Magdiretso sa kaundan

Magdiretso sa listahan sang kaundan

Endnote

Endnote

1 JEHOVA

Si Jehova ang ngalan sang Dios kag nagakahulugan ini sing “Ginapahanabo Niya nga Mangin Amo.” Si Jehova ang labing gamhanan nga Dios, kag sia ang nagtuga sang tanan nga butang. May gahom sia sa paghimo sang bisan ano nga gusto niya.

Sa Hebreo, may apat ka letra ang ngalan sang Dios. Sa Ingles, gin-translate ini nga YHWH ukon JHVH. Ang ngalan sang Dios mabasa sing mga 7,000 ka beses sa orihinal nga sinulatan sang Biblia sa Hebreo. Sarisari ang pag-translate sang ngalan nga Jehova sa bilog nga kalibutan, kag ang pagmitlang sini nagadepende sa kon ano ang kinaandan sa ila lenguahe.

Kap. 1, par. 15

2 “ANG PAGSULAT SA [BIBLIA] GINTUYTUYAN SANG DIOS”

Ang Dios amo ang Awtor sang Biblia, pero gingamit niya ang mga tawo sa pagsulat sini. Pareho ini sa negosyante nga nagsugo sa iya sekretaryo nga maghimo sing sulat nga nagaunod sang iya ideya. Gingamit sang Dios ang iya balaan nga espiritu para giyahan ang mga manunulat sang Biblia nga isulat ang iya panghunahuna. Gingiyahan sila sang espiritu sang Dios sa sarisari nga paagi, ang iban paagi sa palanan-awon ukon damgo kag dayon ginasulat nila ini.

Kap. 2, par. 5

3 MGA PRINSIPIO

Mga panudlo ini sa Biblia nga nagapaathag sang panguna nga kamatuoran. Halimbawa, ang prinsipio nga “ang pagpakig-upod sa malain nga mga tawo nagapalain sang mapuslanon nga mga batasan” nagatudlo nga may epekto sa aton ang aton mga kaupdanan maayo man ini ukon malain. (1 Corinto 15:33) Kag ang prinsipio nga “kon ano ang ginasab-ug sang tawo, ini man ang iya anihon” nagatudlo nga indi naton malikawan ang epekto sang aton mga ginahimo.—Galacia 6:7.

Kap. 2, par. 12

4 TAGNA

Mensahe ini halin sa Dios. Mahimo nga paathag ini parte sa kabubut-on sang Dios, panudlo sa moral, sugo, ukon paghukom. Mahimo man nga mensahe ini parte sa palaabuton. Madamo na nga tagna sa Biblia ang natuman.

Kap. 2, par. 13

5 MGA TAGNA PARTE SA MESIAS

Natuman kay Jesus ang madamo nga tagna sa Biblia parte sa Mesias. Tan-awa ang kahon nga “ Mga Tagna Parte sa Mesias.”

Kap. 2, par. 17, footnote.

6 KATUYUAN NI JEHOVA PARA SA DUTA

Ginhimo ni Jehova ang duta nga paraiso para istaran sang mga tawo nga nagapalangga sa iya. Wala nagbag-o ang iya katuyuan. Sa indi madugay, dulaon sang Dios ang tanan nga malain kag hatagan niya sing kabuhi nga wala sing katapusan ang iya katawhan.

Kap. 3, par. 1

7 SATANAS NGA YAWA

Si Satanas amo ang anghel nga nanguna sa pagrebelde sa Dios. Gintawag sia nga Satanas, buot silingon “Manugpamatok,” kay ginakontra niya si Jehova. Gintawag man sia nga Yawa, buot silingon “Manugpasipala,” kay nagabutig sia parte sa Dios kag ginadayaan ang mga tawo.

