Jajeroviave hag̃ua

Ogueropuʼakavaʼekue heta mbaʼe ijetuʼúva

PETEĨ jey proféta Samuel ombyasy ha oñeñandu vaieterei ohechávo mbaʼéichapa umi hénte Silopegua ojaheʼojoa. Heta mitãgui omano itúva ha iñermanokuéra, ha umi kuñakaraígui katu omano iména, iñermáno ha imembykuéra. Mbaʼe piko oikóraʼe ajeve péicha oĩmba hikuái? Peteĩ árapente omano 30.000 isrraelíta oñorairõhápe umi filistéondi, ha upe mboyve ojejukáma voi kuri 4.000-pe (1 Samuel 4:1, 2, 10).

Upe tiémpope umi isrraelítare oiko hetaiterei mbaʼe vai ojoapykueripa. Haʼekuéra oimoʼã oganataha katuete pe ñorairõ ogueraháramo pe árka dél pákto, orrepresentáva Ñandejára oĩha hendivekuéra. Upéicha rupi Hofní ha Finehás, Elí raʼykuéra iñañaitéva, ogueraha pe Árka Silógui umi soldadokuéra oĩháme. Upe Káha térã Árka oñemoĩ pe lugár imarangatuvehápe tavernákulope. Péro upe Káha ndahaʼeivaʼekue peteĩ amuléto rei ikatúva omogana chupekuéra. Ha amo ipahápe umi isrraelíta operde, umi filistéo ojuka Elí raʼykuérape ha ogueraha pe Árka (1 Samuel 4:3-11).

Upérõ oñemombaʼeterei táva Siló oĩ rupi upépe pe Árka. Upévare Elí oikuaávo umi filistéo ogueraha hague, hoʼa oguapyhágui ha omano, orekópe 98 áño. Peteĩ inuéra opyta ramóva viúda, omano avei upe árape imembykuévo, ha upévo heʼi: “Israel reko mimbipa opáma”. Chupekuéra g̃uarã Siló ndahaʼemoʼãvéima yma guaréicha pe árka dél pákto reheʼỹ (1 Samuel 4:12-22, ÑÑB).

Oiméne Samuélpe omoñeñandu vaiete umi mbaʼe oikóva. Upéicharamo jepe haʼe oikuaa ojerovia mbarete vaʼerãha ikatu hag̃uáicha oipytyvõ umi isrraelítape oñemoĩ porã jey hag̃ua Ñandejárandi, ha péicha oñangareko hag̃ua hesekuéra Jehová. Koʼág̃a rupi avei jahasa heta mbaʼe ikatúva ñanemoñeñandu vai ha omokangy ñande jerovia, upévare iporãta jahechami mbaʼéichapa Samuel ogueropuʼakavaʼekue heta mbaʼe ijetuʼúva.

Ojapovaʼekue opa mbaʼe tekojojápe

La Bíbliape oñemombeʼu ñandéve mbaʼépa oikovaʼekue umi filistéore ogueraha rupi pe Árka, ha mbaʼéichapa mbaretépe ojegueruka jey chupekuéra. Upéva oiko rire, veinte áño haguépe ae oñeñeʼẽ jey la Bíbliape proféta Samuel rehe (1 Samuel 7:2). Péro, mbaʼépa ojaporakaʼe oikóvo upe aja? Upéva jahecháta koʼág̃a.

La Biblia omombeʼu ‘Samuel akóinte oñemoñeʼẽ hague opa Israelguápe’ oho mboyve hikuái umi ñorairõhápe (1 Samuel 4:1, ÑÑB). Ha opa riréma umi ñorairõ filisteokuéra ndive, haʼe osegínte oñemoñeʼẽ chupekuéra. Avei 1 Samuel 7:15-17 omombeʼu Samuel ojepokuaa hague káda áño ovisita mbohapy táva Israelpegua osolusiona hag̃ua umi hénte provléma ha oporohekomboʼe hag̃ua. Upéi oho jey hógape, opytáva táva Ramápe. Upéicharõ jaʼekuaa Samuel heta hembiapo hague umi veinte áño aja.

