ΣΤΙΣ 17 Δεκεμβρίου 2010, ο 26χρονος Μοχάμεντ Μπουαζίζι, πλανόδιος μικροπωλητής από την Τυνησία, ένιωσε ότι το ποτήρι ξεχείλισε. Ήταν απελπισμένος που δεν έβρισκε καλύτερη δουλειά, και δεν του ήταν καθόλου άγνωστες οι απαιτήσεις των διεφθαρμένων αξιωματούχων για δωροδοκία. Εκείνο το πρωινό, οι επιθεωρητές κατέσχεσαν την πραμάτεια του—αχλάδια, μπανάνες και μήλα. Όταν πήγαν να του πάρουν και τη ζυγαριά, ο Μοχάμεντ αντιστάθηκε, και τότε, σύμφωνα με μαρτυρίες, μια αστυνομικός τον χαστούκισε.

Ταπεινωμένος και εξοργισμένος, πήγε στο κυβερνείο της πόλης για να διαμαρτυρηθεί, αλλά κανείς δεν δέχτηκε να τον ακούσει. Στάθηκε, λοιπόν, μπροστά στο κτίριο όπου τον άκουσαν να φωνάζει: «Και πώς θέλετε να βγάλω το ψωμί μου;» Αφού περιλούστηκε με εύφλεκτο υγρό, άναψε ένα σπίρτο. Σχεδόν τρεις εβδομάδες αργότερα, υπέκυψε στα εγκαύματά του.

Η πράξη απόγνωσης του Μοχάμεντ ενέπνευσε ανθρώπους στην Τυνησία αλλά και πέρα από τα σύνορά της. Πολλοί πιστεύουν ότι ήταν η σπίθα για την εξέγερση που ανέτρεψε το καθεστώς της χώρας. Έτσι ξεκίνησε ένα ντόμινο διαμαρτυριών στη μια αραβική χώρα μετά την άλλη. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο απένειμε στον Μπουαζίζι και σε άλλους τέσσερις το Βραβείο Ζαχάροφ για την Ελευθερία της Σκέψης 2011, ενώ η εφημερίδα The Times του Λονδίνου τον ανακήρυξε πρόσωπο της χρονιάς για το 2011.

Όπως φαίνεται λοιπόν, η διαμαρτυρία μπορεί να αποτελέσει ισχυρή δύναμη. Τι κρύβεται όμως πίσω από αυτό το πρόσφατο κύμα διαμαρτυριών; Υπάρχουν εναλλακτικές επιλογές;

Τι πυροδοτεί πολλές διαμαρτυρίες:

• Δυσαρέσκεια με τα κοινωνικά συστήματα. Όταν οι άνθρωποι θεωρούν ότι η κυβέρνηση και η οικονομία εξυπηρετούν τις ανάγκες τους, δεν έχουν ιδιαίτερη διάθεση για διαμαρτυρία—κινούνται στα πλαίσια της καθεστηκυίας τάξης για να λύνουν τα προβλήματά τους. Όταν όμως νιώθουν ότι αυτά τα συστήματα είναι διεφθαρμένα και άδικα, κομμένα και ραμμένα στα μέτρα λίγων και εκλεκτών, τότε η κοινωνική αναταραχή είναι απλώς θέμα χρόνου.

• Μια αφορμή. Συχνά, ένα και μόνο γεγονός αρκεί για να κινητοποιήσει τους ανθρώπους ώστε να περάσουν από την παθητική αποδοχή στην ενεργό δράση. Η περίπτωση του Μοχάμεντ Μπουαζίζι, για παράδειγμα, πυροδότησε μαζικές διαμαρτυρίες στην Τυνησία. Στην Ινδία, η απεργία πείνας του ακτιβιστή Άνα Χαζάρε κατά της διαφθοράς ξεσήκωσε τους υποστηρικτές του σε 450 πόλεις.

Όπως αναγνώρισε η Αγία Γραφή πριν από πολύ καιρό, ζούμε σε έναν κόσμο «όπου κάποιοι άνθρωποι καταπιέζουν τους άλλους και τους κάνουν να υποφέρουν». (Εκκλησιαστής 8:9, Η Αγία Γραφή, Μετάφραση από τα Πρωτότυπα Κείμενα) Σήμερα, η διαφθορά και η αδικία έχουν εξαπλωθεί σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα. Οι άνθρωποι συνειδητοποιούν όσο ποτέ άλλοτε πόσο έχουν διαψεύσει τις προσδοκίες τους τα πολιτικά και τα οικονομικά συστήματα. Χάρη στα έξυπνα τηλέφωνα, στο Ίντερνετ και στην 24ωρη μετάδοση ειδήσεων, γεγονότα που συμβαίνουν ακόμα και σε απομονωμένες περιοχές μπορούν να αποτελέσουν αφορμή για αντιδράσεις σε μεγάλο μέρος του πλανήτη.