Kap. 3, par. 4

8 MGA ANGHEL

Madugay na nga natuga ni Jehova ang mga anghel antes niya gintuga ang duta. Gintuga sila para mag-istar sa langit. Sobra isa ka gatos ka milyon ang ila kadamuon. (Daniel 7:10) May mga ngalan sila kag sarisari nga personalidad, kag indi gusto sang mainunungon kag mapainubuson nga mga anghel nga simbahon sila sang mga tawo. Sarisari ang ila posisyon kag mga asaynment. May mga nagaalagad sa trono ni Jehova, nagasugid sing mga mensahe, nagahatag sing proteksion kag nagagiya sa iya mga alagad sa duta, nagapadapat sang iya mga paghukom, kag nagasuporta sa pagbantala. (Salmo 34:7; Bugna 14:6; 22:8, 9) Sa palaabuton, magaupod sila kay Jesus sa inaway sa Armageddon.—Bugna 16:14, 16; 19:14, 15.

Kap. 3, par. 5; Kap. 10, par. 1

9 SALA

Amo ini ang bisan ano nga ginabatyag, ginapamensar, kag ginahimo naton nga kontra kay Jehova ukon indi suno sa iya kabubut-on. Bangod ang sala makaguba sang aton relasyon sa Dios, ginhatagan niya kita sing mga kasuguan kag mga prinsipio para malikawan naton ang hungod nga sala. Sa ginsuguran, gintuga ni Jehova nga perpekto ang tanan, pero sang ginpili ni Adan kag ni Eva nga indi magtuman kay Jehova, nakasala sila kag nangin indi perpekto. Nagtigulang sila kag napatay, kag bangod napanubli naton ang sala kay Adan, nagatigulang man kita kag nagakapatay.

Kap. 3, par. 7; Kap. 5, par. 3

10 ARMAGEDDON

Inaway ini sang Dios para tapuson ang kalibutan ni Satanas kag ang tanan nga kalainan.

Kap. 3, par. 13; Kap. 8, par. 18

11 GINHARIAN SANG DIOS

Ang Ginharian sang Dios isa ka gobierno nga ginpasad ni Jehova sa langit. Si Jesucristo amo ang Hari sini. Sa palaabuton, gamiton ni Jehova ang Ginharian para dulaon ang tanan nga kalainan. Gamhan sang Ginharian sang Dios ang bilog nga duta.

Kap. 3, par. 14

12 JESUCRISTO

Si Jesus ang una nga gintuga sang Dios. Ginpadala ni Jehova si Jesus sa duta agod ihatag ang iya kabuhi para sa mga tawo. Pagkatapos mapatay si Jesus, ginbanhaw sia ni Jehova. Nagagahom na subong si Jesus sa langit bilang Hari sa Ginharian sang Dios.

Kap. 4, par. 2

13 ANG TAGNA PARTE SA 70 KA SEMANA

Gintagna, ukon ginsugid sing abanse, sang Biblia kon san-o maabot ang Mesias. Matabo ini sa katapusan nga bahin sang tion nga ginatawag 69 ka semana, nga nagsugod sang tuig 455 B.C.E. kag natapos sang tuig 29 C.E.

Paano naton nahibaluan nga natapos ini sang 29 C.E.? Ang 69 ka semana nagsugod sang tuig 455 B.C.E. sang nag-abot si Nehemias sa Jerusalem para tukuron liwat ang siudad. (Daniel 9:25; Nehemias 2:1, 5-8) Kon mabatian naton ang tinaga nga “dosena” nagasulod dayon sa aton pensar ang numero nga 12, gani ang tinaga nga “semana” nagapahanumdom sa aton sang numero nga 7. Sa sini nga tagna, ang semana indi semana nga may pito ka adlaw kundi semana nga may pito ka tuig, base sa pagsulundan sang tagna nga ang “isa ka adlaw isa ka tuig.” (Numeros 14:34; Ezequiel 4:6) Buot silingon, kon ang kada semana may pito ka tuig, ang 69 ka semana may 483 ka tuig (69 x 7). Kon mag-isip kita sing 483 ka tuig halin sang 455 B.C.E., matupa ini sa tuig 29 C.E. Amo ini ang tuig nga nabawtismuhan si Jesus kag nangin Mesias!—Lucas 3:1, 2, 21, 22.