Umi isrraelíta ou ijerovia kangy ohechávo Elí raʼykuéra ojapoha opaichagua mbaʼe vai ha hekokyʼaha. Upévare heta oĩ ohóva omombaʼeguasu umi taʼanga. Samuel katu oñehaʼãmbaite hesekuéra veinte áño aja, ha upéi  heʼi: ‘Oiméramo pende pyʼaite guive peñemoag̃uise jey Jehováre, peipeʼa umi jára guaʼu ha Astorétpe pende apytégui. Pejerovia Jehováre ha peservi chupe añoite, ikatu hag̃uáicha Haʼe pendesalva filisteokuéra poguýgui’ (1 Samuel 7:3, ÑÑB).

Umi filistéo ombohasa asy vaʼekue isrraelitakuérape ha ojuka hetaiterei soldádope, upévare oimoʼã hikuái ikatuha ohuga hesekuéra igustoitépe ha avave ndokastigamoʼãiha chupekuéra. Péro Samuel heʼi umi isrraelítape ikatuha osẽ umi filistéo poguýgui oñemoag̃ui jeýramo Jehováre. Upémarõ haʼekuéra omombopa umi taʼanga ha ‘omombaʼeguasu Jehovápe añoite’. Upévare Samuel ojapo peteĩ aty guasu táva Mizpápe, opytáva Jerusalén nórte gotyo. Upépe haʼekuéra oajuna ha ohechauka Jehovápe oñembyasyha umi mbaʼe vai ojapovaʼekuére (1 Samuel 7:2-6).

Oikuaávo upéva umi filistéo oho ojukapa hag̃uáicha Jehová rembiguaikuérape. Umi Israelgua okyhyjeterei ha heʼi Samuélpe ojerure hag̃ua Jehovápe toipytyvõmi chupekuéra, upémarõ haʼe oñemboʼe ha oikuaveʼẽ Ñandejárape peteĩ mymba sakrifísioramo. Ha ojapopa mboyve pe sakrifísio umi filistéo og̃uahẽmbaitéma chupekuéra. Péro Jehová ohendúma hembiguaikuéra ñemboʼe ha ombou peteĩ arasunu hatãitereíva umi filistéo ári ha ohesareapa chupekuéra (1 Samuel 7:7-10).

Jaikuaaháicha umi soldádo filistéo oñorairõma heta gérrape, upévare ivale ha ipyʼaguasu hikuái. Jaʼekuaa voi hesekuéra ndokyhyjemoʼãiha osunu rupínte. Péro ku mitãicha tuichaiterei oñemondýi hikuái ha pyaʼeterei okañymba upégui oimoʼãgui omanotaha. Mbaʼére piko tuichaite oñemondýi? Oiméne hatãiterei hyapu, térã ohendu hatãnte hikuái oĩgui umi sérro paʼũme, ỹrõ nohaʼarõiete oiko upéva ndaijaraíri rupi. Tahaʼe haʼeháicha tuicha oñemondýi hikuái, ha oporopersegi rangue koʼág̃a ojepersegi chupekuéra. Umi isrraelíta osẽ Mizpágui umi filistéo rapykuéri ha mombyryeterei peve omuña chupekuéra, amo Jerusalén suroéste peve voi (1 Samuel 7:11).

Oiko rire pe gérra Mizpápe tetã Israel tuicha okambia. Samuel ohusgaha tiémpope, umi isrraelíta ogana meme umi gérra ha orrekupera jey umi táva ojagarravaʼekue filisteokuéra (1 Samuel 7:13, 14).

Tiémpo rire apóstol Pablo imanduʼa Samuel rehe oñeʼẽrõ guare umi hués ha proféta hekojojávare (Hebreos 11:32, 33). Samuel ningo tuicha oipytyvõ ojejapo hag̃ua hekopete umi mbaʼe Jehová oguerohorýva. Haʼe noñembyasýi ndoikói haguére umi mbaʼe ohaʼarõva, upéva rangue osegi hekojoja ha ojerovia Jehová osolusionataha opa mbaʼe. Omombaʼeterei ha oagradese avei ojejapóva hesehapekuéra. Upévare umi isrraelíta ogana rire pe gérra Mizpápe, Samuel ojapo peteĩ monuménto imanduʼa hag̃ua hikuái Jehová oipytyvõ hague chupekuéra (1 Samuel 7:12).

Ñande avei jasegivaʼerã Samuel ehémplo jajaposéramo opa mbaʼe hekopete. Upearã tekotevẽ ñañemomirĩ, ñahaʼarõkuaa ha jahechauka jaagradeseha ojejapóva ñanderehehápe.  Samuel oñepyrũvaʼekue ojapo koʼã mbaʼe imitã reheve, ha tuicha oipytyvõ chupe ohasárõ guare hetave mbaʼe ijetuʼúva ituja rire. Koʼág̃a jahecháta upéva.

