•  Xósin e Biblu na é

•  Nɛ̌ nyɔnu ɖò alɔji ɖé ka sixu jì vǐ gbɔn?

•  Linlin tɛ wu nyɔnu ɖò alɔji ɖé ka jì vǐ?

•  Mali ka nɔ alɔji kaka sɔyi à?

•  Nyɔnu ɖò alɔji e jì Jezu é “ɖu hwɛhuhu nukɔntɔn ɔ sín gǔ ǎ” wɛ à?

•  Nukún tɛ mǐ ka ɖó na nɔ sɔ́ dó kpɔ́n Mali na?

 Biblu ɖɔ ɖɔ Mali e nyí nɔ Jezu tɔn é kɛɖɛ wɛ è jɔwǔ b’ɛ jì i hwenu e é kpó ɖò alɔji é. Biblu ko ɖɔ nǔɖɔɖ’ayǐ enɛ xó ɖò wema Ezayíi tɔn mɛ, bo lɛ́vɔ ɖɔ jijɛnu tɔn xó ɖò Wɛnɖagbe-Wema Matie kpo Luki kpo tɔn mɛ.

 Ðò nǔɖɔɖ’ayǐ e kúnkplá jiji Mɛsiya ɔ tɔn é ɖé mɛ ɔ, Ezayíi ɖɔ ɖ’ayǐ ɖɔ: “Éɖíe, ɖyɔvǐ ɔ na mɔ xò, bo na jì vǐ sunnu ɖokpo.” (Ezayíi 7:14) Ðò alixlɛ́mɛ Mawu tɔn glɔ́ ɔ, Wɛnɖagbe-Wema wlantɔ́ Matie zán nǔɖɔɖ’ayǐ Ezayíi tɔn nú Jezu e Mali na wá jí é. Ee Matie ɖɔ lee Mali na mɔ xò ɖò nǔjiwǔ linu gbɔn é gudo é ɔ, é ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “Nǔ e jɛ nɛ lɛ bǐ sɔgbe xá xó e Aklunɔ ko ɖɔ ɖ’ayǐ gbɔn gbeyiɖɔ tɔn jí é: ‘Éɖíe, nyɔnu ɖò alɔji a na mɔ xò, bo na jì vǐ sunnu ɖokpo, bɔ è na sun nyǐ i ɖɔ Emanuwɛli.’ Nyikɔ enɛ ɔ sín tinmɛ wɛ nyí: ‘Mawu ɖò kpɔ́ xá mǐ.’”—Matie 1:22, 23.

 Wɛnɖagbe-Wema wlantɔ́ Luki lɔmɔ̌ ɖɔ xó dó xò e Mali mɔ ɖò nǔjiwǔ linu é wu. É wlan ɖɔ Mawu sɛ́ wɛnsagun Gabliyɛli dó ‘ɖyɔvǐ e è nɔ ylɔ́ ɖɔ Mali, bɔ é nyí asixɔ́ntɔn nú Jozɛfu e jɔ ɖò axɔsu Davidi hɛ́nnu mɛ é’ gɔ́n. (Luki 1:26, 27) Mali dó zǒgbe jí ɖɔ emi nyí nyɔnu ɖ’alɔji. Ee Mali sè ɖɔ emi na wá huzu Jezu, Mɛsiya ɔ sín nɔ gudo é ɔ, é kanbyɔ ɖɔ: “Nɛ̌ wɛ nǔ ka sixu nyí mɔ̌ gbɔn? Nyi ɖíe ma tuùn sunnu kpɔ́n ǎ è.”—Luki 1:34.

 Gbigbɔ mímɛ́ e nyí hlɔnhlɔn e Mawu nɔ dó w’azɔ̌ na é gblamɛ mɛ wɛ Mali mɔ xò gbɔn. (Matie 1:18) È ɖɔ nú Mali ɖɔ: “[Gbigbɔ mímɛ́] na wá jǐ towe, bo na ɖè hlɔnhlɔn Mawu tɔn xlɛ́; enɛ ɔ wu wɛ vǐ e a na jì ɔ, è na nɔ ylɔ́ ɛ ɖɔ mɛɖeɖóvo Mawu tɔn, bo na nɔ ylɔ́ ɛ ɖɔ Mawu ví.” b (Luki 1:35) Mawu gbɔn nǔjiwǔ gblamɛ bo sɔ́ Vǐ tɔn dó Mali sín xomɛ, lobo bló bɔ é mɔ xò.

