagpatindog kami sing isa ka kamper sa diutay nga trak agod may kontrolado nga kahimtangan si Emily samtang nagalakbay kami, kag sang ulihi, nangin mapagros sia liwat.

Pagpauli sa Canada

Sang 1988, pagkatapos sang 35 ka tuig nga pagmisyonero sa makawiwili nga kontinente sang Aprika, gintangdo kami pabalik sa Canada. Nian, sang 1991, nag-alagad liwat ako subong isa ka nagalakbay nga manugtatap. Paglipas sang walo ka tuig na-stroke ako. Bisan limitado na lang ang akon mahimo sugod sadto, nalipay gihapon ako sa pag-alagad subong isa ka gulang sa isa sa mga kongregasyon sa London, Ontario.

Sa karon mahinumdom ko nga may kalipay ang tion sang nagsugod ako sa pagpayunir sakay sa kabayo sa nabagatnan nga bahin sang Saskatchewan sang nagligad nga mga 56 ka tuig. Nagapasalamat gid ako nga gintudluan kami ni Tatay sa paghunahuna subong espirituwal nga mga tawo, nga wala gid mahadlok nga manindugan para sa kamatuoran kag sa pagkamatarong! Gintudluan niya ako sing Pulong sang Dios, nga naghatag sa akon sing kabuhi nga may katuyuan. Ini nga palanublion nakabulig gid sa akon sa bug-os ko nga kabuhi. Indi ko gid pag-ibaylo ang akon kabuhi sa pag-alagad kay Jehova sa bisan ano man nga matanyag sining daan nga kalibutan.

[Retrato sa pahina 19]

Ang amon pamilya nga may siam ka kabataan sang 1949, upod si Nanay nga nagakugos sa kinagot. Nagatindog ako sa likod niya

[Retrato sa pahina 20]

Ginhimo ko ini nga “caboose” agod magamit sa akon ministeryo

[Retrato sa pahina 20]

Ang mga babayi sa Quebec nga gindakop bangod sang pagbantala

[Retrato sa pahina 22]

Nakigbahin ako sa pagtudlo sa sining nagalakbay nga mga manugtatap sa Zimbabwe

[Retrato sa pahina 23]

Ginpatindog namon ini nga kamper para mag-ayo si Emily

[Retrato sa pahina 23]

Bag-o nga retrato upod si Emily