1, 2. Na cava e sotava o Pita ni oti na nona qoli ena dua taucoko na bogi?

ERATOU qoli ena dua taucoko na bogi na vitu na tisaipeli i Jisu ena Wasa o Kalili, ia e sega ni dua na ka ratou rawata. Ena gauna qori sa vakaturi oti kina o Jisu, e vakaraici ratou tiko mai matasawa. E mani kaya vei ratou: “‘Dou balata na lawa ena yasa ni waqa imatau me rawa kina eso.’ Ni ratou cakava ya, dua na ka na levu ni ika e coko, sega sara ga ni ratou yavia rawa mai.”—Joni 21:1-6.

² E vakarautaka sara o Jisu na kedratou katalau, oti e tarogi Saimoni Pita: “Saimoni na luvei Joni, o cei o lomana, o yau se na ka era tu qo?” Na cava e vakaibalebaletaka tiko o Jisu? E taleitaka o Pita na qoli. A rairai tarogi koya tiko o Jisu me kila se cava ena bibi vua. Vakacava a bibi vei Pita na qoli kei na bisinisi ni volitaki ika, a vakawaleni Jisu kei na nona veivakavulici? E sauma o Pita: “Turaga, oni kila niu lomani kemuni vakalevu.” (Joni 21:15) Io, e dina o Pita ena ka e yalataka. Me tekivu mai na gauna ya, e vakaraitaka ni lomani Karisito ena nona ogaoga tiko ga ena cakacaka ni veivakatisaipelitaki,  e qai kilai kina me duru ni ivavakoso lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri.

3. Na cava meda qarauna na lotu vaKarisito?

³ Na cava eda vulica ena vosa i Jisu vei Pita? Bibi meda qarauna me kua ni luluqa noda lomani Karisito, meda raica kina vakamamada na ka e baleta na Matanitu ni Kalou. E kila vinaka o Jisu na noda lomaocaocataka na bula ni gauna qo. Ena nona vosa vakatautauvata me baleti koya na daukakaburaki, e tukuna ni so era na ciqoma “na vosa ni Matanitu” ra qai toso vakayalo, ia na “nuiqawaqawataki ni bula ena gauna qo, na kaukaua ni veitemaki ni iyau” ena “tarova na tubu ni vosa.” (Maciu 13:19-22; Mari. 4:19) Io, ke da sega ni qaqarauni, na lomaocaocataki ni bula e rawa ni bacana na lomada meda malumu sara kina vakayalo. E vakasalataki ratou kina nona tisaipeli o Jisu: “Dou qarauni kemudou de bibi na lomamudou ena kana vakasivia kei na gunu vakasivia kei na lomaocaocataki ni bula.”—Luke 21:34.

4. Na cava ena vukei keda meda dikeva na levu ni noda lomani Karisito? (Raica na imatai ni iyaloyalo.)

⁴ Me vaka ga e laurai vei Pita, ena kilai na levu ni noda lomani Karisito ke da dau vakaliuca na itavi e lesi keda kina. Na cava gona meda cakava meda gumatua tiko ga kina ni cakava qori? Meda dau tarogi keda e veigauna: ‘Na cava au dau taleitaka? Vakacava au marautaka cake na cakacaka ni veisiga e sega na kena yaga mai na veika vakayalo?’ Eda na veivosakitaka qo e tolu na ituvaki ena vinakati kina na qaqarauni me kua ni luluqa kina noda lomani Karisito, kei na veika vakayalo. Eda na veivosakitaka na cakacaka saumi, ka ni veivakamarautaki, kei na iyau.

5. Na cava e tukuna na iVolatabu ni nodra itavi na ulunivuvale?

⁵ E sega ni taleitaka wale ga o Pita na qoli—ni rawata tiko kina nona bula. Era kila na ulunivuvale ni vakaroti ira na iVolatabu mera vakarautaka na ka mera bula kina na nodra vuvale. (1 Tim. 5:8) Me rawati qori ena vinakati kina na sasaga. Ia ena iotioti ni veisiga qo, e dau vakavu lomaocaoca na cakacaka saumi.

6. Na cava e sega ni rawarawa kina nikua na cakacaka saumi?

⁶ Sa lailai nikua na cakacaka, levu gona era sa veisisivitaka, era bolea kina mera cakacaka vakalevu, eso na gauna e lailai na kedra isau. Ni vinakati tale ga vei ira na tamata cakacaka me levu na ka e rawati, e vakaoca ga na yagodra, vakasama, kei na ivakarau ni lomadra. Ke so era sega ni via cakava qori, sa na rawa nira vakacegui mai na nodra cakacaka.

