Θεία Ευχαριστία—Τα Πραγματικά Στοιχεία Πίσω από την Τελετουργία

ΑΝΘΡΩΠΟΙ σε όλο τον κόσμο παρακολουθούν αυτή την τελετή τακτικά—είτε αρκετές φορές το χρόνο είτε εβδομαδιαία είτε ακόμη και καθημερινά. Ωστόσο, αποκαλείται μυστήριο της πίστης, και πολλοί από τους συμμετέχοντες δεν αξιώνουν ότι την καταλαβαίνουν. Θεωρείται ιερή και μάλιστα υποτίθεται ότι είναι θαυματουργική.

Πρόκειται για την τελετή της Θείας Ευχαριστίας—το μέρος της Θείας Λειτουργίας κατά το οποίο ο ιερέας αναπέμπει μια ευλογία για το ψωμί και το κρασί και καλεί το εκκλησίασμα να μεταλάβει του σώματος του Χριστού. * Ο Πάπας Βενέδικτος ΙΣΤ΄ είπε ότι για τους Καθολικούς αυτή η τελετή είναι «η πεμπτουσία και η επιτομή της πίστης μας». Πριν από λίγα χρόνια, η Καθολική εκκλησία γιόρτασε το «Έτος της Θείας Ευχαριστίας» στα πλαίσια μιας προσπάθειας που κατέβαλε για να «αναζωπυρώσει και να αυξήσει την πίστη στη Θεία Ευχαριστία».

Ακόμη και Καθολικοί που προβληματίζονται με την πίστη τους έχουν έντονα αισθήματα για αυτή την τελετουργία. Παραδείγματος χάρη, σε ένα δοκίμιο που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο περιοδικό Τάιμ (Time), κάποια γυναίκα η οποία περιγράφτηκε ως νεαρή, προοδευτική Καθολική έγραψε: «Οποιεσδήποτε ενστάσεις και αν έχουμε για τα δόγματα που διακρατεί ο Καθολικισμός ως θρησκεία, εξακολουθούμε να προσκολλούμαστε στο ενοποιητικό στοιχείο που μας παρέχει ο Καθολικισμός ως πίστη: την αφοσίωσή μας στην τήρηση της Θείας Ευχαριστίας».

Τι είναι, όμως, η Θεία Ευχαριστία; Απαιτείται να την τελούν οι ακόλουθοι του Χριστού; Ας εξετάσουμε πρώτα πώς αναπτύχθηκε η παράδοση γύρω από αυτήν. Κατόπιν μπορούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας σε ένα πιο σπουδαίο ερώτημα: Αντανακλά πραγματικά η Θεία Ευχαριστία τον εορτασμό που θέσπισε ο Ιησούς Χριστός πριν από 2.000 σχεδόν χρόνια;

Η Θεία Ευχαριστία και ο Χριστιανικός Κόσμος

Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί η Θεία Ευχαριστία θεωρείται θαυματουργική. Η σημαντικότερη στιγμή της φτάνει κατά την προσευχή που αναπέμπεται στη διάρκεια της τελετής. Σε εκείνο το σημείο, σύμφωνα με το βιβλίο Κατήχηση της Καθολικής Εκκλησίας (Catechism of  the Catholic Church), «η δύναμη των λόγων και η ενέργεια του Χριστού, καθώς και η δύναμη του Αγίου Πνεύματος», κάνουν το σώμα και το αίμα του Ιησού «να είναι παρόντα με μυστηριακό τρόπο». Ο ιερέας, αφού λάβει από το ψωμί και το κρασί, καλεί τους πιστούς να κοινωνήσουν, συνήθως τρώγοντας μόνο το ψωμί, τη λεγόμενη Όστια.

Η Καθολική Εκκλησία διδάσκει ότι το ψωμί και το κρασί μεταβάλλονται θαυματουργικά σε πραγματικό σώμα και αίμα του Χριστού—ένα δόγμα που αποκαλείται μετουσίωση. Αυτή η διδασκαλία εμφανίστηκε σταδιακά, ενώ η λέξη «μετουσίωση» προσέλαβε τη συγκεκριμένη έννοια και χρησιμοποιήθηκε επισήμως το 13ο αιώνα για πρώτη φορά. Στις μέρες της Προτεσταντικής Μεταρρύθμισης, ορισμένες πτυχές της Καθολικής Θείας Ευχαριστίας τέθηκαν υπό αμφισβήτηση. Ο Λούθηρος απέρριψε το δόγμα της μετουσίωσης αντικαθιστώντας το με την ομοουσίωση. Η διαφορά είναι πολύ λεπτή. Ο Λούθηρος δίδασκε ότι το ψωμί και το κρασί συνυπάρχουν με τη σάρκα και το αίμα του Ιησού, αντί να μεταβάλλονται σε αυτά.