Ini nga tagna nagsiling man parte sa isa pa ka semana, buot silingon dugang nga pito ka tuig. Sa sulod sini nga panahon, sa tuig 33 C.E., patyon ang Mesias, kag sugod sa tuig 36 C.E., ibantala ang maayong balita sang Ginharian sang Dios sa bilog nga duta kag indi lang sa mga Judiyo.—Daniel 9:24-27.

Kap. 4, par. 7

14 ANG PANUDLO NGA TRINIDAD

Ginatudlo sang Biblia nga si Jehova nga Dios amo ang Manunuga kag si Jesus ang una niya nga gintuga. (Colosas 1:15, 16) Si Jesus indi ang Labing Gamhanan nga Dios. Wala gid sia nagsiling nga tupong sia sa Dios. Nagsiling pa gani sia: “Ang Amay labaw pa sa akon.” (Juan 14:28; 1 Corinto 15:28) Pero ang pila ka relihion nagatudlo sing Trinidad, tatlo ka persona sa isa ka Dios, ang Amay, ang Anak, kag ang balaan nga espiritu. Indi mo mabasa sa Biblia ang tinaga nga “Trinidad.” Sala ini nga panudlo.

Ang balaan nga espiritu amo ang aktibo nga puersa sang Dios, ang iya indi makita nga gahom nga ginagamit niya para himuon ang iya kabubut-on. Indi ini isa ka persona. Halimbawa, ang mga Cristiano sang una “napuno . . . sing balaan nga espiritu,” kag si Jehova nagsiling: “Ibubo ko ang akon espiritu sa tanan nga sahi sang tawo.”—Binuhatan 2:1-4, 17.

Kap. 4, par. 12; Kap. 15, par. 17

15 KRUS

Wala nagagamit sing krus ang matuod nga mga Cristiano sa ila pagsimba sa Dios. Ngaa?

  1. Madugay na nga ginagamit sang butig nga relihion ang krus. Ginagamit ini sang una sa pagsimba sa mga tinuga kag sa seksuwal nga ritwal sang mga pagano. Sa sulod sang 300 ka tuig pagkatapos napatay si Jesus, wala naggamit sing krus ang mga Cristiano sa ila pagsimba. Sang ulihi, gingamit ni Emperador Constantine sang Roma ang krus bilang simbulo sang Cristianismo. Gingamit ini nga simbulo para mas madamo ang magabaton sang Cristianismo. Pero wala sing labot ang krus kay Jesucristo. Ang New Catholic Encyclopedia nagpaathag: “Gingamit na ang krus antes pa sang panahon sang mga Cristiano kag sang indi Cristiano nga mga kultura.”

  2. Wala napatay si Jesus sa krus. Ang Griego nga tinaga nga gin-translate “krus” nagakahulugan sing “ginpatindog nga poste,” “isa ka haligi,” ukon “puno sang kahoy.” Ang The Companion Bible nagpaathag: “Wala gid sing mabasa sa Griego nga [Bag-o nga Testamento] nga nagapahangop bisan sang duha ka kahoy lang.” Napatay si Jesus sa ginpatindog nga poste.

  3. Indi gusto ni Jehova nga maggamit kita sing mga imahen ukon simbulo sa aton pagsimba.—Exodo 20:4, 5; 1 Corinto 10:14.

Kap. 5, par. 12

16 MEMORYAL

Ginsugo ni Jesus ang iya mga disipulo nga iselebrar ang Memoryal sang iya kamatayon. Ginahimo nila ini kada tuig sa Nisan 14, nga amo man ang petsa nga ginaselebrar sadto sang mga Israelinhon ang Paskua. Ang tinapay kag alak, nga nagarepresentar sa lawas kag dugo ni Jesus, ginapasa sa tanan nga nagatambong sa Memoryal. Ang mga makaupod ni Jesus nga maggahom sa langit nagakaon sing tinapay kag nagainom sing alak. Ang may paglaum nga mabuhi sing wala katapusan sa duta nagatambong sa Memoryal pero wala nagakaon sing tinapay ukon nagainom sing alak.

