1. Tera ana namakin Bauro ibukia naake a taningamarau ni beku ibukin Iehova?

 E URURINGIA aika a mwakuri korakora ibukin te rongorongo ae raoiroi te abotoro Bauro. E korea ae kangai: “Ti aki toki n iaiangoi ami mwakuri aika nako man ami onimaki ao ami bekutata ae kairaki n te tangira, ao nanomwaakami ae boto i aon ami kantaninga ibukin ara Uea ae Iesu Kristo, i matan Atuara ae Tamara.” (1 I-Tetaronike 1:3) Ni koauana, e bon uringi Iehova aia mwakuri aika kairaki n te tangira aomata nako aika kakaonimaki ni beku ibukina, e ngae naba ngkana a kona ni karaoa ae bati ke e karako ibukini baika riiriki nakoia.—Ebera 6:10.

2. Tera ae ti na maroroakinna n te kaongora aei?

² A bati raora ni beku rimoa ao n taai aikai ake a a tia ni kabanei korakoraia n anga ngaiia bwa a na kabwanina aia tai ni beku ibukin Iehova. Ti na nora aroia ni beku tabeman n te moan tienture. Ti na neneri naba aeka ni mwakuri ake e kabwaninaki iai te tai n te mwakuri ni minita n taai aikai, ao n noria bwa ti na kanga n ururingia aomata aika tangiraki iroura ake a a tia n anga ngaiia bwa a na beku n aanga aika okoro.

3, 4. (a) Tera aroia tabeman ni beku n te moan tienture? (b) E kanga n reke buokaia ni baike a kainnanoi ibukini maiuia?

³ Teutana te tai imwini bwabetitoan Iesu, ao e a moana te mwakuri are e na karababaaki nako ni katobibia te aonnaba. (Ruka 3:21-23; 4:14, 15, 43) Imwini matena, a a kaira te waaki ni kaineti ma karababaan te  mwakuri n uarongorongo aei ana abotoro. (Mwakuri 5:42; 6:7) A beku tabeman Kristian bwa taan tataekina te rongorongo ae raoiroi ao mitinare i Baretain n aron naba Biribo. (Mwakuri 8:5, 40; 21:8) A boni borau Bauro ao tabeman riki nakon taabo aika raroa man abaia. (Mwakuri 13:2-4; 14:26; 2 I-Korinto 1:19) N te katoto, a beku naba tabeman bwa taani koroboki ke taani kororongorongo n aron Tirouano (are Tira), Mareko ao Ruka. (1 Betero 5:12) A boni mwakuri aine aika Kristian i rarikia taari mwaane aika kakaonimaki aikai. (Mwakuri 18:26; I-Rom 16:1, 2) A karekea kakukureini warekan te Koroboki ni Kristian ae Tabu n te Taetae ni Kuriiti, rongorongoia aika kaunganano, ao ni kaotiotia naba bwa e uringia ana toro Iehova ao a kakawaki irouna.

⁴ A kanga ni boutokaaki baika a kainnanoi ibukini maiuia naake a kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita? N taai tabetai, a bon akoaki ao n anganaki aeka n ibuobuoki riki tabeua mairouia raoia ni Kristian, ma a aki tebonia aomata bwa a na angania aeka n ibuobuoki aikai. (1 I-Korinto 9:11-15) Iai tabeman aomata ao kaain ekaretia ake a kukurei ni boutokaiia. (Wareka Mwakuri 16:14, 15; I-Biribi 4:15-18.) A boni mwakuri naba n iteran tai Bauro ma raona ni boborau ibukini buokan oin aia kabanemwane.

5. Baikara aia namakin te taanga teuana ake a taekin ibukini maiuia ngkai a kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita?

