HODO APAJLẸ YISE YETỌN TỌN | JOBU
“Yẹn Ma Na Jo Tenọgli Ṣie Do!”
E sinai do kọmẹ bọ nutitẹ̀ fifiẹ lẹ kavi agàdá gọ́ agbasa etọn go, sọn ota yì afọ. Yí nukun homẹ tọn do pọ́n ẹn dile e dokọdò bo to edeṣo bo masọ tindo huhlọn sọmọ nado yàn supọ̀ he to núdọ lẹdo e lẹ. E sinai do afín mẹ po flumẹjijẹ po nado do awubla etọn hia bọ onú dopo he e gán wà wẹ nado yí zẹ́nkla de do klu apà he to agbasa go na ẹn lẹ. E ko hẹn nususu bu bo wá lẹzun aṣagbọ́nu todin! Họntọn, kọmẹnu podọ hẹnnumẹ etọn lẹ lọsu ko gbẹkọ e go. Gbẹtọ lẹ nọ to ṣinṣàn ẹn kò, etlẹ yin yọpọvu lẹ lọsu. E lẹndọ Jiwheyẹwhe emitọn, Jehovah ko diọnukunsọ emi ga, amọ́ linlẹn etọn ehe ma sọgbe.—Jobu 2:8; 19:18, 22.
Jobu wẹ mẹhe hodọ mí te. Jiwheyẹwhe dọ gandego dọmọ: “Mẹdepope ma tin he taidi ewọ nkọ to aigba ji.” (Jobu 1:8) To owhe kanweko susu godo, Jehovah gbẹ́ donù Jobu go taidi dopo to omẹ dodonọ ayidego tọn lẹ mẹ.—Ezekiẹli 14:14, 20.
Be a to pipehẹ nuhahun po nugbajẹmẹji po wẹ ya? Otàn Jobu tọn gán miọnhomẹna we taun. E nasọ gọalọna we nado mọnukunnujẹ jẹhẹnu de mẹ ganji, ehe devizọnwatọ nugbonọ Jiwheyẹwhe tọn lẹpo do hudo etọn—enẹ wẹ tenọgligo-hinhẹn. Gbẹtọvi lẹ nọ dohia dọ emi hẹn tenọgligo to whenue yé ze yede jo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe bo zindonukọn nado wà ojlo etọn mahopọnna nuhahun lẹ. Mì gbọ mí ni pọ́n nudelẹ he mí gán plọn sọn Jobu dè.
Nudelẹ He Jobu Ma Yọnẹn
E taidi dọ ojlẹ vude to okú Jobu tọn godo wẹ dawe nugbonọ lọ Mose basi kandai gbẹzan Jobu tọn. To gbọdo glọ, Mose penugo nado do nujijọ delẹ he gando gbẹzan Jobu tọn go to aigba ji podọ to olọn mẹ hia.
To bẹjẹeji kandai lọ tọn, mí mọdọ Jobu to vivi gbẹzan he gọ́ na ayajẹ de tọn dù. Dawe adọkunnọ de wẹ he diyin taun bọ mẹlẹ nọ na ẹn sisi to aigba Uzi tọn ji—vlavo to agewaji Alabia tọn. E ma nọ whleawu nado nanú mẹhe to nuhudo mẹ lẹ bo nọ yiavùnlọna agbátọnọ lẹ. Jobu po asi etọn po tindo ovi ao. Hú popolẹpo, gbẹtọ gbigbọnọ de wẹ Jobu yin. E nọ to jejeji nado hẹn homẹhun Jehovah, dile hẹnnumẹ etọn he nọgbẹ̀ jẹnukọnna ẹn lẹ Ablaham, Isaki, Jakọbu po Josẹfu po wà do. Taidi tọgbo enẹlẹ, Jobu nọ yinuwa taidi yẹwhenọ de na whẹndo etọn bo nọ basi avọ́sinsan lẹ do ota ovi etọn lẹ tọn mẹ whẹwhẹ.—Jobu 1:1-5; 31:16-22.