Kap. 5, par. 21

17 KALAG

Sa Bag-ong Kalibutan nga Badbad, ang tinaga nga “kalag” nagapatuhoy sa (1) isa ka tawo, (2) isa ka sapat, ukon (3) kabuhi sang tawo ukon sapat. Ari ang pila ka halimbawa:

  • Isa ka tawo. “Sang mga adlaw ni Noe . . . pila lamang ka tawo ang naluwas sa tubig, walo lamang ka kalag.” (1 Pedro 3:20) Ang tinaga diri nga “kalag” nagapatuhoy sa mga tawo—kay Noe kag sa iya asawa, sa ila tatlo ka bata nga lalaki, kag sa ila mga asawa.

  • Isa ka sapat. “Nagsiling ang Dios: ‘Magdamo sa katubigan ang madamo nga buhi nga mga tinuga [“kalag,” footnote], kag maglupad sa kahawaan ang mga pispis.’ Dayon nagsiling ang Dios: ‘Magluntad sa duta ang lainlain nga sahi sang buhi nga mga tinuga [“kalag,” footnote], ang mahagop nga mga sapat, kag nagakamang nga mga sapat, kag ang lainlain nga sahi sang ilahas nga mga sapat sa duta.’ Amo sini ang natabo.”—Genesis 1:20, 24.

  • Kabuhi sang tawo ukon sapat. Ginsilingan ni Jehova si Moises: “Patay na ang tanan nga tawo nga nagatinguha sa pagpatay sa imo [“nagatinguha sa imo kalag,” footnote].” (Exodo 4:19) Sang si Jesus ari pa sa duta, nagsiling sia: “Ako ang maayo nga manugbantay; ang maayo nga manugbantay nagahatag sang iya kabuhi [“kalag,” footnote] para sa mga karnero.”—Juan 10:11.

    Dugang pa, kon may ginahimo ang isa sa “bug-os [niya] nga kalag,” buot silingon ginahimo niya ini sing kinabubut-on kag sa bug-os niya nga masarangan. (Mateo 22:37; Deuteronomio 6:5) Ang tinaga nga “kalag” mahimo nagapatuhoy man sa handum ukon gana sang buhi nga tinuga. Ang patay nga tawo ukon patay nga lawas ginatawag man nga patay nga kalag.—Numeros 6:6; Hulubaton 23:2; Isaias 56:11; Hageo 2:13.

Kap. 6, par. 5; Kap. 15, par. 17

18 ESPIRITU

Ang Hebreo kag Griego nga tinaga nga gin-translate “espiritu” sa Bag-ong Kalibutan nga Badbad, mahimo sarisari ang ginapatuhuyan. Pero pirme ini nagapatuhoy sa isa nga indi makita sang mga tawo, pareho sang hangin ukon ginhawa sang tawo kag sapat. Mahimo nagapatuhoy man ini sa espiritu nga persona ukon sa balaan nga espiritu, nga amo ang aktibo nga puersa sang Dios. Wala ginatudlo sang Biblia nga may bahin sang lawas sang tawo nga padayon nga nagakabuhi pagkatapos ini mapatay.—Exodo 35:21; Salmo 104:29; Mateo 12:43; Lucas 11:13.

Kap. 6, par. 5; Kap. 15, par. 17

19 GEHENNA

Ang Gehenna amo ang ngalan sang isa ka nalupyakan malapit sa Jerusalem kag diri ginasunog kag ginapadunot ang basura. Wala sing ebidensia nga sang panahon ni Jesus ang mga sapat ukon mga tawo ginapaantos ukon ginasunog diri nga buhi. Gani ang Gehenna wala nagasimbulo sa indi makita nga lugar diin ang mga tawo nga napatay ginapaantos kag ginasunog sing wala katapusan. Sang nagsiling si Jesus parte sa mga ihaboy sa Gehenna, ginapahangop niya ang parte sa wala katapusan nga kalaglagan.—Mateo 5:22; 10:28.

