«به ایمان رفتار میکنیم نه به دیدار»
«به ایمان رفتار میکنیم نه به دیدار»
«زیرا که به ایمان رفتار میکنیم نه به دیدار.» — ۲قُرِنتیان ۵:۷.
۱. چه چیزی نشان میدهد که پولُس به ایمان رفتار میکرد و نه به آنچه با چشم میدید؟
سال ۵۵ د.م. بود که پولُس رسول، دشمن سرسخت سابق مسیحیان، سخنان بالا را به تحریر آورد. حدود ۲۰ سال بود که از گرویدن پولُس، یا همان سَوْلُس سابق، به مسیحیت میگذشت. اما گذشت زمان ایمان به خدا را در او تضعیف یا متزلزل نساخته بود. با اینکه او نیز، مثل ما، قادر نبود عرش آسمانی خدا را به چشم خود ببیند ایمانش همچنان قوی باقی مانده بود. جای تعجب نیست که در مورد امید آتی و آسمانی به مسیحیان مسحشده نوشت: «به ایمان رفتار میکنیم نه به دیدار.» — ۲قُرِنتیان ۵:۷.
۲، ۳. الف) چگونه میتوانیم ثابت کنیم که با ایمان رفتار و زندگی میکنیم؟ ب) رفتار به دیدار و اعتماد به چشم یعنی چه؟
۲ رفتار یا راه رفتن با خدا که میتواند زندگی ما را هدایت کند مستلزم اعتماد کامل به وی است. پس باید کاملاً معتقد باشیم که او صلاح ما را میخواهد. ( مزمور ۱۱۹:۶۶) از این رو، هر تصمیمی که در زندگی میگیریم باید با علم به این که «چیزهای نادیده» وجود دارد صورت گیرد. ( عبرانیان ۱۱:۱) این امور نادیدنی شامل وعدههای خدا مانند وعدهٔ «آسمانهای جدید و زمین جدید» نیز میشود. ( ۲پِطْرُس ۳:۱۳) اما راه رفتن به دیدار برعکس این موضوع است یعنی در زندگی صرفاً برحسب ظاهر امر و آنچه میبینیم و لمس میکنیم تصمیم بگیریم. لازم به گفتن نیست که این طرز عمل بسیار خطرناک است و به ترک خدا و فراموش کردن خواستههای او میانجامد. — مزمور ۸۱:۱۲؛ جامعه ۱۱:۹.
۳ هر مسیحی باید پند بالا را جدّی بگیرد، حال چه جزو «گلّهٔ کوچک» با امید به زندگی آتی در آسمان باشد چه از «گوسفندان دیگر» با امید به زندگی ابدی روی زمین. همه بدون استثنا باید بکوشیم به ایمان راه رویم نه با اعتماد به چشمانمان. ( لوقا ۱۲:۳۲؛ یوحنّا ۱۰:۱۶) در اینجا به بررسی این پند الٰهی میپردازیم و خواهیم دید که اطاعت از آن چگونه ما را از فریب «لذّتِ اندک زمانی گناه،» از دام مادیگرایی و همچنین از خواب غفلت که از نظر دور کنیم که پایان این سیستم نزدیک است، بازمیدارد. همچنین، خطرات جدّیای را که بر اساس تصمیمگیری برحسب ظاهر یا دیده وجود دارد مورد بررسی قرار میدهیم. — عبرانیان ۱۱:۲۵.
پشت کردن به ‹لذّات زودگذر گناه›
۴. موسی چه تصمیم مهمی گرفت و دلیلش چه بود؟
۴ لحظهای به زندگیای که موسای پیامبر، پسر عَمْرام، میتوانست برای خود بسازد فکر کنید. او که با شاهزادهها و اشراف دربار مصر بزرگ شده بود از هر قدرت و ثروت و نفوذی که میخواست میتوانست بهرهمند شود. موسی میتوانست براحتی نزد خود فکر کند: ‹من خیلی خوششانسم که در حکمت و علم مصر از تحصیلات و آموزش عالی برخوردارم. هم در سخن گفتن و هم در داشتن اختیارات، شخص مقتدری هستم. اگر همین جا در دربار مصر بمانم و رابطهام را با فرعون قویتر کنم بهتر میتوانم به برادران عبرانی ستمدیدهام کمک کنم!› ( اَعمال ۷:۲۲) اما چرا موسی «ذلیل بودن با قوم خدا را» به آن همه امتیازات ترجیح داد؟ چه چیزی باعث شد که موسی به همهٔ امتیازات و محسنات مصر پشت کند؟ کتاب مقدّس این طور جواب میدهد: «موسی . . . مصر را ترک کرد و از غضب پادشاه نترسید زیرا که چون آن نادیده را بدید، استوار ماند.» ( عبرانیان ۱۱:۲۴-۲۷) بلی، ایمان و اطمینان موسی به یَهُوَه و پاداش درستکاریاش بود که او را ترغیب کرد به گناه و همهٔ لذّات آنی و زودگذر آن پشت کند.