7, 8. (a) O cei e bibi duadua meda yalodina vua? (b) Na cava eda vulica ena ka e cakava na tacida mai Thailand?

⁷ Nida lotu vaKarisito, e bibi duadua noda yalodina vei Jiova na Kalou, sega ni o ira na boso ni cakacaka. (Luke 10:27) E yaga na cakacaka saumi. Kena ivakaraitaki: E rawa nida vakarautaka kina na veika vakayago meda bula kina, me tokona tale ga noda cakacaka vakaitalatala. Ia ke da sega ni qaqarauni, e rawa ni vakalatilati ina noda sokalou. E tukuna e dua na tacida mai Thailand: “Au taleitaka na noqu cakacaka ni vakavinakataki kompiuta, ia e vinakati kina meu dau suka bera. Voleka sara ni sega noqu gauna ena veika vakayalo. Au mani vakasamataka ni bibi meu veisautaka noqu cakacaka keu via vakaliuca na Matanitu ni Kalou.” Na cava e qai cakava?

 ⁸ E kaya: “Rauta ni dua na yabaki noqu vakasamataka tiko, au mani nanuma meu sa volitaki ice cream e taoni. Ni se qai tekivu, e dredre na rawa ilavo, au yalolailai tale ga. Niu sotavi ira keimami cakacaka vata e liu, era vakalialiai au, era vakataroga se cava e vinaka kina na volivolitaki mai na caka kompiuta ena vanua ni cakacaka e curumi batabata vinaka. Au masuti Jiova, au kerei koya me vukei au meu vosota, meu sauva tale ga noqu isausau, oya meu vakaitavi vakalevu ena veika vakayalo. Toso na gauna, e vinaka sara na ituvaki. Au sa kila vinaka na ka era taleitaka na dauvolivoli, au sa kenadau tale ga ena caka ice cream. Sega ni bera na kena dau voli kece na ice cream e veisiga. E levu sara na ilavo au rawata ni vakatauvatani kei na noqu cakacaka ena vanua ni kompiuta. Dua na ka noqu marau niu sa sega ni lomaocaoca se vuturi me vaka noqu cakacaka e liu. Koya e bibi sara, au sa volekati Jiova ena gauna qo.”—Wilika Maciu 5:3, 6.

9. Na cava meda cakava me veiraurau kina noda cakacaka saumi?

⁹ E itovo vakalou na cakacaka vakaukaua qai yaga vakalevu. (Vkai. 12:14) Ia e vulica na tacida e cavuti mai cake, ni dodonu me veiraurautaka na cakacaka saumi. E tukuna o Jisu: “Dou vakaliuca tiko ga na Matanitu ni Kalou kei na nona yalododonu, ena qai vakaikuritaki vei kemudou na ka kece qo.” (Maciu 6:33) Me rawa nida kila ke da veiraurautaka tiko na cakacaka saumi kei na itavi vakayalo, ena vinaka meda taroga: ‘Vakacava au taleitaka na cakacaka saumi, au dau vakanamata kina, ia au raica na noqu itavi vakayalo me ivakarau wale tu ga ni ka?’ Ena veivuke na noda vakasamataka vakatitobu se cava eda sa taleitaka tiko vakalevu, na noda cakacaka se na veika vakayalo.

10. Na cava eda vulica vei Jisu me baleta na ka meda vakaliuca?

¹⁰ E kotora vei keda o Jisu na ivakatagedegede meda veiraurautaka kina na cakacaka kei na veika vakayalo. Dua na gauna, e sikovi Meri kei na tacina o Marica ena nodrau itikotiko. Ni ogaoga tiko o Marica me vakarautaka na kakana, e digia o Meri me dabe e yasa i Jisu me vakarogoci koya. A rarawataka o Marica nona sega ni veivuke o Meri, ia e tukuna vua o Jisu: “E digia o Meri na ivotavota vinaka ena sega sara ni kau tani vua.” (Luke 10:38-42) O Jisu e vakavulici Marica ena dua na ka bibi. Me rawa nida vakaraitaka nida lomani Karisito da qai kua ni vakawelei ena cakacaka, e dodonu meda digia na “ivotavota vinaka,” meda vakaliuca na veika vakayalo.