Kap. 7, par. 20

20 ANG PANGAMUYO SANG GINUO

Amo ini ang pangamuyo nga ginhatag ni Jesus sang gintudluan niya ang iya mga disipulo kon paano mangamuyo. Ginatawag man ini nga Amay Namon ukon modelo nga pangamuyo. Halimbawa, gintudluan kita ni Jesus nga mangamuyo sa sini nga paagi:

  • “Pakabalaanon ang imo ngalan”

    Nagapangamuyo kita kay Jehova nga tinluan niya ang iya ngalan, ukon reputasyon, sa tanan nga kabutigan. Paagi sini, padunggan kag respetuhon na sang tanan sa langit kag sa duta ang ngalan sang Dios.

  • “Magkari ang imo Ginharian”

    Ginapangamuyo naton nga tapuson sang gobierno sang Dios ang malain nga kalibutan ni Satanas, nga maggahom ini sa duta, kag himuon sini nga paraiso ang duta.

  • “Matuman ang imo kabubut-on sa duta”

    Ginapangamuyo naton nga matuman ang kabubut-on sang Dios sa duta para ang perpekto nga tawo nga nagatuman sa Dios mahimo na mabuhi sing wala katapusan sa Paraiso, suno gid sa gusto ni Jehova sang gintuga niya ang tawo.

Kap. 8, par. 2

21 ANG GAWAD

Ginhatag ni Jehova ang gawad para luwason ang mga tawo sa sala kag kamatayon. Ang gawad amo ang kinahanglanon nga bili para ibayad sa perpekto nga kabuhi nga nadula sang una nga tawo, si Adan, kag para mangin suod liwat ang mga tawo kay Jehova. Ginpadala sang Dios si Jesus sa duta agod mapatay para sa tanan nga makasasala. Bangod sa kamatayon ni Jesus, mahimo na mabuhi sing wala katapusan ang mga tawo kag mangin perpekto.

Kap. 8, par. 21; Kap. 9, par. 13

22 NGAA IMPORTANTE GID ANG TUIG 1914?

Ginatudluan kita sang tagna ni Daniel sa kapitulo 4 nga gintukod sang Dios ang iya Ginharian sang 1914.

Ang tagna: Ginpadamgo ni Jehova si Hari Nabocodonosor sang isa ka tagna parte sa daku nga kahoy nga gintapas. Sa damgo, ang tuod sang kahoy ginbutangan sing pikit ukon higot nga salsalon kag saway para indi ini magtubo sa sulod sang “pito ka tion.” Pagkatapos sini, matubo liwat ang kahoy.—Daniel 4:1, 10-16.

Ang epekto sa aton sang tagna: Ang kahoy nagarepresentar sa paggahom sang Dios. Tinuig na nga ginagamit ni Jehova ang mga hari sa Jerusalem para maggahom sa bug-os nga pungsod sang Israel. (1 Cronica 29:23) Pero bangod nangin indi matinumanon ini nga mga hari, natapos ang ila paggahom. Ginlaglag ang Jerusalem sang 607 B.C.E. Amo ini ang pagsugod sang “pito ka tion.” (2 Hari 25:1, 8-10; Ezequiel 21:25-27) Sang nagsiling si Jesus nga “ang Jerusalem tasakon sang mga pungsod tubtob matuman ang gintalana nga mga tion sang mga pungsod,” ang ginatumod niya amo ang “pito ka tion.” (Lucas 21:24) Gani wala pa natapos ang “pito ka tion” sang si Jesus ari sa duta. Nagpromisa si Jehova nga magatangdo sia sang Hari sa katapusan sang “pito ka tion.” Paagi sa paggahom sining bag-o nga Hari, si Jesus, pakamaayuhon ang katawhan sang Dios sa bug-os nga duta sa wala sing katapusan.—Lucas 1:30-33.