۵. عکسالعمل و تصمیم موسی ما را به چه کار ترغیب میکند؟
۵ ما نیز به کرّات با تصمیماتی سخت روبرو میشویم. مثلاً: ‹آیا وقتش نرسیده که عادت یا خصلتی را که کاملاً با اصول کتاب مقدّس موافق نیست کنار بگذارم؟ آیا درست است به دنبال شغلی باشم که مزایای زیادی دارد ولی به قیمت رشد در ایمانم تمام میشود؟› به ترغیب از موسی در زندگی تصمیماتی نمیگیریم که بر اساس کوتهبینی متداول در دنیا است؛ برعکس، دوراندیش بوده، به آن «نادیده،» یعنی یَهُوَه خدا، و به حکمت بیپایانش ایمان میورزیم. آرزو داریم که ما نیز مثل موسی برای دوستی یَهُوَه بیش از هر چیز دیگر در این دنیا ارزش قائل شویم.
۶، ۷. الف) عیسو چگونه ثابت کرد که در زندگی با اعتماد به چشم عمل میکرد؟ ب) عیسو چه نمونهٔ هشدارآمیزی است برای ما؟
۶ حالا موسی را با عیسو، یکی از پسران اسحاقِ پَطرِیارْخ مقایسه کنیم. برعکس موسی، عیسو شخصی بود که مدام در پی لذّات آنی بود. ( پیدایش ۲۵:۳۰-۳۴) او که برای امور معنوی و روحانی ارزشی قائل نبود «برای طعامی نخستزادگی خود را بفروخت.» ( عبرانیان ۱۲:۱۶) عیسو زحمت دوراندیشی را به خود نداد تا ببیند فروختن حق نخستزادگی در ازای یک کاسه آش چه لطمهای به رابطهٔ او با یَهُوَه میزند و یا چه نتایج بدی برای نسل او به همراه خواهد داشت. به عبارت سادهتر عیسو بینش و فطانت روحانی نداشت. و چون چشمانش را بسته بود و ارزش وعدههای آتی خدا را دیگر نمیتوانست ببیند آنها را مردود و پوچ تلقّی میکرد. آری، عیسو به دیدار یا با اعتماد به چشم زندگی میکرد نه به ایمان.
۷ عیسو برای ما خادمان خدا نمونهٔ هشدارآمیزی است. ( ۱قُرِنتیان ۱۰:۱۱) اگر ما نیز لازم میبینیم در مورد اموری، چه کوچک چه بزرگ، تصمیمگیری کنیم، نباید بگذاریم تبلیغات دنیای شیطان ما را اغوا کند و به ما بقبولاند که باید همین حالا به آرزوهایمان برسیم. خوب است قدری تأمّل کرده، از خودمان بپرسیم، وقتی در زندگی با تصمیماتی روبرو میشویم، آیا تمایلاتی شبیه تمایلات عیسو از خود بروز میدهیم؟ اگر الآن بخواهیم به دنبال آرزویهای خود برویم، آیا مجبور نخواهیم شد امور معنوی و روحانی را در زندگیمان محدود کنیم یا کنار بگذاریم؟ آیا با این تصمیماتمان دوستیمان با خدا و آیندهمان را به خطر نمیاندازیم؟ برای دیگران چه نمونهای خواهیم بود؟ اگر در تصمیماتمان برای امور الٰهی و مقدّس ارزش قائل شویم یَهُوَه بحتم ما را برکت میدهد. — امثال ۱۰:۲۲.