11. Na cava e tukuna na iVolatabu me baleta na gauna ni cegu?

¹¹ Eda dau vinakata eso na gauna meda cegu, meda vakacegu mai na noda cakacaka vakaukaua kei na noda osooso. E tukuna na Vosa ni Kalou: “E sega ni dua tale na ka e vinaka vua na tamata, me kana ga, me gunu, me marautaka na nona cakacaka vakaukaua.” (Dvu. 2:24) E kila o Jisu ni bibi meda dau cegu ena so na gauna. Dua na siga ni oti nodratou vunau vagumatua, e tukuna vei ratou nona tisaipeli: “Mai, datou lai vakacegu mada vakalailai ena dua na vanua lala.”—Marika 6:31, 32.

12. Na cava meda qarauna me baleta na gauna ni cegu kei na ka ni veivakamarautaki? Tukuna e dua na kena ivakaraitaki.

¹² E yaga na gauna ni vakacegu kei na ka ni veivakamarautaki. Ia ena veivakaleqai tale ke da sa lai vakaliuca. Ena  imatai ni senitiuri, e tu vei ira e levu na rai qo: “Meda kana ga, da gunu, nida na mate nimataka.” (1 Kor. 15:32) Nikua, e takalevu tale ga na rai qori ena veiyasa i vuravura. Kena ivakaraitaki, ena vica na yabaki sa oti, e tekivu soqoni kei ira na iVakadinadina i Jiova e dua na cauravou mai na Ra kei Urope. Ia na kaukaua ni nona taleitaka na ka ni veivakamarautaki e muduka kina nona veimaliwai kei ira na dauveiqaravi ni Kalou. Ni toso na gauna, sa qai kila ni nona vakabibitaka na ka ni veivakamarautaki e tini ga ina leqa kei na rarawa. E tomana tale nona vulica na iVolatabu, yaco sara me dua na dautukutuku ni Matanitu ni Kalou. Ni papitaiso oti, e kaya: “Dua ga na ka au veivutunitaka, keu a vakayagataka vei Jiova na levu ni gauna au vakayagataka tu ena qarai ni lasa.”

13. (a) Na leqa cava e rawa ni basika ke kauaitaki vakalevu na ka ni veivakamarautaki kei na gauna ni vakacegu? (b) Na cava meda cakava me donu tiko ga kina noda rai me baleta na ka ni veivakamarautaki?

¹³ Na inaki ni ka ni veivakamarautaki me veivakacegui qai vakabulabulataki keda. Me rawati qori, vakacava mada na levu ni gauna eda dau vakayagataka kina? Vakasamataka mada qo: Levu era dau taleitaka mera kania na ivakalomavinaka, ia eda kila ke laukana wasoma na ka kamikamica ena vakaleqa noda bula. Koya gona, eda na kania ga vakalevu na kakana bulabula. E va tale ga qori na ka ni veivakamarautaki kei na gauna ni vakacegu, ke caka wasoma ena vakamalumalumutaki keda vakayalo. Bibi gona meda vakaitavi wasoma ena cakacaka ni Matanitu ni Kalou me taqomaki keda. Eda na kila vakacava ni donu tiko noda rai me baleta na ka ni veivakamarautaki? Ena loma ni dua na macawa, meda vola na levu ni aua eda vakayagataka ena cakacaka ni Matanitu, me vaka na noda tiko ena soqoni, noda cakacaka vakaitalatala, noda vuli vakataki keda kei na sokalou vakavuvale. Oti meda vakatauvatana kei na levu ni aua eda vakayagataka ena macawa vata ga ya ena ka ni veivakamarautaki, me vaka na noda lai qito, cakava eso na ka eda dau taleitaka, sara tivi, se qito ena vidio. Na cava ena macala mai na nomu vakadidike qori? Vakacava ena vinakati kina mo vakalailaitaka na “ivakalomavinaka”?—Wilika Efeso 5:15, 16.