Με το πέρασμα του χρόνου, εμφανίστηκαν και άλλες διαφοροποιήσεις μεταξύ των θρησκευμάτων του Χριστιανικού κόσμου τόσο σε σχέση με την έννοια της Θείας Ευχαριστίας όσο και σε σχέση με τον τρόπο και τη συχνότητα της τέλεσής της. Παρ’ όλα αυτά, με τη μια ή την άλλη μορφή, η συγκεκριμένη τελετουργία εξακολουθεί να έχει θεμελιώδη σημασία για όλο το Χριστιανικό κόσμο. Τι περιλάμβανε, όμως, ο αρχικός εορτασμός που θέσπισε ο Ιησούς;

Η Θέσπιση “του Δείπνου του Κυρίου”

Ο ίδιος ο Ιησούς θέσπισε «το δείπνο του Κυρίου», δηλαδή την Ανάμνηση του θανάτου του. (1 Κορινθίους 11:20, 24) Εντούτοις, μήπως θέσπισε κάποια μυστηριακή τελετουργία κατά την οποία οι ακόλουθοί του θα έτρωγαν όντως το σώμα του και θα έπιναν το αίμα του;

Λίγο πρωτύτερα, ο Ιησούς είχε γιορτάσει το Ιουδαϊκό Πάσχα και είχε αποπέμψει τον Ιούδα τον Ισκαριώτη, τον απόστολο ο οποίος επρόκειτο να τον προδώσει. Ο Ματθαίος, ένας από τους 11 αποστόλους που ήταν παρόντες, ανέφερε: «Καθώς συνέχιζαν να τρώνε, ο Ιησούς πήρε ένα ψωμί και, αφού είπε μια ευλογία, το έσπασε και, δίνοντάς το στους μαθητές, είπε: “Πάρτε, φάτε. Αυτό σημαίνει το σώμα μου”. Επίσης, πήρε ένα ποτήρι και, αφού είπε μια ευχαριστήρια προσευχή [εὐχαριστήσας, Κείμενο], τους το έδωσε λέγοντας: “Πιείτε από αυτό, όλοι σας· διότι αυτό σημαίνει το «αίμα μου της διαθήκης», το οποίο θα χυθεί χάρη πολλών για συγχώρηση αμαρτιών”».—Ματθαίος 26:26-28.

Για τον Ιησού, όπως και για όλους τους υπηρέτες του Θεού, το να αναπέμψει μια ευλογία για το φαγητό ήταν κάτι το αυτονόητο. (Δευτερονόμιο 8:10· Ματθαίος 6:11· 14:19· 15:36· Μάρκος 6:41· 8:6· Ιωάννης 6:11, 23· Πράξεις 27:35· Ρωμαίους 14:6) Υπάρχει άραγε λόγος να πιστεύουμε ότι, με τη συγκεκριμένη ευχαριστήρια προσευχή, ο Ιησούς εκτέλεσε επίσης κάποιο θαύμα, κάνοντας τους ακολούθους του να φάνε κυριολεκτικά τη σάρκα του και να πιουν το αίμα του;

«Αυτό Σημαίνει» ή «Αυτό Είναι»;

Ομολογουμένως, μερικές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής αποδίδουν τα λόγια του Ιησού ως εξής: «Λάβετε και φάγετε· αυτό είναι το σώμα μου», και «Πιείτε από αυτό όλοι, γιατί αυτό είναι το αίμα μου». (Ματθαίος 26:26-28, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα) Είναι επίσης αλήθεια ότι η λέξη ἐστίν του πρωτότυπου ελληνικού κειμένου—τρίτο πρόσωπο ενικού αριθμού του ρήματος εἰμί—σημαίνει ουσιαστικά «είναι». Αλλά η ίδια λέξη μπορεί επίσης να έχει την έννοια «δηλώνει». Είναι ενδιαφέρον ότι σε πολλές μεταφράσεις της Αγίας Γραφής, αυτό το ρήμα αποδίδεται συχνά «σημαίνει» ή «συμβολίζει». * Τα συμφραζόμενα είναι αυτά που καθορίζουν την πιο ακριβή απόδοση. Λόγου χάρη, στο εδάφιο Ματθαίος 12:7, η λέξη ἐστίν αποδίδεται «σημαίνει» σε πολλές μεταφράσεις της Γραφής: «Αν είχατε καταλάβει τι σημαίνει [ἐστίν, Κείμενο]: Έλεος θέλω και όχι θυσία, δε θα καταδικάζατε  αθώους».—Η Καινή Διαθήκη—Εγχειρίδιο Μελέτης και Ζωής.

