Pamangkot sang mga Pamatan-on . . .

Dapat Ko Bala Sugiran ang Iban nga Napung-awan Ako?

“Kon ginapung-aw ako, sa primero mas gusto ko nga indi ini paghambalan kay basi maghunahuna ang mga tawo nga isa ako ka problema nga bata. Apang sa ulihi narealisar ko nga dapat ko gali ini ipakighambal sa iban agod mabuligan.”​—⁠Alejandro, 13 anyos.

“Kon ginapung-aw ako, wala ako nagadangop sa akon mga abyan bangod sa banta ko, indi nila ako mabuligan. Yamuhaton lamang nila ako.”​—⁠Arturo, 13 anyos.

HALOS tanan ginapung-aw kon kaisa. * Apang, bangod bata ka pa kag kulang sing eksperiensia, madali ka mabug-atan sang mga pag-ipit sa kabuhi. Ang mga ginapahimo sa imo sang imo mga ginikanan, mga abyan, kag mga manunudlo; ang mga pagbag-o sa lawas kag emosyon bangod sang paghinupang; ukon ang balatyagon nga napaslawan ka bangod sang pila ka magagmay nga kakulangan​—⁠ini tanan nga butang magapapung-aw kag magapahanusbo sa imo.

Kon mahanabo ina, maayo nga may yara ikaw matu-aran. “Kon wala ako sing masugiran sang akon mga problema, sa banta ko, indi ko na ini maagwanta,” siling sang 17-anyos nga si Beatriz. Apang, sing makapasubo, madamo nga pamatan-on ang nagatago na lamang sang ila mga problema sa ila kaugalingon ​—⁠kag bangod sini masunson sila nga labi pa nga ginapung-aw. Si María de Jesús Mardomingo, isa ka propesor sa Medical Faculty of Madrid, nagsiling nga ang mga pamatan-on nga nakadangat sa punto nga magtinguha sa paghikog masunson nga masinulub-on gid. Madamong pamatan-on nga nakalampuwas sa mga pagtinguha sa paghikog ang nagsiling nga wala sila makakita sing isa ka hamtong nga masugilanon nila kag matu-aran nila.

Kamusta ka naman? May masugilanon ka bala kon ginasubuan ka? Kon wala, kay sin-o ka magadangop?

Sugilanuna ang Imo mga Ginikanan

Si Alejandro, nga ginbalikwat sa umpisa, nagalaragway sang ginahimo niya kon ginapung-aw sia: “Nagakadto ako sa akon iloy bangod sugod sang mabun-ag ako, pirme niya ako ginasuportahan kag ginapasalig niya ako. Nagadangop man ako sa akon amay bangod magkapareho ang amon mga inagihan. Kon nasubuan ako kag wala sing masugilanon, nian labi pa ako nga mahanusbo.” Si Rodolfo, 11-anyos, naghinumdom: “Sa pulupanag-on ginatamay kag ginaakigan ako sang manunudlo, amo nga nagakasubo gid ako. Nagakadto ako sa kasilyas agod maghibi. Nian, pagkatapos sini, ginasugilanon ko ang akon iloy, kag ginabuligan niya ako sa paglubad sang akon problema.  Kon wala ko sia masugilanon, mahimo nga labi pa ako nga mahanusbo.”

Nabinagbinag mo na bala nga makighambal sing hanuot sa imo mga ginikanan? Ayhan nagabatyag ka nga basi indi nila mahangpan ang imo mga problema. Apang amo gid bala sina? Mahimo indi nila mahangpan sing bug-os ang tanan nga pag-ipit nga ginaatubang karon sang mga pamatan-on sa kalibutan; apang, indi bala matuod nga ayhan mas kilala ka nila sangsa kay bisan sin-o man sa kalibutan? Si Alejandro nagsiling: “Kon kaisa indi mahapos para sa akon mga ginikanan nga mahanuklog sa akon kag mahangpan kon ano gid ang akon ginabatyag.” Walay sapayan sina, ginabaton niya: “Nahibaluan ko nga mahimo ako makadangop sa ila.” Sa masami nakibot ang mga pamatan-on nga nahangpan gid gali sang ila mga ginikanan ang ila mga problema! Bangod mas may edad sila kag mas eksperiensiado, sa masami makahatag sila sing mabuligon nga laygay​—⁠ilabi na gid kon may eksperiensia sila sa pag-aplikar sang mga prinsipio sang Biblia.

