1. Na cava eda na volekati Jiova kina nida vakatotomuri Jisu?

DAU matau meda vakatotomuri ira eda taleitaka na nodra itovo kei na nodra ivakarau. O Jisu Karisito duadua ga e ganita meda vakatotomuria vei ira kece na bau bula e vuravura. Na vuna? E tukuna ena dua na gauna o Jisu: “O koya e raici au e raici Tamaqu.” (Joni 14:9) E vakatotomuria vakavoleka o Jisu na itovo i Tamana, kena ibalebale o koya e raici Jisu e vaka ga e raici Tamana. O koya gona nida vakatotomuri Jisu, eda na volekati Jiova na Kalou cecere duadua e lomalagi kei vuravura. Sa dua na kalougata levu nida vakatotomuria na itovo kei na ivakarau nei Luvena!

2, 3. (a) Na cava e vakarautaka kina o Jiova na itukutuku kei Luvena? Na cava e namaka vei keda o Jiova? (b) Na cava eda na veivosakitaka ena ulutaga qo kei na kena e tarava?

² Eda na kilai Jisu vakacava? Ka ni marau ni vakarautaki na itukutuku uqeti vakalou e vakamacalataki Jisu. E vakarautaka na itukutuku qori o Jiova ena iVolatabu vaKirisi vaKarisito, ni vinakata meda kilai Luvena vinaka meda vakatotomuri koya kina. (Wilika 1 Pita 2:21.) Na iVolatabu e  dau vakatauvatana na ivakaraitaki i Jisu me ‘weniyava.’ E vaka me tukuna vei keda o Jiova meda muri Jisu, meda saga meda butuka na weniyavana. Io, e kotora o Jisu na ivakaraitaki uasivi. Ia e sega ni namaka o Jiova me uasivi na noda ivakaraitaki nida muria na weniyava i Jisu. Nida ivalavala ca e namaka meda vakatotomuri Luvena ena kena vinaka eda dui rawata.

³ Meda veivosakitaka mada qo eso na itovo talei i Jisu. Ena ulutaga qo eda na veivosakitaka na nona yalomalumalumu kei na nona yalololoma; ena ulutaga tarava, eda na veivosakitaka na nona yaloqaqa kei na nona yalomatua. Eda na sauma e tolu na taro me baleta na itovo yadua: Na cava na kena ibalebale? E vakaraitaka vakacava o Jisu? Eda na vakatotomuri koya vakacava?

4. Vakamacalataka na ibalebale ni yalomalumalumu?

⁴ Na cava na yalomalumalumu? Ena vuravura qaciqacia qo, eso era nanuma ni yalomalumalumu e dusia na malumalumu se na sega ni nuidei. Ia e sega ni dina qori. Na yalomalumalumu e vinakati kina na kaukaua kei na yaloqaqa. E dau vakaibalebaletaki na yalomalumalumu me “ivakarau ni rai e sega kina na dokadoka kei na qaciqacia.” Meda yalomalumalumu, e bibi me donu tiko noda rai me baleti keda. E kaya e dua na ivolavosa ni iVolatabu: “Na yalomalumalumu oya na noda kila nida ka somidi ena mata ni Kalou.” Ke da yalomalumalumu dina ena mata ni Kalou, eda na sega ni vakalevulevui keda. (Roma 12:3) Sega ni rawarawa vei keda na tamata ivalavala ca meda yalomalumalumu. Ia eda rawa ni yalomalumalumu ke da vakasamataka na rai ni Kalou me baleti keda, da qai muria na ivakaraitaki nei Luvena.

5, 6. (a) O cei o Maikeli na agilosi turaga? (b) E vakaraitaka vakacava o Maikeli ni yalomalumalumu?

⁵ E vakaraitaka vakacava o Jisu na yalomalumalumu? E dau yalomalumalumu tu ga na Luve ni Kalou, ni agilosi kaukaua mai lomalagi kei na nona bula uasivi vakatamata e vuravura. Dikeva mada e vica na ivakaraitaki.