 Mawu zán nyɔnu ɖò alɔji ɖé nú Jezu na dó ɖó agbaza e ma ɖó blɔ̌ ǎ é ɖé, bo na gán sín hwɛhuhu kpo kú kpo sí. (Jaan 3:16; Eblée lɛ 10:5) Mawu sɔ́ Jezu dó xò Mali tɔn mɛ. É ɖò wɛn ɖɔ enɛ gudo ɔ, gbigbɔ mímɛ́ Mawu tɔn nya xɛ ɖò vǐkɛ́n e ɖò susu wɛ é jí, nú blɔ̌ ɖebǔ ma va dó wǔ tɔn ó.—Luki 1:35

 Mɔ̌ mɛ ɔ, Jezu ɖó blɔ̌ ɖò wǔ ǎ, bo cí lee Adamu cí ɖ’ayǐ cobo wá hu hwɛ é ɖɔhun. Biblu ɖɔ dó Jezu wu ɖɔ: “É hu hwɛ ǎ.”(1 Piyɛ́ɛ 2:22) Ðó Jezu nyí mɛ maɖóblɔ̌ ɖé wutu ɔ, é sú gbɛxixɔ ɔ sín axɔ, bo xɔ gbɛtɔ́ lɛ sín hwɛhuhu kpo kú kpo sí.—1 Kɔlɛntinu lɛ 15:21, 22; 1 Timɔtée 2:5, 6.

 Biblu kplɔ́n mɛ ɖɔ Mali nɔ alɔji kaka sɔyi ǎ. Loɔ, é ɖexlɛ́ ɖɔ Mali jì vǐ ɖevo lɛ.—Matie 12:46; Maki 6:3; Luki 2:7; Jaan 7:5.

 Eǒ. Sɔgbe kpo New Catholic Encyclopedia kpo ɔ, sinsɛn-núkplɔnmɛ e ɖɔ ɖɔ nyɔnu ɖò alɔji e jì Jezu é kún ɖu hwɛhuhu nukɔntɔn ɔ sín gǔ ó é “nɔ dó gesí nǔɖiɖi e mɛ lɛ nɔ ɖó ɖɔ HWƐHUHU NUKƆNTƆN Ɔ kún va dó Nyɔnu Ðò Alɔji Mali wu ó é, sín bǐbɛ̌mɛ gbɛzán tɔn tɔn ɖokpoo, ɖi kpɔ́ndéwú ɔ, sín hwenu e è mɔ xò tɔn é. Gbɛtɔ́ e kpò lɛ é ɖu gbɛ̀ e ko ɖó blɔ̌ é sín gǔ . . . Amɔ̌, è JƆWǓ Mali ɖokponɔ, bɔ hwɛhuhu nukɔntɔn ɔ wà nǔ dó wǔ tɔn ǎ.” c

 Amɔ̌, fí ɖebǔ ɖò Biblu mɛ, bo kplɔ́n mɛ ɖɔ Mali kún ɖu hwɛhuhu nukɔntɔn ɔ sín gǔ ó ǎ. (Ðɛhan 51:7; Hlɔmanu lɛ 5:12) Nǔgbo ɔ, Mali xlɛ́ ɖɔ emi nyí hwɛhutɔ́ hwenu e é yì xwlé vɔsisa wǔsláslá tɔn e Mɔyizisɛ́n ɔ nɔ byɔ ɖò nɔ lɛ sí é. (Levíi ví lɛ 12:2-8; Luki 2:21-24) New Catholic Encyclopedia ɖɔ: “Mawuxówema ɖɔ nyi wɛn ɖɔ hwɛhuhu nukɔntɔn ɔ wà nǔ dó Mali wǔ tlɔlɔ ǎ . . . Sinsɛn-núkplɔnmɛ ɖé wɛ.”

 Mali sɔ́ kpɔ́ndéwú ɖagbe nǔɖiɖi, tónúsíse, mɛɖéesɔ́hwe kpo wanyiyi e gɔ́ngɔ́n é ɖiɖó nú Mawu kpo tɔn ɖé ɖ’ayǐ. É ɖò nǔɖitɔ́ ɖěɖee sín kpɔ́ndéwú mǐ na xwedó lɛ é mɛ.—Eblée lɛ 6:12.

 Mali ɖokponɔ wɛ è jɔwǔ b’ɛ nyí Jezu sín nɔ có, Biblu kplɔ́n mǐ ɖɔ mǐ ɖò na sɛn ɛ, alǒ xoɖɛ sɛ́dó è ǎ. Jezu ɖè nɔ tɔn ɖó vo nú è na xɔ susu bǔnɔ ɖé n’i ǎ, é ka lɛ́ byɔ ahwanvu tɔn lɛ ɖɔ ye ni wà mɔ̌ ǎ. Nǔgbo ɔ, gbɔn vo nú Wɛnɖagbe-Wema lɛ kpo fí ɖokpo e ɖò wema Mɛsɛ́dó tɔn mɛ é kpo ɔ, è sɔ́ ɖɔ xó dó Mali wu ɖò wema 22 Alɛnuwema Yɔyɔ̌ ɔ tɔn e kpò lɛ é mɛ ǎ.

 Mawuxówema ɔ ɖó kúnnuɖenú e xlɛ́ ɖɔ è nɔ sɔ́ nukún bǔnɔ ɖé dó kpɔ́n Mali na é ɖé ǎ; enɛ wɛ nyí ɖɔ Klisanwun xwè kanweko nukɔntɔn ɔ tɔn lɛ nɔ sɛn ɛ ǎ. É nyɔ́ wà ɔ, Biblu kplɔ́n Klisanwun lɛ ɖɔ ye ni sɛn Mawu ɖokponɔ géé.—Matie 4:10.