Ṣigba to ajiji mẹ, nulẹ diọ to gbẹzan Jobu tọn mẹ. Kandai lọ dọ nue jọ to olọn mẹ lẹ na mí, ehe zọ́n bọ mí yọ́n nudelẹ he Jobu sọgan nọma yọnẹn. Angẹli nugbonọ Jehovah tọn lẹ pli dopọ to Jiwheyẹwhe nukọn bọ angẹli atẹṣitọ lọ Satani lọsu wá. Jehovah yọnẹn dọ Satani gbẹwanna dawe dodonọ lọ Jobu, enẹwutu Jiwheyẹwhe dọhona Satani bo donù tenọgligo-hinhẹn ayidego tọn Jobu tọn go. Satani gblọn po jintli po dọmọ: “Be tata wẹ Jobu do dibusi Jiwheyẹwhe ya? Be hiẹ ma ko wleawuna opá hihọ́-basinamẹ tọn de lẹdo ewọ po whédo etọn po gọna nuhe e tindo lẹpo ya?” Satani gbẹwanna mẹhe nọ hẹn tenọgligo lẹ. Eyin yé ze yede jo mlẹnmlẹn sọn ahun mẹ wá na Jehovah Jiwheyẹwhe to aliho mọnkọ mẹ, yé nọ do mẹhẹngbletọ he nkọ Satani yin hia. Enẹwutu, Satani tẹkudeji dọ Jobu to Jiwheyẹwhe sẹ̀n na whẹwhinwhẹ́n ṣejannabi tọn kẹdẹ wutu. Satani sọalọakọ́n dọ eyin Jobu hẹn nulẹpo bu, e na zánnu do Jehovah go!—Jobu 1:6-11.
Jobu ma yọnẹn dọ Jehovah ko na emi lẹblanulọkẹyi vonọtaun de, enẹ wẹ nado do Satani hia di lalonọ. Dotẹnmẹ yin nina Satani nado yí kavi fìn nue Jobu tindo lẹpo. Dawe lọ lọsu go wẹ e ma dona doalọ. Enẹwutu, Satani yawu bẹ mẹgbeyinyan ylankan etọn jẹeji. To azán dopo gee gblamẹ, adángbòmẹ debọdo-dego sinsinyẹn lẹ wá Jobu ji. E sè dọ e hẹn kanlinpa etọn bu to ajiji mẹ, tintan oyìn lẹ, enẹgodo kẹtẹkẹtẹ lẹ, bọdego lẹngbọ lẹ podọ gbọngodo kanklosọ́ lẹ. Dehe tlẹ sọ ylan hugan wẹ yindọ, devizọnwatọ he to nukunpedo kanlin lọ lẹ go lẹ yin hùhù. Mẹde tlẹ na linlin Jobu gando pipli de go dọ “miyọ́n de sọn Jiwheyẹwhe dè”—vlavo abì de—wẹ hẹn nuhahun lọ wá. Whẹpo Jobu na tlẹ do lẹnnupọndo omẹ planplan he kú kavi ohẹ́n he mẹ e tlọ biọ ji, adán he sinyẹn hú ehelẹ sọ gbò e. Ovi etọn ao lẹ pli do owhé mẹdaho yetọn pete lọ tọn gbè bọ jẹhọn sinsinyẹn de yìn bo whàn ohọ̀ he mẹ yé pli do bo gbà ẹ kija bosọ hù yemẹpo!—Jobu 1:12-19.
E na vẹawu taun nado yọ́n nuhe na ko yin numọtolanmẹ Jobu tọn. E tlẹ́n awù etọn bo pà oda etọn bosọ họ́jai do kọmẹ. Jobu wá tadona kọ̀n dọ Jiwheyẹwhe wẹ na bosọ gọyí. Na nugbo tọn, Satani yinuwa to aliho de mẹ bọ e taidi dọ Jiwheyẹwhe wẹ hẹn nugbajẹmẹji lọ lẹ wá nkọ. Etomọṣo, Jobu ma zánnu do Jiwheyẹwhe etọn go dile Satani ko dọ do. Kakatimọ, Jobu dọmọ: “Oyín Jehovah tọn ni yin gigopana zọnmii.”—Jobu 1:20-22.
“Ewọ . . . Na Zánnu Do Gowe”
Satani gblehomẹ bo ma jlo na jogbe. E sọ wá Jehovah nukọn whladopo dogọ to opli angẹli lẹ tọn devo whenu. Jehovah sọ vọ́ pà tenọgligo-hinhẹn Jobu tọn, ehe go e tẹdo mahopọnna mẹgbeyinyan Satani tọn lẹpo. Satani gblọn po homẹgble po dọmọ: “Ayú na ayú. Nuhe gbẹtọ tindo lẹpo wẹ e na bẹ jo nado whlẹn ogbẹ̀ ede tọn. Ṣigba, nado diọ ninọmẹ lọ, dlẹnalọ towe bo doalọ ohú po agbasalan etọn po go bo pọ́n dọ ewọ ma na zánnu do gowe to nukun towe mẹ ya.” Satani kudeji dọ eyin Jobu bẹ azọ̀n sinsinyẹn de, e na zánnu do Jiwheyẹwhe go. Jehovah dejido Jobu go mlẹnmlẹn bo na dotẹnmẹ Satani nado yí azọ̀n do hò e—amọ́ Satani ma dona hú Jobu.—Jobu 2:1-6.