Ang kalawigon sang “pito ka tion”: Ang “pito ka tion” nagalawig sing 2,520 ka tuig. Kon mag-isip kita sing 2,520 ka tuig halin sang 607 B.C.E., matupa ini sa tuig 1914. Amo ini ang tion nga ginhimo ni Jehova si Jesus, ang Mesias, nga Hari sang Ginharian sang Dios sa langit.

Diin naghalin ang 2,520? Ang Biblia nagsiling nga ang tatlo kag tunga nga tion katumbas sang 1,260 ka adlaw. (Bugna 12:6, 14) Gani ang “pito ka tion” doble sina nga numero, (1,260 x 2) ukon 2,520 ka adlaw. Ang 2,520 ka adlaw katumbas sang 2,520 ka tuig kay sa pagsulundan sang tagna ang “isa ka adlaw isa ka tuig.”—Numeros 14:34; Ezequiel 4:6.

Kap. 8, par. 23

23 MIGUEL NGA ARKANGHEL

Ang “arkanghel” nagakahulugan nga “pangulo sang mga anghel.” May isa lang ka arkanghel nga mabasa sa Biblia, kag si Miguel ang iya ngalan.—Daniel 12:1; Judas 9.

Si Miguel ang Lider sang soldado sang matutom nga mga anghel sang Dios. Ang Bugna 12:7 nagasiling: “Si Miguel kag ang iya mga anghel nagpakig-away sa dragon kag . . . mga anghel sini.” Ang libro sang Bugna nagasiling nga si Jesus ang Lider sang mga soldado sang Dios, gani ang Miguel amo ang isa pa ka ngalan ni Jesus.—Bugna 19:14-16.

Kap. 9, par. 4

24 KATAPUSAN NGA MGA ADLAW

Nagapatuhoy ini sa tion nga nagakatabo sa duta ang importante nga mga hitabo antes tapuson sang Ginharian sang Dios ang kalibutan ni Satanas. Ang mga ekspresyon pareho sang “hingapusan sang sistema sang mga butang” kag “presensia sang Anak sang tawo” nga gingamit sa mga tagna sa Biblia nagapatuhoy man sa sini nga tion. (Mateo 24:3, 27, 37) Nagsugod ang “katapusan nga mga adlaw” sang naggahom ang Ginharian sang Dios sa langit sang 1914 kag matapos ini kon malaglag na ang kalibutan ni Satanas sa Armageddon.—2 Timoteo 3:1; 2 Pedro 3:3.

Kap. 9, par. 5

25 PAGKABANHAW

Ang pagkabanhaw amo ang pagbuhi liwat sang Dios sa isa nga napatay. May siam ka pagkabanhaw nga mabasa sa Biblia. Ginhimo ini ni Elias, ni Eliseo, ni Jesus, ni Pedro, kag ni Pablo. Nangin posible lang ini bangod sa gahom sang Dios. Nagpromisa si Jehova nga banhawon niya ang “mga matarong kag mga indi matarong” para magkabuhi sa duta. (Binuhatan 24:15) May ginhambal man ang Biblia nga pagkabanhaw para mabuhi sa langit. Matabo ini kon ang mga ginpili, ukon mga hinaplas, sang Dios banhawon para magkabuhi sa langit upod kay Jesus.—Juan 5:28, 29; 11:25; Filipos 3:11; Bugna 20:5, 6.