اجتناب از دام مادیگرایی
۸. عیسی چه هشداری به جماعت مسیحی شهر لائودِکیه داد و چرا باید به این هشدار توجه کنیم؟
۸ عیسای رستاخیز و جلالیافته در اواخر قرن اوّل به یوحنّای رسول در یک مکاشفه رؤیایی نازل کرد. آن رؤیا پیامی در بر داشت خطاب به جماعت مسیحی شهر لائودِکیه واقع در آسیای صغیر. در آن پیام عیسی به جماعت هشدار داد از مادیگرایی بپرهیزند. متأسفانه مسیحیان متموّل آن جماعت به خیالشان وضعیت روحانی خوبی داشتند غافل از آنکه در مسیحیت و روحانیت مسکین و مستمند بودند. مشکل آنها این بود که اجازه داده بودند زرق و برق ثروت و دارایی چشم بصیرت روحانیشان را تیره و تار کند. ( مکاشفه ۳:۱۴-۱۸) امروزه مادیگرایی نیز به همان گونهٔ سابق بر مردم تأثیر میگذارد. ایمان ما را ضعیف میسازد و نمیگذارد «با صبر در آن میدان که پیش روی ما مقرّر شده است بدویم.» ( عبرانیان ۱۲:۱) و تا به خود بیاییم «لذّات آن، [فعالیت روحانی] را خفه میکند.» — لوقا ۸:۱۴.
۹. قناعت و قدرشناسی از غذای روحانی چگونه از ما محافظت میکند؟
۹ واکسن مادیگرایی قناعت است که نمیگذارد به لذّات دنیا آلوده شویم و در پی استفاده از امکانات آن و افزودن داراییهای خود هلاک شویم. ( ۱قُرِنتیان ۷:۳۱؛ ۱تیموتاؤس ۶:۶-۸) اگر به ایمان راه رویم نه به دیدار، آنگاه میتوانیم شادی بهشت روحانی کنونی خود را بهتر بچشیم. آیا غیر از این است که غذای روحانی سالم و گوارا ما را به شعف میآورد تا ‹از خوشی دل، ترنّم کنیم؟› ( اِشَعْیا ۶۵:۱۳، ۱۴) علاوه بر آن، آیا دوستی و همنشینی با اشخاصی که ثمرهٔ روح خدا را در عمل نشان میدهند برایمان لذّتبخش نیست؟ ( غَلاطیان ۵:۲۲، ۲۳) پس چقدر مهم است که خوشی و طراوت روح را در آنچه روحانی و از یَهُوَه است بجوییم!
۱۰. چه سؤالات مهم و عمیقی هستند که خوب است از خود بپرسیم؟
۱۰ سؤالات مهم و عمیقی هستند که هر یک از ما باید گاهگداری از خود بپرسد، مثل: ‹اموال و داراییهایم چه نقشی را در زندگیام اشغال کردهاند؟ آیا از داراییام بیشتر برای لذّت و تفنن خودم استفاده میکنم یا برای ترویج و گسترش پرستش پاک؟ چیست که از همه چیز بیشتر به من لذّت و خوشی میبخشد؟ خواندن و مطالعهٔ کتاب مقدّس، صحبت و گفتگو با خواهران و برادرانم در جلسات مسیحی یا آخرهفتههایی که از مسئولیتهای مسیحیام دور هستم؟ چند آخرهفته را به تفریح و سفر اختصاص میدهم و چند تا را به موعظه و فعالیتهای مربوط به پرستشم؟› به ایمان راه رفتن یعنی سرگرم و مشغول بودن به کار ملکوت توأم با اعتماد و اطمینان به خدا و وعدههایش. — ۱قُرِنتیان ۱۵:۵۸.
پایان این سیستم را مد نظر داشته باشیم
۱۱. به ایمان راه رفتن چگونه به ما کمک میکند پایان این سیستم را مد نظر داشته باشیم؟
۱۱ اگر به ایمان رفتار کنیم از طرز فکر کسانی که تصوّر میکنند هنوز به پایان نظام این دنیا خیلی مانده است و یا شاید اصلاً نیاید دوری میکنیم. برخلاف عقیدهٔ شکاکان که نبوّتهای کتاب مقدّس را تهی و بیاساس جلوه میدهند، ما خود به چشم دیدهایم که وقایع دنیا کاملاً مطابق پیشگوییهای کلام خدا در مورد روزگار ما رخ دادهاند. ( ۲پِطْرُس ۳:۳، ۴) برای مثال، آیا از طرز رفتار و تفکّرات مردم معلوم نیست که دوران ما حقیقتاً «ایّام آخر» است؟ ( ۲تیموتاؤس ۳:۱-۵) به ما چشم بصیرت و بینش روحانی داده شده است. به این علّت برای ما بسیار واضح است که جریان حوادث جهانی امروز صرفاً تکرار تاریخ نیست. خیر، وقایع جهانی در مجموع ‹نشان حضور عیسی و انقضای عالَم است.› — متّیٰ ۲۴:۱-۱۴.
