SOʼUNNAA chajanain na israelitakana suluʼu tü Mma Naapakat Jehová namüin, oʼttusü tü juyakat namüin wanaa sümaa naawajüin tü mmakat jee napünajüin. Tia shia sajaʼlajaayamüin settienpüroʼu jee suʼttianainjee kashikat oʼutuupüroʼu.

Shiyaawajia wanee kashi sutuma wayuu sümaiwa shia niweetapa jee nikerotapa chi Kashikai, 29 jee shiale 30 kaʼi tia makat. Otta shiyaawajia wanee juya shia nünainjee chi Kaʼikai. Palitchon kaʼi sülüʼüjaka wanee juya shiyaawajünüle nükajee chi Kashikai suulia shiyaawajünüin nükajee chi Kaʼikai. Müsüjeseʼe nakumajüinjatüin sukuwaʼipa süpüla wanaawainjatüin shiyaawajia tü juyakat natuma. Nakooʼomüinrüin kaʼi sünain wanee kashi jee shiale nakooʼomüinrüin wanee kashi sajaʼttiamüin wanee juya. Sükajee tia, nountuin wanaawain süpüla juyakat tü kashi napünajüinjatkalü oʼu otta tü kashi nakotchojüinjatkalü oʼu süchon naʼttiee.

Soʼu nükalia Moisés, nüküjain Maleiwa namüin na israelitakana oʼttuinjatüin tü juyakat namüin soʼu tü kashikat abib, tü nisán münakat. Eesüjaʼa shiale sajaʼlajaayamüin kashikat maatsoʼu jee suʼttianainjee kashikat aaʼuriiroʼu (Éx. 12:2; 13:4). Soʼu kashikat nisán aainjashii na israelitakana wanee miʼiraa nümüin Maleiwa eere nasülajüin tü palajatkat süchon cebada nümüin Jehová (Éx. 23:15, 16).

«Mapüleesat namüin nayaawatüin saaʼu joujainjatüin nakooʼomüinrüin wanee kashi sünain wanee juya», müshi Emil Schüre suluʼu wanee karaloʼuta (Historia del pueblo judío en tiempos de Jesús 175 a. C. - 135 d. C., nüshajala J. Cosgaya y A. Piñero). Anuu sooʼomüin nünüiki: «Aainjünüsü tü miʼiraa kanüliakat Pascua soʼu tü kashikat Nisán soʼunnaa chuwatüin maʼin chi Kashikai (Nisán 14). Ojutuusü tia kashikat suʼunapa juyakat. Wanaaluʼu sümaa tia kaʼikat 12 oora kojoin piʼyuushi otta 12 oora jaʼyain nuwarala chi Kaʼikai, equinoccio sünülia tia. Makalaka nakooʼomüinrüin wanee kashi neʼrüle sujutuuinjatüin tü Pascuakat süpülapünaa tü equinoccio münakat».

Oʼunushii süchiirua tia kaʼikat na aküjaliikana pütchi nüchiki Jehová süpüla natüjaain saaʼu joujainjatüin naainjain tü ekawaa aipaʼajatkat nutuma chi Señotkai. Ojutuusü tia kaʼikat soʼu kashikat nisán 14 suluʼu calendario hebreo. Tia shia suʼunapa tü juyakat. Aapinnüshii napüshuaʼa na wawalayuukana maʼaka jeʼra kashi süpülapünaa tia kaʼikat. *

Eesü süpüla weʼrüin maaʼulu suluʼu wanee calendario joujain sajaʼttüin otta suʼttuin wanee kashi. Eekajasaʼa paala kapüleepuʼusü tia. ¿Jamüsü süpüla natüjaain saaʼu tia na hebreokana sümaiwa?

Soʼu nükalia Noé 30 kaʼi sülüʼüjaka wanee kashi (Gén. 7:11, 24; 8:3, 4). Kakalia mapa nnojotsü alüʼüjain namüin na hebreokana waneepia 30 kaʼi wanee kashi. Namüin nayakana oʼttusü wanee kashi neʼrapa niweetüin chi Kashikai. Alatüsü maʼaka 29 jee shiale 30 kaʼi süpüla niweetüin nüchikuaʼa chi Kashikai.

«Eweeteechi chi Kashikai wattaʼa», müshi David nümüin Jonatán süpüla nüküjain suʼttuinjatüin wanee kashi jeketü (1 Sam. 20:5, 18). Sutuma tia eesü süpüla jülüjain waaʼin natüjaain saaʼu na wayuukana nükalioʼu David joujainjatüin suʼttuin wanee kashi. ¿Jamüsü süpüla natüjaain saaʼu na israelitakana tia? Wekirajaa sünain waneirua pütchi ashajünaka suluʼu tü Misná münakat. Tia shia waneirua karaloʼuta nakuwaʼipamaajatka na judíokana otta tü pütchi naikaleʼerakat. Saashin yala, na aneekakana joujainjatüin suʼttuin wanee kashi naya na sulujunakana tü kanüliakat Sanedrín (na laülaakana napüleerua na judíokana). Süpüla naneeküin joujain suʼttuin wanee kashi jeketü, nakatalüin akaratshisü kashi süpüla juyakat jee outkajaʼawaishii naya wattaʼa maalü soʼu kaʼikat 30. ¿Jamüsü süpüla natüjaain saaʼu joujainjatüin suʼttuin tü wane kashikat?

Eejana waneinnua wayuu saaʼu uuchi süʼütpünaa Jerusalén süpüla neʼrüinjatüin niweetapa chi Kashikai. Neʼrapa tia, awataamaatüshii naya suluʼumüin tü kanüliakat Sanedrín. Neʼrapa na sulujunakana Sanedrín wainmain na aküjakana namüin niweetüichipain chi Kashikai, naapiramaatüin na wayuukana  sünain suʼttuin wanee kashi jeketü. ¿Jama nnojoire neʼrüin niweetüin chi Kashikai sutuma wainmain siruma? Naküjain 30 kaʼi sülüʼüjain tü kashi ajaʼttüitpakat jee suʼttuinjatüin wanee kashi jeketü waneemüin kaʼi.

Saashin tü Misná münakat, aapinnüshii na wayuukana sükajee suchuwajaanüin wanee siki saaʼu tü wutai kanüliakat Olivos, pejesü tia sünain Jerusalén otta saaʼu tü uuchi eekat suluʼupünaa tü mmakat Israel. Kakalia mapa aluwataanüshii waneinnua wayuu süpüla naapirüin na wayuu kepiakana suluʼu Jerusalén, suluʼupünaa tü mmakat Israel otta wattapünaa. Sutuma tia eesü süpüla wanaawain tü kaʼi naainjakalü oʼu tü miʼiraa nüpülajakat Maleiwa.

Paashajeʼera tü pütchikat «Calendario hebreo» süpüla pütüjaain saaʼu tü sünainpünaakat tü kashikat, tü miʼiraakat, tü kaʼi juyapoʼukalü oʼu otta joutaleʼu natuma na israelitakana.