E ma dẹn bọ adán he go mí donù to bẹjẹeji lẹ jẹ Jobu gbò ji. Pọ́n lehe asi etọn na ko jẹflumẹ do! Okú ovi etọn ao lẹ tọn hẹn ẹn biọ awubla mẹ pete bọ todin, e to nupọn suu bo ma yọ́n nue e na wà nado gọalọna asu etọn he to awufiẹsa sinsinyẹn mẹ! Po flumẹjijẹ po, e dawhá dọmọ: “Be hiẹ gbẹ́ to tenọgli towe go hẹn janwẹ ya? Gbọ bo zánnu do Jiwheyẹwhe go bo kú!” Jobu mọdọ e ma yin nue asi he emi yọnẹn bo yiwanna lọ jlo na dọ niyẹn. E yọnẹn dọ lẹnpọn wẹ do nudevo asi emitọn. Etomọṣo, e ma zánnu do Jiwheyẹwhe go. E ma yí onù etọn do waylan paali.—Jobu 2:7-10.
Be a yọnẹn dọ nujijọ jọnun he blawu ehe gando gowe tlọlọ ya? Doayi e go dọ e ma yin Jobu kẹdẹ wẹ Satani sawhẹ ylankan enẹ dokọna gba, amọ́ gbẹtọvi lẹpo go wẹ whẹsadokọnamẹ lọ gando. E dọmọ: “Nuhe gbẹtọ tindo lẹpo wẹ e na bẹ jo nado whlẹn ogbẹ̀ ede tọn.” To hogbe devo mẹ, Satani to didọ dọ gbẹtọvi lẹ ma gán hẹn tenọgligo bọ ohó fó! E tẹkudeji dọ a ma tindo owanyi nujọnu tọn de na Jiwheyẹwhe, dọ bleun wẹ a na gbẹkọ Jiwheyẹwhe go nado whlẹn ogbẹ̀ towe. To linlẹn de mẹ, Satani to didọ dọ ṣejannabinọ wẹ a yin dile ewọ lọsu yin do! Be e na jlo we nado dohia dọ lalodo wẹ e te ya? Dopodopo mítọn wẹ do lẹblanulọkẹyi enẹ. (Howhinwhẹn lẹ 27:11) Todin, mì gbọ mí ni pọ́n avùnnukundiọsọmẹnu he Jobu pehẹ bọdego.
Homẹmiọnnamẹtọ He Yidogọna Awufiẹsa Etọn Lẹ
Kandai lọ donù dawe atọ̀n delẹ he yin họntọn kavi mẹyinyọnẹn Jobu tọn lẹ go, podọ yé sèhó gando adán he gbò e lẹ go bo zingbejizọnlin wá nado miọnhomẹna ẹn. Whenue yé mọ ẹn sọn olá, yé ma tlẹ yọnẹn dọ ewọ wẹ paali. Awufiẹsa etọn sinyẹn taun, bọ agbasa etọn pete diyuu, na azọ̀n lọ wutu, ehe zọ́n bọ e ma di Jobu he yé yọnẹn dai. Dawe atọ̀n lọ lẹ—Elifazi, Bildadi po Zofali po—yinuwa di mẹhe to awubla sinsinyẹn mẹ bo to avihàndo bosọ to kọ́gudu ba do ota. Enẹgodo, yé sìn kọmẹ sẹpọ Jobu bo gbọṣi abọẹ. Na osẹ dopo blebu, yèdọ okle po ozán po, yé ma dọ nudepope. Mí ma dona yí abọẹninọ yetọn do mọ homẹmiọnnamẹ, na yé ma kàn nudepope sè Jobu bo wá tadona kọ̀n dọ e to awufiẹsa mẹ, na awusọhia etọn poun wutu.—Jobu 2:11-13; 30:30.