۱۲. سخنان نبوی عیسی که در لوقا ۲۱:۲۰، ۲۱ میخوانیم چگونه در قرن اوّل به تحقق رسید؟
۱۲ برای نمونه نگاهی به یک واقعه در قرن اوّل بیندازیم که تحت شرایطی بسیار مشابه شرایط دوران ما رخ داد. عیسی چندی قبل از عروجش به آسمان به شاگردانش چنین هشدار داد: «چون بینید که اورشلیم به لشکرها محاصره شده است، آنگاه بدانید که خرابی آن رسیده است. آنگاه هر که در یهودیه باشد، به کوهستان فرار کند و هر که در شهر باشد، بیرون رود و هر که در صحرا بُوَد، داخل شهر نشود.» ( لوقا ۲۱:۲۰، ۲۱) مطابق آن نبوّت، ارتش روم تحت فرماندهی سِستیوس گالوس شهر اورشلیم را در سال ۶۶ محاصره کرد. اما اندکی بعد به سبب عقبنشینی غیرمنتظرهٔ سربازان، فرصتی طلایی دست داد تا مسیحیان آن شهر ‹به کوهستان فرار کنند.› طولی نکشید که ارتش روم به آن منطقه بازگشت ولی این بار شهر اورشلیم و معبدش را با خاک یکسان نمود. یوسفوس مورخ مینویسد که در اثر حملات روم بیش از یک میلیون یهودی کشته و ۹۷٬۰۰۰ نفر دیگر نیز به اسارت و بردگی برده شدند. این رویداد همان داوری الٰهی بود که بالاخره بر سر کشور و نظام یهود فرود آمد. ولی آنانی که به ایمان رفتار کردند و هشدارهای عیسی را جدّی گرفتند از آن مهلکه جان سالم به در بردند.
۱۳، ۱۴. الف) چه رویدادهایی بزودی اتفاق خواهد افتاد؟ ب) چرا باید با هوشیاری هر چه تمامتر تحقق نبوّتهای کتاب مقدّس را دنبال کنیم؟
۱۳ واقعهای شبیه به آن در روزگار ما نیز در شرف وقوع است. بعضی از اعضای سازمان ملل متحد نیز در آینده در اجرای داوری الٰهی نقش بسزایی خواهند داشت. ارتش روم در قرن اوّل بیشتر به منظور اِعمال و حفظ پکس رومانا ( آرامش رومی) استفاده میشد، درست همان طوری که سازمان ملل متحد نیز امروزه وسیلهای است به منظور حفظ امنیت. جالب توجه است که در آن زمان ارتش روم موفق شده بود امنیت و آرامش را تا حدّی در دنیای آن زمان برقرار کند ولی در نهایت دست به نابودی اورشلیم زد. از نبوّتهای کتاب مقدّس پیداست که در دوران ما نیز قدرتهای نظامی عضو سازمان ملل متحد دین و مذهب را به چشم عاملی مخرّب و مزاحم خواهند دید. دیر یا زود اورشلیم مجازی امروز را که همان کلیساها و تشکیلات مسیحیت کاذب باشد، به همراه مابقی ادیان بابل عظیم نیست و نابود خواهند کرد. ( مکاشفه ) امروز، امپراتوری جهانی دین کاذب در آستانهٔ نابودی و ویرانی ابدی ایستاده است. ۱۷:۱۲-۱۷
۱۴ نابودی دین کاذب علامت شروع مصیبت عظیم است. طی مراحل آخر این دورهٔ مصیبتبار بقیهٔ عوامل و نهادهای این سیستم شریر منهدم خواهد شد. ( متّیٰ ۲۴:۲۹، ۳۰؛ مکاشفه ۱۶:۱۴، ۱۶) راه رفتن به ایمان هوشیاری ما را نسبت به تحقق نبوّتهای کتاب مقدّس صدچندان میکند. از این رو کسی نمیتواند ما را فریب دهد و متقاعد سازد که خدا به وسیلهٔ سازمانی انسانی مانند سازمان ملل متحد صلح و امنیت حقیقی را سرانجام در دنیا برقرار میکند. پس آیا نباید طوری زندگی کنیم که معلوم باشد ما مطمئنیم «روز عظیم خداوند نزدیک است»؟ — صَفَنْیا ۱:۱۴.