⁵ A bati naba aika a kakorakoraia ni kabwanina aia tai ni beku n aaro aika kakaokoro ni boong aikai. (Nora te bwaoki ae “Aanga Ibukini Kabwaninan te Tai n te Mwakuri ni Minita.”) Tera ae a namakinna ibukini mwiokoaia are a a tia n rineia? Anne te titiraki ae ko kona n titirakinia, ao ko na bae ni karekea kakabwaiaam ni karaoan anne. Iangoa te katoto aei: E taku te tari te mwaane are e a tia n riki bwa te regular bwaiania, te special bwaiania, te mitinare ao ni kaaina te utu ni Betaera n te aba ae e ianena iai: “I namakinna bwa kabwaninan au tai n te mwakuri ni minita bon te motinnano ae te kabanea n tamaroa are I karaoia. Ngke 18 au ririki, I kabokorakora ma karaoan au motinnano i marenan te reirei n te kuura ae rietata, kabwaninan au tai n te mwakuri ni kareketianti ao te bwaiania. E oti mani baike a riki nakoiu bwa e aki mwanuokin am anganano Iehova bwa ko aonga ni kabwanina am tai ni beku ibukina. I a tia ni kona ni kamanenai au tarena nako ke au konabwai ake e a tia n anganai Iehova n aaro ake N na bon aki kona ni karaoi ngke arona bwa I rinea nakoau ae teimaan n te aonnaba.” E taku buun teuanne: “I buokaki ni mwioko ni kabane bwa e na rikirake iai au onimaki. Ti aki toki n namakina kamanoara iroun Iehova ao ana kairiri n aaro aika a na bon aki riki nakoira ngke arona bwa ti teimatoa n tiku n ara tabo ae ti mwengaraoi iai. I kaitaua Iehova ni katoabong ibukini maiura ngkai ti kabwanina ara tai n te mwakuri ni minita.” Ko tangira maium ae aron anne?

6. Tera ae a riai ni kakoauaa aomata ni kabane ni kaineti ma ana namakin Iehova n ara mwakuri ibukina?

⁶ Ni koauana, iai tabeman aika a aki kona n uataboa te mwakuri ni minita ibukini baika riiriki nakoia n te tai aei. Ma ti kona ni kakoauaa bwa e kakawaki naba iroun Iehova aia kakorakora ma nanoia ni kabane. Iangoia te koraki ake e taekin araia Bauro n te boki ae Biremon 1-3, n ikotaki naba ma aomata ni kabane ake kaain te ekaretia i Korote. (Warekia.) A kakawaki nakanne irouni Bauro ao Iehova naba. N aron naba anne, e kakawaki iroun Tamara are i karawa am mwakuri ibukina. Ma ko na kanga ni boutokaiia aika a kabwanina ngkai aia tai n te mwakuri ni minita?

7, 8. Tera ae irekereke ma te mwakuri ni bwaiania, ao a na kanga tabemwaang n te ekaretia ni buokiia nakanne?

⁷ N aroia taan tataekina te rongorongo ae raoiroi ake n te moan tienture, bon nibwan naba te kaungaunga ae rangi ni bati nakoia kaain te ekaretia bwaiania aika ingainga nanoia. A bati aika kakorakoraia ni kabanea 70 te aoa ni katoa namwakaina n te mwakuri ni minita. Ko na kanga ni buokiia?

⁸ E taku te tari te aine ae te bwaiania ae Shari: “A taraa ni korakora bwaiania ibukina bwa a mwakuri ni katoabong, ma a boni kainnanoa naba te kaungaunga.” (I-Rom 1:11, 12) E taekina ae kangai  ibukia bwaiania n ana ekaretia te tari te aine riki temanna are e a tia ni bwaiania i nanon tabeua te ririki: “A mwakuri korakora ao akea tokia iai. A boni kakaitau ngkana iai aika a anga nanoia bwa a na katokaia n aia kaa n tain aia mwakuri ni minita, a kaoia bwa a na amwarake ma ngaiia, a angania te mwane ibukin aia bwaa ke bwaai riki tabeua ibukini kanakoraoan aia kataumwane. Ni karaoan aei, e a kaotaki iai nakoia bwa ko rangi n tabeakinia.

9, 10. Tera ae a a tia ni karaoia tabeman ibukini buokaia bwaiania n aia ekaretia?