⁶ Nona rai. E vola o Juta ena iVolatabu e dua na ivakaraitaki i Jisu ni bera ni mai bula vakatamata. (Wilika Juta 9.) O Jisu e kilai tale ga ni o Maikeli na agilosi turaga, rau ‘veileti kei na Tevoro.’ E veiletitaki na “yagoi Mosese.” Ni mate o Mosese, e vakarota o Jiova me buluti ena dua na vanua e sega ni kilai. (Vkru. 34:5, 6) De dua e vinakata na Tevoro me vakayagataki na yagoi Mosese me caka kina na sokalou lasu. Se inaki cava e nanuma tiko na Tevoro, e yaloqaqa o Maikeli me vosa vua. E tukuni ena dua na ivola ni vosa vaKirisi e vakadewataki me ‘veileti’ e vakayagataki ‘tale ga ena veileti vakalawa.’ Qo e rairai dusia ni o “Maikeli e ‘vakalewa na dodonu ni Tevoro’ me kauta na yagoi Mosese.” Ia, e raica na Agilosi Liu ni sega ni dodonu me vakataulewa ena tikina qo. E biuta ga me lewa o Jiova na Turaganilewa Levu. Ni vakacudrui o Maikeli, e sega ni vakatulewa ena ka e sega ni dodonu me lewa. E ivakaraitaki ni yalomalumalumu!

7. E yalomalumalumu vakacava o Jisu ena nona vosa kei na ka e cakava?

⁷ E vakaraitaka o Jisu na yalomalumalumu ena ka e tukuna kei na ka e cakava ena nona cakacaka vakaitalatala. Nona vosa. E sega ni dau tukutukuni  koya. E dau vakalagilagia ga na Tamana. (Mari. 10:17, 18; Joni 7:16) A sega ni vosa beci ratou nona tisaipeli se me vakalolovirataki ratou. E dokai ratou ga, e vakacaucautaki ratou ena ka vinaka e raica vei ratou, qai vakaraitaka nona nuitaki ratou. (Luke 22:31, 32; Joni 1:47) Ka e cakava. E digia o Jisu me bula rawarawa ga, e sega ni vakaosoosotaki koya ena levu na iyau. (Maciu 8:20) A tu vakarau me cakava na cakacaka beci. (Joni 13:3-15) E vakasakiti na nona yalomalumalumu ena nona talairawarawa. (Wilika Filipai 2:5-8.) O Jisu e sega ni vakataki ira era yaloqaciqacia era sega ni taleitaka na talairawarawa, e vakamalumalumutaki koya ga o Jisu ni cakava na inaki ni Kalou, e “talairawarawa me yacova sara na mate.” E macala ni “yalomalua” o Jisu, na Luve ni tamata.—Maciu 11:29.

8, 9. Eda na vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu?

⁸ Eda na vakatotomuri Jisu vakacava meda yalomalumalumu? Noda rai. Nida yalomalumalumu eda na sega ni lai vakatulewataka na ka e sega ni dodonu meda lewa. Ke da kila ni sega ni dodonu meda vakatulewa, eda na sega ni totolo meda vakalewa nodra cala na tani se lomatarotarotaka na nodra inaki. (Luke 6:37; Jeme. 4:12) E uqeti keda na yalomalumalumu meda kua ni “yalododonu vakalevu,” meda beci ira kina o ira e sega vei ira na taledi se itavi e tu vei keda. (Dauv. 7:16) O ira na qase ni ivavakoso yalomalumalumu era sega ni okati ira mera uasivia na tacidra lotu vaKarisito. Nira yalomalumalumu na ivakatawa qo, era okati ira tale eso mera “uasivi.”—Fpai. 2:3; Luke 9:48.

⁹ Vakasamataka mada na ivakaraitaki nei W. J. Thorn, e tekivu veiqaravi me ivakatawa dauveilakoyaki ena 1894. Ni oti e vica vata na yabaki ena tabana ni veiqaravi oya, e kerei me lai veiqaravi ena Kingdom Farm e Niu Yoka me cakacaka ena vale ni susu toa. E kaya: “Niu tekivu nanumi au vakasivia, au dau lako vakatikitiki qai kaya: ‘O kuvu ni soso wale. Na cava o via sakitaka tu?’” (Wilika Aisea 40:12-15.) Dua dina na ivakaraitaki ni yalomalumalumu!