چرا رفتار به دیدار و ظاهر اینقدر خطرناک است؟
۱۵. با اینکه ملت اسرائیل از خدا برکت یافته بود بالاخره در چه دامی افتاد؟
۱۵ تاریخ ملت اسرائیل شاخص خوبی است برای پی بردن به خطر اعتماد به چشم و همچنین عواقب غفلت و تضعیف ایمان. برای نمونه، ملت اسرائیل به چشم خود شاهد نتایج ویرانکنندهٔ ده بلایی که خدایان مصر را خوار و تحقیر کرد بودند. و پس از آن از بستر خشک بحر قُلْزُم ( دریای سرخ) که به نحوی خارقالعاده شکافته شد عبور کردند و به آن سوی دریا پا به آزادی گذاشتند. ولی با وجود نجات معجزهآسایشان، از خدا نافرمانی کردند و گوسالهای از طلا ساخته، شروع به پرستش آن کردند. بهانهشان این بود «که موسی در فرود آمدن از کوه تأخیر نمود» و انتظار زیاد آنها را خسته و بیقرار کرده بود. ( خروج ۳۲:۱-۴) تعجیل و کمطاقتی آنها را به پرستش مجسمهای کشاند که هم میتوانستند به چشم ببینند و هم لمس کنند. این رفتار به دیدار و اعتماد به چشم بیحرمتی بزرگی برای یَهُوَه محسوب میشد، کما اینکه به هلاکتِ «قریب [به] سه هزار نفر از قوم» انجامید. ( خروج ۳۲:۲۵-۲۹) جای بسی تأسف است اگر کسی از عابدان یَهُوَه با تصمیمات نابخردانهٔ خویش مثل آنها عمل کند. برای این شخص، تکرار اشتباه اسرائیلیان بدان مفهوم خواهد بود که وی نه به یَهُوَه اعتماد دارد و نه باور دارد که او میتواند به وعدههایش جامهٔ عمل بپوشاند.
۱۶. ظاهربینی چه تأثیر بدی روی اسرائیلیان گذاشته بود؟
۱۶ ظاهربینی تأثیرات بد دیگری نیز روی اسرائیلیان گذاشت. رفتار برحسب آنچه به چشم میدیدند باعث شد که با دیدن دشمنانشان به لرزه درآیند. ( اعداد ۱۳:۲۸، ۳۲؛ تثنیه ) و بعد اختیاراتی را هم که خدا به موسی داده بود زیر سؤال بردند. از نحوهٔ زندگی جدید خود گِله و شکایت کردند. سرانجام کار به جایی رسید که بیایمانی آنها حتی باعث شد زندگی در مصرِ تحت سلطهٔ شیاطین را بر سرزمین موعود ترجیح دهند. ( ۱:۲۸اعداد ۱۴:۱-۴؛ مزمور ۱۰۶:۲۴) هیچ فکر نکردند که یَهُوَه از بیاحترامیشان به او، یعنی به پادشاه نادیدنیشان ناراحت میشود!
۱۷. چه عاملی باعث شد ملت اسرائیل در دوران سموئیل نبی از هدایت یَهُوَه رویگردان شود؟
۱۷ چندین سال بعد در دوران سموئیل نبی ملت اسرائیل به لطف و التفات خدا پشت کرد و باز در دام رفتار به دیدار افتاد. مردم شروع کردند به شکایت و خواستند پادشاهی انسانی که بتوانند او را به چشم ببینند و لمس کنند بر آنها حکمرانی کند. یَهُوَه بوضوح ثابت کرده بود که پادشاه آنها او است ولی مشخص بود که این واقعیت برای آن ملت کافی نبود تا آنها را به رفتار در ایمان متقاعد کند. ( ۱سموئیل ۸:۴-۹) از این رو با حماقت تمام هدایت خطاناپذیر یَهُوَه را رد کرده، خواستند مثل ملتهای مجاور بشوند. — ۱سموئیل ۸:۱۹، ۲۰.