“Kon makigsugilanon ako sa akon mga ginikanan, makatigayon ako sing pagpalig-on kag praktikal nga mga solusyon sa akon mga problema,” siling ni Beatriz, nga ginsambit kaina. May maayong rason gid, kon amo, nga ang Biblia nagahatag sini nga laygay para sa mga pamatan-on: “Tumana, anak ko, ang sugo sang imo amay, kag indi pagsikwaya ang kasuguan sang imo iloy. Magpamati ka sa imo amay nga nagpahanabo nga mapanganak ka, kag indi pagtamaya ang imo iloy bangod lamang tigulang na sia.”​—⁠Hulubaton 6:20; 23:⁠22.

Matuod, mabudlay magtu-ad sa imo mga ginikanan kon indi maayo ang imo kaangtanan sa ila. Suno kay Dr. Catalina González Forteza, ginpakita sang isa ka pagtuon sa mga estudyante sang hayskul nga yadtong nagsiling nga gintinguhaan anay nila nga kutlon ang ila kabuhi may manubo nga pagtahod sa kaugalingon kag indi maayo ang kaangtanan sa ila mga ginikanan. Sa kabaliskaran, ang mga pamatan-on nga nagalikaw sining nagahalit-sa-kaugalingon nga panghunahuna kinaandan na nga amo “yadtong may maayo nga kaangtanan sa ila iloy kag amay.”

Busa, maalamon nga tinguhai nga palambuon ang maayo nga kaangtanan sa imo mga ginikanan. Ugalia nga makigsugilanon sa ila sing tayuyon. Sugiri sila sang nagakatabo sa imo kabuhi. Pamangkuta sila. Paagi sining makalilipay nga mga paghambalanay, mas mahapos ka nga makapalapit sa ila kon may mabug-at ka nga problema.

Sugilanuna ang Isa ka Abyan

Apang indi bala mas mahapos palapitan ang isa nga katubotubo mo kag sugiran sia sang imo mga problema? Ti, maayo nga may yara ikaw mga abyan nga masaligan mo. Ang Hulubaton 18:​24 nagasiling nga “may abyan nga mahirop pa sangsa isa ka utod.” Apang bisan pa ang mga katubotubo mahanuklog kag magasakdag sa imo, indi sila pirme makahatag sing labing maayo nga laygay. Ti, sa masami kulang man sila sing eksperiensia sa kabuhi kaangay mo. Nadumduman mo bala si Rehoboam? Isa sia ka hari sang panahon sang Biblia. Sa baylo nga pamatian ang laygay sang eksperiensiado kag hamtong nga mga tawo, namati sia sa iya mga katubotubo. Ang resulta? Kapahamakan! Nadula ni Rehoboam ang suporta sang kalabanan sa iya pungsod kag ang kahamuot sang Dios.​—⁠1 Hari 12:8-19.

Ang isa pa ka problema sang pagtu-ad sa mga katubotubo amo ang tuhoy sa pagpabilin sini nga likom. Si Arturo, nga ginbalikwat sa umpisa, nagsiling: “Ang kalabanan nga pamatan-on nga kilala ko nagapakighambal sa ila mga abyan kon masubuan sila. Apang sa ulihi, ginasugid gali ini sang ila mga abyan sa iban kag ginahimo ini nga lahog.” Ang 13-anyos nga si Gabriela may amo man nga eksperiensia. Sia nagsiling: “Isa ka adlaw natukiban ko nga ginasugid gali sang akon abyan ang akon sekreto sa iya abyan, gani wala na ako magtu-ad sa iya. Huo, nagapakighambal gihapon ako sa akon mga katubotubo, apang ginatinguhaan ko nga indi sila pagsugiran sang mga butang nga makapalain sa akon kon isugid nila ini sa iban.” Gani kon nagapangita ka sing bulig,  importante nga pangitaon ang isa nga ‘indi magabuyagyag sang likom sang iban.’ (Hulubaton 25:9) Ini sia amo ang isa nga mahimo nga mas magulang sa imo.