⁹ Ko kani buokiia bwaiania n aia mwakuri ni minita? E onnon te bwaiania ae Bobbi ni kangai: “Ti kainnanoa riki boutokaara i nanon te wiki.” E reitia ni kangai raona ni bwaiania n ana ekaretia: “Te kangaanga ni koaua teuana boni karekean toara n te bwakantaai.” E taetae ma te kukurei ibukin ana mwakuri ni bwaiania temanna te tari te aine are e a beku ngkai n te Betaera i Brooklyn: “E taku temanna te tari te aine ae iai ana kaa, ‘Tarebooniai ngkana ko aki kona n uarongorongo bwa akea toam bwa N na katoako.’ E boni kateimatoa au bwaiania neiei.” Ao e taekina te reirei ni kairiri ae kakawaki aei Shari: “A aki toki ni mwakuri n tii ngaiia bwaiania aika akea buuia imwini kawaran auti nako. Ko kona ni kaoia taari mwaane ao aine nakon am taromauri n utu n te tai teuana ma teuana. Ngkana ko kaoia nakoni mwakuri riki tabeua, ko a buokiia iai bwa a na teimatoa ni korakora.

¹⁰ E uringa arona ngkoa ngke e bwaiania ma tabeman riki taari aine aika akea buuia, te tari te aine are e kabwanina ana tai n te mwakuri ni minita n te maan ae kaania 50 te ririki ao e taku: “A kakawaraki bwaiania irouia unimwaane n ara ekaretia ni katoa uoua namwakaina. A titirakinira bwa ti uara n ikotaki naba ma ara mwakuri ni kareketianti ao ngkana iai naba baika ti tabeaianga iai. A boni karaoa anne ma nanoia ni koaua. A kawarira n ara auti bwa a aonga n ataia bwa tao iai baika ti kainnanoa iai buokara ke akea.” Ko bae n uringi ana taeka ni kakaitau Bauro ibukini mwakuri ake a karaoaki nakoina iroun te mwaane are e riai naba ni kawakinia ana utu i Ebeto.—2 Timoteo 1:18.

11. Tera ae irekereke ma te mwakuri n special bwaiania?

¹¹ A kakabwaiaaki ekaretia tabeua bwa iai special bwaiania ake a mwakuri ma ngaiia. A kakorakoraia taari mwaane ma aine aikai ni kabanea 130 te aoa ni katoa namwakaina n te mwakuri ni minita. Kioina ngkai a kabanea te tai anne n te mwakuri ni minita ao ni buokiia aomata n aanga riki tabeua, a a kabanea ngkanne te tai ae uarereke ke bon akea ibukin te mwakuri ni kareketianti.  Ibukin anne, a a anganaki naakai te mwane teutana man te aobiti n tararua ni katoa namwakaina bwa a aonga ni kaatuui aia iango i aon te mwakuri ni minita.

12. Tera aroia unimwaane n te ekaretia ao tabeman riki ni buokiia special bwaiania?

¹² Tera arora ae ti kona ni buokiia iai special bwaiania? E kabwarabwaraa ni kangai te unimwaane n te aobiti n tararua are e aki toki ni maroro ma bwaiania aika bati: “A riai unimwaane n te ekaretia ni maroro ma ngaiia, n ukeri aroaroia ao imwina a iangoi aanga ake a na kona iai ni buokiia. A iangoia taani Kakoaua tabeman bwa a bon tabeakinaki raoi special bwaiania ibukina bwa e rereke aia mwane teutana, ma a kona naba ni buokaki naakai irouia taari mwaane n aia aono n aaro aika bati.” Titeboo aroia regular bwaiania ma special bwaiania ae e rangi ni kakawaki irouia reken toaia n te mwakuri ni minita. Ko kona n ibuobuoki n te itera anne?

13, 14. (a) Tera ae ti riai n ururingnga ni kaineti ma mataniwi n aono aika uarereke? (b) Tera ae ko iangoia bwa ko na karaoia ibukini buokaia te koraki ake a karaoa te mwakuri ni mwamwananga?