۱۸. به دیدار و به ظاهر عمل کردن چه عواقب و خطراتی در پی دارد؟
۱۸ قدر مسلّم آن است که حفظ رابطهٔ خوب با یَهُوَه برای ما خادمان او امری بسیار مهم است. بدین جهت نمیخواهیم نسبت به حوادث و رویدادها و درسهای تاریخ بیاعتنا باشیم. ( رومیان ۱۵:۴) به خوبی واقفیم که وقتی اسرائیلیان برحسب ظاهر اوضاع رفتار کردند کمکم فراموش کردند که در واقع خداست که از طریق موسی آنها را هدایت میکرد. اگر ما هم مراقب نباشیم دیر یا زود فراموش خواهیم کرد که یَهُوَه خدا و موسای اعظم، یعنی عیسی مسیح میباشند که سازمان و جماعت مسیحی را هدایت میکنند. ( مکاشفه ۱:۱۲-۱۶) باید خیلی مواظب باشیم تا بخش مرئی و زمینی سازمان یَهُوَه را به چشم یک سازمان انسانی نبینیم. چنین کاری انسانهایی بهانهجو و ایرادگیر از ما میسازد و باعث خواهد شد دیگر برای نمایندگان یَهُوَه احترامی قائل نشویم و از غذای روحانی که «غلام امین و دانا» مهیا میکند بیزار شویم. — متّیٰ ۲۴:۴۵.
مصمم شوید به ایمان رفتار کنید
۱۹، ۲۰. چه تصمیمی در راه ایمان گرفتهاید و چرا؟
۱۹ کتاب مقدّس میگوید: «ما را کشتی گرفتن با خون و جسم نیست بلکه با ریاستها و قدرتها و جهانداران این ظلمت و با فوجهای روحانی شرارت در جایهای آسمانی.» ( اَفَسُسیان ۶:۱۲) دشمن سرسخت و اصلی ما شیطان ابلیس است. هدف او از بین بردن ایمان ما به یَهُوَه است. و میدانیم که برای رسیدن به هدف خود از هیچ ترفند و نیرنگی دریغ نخواهد کرد و تا ما را از خدمت به یَهُوَه منصرف یا مأیوس نسازد آرام و قرار نخواهد داشت. ( ۱پِطْرُس ۵:۸) پس چه کار میتوانیم بکنیم تا فریب ظاهر و سیمای سیستم شیطان را نخوریم؟ باید به ایمان رفتار کنیم نه به دیدار! اعتماد به یَهُوَه و وعدههایش از ایمانمان محافظت خواهد کرد و نخواهد گذاشت ‹کشتی ایمانمان شکسته شود.› ( ۱تیموتاؤس ۱:۱۹) پس به هر قیمتی که شده استوار بمانیم و مصمم باشیم از گام برداشتن در ایمان خسته نشویم و به برکات یَهُوَه اطمینان کامل داشته باشیم. در هر فرصتی دعا کنیم تا از آنچه به وقوع خواهد پیوست یارای نجات را داشته باشیم. — لوقا ۲۱:۳۶.
۲۰ یکی بود که در رفتار به ایمان و اجتناب از رفتار به دیدار نمونهای عالی بود. کتاب مقدّس در بارهٔ او میگوید: «مسیح . . . برای ما عذاب کشید و شما را نمونهای گذاشت تا در اثر قدمهای وی رفتار نمایید.» ( ۱پِطْرُس ۲:۲۱) در مقالهٔ بعدی خواهیم دید که چگونه میتوان از رفتار عیسی تقلید کرد.
چند سؤال برای مرور
• از طرز عمل موسی و عیسو در خصوص رفتار به ایمان نه به دیدار چه یاد گرفتید؟
• راز اجتناب از دام مادیگرایی چیست؟
• رفتار به ایمان چگونه باعث میشود فکر نکنیم که وقت زیادی به نابودی این دنیا باقی مانده است؟
• چرا رفتار برحسب ظاهر اوضاع خطرناک است؟
[سؤالات مقالهٔ مطالعهای]
[تصویر در صفحهٔ ۱۳]
موسی به ایمان رفتار کرد
[تصویر در صفحهٔ ۱۵]
آیا شده است که تفریح و تفنن اغلب شما را از فعالیت روحانی بازدارد؟
[تصویر در صفحهٔ ۱۶]
توجه کامل به کلام خدا چگونه از ما محافظت میکند؟