Σε σχέση με αυτό, πολλοί διακεκριμένοι Βιβλικοί λόγιοι έχουν δεχτεί ότι η λέξη «είναι» δεν αποδίδει με ακρίβεια τη σκέψη που εξέφραζε εδώ ο Ιησούς. Παραδείγματος χάρη, ο Ζακ Ντιπόν, αφού έλαβε υπόψη τον πολιτισμό και την κοινωνία στα οποία έζησε ο Ιησούς, συμπέρανε ότι «η πιο φυσιολογική» απόδοση αυτού του εδαφίου πρέπει να είναι: «Αυτό σημαίνει το σώμα μου» ή «Αυτό αντιπροσωπεύει το σώμα μου».

Ούτως ή άλλως, δεν είναι δυνατόν να εννοούσε ο Ιησούς ότι οι ακόλουθοί του έπρεπε να φάνε κυριολεκτικά τη σάρκα του και να πιουν το αίμα του. Γιατί; Μετά τον Κατακλυσμό των ημερών του Νώε, όταν ο Θεός επέτρεψε στους ανθρώπους να τρώνε το κρέας ζώων, τους απαγόρευσε ρητά να τρώνε αίμα. (Γένεση 9:3, 4) Αυτή η εντολή επαναλήφθηκε στο Μωσαϊκό Νόμο, στον οποίο ο Ιησούς υπάκουε πλήρως. (Δευτερονόμιο 12:23· 1 Πέτρου 2:22) Και οι απόστολοι, υπό την έμπνευση του αγίου πνεύματος, διατύπωσαν εκ νέου την εντολή που απαγόρευε τη βρώση αίματος, καθιστώντας το συγκεκριμένο νόμο δεσμευτικό για όλους τους Χριστιανούς. (Πράξεις 15:20, 29) Θα θέσπιζε ποτέ ο Ιησούς έναν εορτασμό που θα απαιτούσε από τους ακολούθους του να παραβιάσουν ένα ιερό διάταγμα του Παντοδύναμου Θεού; Αποκλείεται!

Είναι σαφές, λοιπόν, ότι ο Ιησούς χρησιμοποίησε το ψωμί και το κρασί ως σύμβολα. Ο άζυμος άρτος σήμαινε, δηλαδή αντιπροσώπευε, το αναμάρτητο σώμα του που θα θυσιαζόταν. Το κόκκινο κρασί υποδήλωνε το αίμα του το οποίο θα χυνόταν «χάρη πολλών για συγχώρηση αμαρτιών».—Ματθαίος 26:28.

Σκοπός του Δείπνου του Κυρίου

Ο Ιησούς ολοκλήρωσε τον πρώτο εορτασμό του Δείπνου του Κυρίου με τα εξής λόγια:  «Εξακολουθήστε να το κάνετε αυτό σε ανάμνησή μου». (Λουκάς 22:19) Ο εορτασμός αυτός μας βοηθάει πράγματι να θυμόμαστε τον Ιησού και τα υπέροχα πράγματα που επιτεύχθηκαν με το θάνατό του. Μας υπενθυμίζει ότι ο Ιησούς υποστήριξε την κυριαρχία του Πατέρα του, του Ιεχωβά. Μας υπενθυμίζει επίσης ότι, με το θάνατό του ως τέλειος, αναμάρτητος άνθρωπος, ο Ιησούς έδωσε «την ψυχή του λύτρο σε αντάλλαγμα για πολλούς». Το λύτρο καθιστά δυνατόν για όσους θα ασκούσαν πίστη στη θυσία του να απελευθερωθούν από την αμαρτία και να αποκτήσουν αιώνια ζωή.—Ματθαίος 20:28.