10. Eda vakaraitaka vakacava na yalomalumalumu ena ka eda tukuna kei na ka eda cakava?

¹⁰ Noda vosa. Ke da yalomalua dina, eda na vakaraitaka na yalomalumalumu ena ka eda tukuna. (Luke 6:45) Eda na sega ni tukutukuni keda kei na noda itavi nida veitalanoa kei ira tale eso. (Vkai. 27:2) Eda na raica ga na ka era vinaka kina na tacida da qai vakacaucautaki ira ena nodra itovo vinaka, nodra taledi, kei na ka era rawata. (Vkai. 15:23) Ka eda cakava. Na lotu vaKarisito yalomalumalumu e sega ni qara na rogo ena ituvaki qo. Era na bula rawarawa ga, era na cakava na cakacaka beci ena rai ni vuravura mera qaravi Jiova kina ena kena vinaka duadua. (1 Tim. 6:6, 8) Koya e bibi sara eda na yalomalumalumu nida talairawarawa. E bibi na yalomalumalumu meda ‘talairawarawa vei ira era liutaki keda tiko’ ena ivavakoso, meda ciqoma qai muria na veidusimaki mai na isoqosoqo i Jiova.—Iper. 13:17.

11. Vakamacalataka na yalololoma.

¹¹ Na yalololoma e tiki ni loloma. E vakaraitaka na iVolatabu ni rau  yalololoma vakalevu o Jiova kei Jisu. (Luke 1:78; 2 Kor. 1:3; Fpai. 1:8) E uqeti keda na iVolatabu meda dau yalololoma, e kaya kina e dua na ivakamacala ni iVolatabu: “Na veiuqeti qori e sega ni okati ga kina na noda duavata kei ira na vakaloloma, se na noda kauaitaki ira. E vakauqeti keda meda cakava kina e dua na ka, meda veivuke ena kena vakavinakataki na nodra bula eso tale, me veisautaka na nodra bula.” Na yalololoma e veivakauqeti. O koya e yalololoma e dau vukei ira tale eso.

12. Na ivakaraitaki cava e dusia ni dau yalololoma o Jisu, e uqeti koya me cakava na cava?

¹² E yalololoma vakacava o Jisu? Nona ivakarau kei na ka e cakava. O Jisu e dau lomani ira eso tale. Ni raici Meri na nona itokani kei ira na tiko kei koya nira tagicaka na mate nei ganena, o Lasarusa, e “tagi” o Jisu. (Wilika Joni 11:32-35.) E tuburi koya na loloma qai vakaturi Lasarusa, me vaka e vakatura na luvena tagane e dua na yada. (Luke 7:11-15; Joni 11:38-44) Na ka vakayalololoma oya e rairai vakavuna me nuitaka na bula i lomalagi o Lasarusa. Ena dua na gauna e liu, e “lomani ira” vakalevu e dua na ilala levu o Jisu era gole yani vua. E uqeti koya na yalololoma me “vakavulici ira ena levu sara na ka.” (Mari. 6:34) Qo e veisautaka na nodra bula o ira na rogoca na nona ivakavuvuli! Dikeva ni nona yalololoma o Jisu e sega ni ka ga e vakila, e uqeti koya me cakava e dua na ka me vukei ira eso tale.—Maciu 15:32-38; 20:29-34; Mari. 1:40-42.

13. E vosa vakayalololoma vakacava o Jisu? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

¹³ Nona vosa vakayalololoma. Nona dau veikauaitaki o Jisu e uqeti koya me vosa vakayalololoma, vakauasivi vei ira na vakaloloma. Na yapositolo o Maciu e vakaibalebaletaka na vosa i Aisea vei Jisu: “Ena sega ni musuka na gasau sa bibivoro, se bokoca na wa ni cina sa kubou walega.” (Aisea 42:3; Maciu 12:20) Na vosa i Jisu e uqeti ira era vaka na gasau ramusu se vauvau ni cina sa voleka ni boko. E vunautaka na itukutuku e rawati kina na inuinui me “vakabulai ira sa ramusu na yalodra.” (Aisea 61:1) E sureti ira na ‘oca, era bikai voli ena icolacola bibi’ mera lako mai vua, e vakadeitaka vei ira nira na “kunea kina na vakacegu.” (Maciu 11:28-30) E vakadeitaka vei ira na nona imuri ni kauaitaki ira kece vakayalololoma na nona dauveiqaravi na Kalou, wili kina o “ira na lalai”—o ira na raici mai vuravura nira sega ni dua na ka.—Maciu 18:12-14; Luke 12:6, 7.