14. Na cava me dusimaki keda nida digia na ka ni veivakamarautaki?

¹⁴ E soli vei keda yadua vaka kina o ira na ulunivuvale na galala meda digia na ka ni veivakamarautaki eda taleitaka, ia me kua ga ni veisaqasaqa kei na ivakavuvuli i Jiova ena iVolatabu. * E “isolisoli ni Kalou” na ka ni veivakamarautaki e yaga. (Dvu. 3:12, 13) Macala ga ni na duidui na kena eda na digia. (Kala. 6:4, 5) Ia se mani cava eda digia, me kua ga ni vakaliuci. E tukuna o Jisu: “Na vanua e tiko kina na nomu iyau, ena tiko tale ga kina na yalomu.” (Maciu 6:21) Ke vu dina mai lomada noda lomani Jisu na noda Tui, ena uqeti keda meda vakasamataka, tukuna qai cakava ga vakalevu na cakacaka ni Matanitu ni Kalou, sega ni ka ni bula ni veisiga.—Fpai. 1:9, 10.

15, 16. (a) Na sala cava e veivakaleqai kina na domodomoiyau? (b) Na ivakasala vuku cava e tauca o Jisu me baleta na iyau?

¹⁵ E levu nikua e lewai ira tu na veika vovou era taka mai, iyaya vovou  vakalivaliva kei na so tale. Bibi gona meda dikeva wasoma na lotu vaKarisito na ka e dau malele kina na lomada nida taroga: ‘Vakacava sa bibi sara ga vei au na iyau, sa levu kina na gauna na noqu vakadidike kei na noqu vakasamataka na motoka vovou se so tale, e lailai tale na gauna au vakavakarau kina ena soqoni? Au sa osooso sara ga ena ka ni bula ni veisiga, e lailai kina na gauna meu masu se wili iVolatabu?’ Ke da liaca ni sa vaka meda vakabibitaka tiko na taukeni ni iyau mai na noda lomani Karisito, meda vakasamataka vinaka na vosa i Jisu: “Qarauni kemuni mai na ivakarau ni yalokocokoco kece.” (Luke 12:15) Na cava e cavuta kina qori?

¹⁶ E tukuna o Jisu ni “sega ni dua e rawa ni qarava e rua na turaga.” E tomana: “[Ni] sega ni rawa ni qarava na Kalou kei na iYau.” Ni rau na vinakata ruarua na “turaga” me rau qaravi vakatabakidua. Ia e kaya o Jisu nida na “cata e dua qai lomana e dua” se “doka e dua qai beca e dua.” (Maciu 6:24) Nida sega ni uasivi, ena vinakati meda gumatua tiko ga ni vorata “na gagadre ni yagoda,” okati kina na domodomoiyau.—Efeso 2:3.

17. (a) Na cava e dredre kina me donu nodra rai o ira na dau vakabibitaka na iyau? (b) Na cava ena vukei keda meda vorata na domodomoiyau?

¹⁷ O ira na tamata vakayago, e dredre me donu nodra rai ena taukeni ni iyau. Na vuna? Nira sega ni rai vakayalo. (Wilika 1 Korinica 2:14.) Sa sega vei ira na yalomatua, dredre mera kila na ka e dodonu mai na ka e cala. (Iper. 5:11-14) Na cava e yaco kina? Eso era sega ni lewai ira rawa nira vinakata tu ga na iyau, ena sega vakadua nira lomavakacegu kina. (Dauv. 5:10) Eda rawa ni vorata na kena vakasamataki vakalevu na iyau: na noda wilika wasoma na Vosa ni Kalou. (1 Pita 2:2) Nona vakasamataka vakatitobu na ka dina ena iVolatabu o Jisu, e rawa kina ni vorata na veitemaki, noda muria tale ga na ivakavuvuli vakaivolatabu eda na rawa ni vorata kina na domodomoiyau. (Maciu 4:8-10) Nida cakava qori, eda vakaraitaka vei Jisu nida lomani koya vakalevu, sega ni iyau.

18. Na cava o nakita dei mo cakava?

¹⁸ Ni tarogi Pita o Jisu, “O cei o lomana, o yau se na ka era tu qo,” e uqeti Pita tiko ni bibi me vakaliuca na veika vakayalo. Na ibalebale ni yaca i Pita “O koya na Vatu,” e ganiti koya na yaca qori ni a dei me vaka na vatu. (Caka. 4:5-20) Nikua tale ga meda nakita dei meda lomani Karisito, me donu noda rai me baleta na cakacaka, ka ni veivakamarautaki kei na iyau. Me laurai mada ga ena noda vakatulewa nida duavata kei na ka e cavuta o Pita ni a kaya vei Jisu: “Turaga, oni kila niu lomani kemuni vakalevu.”