¹³ A aki toki n iangoaki mataniwi n aono aika uarereke ma buuia bwa aomata aika nene aia onimaki ao n nanomwaaka. E boni koaua taekaia aei ma e ngae n anne, a boni kainnanoa naba te kaungaunga, toaia n te mwakuri ni minita ao irakin te kaakibotu ae tau. Ma tera arora ngkana a aoraki ao ni karinaki n te onnaoraki ao tao e riai ni karaoaki te korokoro nakoia ke kamarurungaia man aorakia? Ai kaungaakira nanoia ngkana a ibuobuoki taari mwaane ao aine n aia ekaretia ni baika a kainnanoi ao n tabeakinia naba! Ti kona n iangoa ana mwamwannano “te taokita ae tangiraki” ae Ruka are te tia korea te boki ae Mwakuri, are e kaotiotia nakoni Bauro ma raona ni mwananga ake tabeman riki.—I-Korote 4:14; Mwakuri 20:5–21:18.

¹⁴ A boni kainnanoa kaotiotan tangiraia mataniwi aika mwamwananga ma buuia mairouia raoraoia ni kaan ao e kakawaki anne irouia. E korea ae kangai temanna te mataniwi n te aono ae uarereke: “E taraa n ae a ataa te tai ae I kainnanoa iai te kaungaunga raoraou. A tabeki titiraki ake e na aki maneang te aomata iai ao I buokaki n aei bwa N na taekin tabeaiangau. E rangi ni korakora aia ibuobuoki nakoiu tii man rikia bwa taani kakauongo aika rabakau.” A kakaitau ma nanoia ni koaua mataniwi n aono aika uarereke ma buuia n noran tabeakinaia irouia tariia ma mwaneia.

15, 16. Baikara mwakuri ake a karaoi kaain te utu ni Betaera ao ake n Taabo Ibukin te Runga, ao ti na kanga ni kona ni boutokaiia?

¹⁵ Ni katobibia te aonnaba ao te koraki aika a beku n te Betaera ao Taabo Ibukin te Runga, a boni karaoa te mwakuri ae rangi ni kakawaki ni kaineti ma boutokaan te mwakuri ibukin te Tautaeka n Uea n aaba ake a mena i aan aia aobiti n tararua. Ngkana iai aika a beku n te Betaera n am ekaretia ke n am aono, ko na kanga ni kaotia bwa ko ururingia?

¹⁶ Ni moan rinia n te Betaera, a boni bae n uringaaba tabeman ibukina bwa a a kitania aia utu ao raoraoia aika tangiraki irouia. Ai boni kukureira naakai ngkana a a riki raoia ni beku n te Betaera ao kaain aia ekaretia ae boou aei bwa raoraoia! (Mareko 10:29, 30) A kona ngkai n irii bobotaki n te ekaretia ao n uataboa te mwakuri ni minita ni katoa wiki man aia babaire ibukin aia mwakuri. Ma n tabetai, tao a a manga raka baika a mwiokoaki iai kaain te Betaera. Ngkana a ota n aei kaain ekaretia ao ni kaotia bwa a kakawaki naakai irouia n ikotaki naba ma te bwai ae a tabe ni karaoia, a na boni bane ni kakabwaiaaki iai.—Wareka 1 I-Tetaronike 2:9.

17, 18. Baikara mwioko aika a anganaki naake a kabwanina aia tai ni beku n aaba ake a ianena iai?

¹⁷ A boni bae te koraki ake a butimwaea mwiokoaia ae te beku n te aba teuana n noria bwa a rangi ni kaokoro amwarake, aia taetae, aia katei ao aron te maeka ma are a taneiai iai. Bukin tera bwa  a motinnanoia bwa a na butimwaei bitaki aika kangaanga aikai?

¹⁸ Tabeman boni mitinare ake a kabanei angiin aia tai n te mwakuri ni minita ike a a bati aomata aika kona ni kakabwaiaaki mani kataneiaakia naakai ae okoro. A katauraoaki auti aika tau buburaia ibukia mitinare ao te mwane teutana ibukini baika a kainnanoi man te aobiti n tararua. Ao tabeman ake a beku n aaba ake a ianena iai, a boni mwiokoaki bwa a na beku n te aobiti n tararua ke n ibuobuoki ma katean aobiti n tararua, aobiti n rairai aika uarereke, Taabo Ibukin te Runga ke Taabo n Taromauri. A katauraoaki naba kanaia, aia tabo ni maeka aika bon tau ao baika a kainnanoi. N aroia naba kaain te utu ni Betaera, a katoatai n irii bobotaki ao n uataboa te mwakuri ni minita n aia aono ai ngaia are a boni karekei kakabwaiaara iai n aaro aika bati.