14. Rawa vakacava meda dau yalololoma?

¹⁴ Eda na yalololoma vakacava me vakataki Jisu? Noda ivakarau. E sega ni tu tu ga e dua me vakaraitaka na yalololoma, ia e uqeti keda na iVolatabu meda vakaitovotaka. Na “yalo ni veikauaitaki dina” e tiki ni itovo vou e vinakati vei keda kece na lotu vaKarisito meda vakaitovotaka. (Wilika Kolosa 3:9, 10, 12.) Rawa vakacava meda dau yalololoma? Mo lomasavu. (2 Kor. 6:11-13) Vakarorogo vinaka sara ke dua e talaucaka vei iko na lomana. (Jeme. 1:19) Rawa ni o taroga: ‘Keu tiko ena kena ituvaki, ena vakacava na ivakarau ni lomaqu? Na cava au na vinakata?’—1 Pita 3:8.

15. Na cava o rawa ni cakava mo vukei ira kina era vaka na gasau ramusu se vauvau sa voleka ni boko?

¹⁵ Na ka eda cakava. Nida yalololoma eda na vinakata meda vukei ira eso  tale, vakabibi o ira era vaka na gasau ramusu se vauvau ni cina e voleka tu ni boko. Eda na vukei ira vakacava? E kaya na Roma 12:15 meda “tagi vata kei ira era tagi.” O ira na yalobibivoro era vinakata mera kauaitaki, sega soti na ka o tukuna. E dua na tacida yalewa e vakacegui ni takali o luvena yalewa, e kaya: “Au vakavinavinakataka nira mai tagi vata kei au na noqu itokani.” Eda rawa tale ga ni vakaraitaka noda yalololoma nida caka vinaka. O kila e dua na yada e vinakata me vakavinakataki na nona vale? E tiko e dua na tacida itabaqase e vinakata me kau ina soqoni, ena cakacaka vakaitalatala, se me lako vei vuniwai? Na ka lailai eda cakava e rawa ni vukei ira vakalevu na tacida era gadreva dina na veivuke. (1 Joni 3:17, 18) Kena ilutua, eda rawa ni veikauaitaki nida vakaitavi vakalevu ena cakacaka vakaitalatala. Qo e sala vinaka duadua eda rawa ni vukei ira kina na yalomalumalumu!

16. Na cava meda tukuna meda vakayaloqaqataki ira kina na yalolailai tu?

¹⁶ Noda vosa vakayalololoma. Na noda kauaitaki ira tale eso ena uqeti keda meda “vosa vakayalovinaka vei ira na yalolailai.” (1 Ces. 5:14) Na cava meda tukuna meda uqeti ira kina qo? Eda na vakayaloqaqataki ira nida kauaitaki ira dina. Eda rawa ni vakavinavinakataki ira mera kila na ka era vinaka kina kei na ka e rawa nira cakava. Rawa nida tukuna vei ira ni o Jiova e vagolei ira vei Luvena, kena ibalebale nira ka talei e matana. (Joni 6:44) Rawa nida vakadeitaka vei ira ni o Jiova e kauaitaki ira vakabibi na nona dauveiqaravi e “ramusu na yalodra” se “dasila na lomadra.” (Same 34:18) Ena vakacegui ira era vinakata tu na vakacegu na noda vosa vakayalololoma.—Vkai. 16:24.

17, 18. (a) Na cava e namaka o Jiova mera cakava na qase ena vukudra na nona sipi? (b) Na cava ena veivosakitaki ena ulutaga tarava?

¹⁷ O Jiova e namaki kemuni na qase ni ivavakoso moni lomana na nona qelenisipi. (Caka. 20:28, 29) E nomuni itavi moni vakania, moni vakauqeta, moni vakabulabulataka tale ga na nona qelenisipi. (Aisea 32:1, 2; 1 Pita 5:2-4) E sega gona ni lewai ira na sipi na qase e yalololoma, se buli lawa, se vaqara nodra cala mera cakava kina na ka era sega ni rawata. Ia ena saga o koya mera marau, e nuitaka ni na uqeti ira na nodra lomani Jiova mera qarava na Kalou ena kena levu era rawata.—Maciu 22:37.

¹⁸ Nida vakasamataka na yalomalumalumu i Jisu kei na nona yalololoma, macala ga nida na uqeti meda muria tiko ga na weniyavana. Ena ulutaga tarava, eda na veivosakitaka e rua tale na itovo i Jisu, na yaloqaqa kei na yalomatua.