Ényí vǐ towe lɛ́ jló ná ɖe ayi ɖ’ayǐ ɔ, nǔ tɛ́ yě ka nɔ yí wǎn ná ɖo nǔ élɔ́ lɛ́ mɛ: video lɛ́ kpínkpɔ́n alǒ nǔxixa? Étɛ́ yě ka nɔ yá wǔ sɔ́: alǒkan alǒ wěma?

 Nú xwe gěgé ɔ, televizyɔn kpó nǔ e è sixú kpɔ́n alǒ wa ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí lɛ́ é kpó fɛ́ ayi mɛ lɛ́ tɔn sín nǔxixa jí. Jane Healy wlán ɖo wěma tɔn Endangered Minds (Le cerveau des enfants en danger), ée é ɖe tɔ́n ɖo 1990 é mɛ ɖɔ: “Hwenu ɖo yiyi wɛ ɔ, nǔxixa ɖésúnɔ ná wá húzú nǔ xóxó.”

 Ðo hwe énɛ́ nu ɔ, xó énɛ́ e é ɖɔ é sixú ko cí sin dó xó jí ɖɔhun. Amɔ̌, din e xwe 30 ko wá yi é ɔ, nǔkplɔ́nmɛtɔ́ ɖěɖěe nɔ nɔ fí e nǔnywɛ́ xwítíxwítí zínzán gba kpé ɖe lɛ́ é ɖé lɛ́ ɖó ayi wú ɖɔ nǔwúkpíkpé nǔxixa tɔn mɛ wínnyáwínnyá gěgé tɔn ɖe kpo.

Ðo xóta élɔ́ mɛ ɔ, mǐ ná ɖɔ xó dó nǔ élɔ́ lɛ́ jí:

•  Étɛ́wú é ka ɖo tají ɖɔ vǐ lɛ́ ní nɔ xa nǔ?

•  Lěe è sixú dó wǔsyɛ́n lanmɛ nú mɛ bɔ è ná nɔ xa nǔ gbɔn é

•  Nǔ e mɛjitɔ́ lɛ́ ɖɔ é

•   Nǔxixa nɔ zɔ́n bɔ è nɔ dó nukún nǔ lɛ́ mɛ kpɔ́n. Ði kpɔ́ndéwú ɔ, ényí è ɖo tan ɖé xa wɛ ɔ, è nɔ dó nukún nǔ élɔ́ lɛ́ mɛ kpɔ́n: kɔnugbe mɛ ɖěɖěe ɖɔ xó lɛ́ é tɔn, lěe yě sɔ́ nǔ gbɔn é kpó lěe fí e yě ɖe é cí é kpó. Mɛ e wlán nǔ ɔ é nɔ ná tínmɛ ɖé lɛ́ bɔ nǔxatɔ́ ɔ nɔ dó nukún nǔ e kpó lɛ́ é mɛ kpɔ́n.

   Laura e nyí nɔ ɖé é ɖɔ: “Ényí mǐ ɖo fímu alǒ video kpɔ́n wɛ ɔ, lěe mɛ ɖěvo dó nukún nǔ lɛ́ mɛ kpɔ́n gbɔn é wɛ mǐ nɔ mɔ. Énɛ́ sixú víví tawun, amɔ̌, nǔxixa ɖó nǔ bǔnɔ ɖé, é wɛ nyí ɖɔ, é nɔ bló bɔ nǔ e mɛ ɖěvo wlán lɛ́ é nɔ wá gbɛ ɖo taglo mɛtɔn mɛ.”

