VANUA E MAROROI KINA NA KEDA ITUKUTUKU MAKAWA
“Me Kua ni Dua na ka ena Ruku ni Matanisiga qo me Tarovi Iko!”
ENA vulaitubutubu ni 1931, levu na vulagi mai na 23 na vanua era osota na matamata ni vale ni vakatasuasua kilailevu mai Parisi na Pleyel. Era kele ena mata ni valenisarasara na motoka era vodo mai kina na pasidia. Dua ga na gauna lekaleka, era osota na vanua ni sarasara e rauta ni 3,000 na lewenivanua. Era sega ni mai rogo sere, era mai rogoci Joseph F. Rutherford, a liutaka tiko na noda cakacaka vakavunau ena gauna ya. E vakadewataki na nona ivunau ena vosa vakaVaranise, vakaJamani, kei na vosa vakaPoladi. E bi na domo i Brother Rutherford qai voqa vinaka ena lomanivale.
Na soqo ni veiwasewase a vakayacori e Parisi e veisautaka sara ga na cakacaka vakavunau e Varanise. E uqeti ira na gole mai vanuatani o Brother Rutherford
A qai lesi me daukaulotu o John Cooke, levu era rogoca na kaci mera gole i Masitonia me vakataki koya ga. (Caka. 16:
VOSOTA NA DREDRE NI VEIVOSAKI
Era vakayagataka vakalevu na painia era gole mai vanuatani na tikidua na testimony card me rawa nira vunautaka na inuinui ni Matanitu ni Kalou. E nanuma lesu e dua na tacida mai Jamani a doudou ni vunau e Parisi: “Keimami kila ni kaukaua duadua na noda Kalou. Ke tavatukituki na uto ni keimami vunau, e sega ni kena ibalebale ni keimami rerevaka na tamata, keimami leqataka ga ni keimami na guilecava na matavosa lekaleka: ‘Voulez-vous lire cette carte, s’il vous plaît? [Kerekere ni wilika mada na tikidua qo]’ Keimami vakadeitaka ni bibi duadua na noda cakacaka.”
Nira vunau na painia ena veivalevale e redetaki, era dau veivakasavi na yadra ena itikotiko ya. Dua na siga e rua na tacida yalewa mai Igiladi rau kila ga vakalailai na vosa vakaVaranise, rau sotava e dua na turaga cudrucudru e yadra tiko ena vanua ya, qai taroga se rau via raici cei. Rau saga me rau vakamalumutaka na nona cudru, mani raica sara e dua vei rau ni volai tu ena katuba: “Tournez le bouton [Qiria na lali].” A nanuma sara na tacida ya ni yaca
ni itaukeinivale qori, mani tukuna vua na yadra: “Keirau mai raici ‘Tournez le bouton.’” E vukei ira vakalevu na painia eso na ituvaki lasa va qori!SEGA NIRA SORO NI DREDRE NA ITUVAKI
Ena veiyabaki ni 1930 vakacaca, era vakila e levu na kai Varanise na dredre ni bula, bau kina o ira na painia. E talanoataka e dua na tacida yalewa mai Igiladi o Mona Brzoska na ka erau vakila kei na nona itokani painia: “E rawarawa wale tu ga na neirau icili. Dua vei ira na ituvaki dredre oya ni sega ni vakilai na katakata e vale ena vulaililiwa. Sa matau vei keirau na batabata ena rumu, qai vinakati me keirau voroka e veimataka na waicevata e tu ena joke ni bera ni keirau sasavui.” Vakacava e vakayalolailaitaki ira na painia na ituvaki qori? E sega! E tukuna e dua vei rau: “E sega vei keirau na ka, ia e tu vei keirau na ka kece keirau gadreva.”
Era vosota tale ga na painia yaloqaqa qori na tu veiyawaki. Ena veiyabaki ni 1930, e lailai mai na 700 na iwiliwili ni dautukutuku e Varanise, qai levu vei ira era veituyaki. Na cava e vukei ira na painia qori mera marau tiko ga? E tukuna o Mona e sotava na ituvaki qo kei na nona itokani painia: “Keirau vosota na ituvaki qori ena neirau saga me keirau dau vulica vata na ivola ni iSoqosoqo. Ena gauna ya se sega kina na veisikovi lesu kei na caka vuli iVolatabu, ena yakavi keirau dau volavola i vale, volavola tale ga vei ira na painia, me keirau talanoataka na ka keirau sotava me rawa ni veivakayaloqaqataki.”
E donu tiko ga nodra rai na painia era dau vakuai ira se mani dredre vakacava na ituvaki. E laurai qo ena ivola e vakau ina valenivolavola ni tabana ni oti e tini na yabaki na nodra painia tu mai Varanise. Ni raica lesu o Annie Cregeen nona veiqaravi e Varanise kei na watina ena 1931 ina 1935, e kaya: “Keimami marautaka na bula e kea qai levu na ka me caka! Dua na ka na neimami veivolekati na painia. Me vaka ga e tukuna na yapositolo o Paula, ‘Au tea o yau, e vakasuasuataka o Apolosa, na Kalou ga e vakatubura.’ Keimami marautaka dina qori, ni keimami vukei ira e levu ena vica na yabaki sa oti.”
Nodra vosota kei na nodra gumatua na painia qori e ivakaraitaki vei ira na via vakarabailevutaka nodra cakacaka vakaitalatala. Nikua, rauta ni 14,000 na painia tudei e Varanise. Levu era veiqaravi tiko ena iwasewase lalai se ivavakoso era vosataka e dua tale na vosa. * Me vakataki ira ga na painia taumada, era sega ni vakalaiva e dua na ka ena ruku ni matanisiga qo me tarovi ira!
^ para. 4 Wilika na ka era cakava na kai Poladi era gole e Varanise ena ulutaga “O Jiova e Kauti Kemuni mai Varanise Moni Kila na ka Dina,” ena Vale ni Vakatawa Okosita 15, 2015.
^ para. 13 Ena 2014, sivia na 900 na ivavakoso kei na iwasewase lalai era vosataka e dua tale na vosa era vakarurugi ena valenivolavola ni tabana e Varanise, era vukei ira na via kila na ka dina ena 70 na vosa.