Kap. 9, par. 13

26 DEMONISMO (ESPIRITISMO)

Ang demonismo ukon espiritismo isa ka malain nga buhat nga nagatinguha nga istoryahon ang mga espiritu, direkta man ini ukon paagi sa iban, pareho sang espiritista ukon manugpakot. Madamo ang nagahimo sing espiritismo kay nagapati sila sa butig nga panudlo nga kon mapatay kuno ang tawo padayon sia nga nagakabuhi kag mangin isa ka gamhanan nga murto. Ginaimpluwensiahan man sang mga demonyo ang mga tawo para indi magtuman sa Dios. Ang astrolohiya, pagpamakot, madyik, pagpanghiwit, disparatis, kag okultismo mga klase sang demonismo. Makita sa madamo nga libro, magasin, horoscope, pelikula, poster, kag bisan gani sa mga kanta nga ang mga demonyo, madyik, kag makatilingala nga butang daw indi makahalalit ukon daw makawiwili. Madamo sang kustombre sa lubong, pareho sang paghalad sa mga patay, selebrasyon sa lubong, anibersaryo sa lubong, ritwal sa pagkabalo, kag iban pa nga ritwal sa paglalaw, ang nagalakip man sang pagpakig-angot sa mga demonyo. Masami nga nagadroga ang mga tawo kon gusto nila gamiton ang gahom sang mga demonyo.—Galacia 5:20; Bugna 21:8.

Kap. 10, par. 10; Kap. 16, par. 4

27 PAGKASOBERANO NI JEHOVA

Si Jehova ang Labing Gamhanan nga Dios, kag gintuga niya ang bug-os nga uniberso. (Bugna 15:3) Amo nga sia ang Tag-iya sang tanan nga butang kag sia ang soberano, ukon may bug-os nga awtoridad, sa paggahom sa iya mga tinuga. (Salmo 24:1; Isaias 40:21-23; Bugna 4:11) Ginbutangan niya sing kasuguan ang tanan niya nga tinuga. May awtoridad man si Jehova nga magpili sang iban nga manuggahom. Kon ginapalangga kag ginatuman naton ang Dios, ginasuportahan naton ang iya pagkasoberano.—1 Cronica 29:11.

Kap. 11, par. 10

28 ABORSION

Ang aborsion amo ang hungod nga pagpatay sang wala pa mabun-ag nga lapsag. Indi ini aksidente ukon bangod sa normal nga reaksion sang lawas sang tawo. Ang ginabusong nga lapsag, indi na bahin sang lawas sang iloy. Lain na ini nga persona.

Kap. 13, par. 5

29 PAGPATUGHONG SING DUGO

Isa ini ka paagi sang pagbulong diin ang puro nga dugo ukon ang isa sa apat ka bahin sini itughong sa isa ka tawo halin sa isa ka tawo ukon sa gintago nga dugo. Ang apat ka panguna nga bahin sang dugo amo ang plasma, red blood cells, white blood cells, kag platelets.

Kap. 13, par. 13

30 DISIPLINA

Sa Biblia, ang tinaga nga “disiplina” wala lang nagapahangop sang pagsilot. Kon ginadisiplina kita, ginatudluan kita kag ginatadlong. Si Jehova indi abusado ukon mapintas magdisiplina. (Hulubaton 4:1, 2) Maayo gid nga halimbawa si Jehova sa mga ginikanan. Epektibo gid ang iya paagi sa pagdisiplina amo nga nanamian sa sini ang isa nga ginadisiplina. (Hulubaton 12:1) Palangga ni Jehova ang iya katawhan kag ginahanas niya sila. Ginahatagan niya sila sing instruksion para matadlong ang ila sala nga panghunahuna kag para ang ila ginapensar kag ginahimo makapahalipay sa iya. Kon ginadisiplina sang mga ginikanan ang ila kabataan dapat buligan nila sila nga maintiendihan kon ngaa dapat sila magtuman. Nagakahulugan man ini nga itudlo nila sa ila kabataan nga palanggaon si Jehova, pati na ang iya Pulong, ang Biblia, kag intiendihon ang mga prinsipio sini.

Kap. 14, par. 13

31 MGA DEMONYO

Gamhanan sila kag malain nga espiritu nga mga tinuga nga indi makita. Mga malain sila nga mga anghel. Nangin malain sila sang ginhimo nila ang ila kaugalingon nga kaaway sang Dios paagi sa indi pagtuman sa iya. (Genesis 6:2; Judas 6) Nag-upod sila kay Satanas sa pagrebelde kay Jehova.—Deuteronomio 32:17; Lucas 8:30; Binuhatan 16:16; Santiago 2:19.

Kap. 16, par. 4