•   Nǔxixa nɔ d’alɔ vǐ lɛ́ bɔ yě nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ɖó jijɔ ɖagbe lɛ́. Ényí vǐ lɛ́ ɖo nǔ xa wɛ ɔ, nǔwúkpíkpé e yě ɖó bo ná nɔ lin tamɛ dó tagba ɖé jí lobo ɖe ɖɛ é nɔ kpɔ́n te d’é jí. Gɔ́ ná ɔ, nǔxixa nɔ byɔ́ ɖɔ vǐ lɛ́ ní sɔ́ ayi ɖó nǔ jí. Mɔ̌ wiwa nɔ zɔ́n bɔ yě nɔ tɛ́n kpɔ́n bo nɔ ɖó jijɔ lěhun lɛ́: suúlu, mɛɖéejíɖuɖe kpó wǔvɛ́sexámɛ kpó.

   Wǔvɛ́sexámɛ a? Ganjí! Dobanúnǔtɔ́ ɖé lɛ́ ɖi ɖɔ ényí vǐ lɛ́ xa tan ɖé dɛ̌dɛ̌ kpó sɔxwixwe kpó ɔ, yě nɔ lin tamɛ dó lěe nǔ nɔ cí nú mɛ ɖěɖěe wú xa nǔ dó wɛ yě ɖé lɛ́ é jí. Wǎgbɔ tɔn ɔ, énɛ́ sixú d’alɔ yě bɔ yě ná nɔ se wǔvɛ́ xá mɛ ɖěɖěe yě nɔ mɔ gbe bǐ gbe lɛ́ é.

•   Nǔxixa nɔ zɔ́n bɔ nǔwúkpíkpé tamɛ linlin tɔn mɛtɔn nɔ kpɔ́n te d’é jí. Mɛ e nɔ xa nǔ kpó sɔxwixwe kpó lɛ́ é ɔ, yěɖésúnɔ wɛ nɔ sɔ́ bǎ e mɛ yě ná kán wezun yi ɖó é, yě tlɛ sixú lɛ́ vɔ́ nǔ ɖokpó ɔ xa, ényí é byɔ́ ɖó mɔ̌ ɔ nɛ́, bo ná dó mɔ nukúnnú jɛ nǔ e ɖɔ wɛ mɛ e wlán nǔ ɔ é ɖe é mɛ. Ényí yě ɖo mɔ̌ wa wɛ ɔ, yě ná ɖibla nɔ flín nǔ e yě xa é bo ná nɔ lɛ́ ɖu le tɔn.—1 Timɔtée 4:15.

   Joseph e nyí tɔ́ ɖé é ɖɔ: “É sixú bɔ wǔ hú gǎn bɔ è lin tamɛ dó tínmɛ nǔ e è ɖɔ é ɖé tɔn jí, sɔ́ jlɛ́ dó nǔ e è ko tuun é wú bo lɛ́ lin tamɛ dó nǔ e é sixú kplɔ́n mɛ lɛ́ é wú, hwenu e è ɖo nǔ xa wɛ é. È nɔ sixú lin tamɛ dó nǔjɔnǔ mɛ gbɔn mɔ̌ hwebǐnu ɖo video lɛ́ kpínkpɔ́n hwenu ǎ.”

 Nǔ tají ɔ: Video lɛ́ kpó nǔ ɖěvo e è nɔ kpɔ́n ɖo Ɛntɛnɛ́ti jí lɛ́ é kpó ɖó tɛn yětɔn có, nǔ tají ɖé ná gbɔ vǐ towe lɛ́ wú, ényí yě ma nɔ ba hwenu bo nɔ xa nǔ ǎ ɔ nɛ́.

•   Yǎ wǔ bɛ́. Nɔ ɖé nɔ nyí Chloe bo ɖó vǐ súnnu we, é ɖɔ: “Mǐ nɔ xa nǔ nú vǐ mǐtɔn lɛ́ sín hwenu e yě ɖo xomɛ é, bɔ mǐ lɛ́ gbɛ kan d’é nu hwenu e è ji yě gúdo é. É víví nú mǐ ɖɔ mǐ ɖó kan d’é wú. Din ɔ, nǔxixa má yě; yě tlɛ sixú xa nǔ bo ná dó ɖe ayi ɖ’ayǐ.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Sín hwenu e a ɖo vǔ é wɛ a ko tuun Nǔwlánwlán mímɛ́ . . . lɛ́.”—2 Timɔtée 3:15.