To godo mẹ, Jobu lọsu gbọ bo jẹ hodọ ji. Po hogbe awufiẹsa tọn lẹ po, e hodẹ̀do azán he gbè e yin jiji. Podọ e donù nue hẹn awufiẹsa sinsinyẹn etọn wá go. E lẹndọ Jiwheyẹwhe wẹ yin asisa nuhahun emitọn lẹ tọn! (Jobu 3:1, 2, 23) Dile etlẹ yindọ Jobu gbẹ́ yin dawe he tindo yise de, e do hudo homẹmiọnnamẹ tọn badabada. Amọ́, whenue họntọn lọ lẹ wá jẹ hodọ ji, Jobu wá mọdọ abọẹninọ yetọn tlẹ sọ pọnte.—Jobu 13:5.
Elifazi, mẹhe sọgan ko yin mẹho hugan yemẹpo, etlẹ yin na Jobu lọsu jẹ hodọ ji. To ojlẹ de godo, omẹ awe he pò lẹ hopódona ẹn. Mí gán dọ dọ yé gbọn nulú dali dọho to aliho dopolọ mẹ di Elifazi. Delẹ to nue dawe enẹlẹ dọ lẹ mẹ sọgan taidi nue ma ylan, na nue mẹlẹ nọ dọ gando Jiwheyẹwhe go lẹ wẹ yé vọ́ dọ, dọ e nọ sayana mẹylankan bo nọ suahọ mẹdagbe lẹ. Sọn bẹjẹeji hodidọ yetọn tọn wẹ e ko họnwun dọ yé ma tindo awuvẹmẹ nujọnu tọn de na Jobu. Elifazi yí hogbe he taidi nue sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe lẹ zan nado dohia dọ eyin Jiwheyẹwhe yin mẹdagbe bo nọ sayana mẹylankan lẹ, bọ Jobu ka to yinyin yasana, etẹwẹ enẹ dohia lo? Be enẹ ma dohia dọ Jobu lọsu yin mẹylankan to aliho de mẹ wá?—Jobu 4:1, 7, 8; 5:3-6.
E ma paṣa mí dọ Jobu ma kẹalọyi linlẹn yetọn enẹ. E jẹagọdo po nujikudo po. (Jobu 6:25) Ṣigba, ayinamẹtọ atọ̀n lọ lẹ sọ kudeji dọ Jobu ko waylando de bo ze whlá; dọ to aliho de mẹ e jẹna yasanamẹ he e to oyà etọn ji lẹpo. Elifazi sawhẹdokọna Jobu dọ e yin saklanọ, mẹylankan bo ma nọ dibusi Jiwheyẹwhe. (Jobu 15:4, 7-9, 20-24; 22:6-11) Zofali gbẹnuna Jobu dọ ni jo nuylankan wiwà po awuvivi mimọ to ylando mẹ po do. (Jobu 11:2, 3, 14; 20:5, 12, 13) Podọ Bildadi uwọ tlẹ sọ dọ nude he hẹn ninọmẹ lọ vantan. E dohia dọ visunnu Jobu tọn lẹ na ko waylando to aliho de mẹ, enẹwutu yé jẹna okú nugbonugbo!—Jobu 8:4, 13.
Yé Mọhodọdo Tenọgli Etọn Go!
Dawe mẹhẹnbualitọ enẹlẹ tlẹ sọ wà nuhe ylan devo. Na nugbo tọn, yé fọ́n ayihaawe dote gando tenọgligo-hinhẹn Jobu tọn go bo dohia dọ ale de ma to e mẹ na mẹde nado hẹn tenọgligo! To hodidọ bẹjẹeji tọn Elifazi tọn mẹ, e dohia dọ gbigbọ mayinukundomọ de dọhona emi to aliho jiawu de mẹ. Tadona he kọ̀n Elifazi wá gando numimọ aovi tọn enẹ go gán dekanpona yise mẹtọn: E dọ dọ Jiwheyẹwhe “ma tindo yise to devizọnwatọ etọn lẹ mẹ, podọ ewọ nọ mọhodọdo angẹli etọn lẹ go.” Po linlẹn enẹ po, gbẹtọvi lẹ ma gán hẹn homẹhun Jiwheyẹwhe gbede! To nukọn mẹ, Bildadi sọalọakọ́n dọ tenọgligo-hinhẹn Jobu tọn ma yin nude to Jiwheyẹwhe dè—e ma tlẹ yí nude do hugan wánvú de tọn!—Jobu 4:12-18; 15:15; 22:2, 3; 25:4-6.