Ωστόσο, το Δείπνο του Κυρίου είναι πρωτίστως γεύμα συμμετοχής. Τα μέρη που περιλαμβάνονται είναι (1) ο Ιεχωβά Θεός, ο οποίος έφερε σε ύπαρξη τη διευθέτηση του λύτρου, (2) ο Ιησούς Χριστός, «το Αρνί του Θεού», ο οποίος πρόσφερε το λύτρο, και (3) οι πνευματικοί αδελφοί του Ιησού. Παίρνοντας από το ψωμί και το κρασί, αυτοί οι τελευταίοι δείχνουν ότι είναι πλήρως ενωμένοι με τον Χριστό. (Ιωάννης 1:29· 1 Κορινθίους 10:16, 17) Δείχνουν επίσης ότι βρίσκονται στη «νέα διαθήκη» ως χρισμένοι με το πνεύμα μαθητές του Ιησού. Αυτοί είναι που θα συγκυβερνήσουν με τον Χριστό στον ουρανό ως βασιλιάδες και ιερείς.—Λουκάς 22:20· Ιωάννης 14:2, 3· Αποκάλυψη 5:9, 10.

Πότε πρέπει να εορτάζεται η Ανάμνηση; Μπορεί να δοθεί σαφής απάντηση αν θυμηθούμε ότι ο Ιησούς επέλεξε μια συγκεκριμένη ημερομηνία για να θεσπίσει αυτόν τον εορτασμό—το εβραϊκό Πάσχα. Επί 1.500 και πλέον χρόνια ο λαός του Θεού γιόρταζε ετησίως εκείνη την ημερομηνία, τη 14η Νισάν στο ημερολόγιό τους, σε ανάμνηση μιας αξιοσημείωτης πράξης σωτηρίας που έκανε ο Ιεχωβά για το λαό του. Είναι ξεκάθαρο ότι ο Ιησούς κατηύθυνε τους ακολούθους του να χρησιμοποιούν την ίδια ημερομηνία σε ανάμνηση μιας πολύ μεγαλύτερης πράξης σωτηρίας, της σωτηρίας που θα καθιστούσε ο Θεός εφικτή μέσω του θανάτου του Χριστού. Οι αληθινοί ακόλουθοι του Ιησού παρευρίσκονται, λοιπόν, στο Δείπνο του Κυρίου κάθε χρόνο την ημερομηνία που αντιστοιχεί στη 14η Νισάν του εβραϊκού ημερολογίου.

Μήπως το κάνουν αυτό επειδή τους αρέσουν οι τελετουργίες; Είναι γεγονός ότι αυτό ακριβώς ελκύει πολλά άτομα στην τέλεση της Θείας Ευχαριστίας. Η δοκιμιογράφος του περιοδικού Τάιμ που αναφέρθηκε νωρίτερα είπε: «Η συμμετοχή σε αρχαίες τελετουργίες τις οποίες τηρούν τόσο πολλά άτομα σου προσφέρει ένα αίσθημα βαθιάς γαλήνης». Όπως αρκετοί Καθολικοί σήμερα, έτσι και αυτή η δοκιμιογράφος προτιμάει να διεξάγεται η τελετή στη λατινική γλώσσα όπως συνέβαινε στο παρελθόν. Γιατί; Η ίδια γράφει: «Θέλω να ακούω τη Θεία Λειτουργία σε μια γλώσσα που δεν καταλαβαίνω επειδή πολύ συχνά δεν μου αρέσουν αυτά που ακούω στην αγγλική».

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, καθώς και εκατομμύρια ενδιαφερόμενα άτομα, απολαμβάνουν τον εορτασμό του Δείπνου του Κυρίου στη δική τους γλώσσα οπουδήποτε ζουν. Χαίρονται να κατανοούν όλο και καλύτερα τη σημασία και την αξία του θανάτου του Χριστού. Αυτές οι αλήθειες είναι πράγματα που αξίζει να στοχαζόμαστε και να συζητάμε καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Οι Μάρτυρες διαπιστώνουν ότι ο εορτασμός της Ανάμνησης είναι ο καλύτερος τρόπος για να συνεχίσουν να θυμούνται τη βαθιά αγάπη του Ιεχωβά Θεού και του Γιου του, του Ιησού Χριστού, πράγμα που τους βοηθάει να “εξακολουθούν να εξαγγέλλουν το θάνατο του Κυρίου, ωσότου αυτός έρθει”.—1 Κορινθίους 11:26.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 27]

Τι περιλάμβανε ο αρχικός εορτασμός που θέσπισε ο Ιησούς;

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Ο Ιησούς θέσπισε την Ανάμνηση του θανάτου του

[Εικόνα στη σελίδα 29]

Εορτασμός της Ανάμνησης του θανάτου του Ιησού Χριστού