‘Nde raʼykuéra ndoikói nde reikoháicha’

La Bíbliape oñeñeʼẽ jeývo Samuel rehe, haʼe itujáma ha ijetuʼúma chupe ohusga hag̃ua haʼeño umi héntepe. Upémarõ oiporavo itaʼýra Joel ha Abíaspe oporohusga hag̃ua avei. Péro koʼã mokõi kuimbaʼe ndojoguaiete itúvape, upéva rangue otrata vai hapichápe, ndahekojojái ha ipokarẽ (1 Samuel 8:1-3).

Peteĩ jey umi ansiáno Israelgua heʼi Samuélpe: ‘Nde raʼykuéra ndoikói nde reikoháicha’ (1 Samuel 8:4, 5). Haʼe piko ndoikuaái mbaʼe raʼe ojapóva itaʼyrakuéra? La Biblia nomombeʼúi upéva. Péro haʼe ohechákuri mbaʼépa Jehová ojapo Elí rehe omombaʼeve haguére itaʼyrakuérape ha ohejágui chupekuéra oiko iñakãre. Upévare oiméne Samuel oñehaʼãmbaitéraʼe oiko peteĩ túva hekojojávaicha (1 Samuel 2:27-29). Ha Jehová oguerohoryeterei chupe upe haguére.

La Biblia nomombeʼúi mbaʼéichapa oñeñandúneraʼe Samuel oikuaávo itaʼyrakuéra hembiapo vaiha. Péro heta sy ha túva oikuaa mbaʼeichaitépa upéva hasy, ha otĩ ohechávo ifamília ojapoha ivaíva. Koʼág̃a rupi avei oĩ heta ndorrespetái ni naiñeʼẽrendúiva isy ha itúvape, opuʼã guei hesekuéra (2 Timoteo 3:1-5). Ndévepa nembohasa asy avei peteĩ ne família naiñeʼẽrendúi ha nohenduséiva reñemoñeʼẽvo chupe? Upéicharõ tuicha nepytyvõ ha nekonsoláta rehesaʼỹijóramo Samuel káso. Haʼe akóinte iñeʼẽrendu ha ndohejaivaʼekue mbaʼeve omombia chupe ni michĩmi Jehová rapégui. Iporã ningo añete reñemoñeʼẽ ne famíliape, péro ikuentavéta rehechaukáramo voi chupe ne ehémplo rupive. Rejapóramo upéicha nde Ru Jehová ovyʼaitereíta ndereheve ha ndeguerohorýta.

‘Emoĩ oréve ore ruvicha guasurã’

Oiménengo Samuel raʼykuéra ni noimoʼãi itaryrýi rupi peichaite osẽ vaitaha. Umi ansiáno oñeʼẽ rire Samuélpe itaʼyrakuérare, heʼive: ‘Emoĩ oréve ore ruvicha guasurã oresãmbyhy  hag̃ua, ojejapoháicha opa tetã rupi’. Mbaʼéichapa oñeñandu upérõ Samuel? Haʼéngo aretereíma ohusga hague oikóvo upe tetãme, péro umi isrraelíta ojerure chupe peteĩ mburuvicha, ndoipotavéima peteĩ profetamínte omoakã chupekuéra. Haʼekuéra añoite ndorekói peteĩ mburuvicha, ha ndoikosevéima upéicha. Mbaʼéichapa ojagarra upéva Samuel? La Biblia omombeʼu ‘ipochy hague’ (1 Samuel 8:5, 6).

Samuel omombeʼu rire Jehovápe upe oikovaʼekue, Haʼe ombohovái: ‘Ejapo katu haʼekuéra oipotáva. Nandévei nemboyke, chévente ndachepotavéi hikuái rréiramo’. Péicha Jehová ohechauka upe tetã omboykeha Chupe voi, ndahaʼéi Samuélpe. Upéi pe proféta oavisa umi Israelguápe opagataha hikuái upe ojerurevaʼekuére. Péro haʼekuéra ndoikuaaséi mbaʼeve, ha heʼi jey: “Marãve ndoikói. Roipota ore ruvicha guasurã”. Upémarõ Jehová oiporavo chupekuéra peteĩ mburuvicha ha ojerure Samuélpe oñohẽ hag̃ua iñakã ári aséite. Ha Samuel iñeʼẽrendu Jehovápe jepiveguáicha (1 Samuel 8:7-19).