Be a ko tẹnpọn nado miọnhomẹna mẹhe to awufiẹsa sinsinyẹn mẹ de pọ́n ya? E ma nọ bọawu paali. Amọ́, mí gán plọn nudelẹ sọn họntọn mẹhẹnbualitọ Jobu tọn enẹlẹ dè—titengbe gando nue mí ma dona nọ dọ go. Yé yí hogbe delẹ zan he taidi nue sọgbe hẹ lẹnpọn dagbe, amọ́ depope to yé omẹ atọ̀n lẹ mẹ ma tlẹ donù yinkọ Jobu tọn go paali! Yé ma tlẹ na ayidonugo flumẹjijẹ Jobu tọn, podọ yé ma mọdọ emi dona wà dẹẹdẹ hẹ ẹ. * Enẹwutu eyin mẹyiwanna towe de jẹflumẹ, tẹnpọn nado nọ yinuwa hẹ ẹ po ahundopo po bo nọ do mẹtọnhopọn hia ẹ bosọ nọ jọmẹ hẹ ẹ. Dovivẹnu nado hẹn yise mẹlọ tọn lodo bo gọalọna ẹn nado nọ gboadọ bo dejido Jiwheyẹwhe go. Nọ na ẹn tuli nado nọ tindo yise to homẹdagbe, lẹblanu po whẹdida dodo Jiwheyẹwhe tọn po mẹ. Nuhe Jobu na ko wà niyẹn, eyin ewọ wẹ to otẹn họntọn etọn lẹ tọn mẹ. (Jobu 16:4, 5) Ṣigba, nawẹ e yinuwa gbọn to whenue yé to homọdọdo tenọgligo-hinhẹn etọn go mapote?
Jobu Hẹn Tenọgligo
Jobu ko jẹflumẹ taun to whenue hodọdopọ gaa ehe bẹjẹeji. Sọn bẹjẹeji, e yigbe dọ emi ma nọ “lẹnnupọn whẹpo do dọho” to whedelẹnu bo dohia dọ emi tlẹ yí “hogbe dawe he jẹflumẹ de tọn lẹ” zan. (Jobu 6:3, 26) E ma vẹawu nado yọ́n nue zọ́n. Hodidọ etọn lẹ do awufiẹsa he to ahun etọn mẹ hia. Yé sọ dohia dọ e ma mọdona nue to jijọ. Na nugbajẹmẹji lọ lẹ wá Jobu po whẹndo etọn po ji to ajiji mẹ bo tlẹ taidi nue wá sọn asisa he hú jọwamọ tọn de mẹ wutu, ewọ lẹndọ Jehovah wẹ yin adọ̀ nuhahun emitọn lẹ tọn. Whẹho titengbe delẹ tin bọ Jobu ma yọ́n nudepope gandego, enẹwutu e wá tadona he ma sọgbe kọ̀n.
Amọ́, Jobu tindo yise he dolido taun. Yise etọn họnwun to nuhe e dọ to hodọdopọ gaa enẹ mẹ—yèdọ ohó he yin nugbo bo nọ na mí tuli kakajẹ egbé lẹ. To whenue e dọho gando azọ́njiawu nudida tọn lẹ go, e pà Jiwheyẹwhe to aliho de mẹ bọ gbẹtọvi depope ma sọgan wàmọ matin alọgọ Jiwheyẹwhe tọn. Di apajlẹ, e dọ dọ Jehovah “plá aigba do agbágbá,” yèdọ nuhe lẹnunnuyọnẹntọ lẹ wá yọnẹn to owhe kanweko susu godo. * (Jobu 26:7) Podọ to whenue e dọho gando todido he e tindo na sọgodo go, e do jidide dopolọ he mẹhe tindo yise ayidego tọn lẹ ko tindo hia. Jobu yise dọ eyin emi tlẹ kú, Jiwheyẹwhe na flin emi, e na jẹdò emitọn bo na hẹn emi gọwá ogbẹ̀ to gbèdopo.—Jobu 14:13-15; Heblu lẹ 11:17-19, 35.