Gani kon tungod sa pila ka rason indi ka makakita sing suporta sa puluy-an, wala sing malain kon magpangita ka sing isa ka abyan nga matu-aran, apang pat-ura nga may eksperiensia na sia sa kabuhi kag ihibalo sa mga prinsipio sang Biblia. Sa lokal nga mga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova, pat-od gid nga may mga indibiduwal nga nagakabagay sa sina nga paglaragway. Ang 16-anyos nga si Liliana nagsiling: “Nagtu-ad ako sa pila sang akon Cristianong utod nga mga babayi, kag maalamon ini. Sanglit mas magulang sila sa akon, ang ila laygay maayo. Nangin mga abyan ko sila.”

Ano abi kon ang imo espirituwalidad nagsugod sa pagluya? Ayhan daku gid ang imo kasubo amo nga napatumbayaan mo ang pagpangamuyo ukon pagbasa sing Biblia. Sa Santiago 5:​14, 15, ang Biblia nagahatag sini nga laygay: “May nagamasakit bala sa inyo? Magpatawag sia sang mga tigulang sang kongregasyon kag pangamuyuan nila sia, nga haplasan sia sing lana sa ngalan ni Jehova. Kag ang pangamuyo sang pagtuo magaayo sa isa nga nagamasakit, kag si Jehova magabangon sa iya.” Ang lokal nga kongregasyon sang mga Saksi ni Jehova may mga gulang nga eksperiensiado sa pagbulig sa mga tawo nga naluyahan sing buot ukon nagamasakit sa espirituwal. Indi matahap nga makighambal sa ila. Ang Biblia nagasiling nga ini nga mga lalaki mahimo “mangin subong sang palalipdan sa hangin kag palanaguan sa unos.”​—⁠Isaias 32:⁠2.

“Ipakilala sa Dios ang Inyo mga Pangabay”

Apang, ang labing maayo gid nga tuburan sang bulig amo “ang Dios sang tanan nga paglugpay.” (2 Corinto 1:3) Kon ikaw ginasubuan kag ginapung-awan, sunda ang laygay sa Filipos 4:​6, 7: “Indi kamo magkabalaka sa bisan ano nga butang, kundi sa tagsa ka butang paagi sa pangamuyo kag pag-ampo nga may pagpasalamat ipakilala sa Dios ang inyo mga pangabay; kag ang paghidait sang Dios nga nagalabaw sa tanan nga panghunahuna magatipig sang inyo mga tagipusuon kag sang inyo mga painuino sa kalalangan ni Cristo Jesus.” Si Jehova handa pirme sa pagpamati sa imo. (Salmo 46:​1; 77:1) Kag kon kaisa ang pangamuyo lamang ang kinahanglan mo agod magtawhay ang imo hunahuna.

Kon ginasubuan ka ukon ginapung-aw sa pulupanag-on, indi pagkalimti nga madamo pa nga pamatan-on ang nagabatyag man sing subong. Sa ulihi, ina nga mga balatyagon masami nga nagakadula. Apang sa karon, indi mag-antos sing isahanon. Sugiri ang iban nga nasubuan ka. Ang Hulubaton 12:​25 nagasiling: “Ang kabalaka sa tagipusuon sang isa ka tawo magapakuko sini, apang ang maayong pulong nagapasadya sini.” Paano mo matigayon inang “maayong pulong” sang pagpalig-on? Paagi sa pagsugid sa isa​—⁠sa isa nga may eksperiensia, ihibalo, kag diosnon nga kaalam nga magahatag sa imo sang lugpay kag bulig nga ginakinahanglan mo.

[Footnote]

[Kapsion sa pahina 16]

“Kon makigsugilanon ako sa akon mga ginikanan, makatigayon ako sing pagpalig-on kag praktikal nga mga solusyon”

[Laragway sa pahina 17]

Ang mahinadlukon-sa-Dios nga mga ginikanan, sa baylo sang imo mga katubotubo, ang masunson nga yara sa labing maayo nga kahimtangan sa paglaygay sa imo