È ɖɔ Cyɔvɔ Turin tɔn xó ɖò Biblu mɛ ǎ. Avɔ gaga ɖé wɛ, bɔ mɛ gegě lin ɖɔ é wɛ è bú dó Jezu Klisu bo ɖi. Kpo nǔɖiɖi enɛ e mɛ lɛ ɖó é kpo ɔ, mɛɖé lɛ mɔ ɖɔ avɔ enɛ ɖò nǔ mímɛ́ taji hugǎn e Klisanwun lɛ na nɔ zán lɛ é mɛ. Amǐsaxwé ɖaxó ɖé ɖò Turin ɖò Italie, bɔ è zán nǔnywɛ xwitixwiti sín wlɛnwín e yì nukɔn tawun é ɖé dó sɔnǔ nú wěkpɛ́n ɖé bɔ avɔ ɔ ɖ’emɛ égbé.

 Tan Biblu tɔn lɛ ka nɔ gudo nú linlin e ɖɔ ɖɔ Cyɔvɔ Turin tɔn nyí nǔjɔnǔ é à? Eǒ.

 Mǐ ni gbéjé nǔ e è ɖɔ dó cyɔvɔ enɛ wu, b’ɛ gbɔn vo nú nǔ e Biblu ɖɔ é atɔn kpɔ́n.

1.   Cyɔvɔ enɛ nyí avɔ ɖé bɔ ga tɔn nyí santimɛtlu 442, bɔ gbló tɔn nyí santimɛtlu 113; adɔblakan gaga e è tɔ̀ bɔ gbló tɔn nyí santimɛtlu 8 é ɖokpo gɔ́ na.

    Nǔ e Biblu ɖɔ é: É nyí avɔ gaga ɖokpo géé wɛ è bú dó cyɔ Jezu tɔn ǎ, loɔ, adɔblakan gaga gegě wɛ è lɛ́dó cyɔ tɔn. Avɔ vo wɛ è bú dó ta tɔn. Ee è fɔ́n Jezu sín kú gudo é ɔ, mɛsɛ́dó tɔn lɛ ɖokpo wá yì mɔ yɔdo ɔ ɖò vɔ̌, bo “mɔ avɔ e è lɛ́dó è lɛ ɖò finɛ.” Biblu ɖɔ gɔ́ na ɖɔ: “É lɛ́ mɔ avɔ e è bú dó ta nú Jezu ɔ; é ka ɖò ɖě lɛ mɛ ǎ; é ɖò mlamlá ɖò vo.”—Jaan 20:6, 7.

2.   Cyɔvɔ enɛ ɔ, kanjɔ e gosin cyɔ e è ma lɛwǔ na ǎ é wu lɛ é va d’emɛ.

    Nǔ e Biblu ɖɔ é: Hwenu e Jezu kú é ɔ, ahwanvu tɔn lɛ sɔnǔ nú cyɔ tɔn “lee Jwifu lɛ nɔ bló gbɔn nú cyɔ cobo nɔ ɖi é.” (Jaan 19:39-42) Aca ɖé wɛ bo byɔ ɖɔ è ni lɛwǔ nú cyɔ ɔ, lobo sá ami kpo nǔhwɛnkún lɛ kpo n’i cobo ɖi. (Matie 26:12; Mɛsɛ́dó 9:37) Enɛ wu ɔ, ahwanvu Jezu tɔn lɛ na ko lɛwǔ nú cyɔ tɔn hwɛ̌ cobo bú avɔ lɛ dó.

3.   Cyɔvɔ enɛ ɔ, Encyclopædia Britannica ɖɔ ɖɔ nya ɖé sín ɖiɖe ɖ’emɛ bɔ “è sɔ́ ɛ mlɔ́ wɛn ɖò avɔ gaga ɖé sín wevlɔɖó jí, bo dɔn wevlɔɖó e kpò é gbɔn nukún tɔn mɛ kaka wá afɔví tɔn lɛ nu.”

    Nǔ e Biblu ɖɔ é: Ahwanvu Jezu tɔn lɛ ɖɔ xó dó kú tɔn, yɔdo tɔn e ɖò vɔ̌ é, kpo nǔ e nyɔnu ɖěɖee mɔ “wɛnsagun ɖé lɛ tɔ́n dó [ye] jí, lobo ɖɔ nú [ye] ɖɔ Jezu ɖò gbɛ̀” lɛ é ɖɔ lɛ é kpo wu. (Luki 24:15-24) Enyi avɔ mɔhun ko ɖò yɔdo Jezu tɔn mɛ wɛ ɔ, é ɖò wɛn ɖɔ ahwanvu tɔn lɛ na ko ɖɔ xó d’ewu, bo na lɛ́ ɖɔ xó dó ɖiɖe e ɖ’emɛ é wu. Amɔ̌, Biblu ɖɔ nǔ mɔhun ɖebǔ ǎ.

 Eǒ. É na bo tlɛ nyí ɖɔ nǔgbo wɛ ɔ, cyɔvɔ enɛ sinsɛn lɛ́ sɔgbe ǎ. Mǐ ni gbéjé nǔgbododó Biblu tɔn ɖěɖee tinmɛ nǔ e wu wɛ lɛ é kpɔ́n.

1.   É ɖò dandan ǎ. Jezu tinmɛ ɖɔ: “Mawu ɔ, [Gbigbɔ] wɛ é nyí; bɔ mɛ e na sɛn ɛ lɛ ɖó na sɛn ɛ gbɔn hlɔnhlɔn [gbigbɔ] ɔ tɔn mɛ, bo na sɛn ɛ ɖò nǔgbo mɛ.” (Jaan 4:24) È ɖó na zán ɖiɖe lɛ, alǒ, nǔ ɖěɖee sinsɛn lɛ nɔ zán lɛ é ɖò sinsɛn-biblo nǔgbo ɔ mɛ ǎ.

2.   È gbɛ́ gbídígbídí. Sɛ́n wǒ lɛ gbɛ́ vodunsinsɛn. (Sɛ́nflínmɛ 5:6-10) Mɔ̌ ɖokpo ɔ, Biblu ɖegbe nú Klisanwun lɛ ɖɔ: “Mi cɔ́ miɖée dó vodunsinsɛn wu.” (1 Jaan 5:21) Mɛɖé lɛ sixu ba hwɛjijɔ ɖɔ cyɔvɔ ɔ kún nyí vodun ó, loɔ, ɖiɖe, alǒ wuntun ɖé kpowun wɛ é nyí, bo nɔ ɖè nǔ e emi ɖi nǔ na ɖò sinsɛn linu é xlɛ́. Amɔ̌, enyi mɛɖé nɔ ɖekɔ́ nú ɖiɖe ɖé hǔn, vodun tɔn wɛ é huzu nɛ. a Enɛ wu ɔ, mɛ e jló na hɛn xomɛ Mawu tɔn hun é ɖé ɖó na jɛkpo, alǒ ɖekɔ́ nú nǔ ɖebǔ, kaka jɛ cyɔvɔ enɛ jí ǎ.