•   Sɔ́ nǔ nú nɔtɛn nǔxixa tɔn ɖé. Blǒ bónú wěma e è sixú xa lɛ́ é ní ɖo alɔ jí ɖo xwé towe gbe dó bló bónú nǔxixa ní bɔ wǔ nú vǐ towe lɛ́. Nɔ ɖé nɔ nyí Tamara bo ɖó vǐ ɛnɛ, bo ɖe wě élɔ́ xá mɛ: “Ba wěma ɖěɖěe vǐ towe ná ɖu xixa tɔn sín vǐví lɛ́ é bo bɛ́ ɖó zan tɔn kpá.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Vǐ e ɖo kpɛví ɔ, sɔ́ ɛ ɖó ali e jí é ɖó ná nɔ é; énɛ́ ɔ, é ná bo kpo ɔ, é ná ɖo ali ɔ jí.”—Nǔnywɛ́xó 22:6.

•   Ðǒ dogbó nú Ɛntɛnɛ́ti zínzán. Daniel e nyí tɔ́ ɖé é mɔ ɖɔ é ná nyɔ́ ɖɔ è ní sɔ́ gbadanu ɖé, bɔ mɛ ɖěbǔ ná nɔ zán alǒkan, alǒ nǔ mɔ̌hun ɖěvo ɖě ǎ. É ɖɔ: “Ényí é tlɛ nyí gbadanu ɖokpó ɖo aklúnɔzángbla ɖokpó ɖokpó mɛ ɔ, è ná tá televizyɔn ǎ bɔ fí bǐ ná ɖo tóó. Mǐ sixú zán hwenu dó xa nǔ, é sixú nyí ɖó kpɔ́ alǒ vovo.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Mi ní tuun nǔ e nyí nǔ tají hú gǎn lɛ́ é.”—Filípunu lɛ́ 1:10.

•   Sɔ́ kpɔ́ndéwú ɔ ɖ’ayǐ. Nɔ ɖé nɔ nyí Karina bo ɖó vǐ nyɔ̌nu we bo ɖɔ: “Nɔ bló bónú tan lɛ́ ní nɔ ɖo gbɛ, gbɔn lěe a nɔ xa nǔ gbɔn nú vǐ towe lɛ́ é kpó lěe akpakpa nɔ sɔ́ we dó nǔ e xa wɛ a ɖe é wú gbɔn é kpó gblamɛ. Ényí a yí wǎn nú nǔxixa ɔ, vǐ towe lɛ́ sixú xwedó kpɔ́ndéwú towe.”

   Nǔgbódodó Biblu tɔn: “Kpo ɖo gǎn dó dó nǔxixa ɖo agbawungba . . . wú wɛ.”—1 Timɔtée 4:13.

 Vǐ lɛ́ bǐ wɛ akpakpa ná nɔ sɔ́ dó nǔxixa wú ǎ. É ɖo mɔ̌ có, wǔsyɛ́n dó lanmɛ nú mɛ towe kpowun sixú zɔ́n bɔ vǐ towe lɛ́ ná mɔ akpakpa sɔ́ mɛ e sín hudó yě ɖó é. Tɔ́ ɖé nɔ nyí David bo ɖó vǐ nyɔ̌nu we, bo nɔ lɛ́ wa nǔ hú mɔ̌. É ɖɔ: “Un nɔ xa nǔ e xa wɛ vǐ nyɔ̌nu ce lɛ́ ɖe é, énɛ́ nɔ zɔ́n bɔ un nɔ tuun nǔ e yě nɔ yí wǎn ná é bɔ mǐ nɔ lɛ́ mɔ nǔ e jí mǐ ná ɖɔ xó dó lɛ́ é. Mǐ ɖó gbɛ̌ta nǔxixa tɔn mǐɖésúnɔ tɔn kpɛví ɖokpó. Énɛ́ nyɔ́ tawun!”