19. Tera ae ti riai n ururingnga ni kaineti ma naake a beku n aaba aika a ianena iai?

¹⁹ Ko na kanga n teimatoa n ururingia naake a kabwanina aia tai ni beku aikai? Uringnga bwa ni moan rokoia, a bae n aki taneiai riki ma amwaraken te tabo anne. Ko kona n ururinga aei ngkana ko kaoia bwa ko na amwarake ma ngaiia n aron are ko kona ni moantaai n titirakinia bwa amwarake raa aika a kukurei ni kang ke aika a kani kataia ni katoong. Bwaina te taotaonakinnano ngkai a tabe n reiakina ami taetae ao ami katei. A bae ni kainnanoa te tai ae maan teutana ao a a tibwa ota ni bwaai ni kabane aika ko taekin, ma ko kona ni kaota am akoi ni buokiia n atongan raoi taeka. A boni kan reiakinna!

20. Tera arora ae riai ae ti kona n uringia iai aomata aika a kabwanina aia tai ni beku n ikotaki naba ma aia karo?

²⁰ Ni waakinakon te tai, a bae n iaiangoia aomata aika a kabwanina aia tai ni beku n taabo aika raroa nako bwa tera aroia ni buokiia aia karo aika kara. Ngkana taani Kakoaua kaaro, e bae n ae te bwai ae moan te tangiraki irouia, bon teimatoaia natiia ni mwiokoaia. (3 Ioane 4) Ngkana a kainnanoa tararuaakia aia karo naake a kabwanina aia tai ni beku, a na karaoa aia kabanea ni konaa ibukia ao n oki ni buokiia n angiin te tai n noran riaina irouia. Ma a kona naba naake a tiku n te mwenga ni buokiia aika a kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita n aroia n tauraoi n tararuaia kaaro aika kara ngkana a kainnanoa te ibuobuoki. Uringnga bwa iai mwiokoaia naake a kabwanina aia tai ni beku ae manena n te mwakuri ae rangi ni kakawaki ae a tuai man ataia ma rimoa kaain te aonnaba. (Mataio 28:19, 20) Ko kona n anga am ibuobuoki ke kaain am ekaretia ngkana a kainnanoa buokaia aia karo aomata aika a kabwanina aia tai?

21. Tera aia namakin aomata aika a kabwanina aia tai ni beku ibukin te ibuobuoki ao te kaungaunga mairouia aomata?

²¹ A karaoa aei aomata aika a kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita tiaki ibukini karekeani kaubwaia ma bon ibukini kani karaoan aia kabanea n tamaroa nakon Iehova ao aomata naba. A rangi ni kakaitau naakai ni mwakuri n ibuobuoki ni kabane ake ko kona ni karaoi. E taku te tari te aine temanna are e beku naba n te aba ae e ianena iai ibukin aia namakin aomata aika bati: “E ngae ngkana te taeka ae uarereke ae kaotaki iai te nano ni kakaitau, ma e a bon oti naba iai ae a iaiangoiko tabemwaang ao a kukurei ni baika ko karaoi.”

22. Tera am namakin ibukini kabwaninan te tai n te mwakuri ni minita?

²² Ni koauana, te maiu ae rangi ni kaunga ma ni kakukurei boni kabwaninan am tai ni beku ibukin Iehova. Ko kaaitara iai ma kangaanga, ko reireiaki iai ao e rau nanom iai. Ao bon te katauraoi ae riai ibukin te mwakuri ae kakukurei ae akea tokina ae mena imwaia ana toro Iehova aika kakaonimaki ni kabane aika a na mena i aan Ana Tautaeka n Uea te Atua. Ti bia bane n ‘iaiangoi n aki toki aia mwakuri aika nako man aia onimaki ao aia bekutata ae kairaki n te tangira’ naake a kabwanina aia tai n te mwakuri ni minita.—1 I-Tetaronike 1:3.