Ṣigba, etẹwẹ dogbọn whẹho tenọgligo-hinhẹn tọn lọ dali? Elifazi po họntọn etọn awe lẹ po tẹkudeji dọ tenọgligo-hinhẹn ma yin nude to Jiwheyẹwhe dè. Be Jobu kẹalọyi linlẹn agọ̀ enẹ wẹ ya? Paali! Jobu dohia gblegede dọ tenọgligo-hinhẹn yin nujọnu na Jiwheyẹwhe. E yí jidide do dọ gando Jehovah go dọmọ: “Ewọ na doayi tenọgli ṣie go.” (Jobu 31:6) Humọ, e họnwun na Jobu hezeheze dọ yanwle homẹmiọnnamẹtọ enẹlẹ tọn wẹ nado yí linlẹn agọ̀ yetọn lẹ do mọhodọdo tenọgligo-hinhẹn emitọn go. Nuhe whàn Jobu nado dọ hodidọ etọn he dite hugan lọ niyẹn, ehe wá bọnùdo na dawe atọ̀n enẹlẹ to godo mẹ.
Jobu yọnẹn dọ emi dona hẹn tenọgligo to nuwiwa egbesọ tọn emitọn lẹ mẹ. Enẹwutu, e yiavùnlọ gando aliho he mẹ e nọ nọgbẹ̀ bo nọ yinuwa te go. Di apajlẹ, e dapana boṣiọ-sinsẹ̀n wunmẹ lẹpo; e nọ jọmẹ hẹ mẹdevo lẹ bo nọ doyẹyigona yé; e nọ nọ̀ wiweji to walọyizan-liho bo yọ́n pinpẹn kanṣiṣa alọwle etọn tọn; podọ hú popolẹpo, e ze ede jo mlẹnmlẹn na Jiwheyẹwhe nugbo lọ, yèdọ Jehovah kẹdẹ. Abajọ Jobu do dọ po ahundopo po dọmọ: “Kaka yẹn nado kú, yẹn ma na jo tenọgli ṣie do!”—Jobu 27:5; 31:1, 2, 9-11, 16-18, 26-28.
Hodo Apajlẹ Yise Jobu Tọn
Be a tindo pọndohlan dopolọ hẹ Jobu gando tenọgligo-hinhẹn go ya? E bọawu nado dọ, amọ́ Jobu mọdọ whẹho tenọgligo-hinhẹn tọn ma yin nùmẹ-yozò de poun. Mí nọ ze míde jo na Jiwheyẹwhe mlẹnmlẹn gbọn tonusisena ẹn po nuhe sọgbe to nukun etọn mẹ lẹ wiwà egbesọ po dali—etlẹ yin to whenue mí to pipehẹ nuhahun lẹ. Eyin mí nọ nọgbẹ̀ to aliho enẹ mẹ, mí na hẹn homẹhun Jehovah bo hẹn kẹntọ etọn Satani jẹflumẹ, kẹdẹdile Jobu wà do to whenu dindẹn die. Aliho dagbe hugan he mẹ mí sọgan hodo apajlẹ yise Jobu tọn te niyẹn!
Amọ́, otàn Jobu tọn ma fó do finẹ. E gboawupo nado hẹn jlẹkajininọ go bo yiavùnlọna dodowiwa edetiti tọn sọmọ bọ e wọnji nado yiavùnlọna Jiwheyẹwhe etọn. E do hudo wọhẹ po alọgọ gbigbọmẹ tọn po tọn. Podọ e gbẹ́ pò to oyà awufiẹsa po awubla po tọn ji taun bo do hudo homẹmiọnnamẹ nujọnu tọn badabada. Etẹwẹ Jehovah na wà nado gọalọna dawe he tindo yise podọ tenọgligo-hẹntọ ehe? Hosọ devo to hosọ debọdo-dego ehelẹ mẹ na dọhodo kanbiọ enẹlẹ ji.
^ huk. 17 E ma paṣa mí dọ Elifazi lẹndọ ewọ po họntọn etọn lẹ po yí ogbè dẹẹdẹ do dọho na Jobu, vlavo na yé mọdọ emi ma ze ogbè daga to whenue yé to hodọ wutu. (Jobu 15:11) Amọ́, ohó he yin didọ po ogbè dẹẹdẹ po gán sinyẹn bo gbleawunamẹ.
^ huk. 19 Dile e yin yinyọnẹn do, nudi owhe 3 000 godo wẹ lẹnunnuyọnẹntọ lẹ wá jẹ mimọ ji dọ e ma yin dandan dọ aigba ni yin zizedo onú yinukundomọ de ji. Whenue gbẹtọvi lẹ wá penugo nado yì agahomẹ bo de fọto lẹ sọn dọ́n wẹ mẹlẹ wá mọ nugbo-yinyin hogbe Jobu tọn lẹ tọn.