Péro ndahaʼéi ku iñeʼẽrendúva tova pukúpe térã opytáva ipyʼaro upe haguére. Haʼe nomboguapýi ijehe ohechávo ndoikoiha heta mbaʼe ohaʼarõ haguéicha. Samuel oikuaa Jehová voi oiporavo hague Saúlpe, upévare oho oñohẽ iñakã ári aséite ha ohetũ chupe. Upéicha ohechauka oguerohoryha ko mburuvicharãme ha oñemoĩtaha ipoguýpe. Upéi heʼi umi Israelguápe: “Pehechápa upe Ñandejára oiporavovaʼekuépe mburuvicha guasurã? Ndaipóri Israelgua ikatúva oñembojoja hese!” (1 Samuel 10:1, 24).

Samuel akóinte opensavaʼekue iporãvare. Ohecharangue mbaʼépepa ojavy térã ikangy pe kuimbaʼe Jehová oiporavovaʼekue, ojesarekónte umi mbaʼe porã ojapóvare. Ha ndoikói oñamarga umi hénte rovaʼatã ndoguerohorýi haguére chupe, síno imanduʼánte umi mbaʼe porã ojapovaʼekuére ymaite guive Ñandejára servísiope (1 Samuel 12:1-4). Osegi avei okumpli hembiapo heʼívo umi Israelguápe mbaʼépa oikóta ohejáramo hikuái Jehová rape ha omokyreʼỹ chupekuéra akóinte iñeʼẽrendu hag̃ua. Umi mbaʼe Samuel heʼivaʼekue opokoiterei umi Israelguáre ha ojerure chupe oñemboʼemi hag̃ua hesehapekuéra. Upémarõ haʼe heʼi: ‘Che ndajaposéi ivaíva Jehová renondépe, upévare akóinte añemboʼéta penderehehápe. Ha pohekomboʼéta avei peguata hag̃ua tape iporã ha ikareʼỹvare’ (1 Samuel 12:21-24).

Koʼág̃a rupi avei ikatu oiko upéicha. Ñamoĩ chupe oñemeʼẽha ótrope peteĩ puésto térã tembiapo rehaʼarõvakuri oñemeʼẽ ndéve. Reñeñandu vaítapa upévare? Oiméramo upéicha, reñehaʼãmbaitevaʼerã rejapo Samuel ojapo haguéicha ha ani ndepyʼaro ni remboguapy ndejehe umi mbaʼe oikóva. Nderehejaivaʼerã umíva oike ne korasõme. Nemanduʼavaʼerã opavavénte ikatuha jajapo hetaiterei mbaʼe porã ñanembovyʼátava Ñandejára servísiope.

‘Arakaʼe peve piko reñembyasýta Saúl rehe?’

Saúl ningo ipyʼaguasu, iñarandu ha ipínta porã. Upéicharõ jepe hekomirĩ ha noñemombaʼeguasúi oñepyrũrõ guare oisãmbyhy (1 Samuel 10:22, 23, 27). Ha, opavave yvypóraicha, haʼe ikatúkuri odesidi mbaʼépa ojapóta hekovégui (Deuteronomio 30:19). Odesidi porãpa rakaʼe?

Ñambyasýramo jepe Saúl rehe oiko heta yvypórare oikóva. Omanda ha oñemombaʼe rire chupe oñepyrũma oñembotuicha ha ijejapo. Haʼe ojaporangue Ñandejára heʼíva, ojapura ha oikuaveʼẽ mymba sakrifísioramo Jehovápe. Upe tembiapo ojapovaʼerãkuri Samuel añoite, upévare haʼe ojaʼo chupe ha heʼi iñemoñarégui ndoikomoʼãveimaha rréi. Péro Saúl naiñeʼẽrendúi ni noñembyasýi, ojapo guei hetave mbaʼe vai Ñandejára renondépe (1 Samuel 13:8, 9, 13, 14).

Jehová heʼi Saúlpe proféta Samuel rupive oñorairõ hag̃ua umi amalequitakuéra  kóntrape. Ha oipota voi ohundipa umi mbaʼerepy oguerekóva hikuái ha ojuka pe rréi Agágpe. Péro Saúl iñeʼẽrendurangue oheja oikove pe rréi ha oiporavo umi mbaʼerepy iporãnguetéva ogueraha hag̃ua. Samuel heʼi chupe ivaiha upe ojapóva, ha ohechakuaa hese tuicha okambia hague. Oñemomirĩ ha ohendurangue pe proféta heʼíva, Saúl oñepyrũ odiskuti chupe ha ohechaukase vyroreiha guaʼu upe ojapóva. Amo ipahápe katu ombojáma umi Israelguáre upe mbaʼe vai ojapóva. Heʼi avei nohundíri hague umi mymba iporãnguetéva oikuaveʼẽségui Jehovápe. Ohendúvo koʼã mbaʼe, Samuel heʼi chupe: ‘Ñandejárape ombovyʼave ñaneñeʼẽrendu, ñaikuaveʼẽrangue chupe mymba sakrifísioramo’. Upe rire kyhyjeʼỹme omombeʼu rréi Saúlpe Ñandejára ndoipotaveimaha chupe mburuvicha guasúramo ha omoĩtaha hendaguépe peteĩ kuimbaʼe ikatupyryvéva chugui (1 Samuel 15:1-33).

Samuel oñeñandu vaieterei Saúl hembiapo vai haguére, upévare peteĩ pyhare pukukue oñemboʼe Ñandejárape ha upe rire heta oñembyasy. Oñeñandu vaieténeraʼe ohechávo mbaʼeichaitépa Saúl oñemombaʼeguasu ha naiñeʼẽrenduvéi Ñandejárape. Oiméne imanduʼa oikuaa ypýrõ guare chupe ndaupeichaiete hague, upévare ni ndohechasevéima Saúlpe. Jehová ohechakuaa Samuel omboguapyha ijehe ko situasión, upévare heʼi chupe: ‘Arakaʼe peve piko reñembyasýta Saúl rehe? Che voi amboykékuri chupe anive hag̃ua oiko Israel ruvicháramo. Emyenyhẽ peteĩ mymba ratĩngue aséitegui ha tereho Jesé rendápe oikóva Belénpe, itaʼýrape aiporavóma tetã Israel ruvicharã’ (1 Samuel 15:34, 35; 16:1, ÑÑB).

Jehová ningo nodependéi yvypóra imperféktore okumpli hag̃ua hembipota. Oiporavóramo peteĩme ha naiñeʼẽrendúi chupe, ohekánte ótro. Upévare Samuel ndojepyʼapyvéi Saúl rehe, ha oho Belénpe oiporavo hag̃ua peteĩ rréi pyahurã. Upépe ohecha Jesé raʼykuéra ipínta porãha, péro Jehová heʼi chupe: ‘Ani remaʼẽ hova rehe térã ijyvatekuére. Che ndajesarekói peẽ pejapoháicha, peẽ pemaʼẽ upe kuimbaʼe rováre, che katu amaʼẽ ipyʼapýpe oĩvare’ (1 Samuel 16:7). Upéi hasypeve ogueru hikuái Davídpe, Jesé raʼy imitãvéva, ha upévape Jehová oiporavo Israel rreirã.

Samuel omano mboyve ohechákuri Jehová ndojavýi hague omoĩvo Davídpe Saúl rekovia. David rehe ojekuaa voi ipyʼaporãha, ipyʼaguasu, ijoheipyre, iñeʼẽrendu ha ijerovia mbareteha. Péro Saúl hembiapo vaieterei, oñemoĩ Jehováre ha ojukase upe ojeporavovaʼekuépe hekoviarã. Samuel katu ijerovia mbareteve ohechávo Jehová ikatuha ñanepytyvõ jagueropuʼaka hag̃ua oimehaichagua provléma, ha ivaipáramo jepe ñane situasión Haʼe ikatu ohupytyka ñandéve heta mbaʼe porã. Upéi Samuel omano ha umi Israelgua heta hasẽ hese, koʼýte imanduʼávo ombaʼapo hague Jehovápe g̃uarã amo cien áño rupi. Aje piko iporãite ko ehémplo ñahesaʼỹijovaʼekue! Upévare ñañeporanduvaʼerã: “Ajeroviátapa Ñandejárare, Samuel ojerovia haguéicha?”.

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 19]

Mbaʼéichapa Samuel oipytyvõvaʼekue umi isrraelítape ogueropuʼaka hag̃ua umi mbaʼe vaieta ohasáva hikuái?

[Nóta oĩva taʼanga ndive páhina 20]

Mbaʼéichapa ogueropuʼakavaʼekue Samuel oikuaárõ guare itaʼyrakuéra hembiapo vaiha?