Οι υπέρμαχοι της κοινωνικής αναταραχής υποστηρίζουν ότι οι διαμαρτυρίες έχουν πετύχει τα εξής:

• Έδωσαν ανάσα στους φτωχούς. Οι λεγόμενες ταραχές του ενοικίου στο Σικάγο, τον καιρό της Μεγάλης Οικονομικής Κρίσης στη δεκαετία του 1930, ανάγκασαν τις τοπικές αρχές να παγώσουν τις εξώσεις και να βρουν δουλειά σε μερικούς διαδηλωτές. Παρόμοιες διαμαρτυρίες στην Πόλη της Νέας Υόρκης έστειλαν ξανά στο σπίτι τους 77.000 οικογένειες στις οποίες είχε γίνει έξωση.

• Διόρθωσαν αδικίες. Το μποϊκοτάζ των λεωφορείων στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα στις ΗΠΑ (1955-1956) οδήγησε στην ανατροπή των νόμων για το φυλετικό διαχωρισμό των θέσεων στα λεωφορεία.

• Ματαίωσαν κατασκευαστικά έργα. Το Δεκέμβριο του 2011, δεκάδες χιλιάδες διαμαρτυρήθηκαν για την κατασκευή μιας μονάδας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας κοντά στο Χονγκ Κονγκ. Επειδή θα λειτουργούσε με γαιάνθρακα, υπήρχαν έντονες ανησυχίες για ρύπανση. Τελικά το έργο ματαιώθηκε.

 Βέβαια, οι διαμαρτυρίες δεν εξασφαλίζουν πάντα το ζητούμενο. Για παράδειγμα, οι κυβερνώντες, αντί να ικανοποιήσουν τα αιτήματα, μπορεί να καταφύγουν στη βίαιη καταστολή. Ο πρόεδρος κάποιας χώρας στη Μέση Ανατολή δήλωσε πρόσφατα για το κίνημα διαμαρτυρίας εκεί: «Πρέπει να χτυπηθεί με σιδερένια γροθιά», και εκείνη η εξέγερση μετράει ήδη χιλιάδες νεκρούς.

Ακόμα όμως και όταν επιτυγχάνεται το ζητούμενο, ο απόηχος φέρνει πάντα μαζί του καινούρια προβλήματα. Κάποιος που συνέβαλε στην ανατροπή του ηγέτη μιας αφρικανικής χώρας είπε στο περιοδικό Time για το νέο καθεστώς: «Ήταν μια ουτοπία που από τη μια στιγμή στην άλλη εκφυλίστηκε σε χάος».

Πολλοί επιφανείς άνθρωποι νιώθουν ότι η διαμαρτυρία ενάντια στα καταπιεστικά συστήματα αποτελεί ηθικό χρέος. Για παράδειγμα, ο εκλιπών Βάτσλαφ Χάβελ, πρώην πρόεδρος της Τσεχίας που έμεινε χρόνια στη φυλακή για τη δράση του υπέρ των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έγραψε το 1985: «Αν έχει κάτι να προσφέρει [ο αντιφρονών], αυτό είναι η ζωή του—και την προσφέρει μόνο και μόνο επειδή δεν έχει άλλον τρόπο να επικυρώσει τις αλήθειες που πρεσβεύει».

Τα λόγια του Χάβελ επαληθεύονται στις απονενοημένες πράξεις του Μοχάμεντ Μπουαζίζι και άλλων. Σε μια ασιατική χώρα, δεκάδες  άνθρωποι αυτοπυρπολήθηκαν το τελευταίο διάστημα ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τη θρησκευτική και την πολιτική καταπίεση. Περιγράφοντας τα αισθήματα που κρύβονται πίσω από τέτοιες ακραίες πράξεις, κάποιος δήλωσε στο περιοδικό Newsweek: «Όπλα δεν έχουμε. Κακό σε άλλους δεν θέλουμε να κάνουμε. Οπότε τι μας μένει;»

Η Γραφή έχει τη λύση για την αδικία, τη διαφθορά και την καταπίεση. Μιλάει για μια κυβέρνηση την οποία έχει εγκαθιδρύσει ο Θεός στον ουρανό και η οποία θα αντικαταστήσει τα αποτυχημένα πολιτικά και οικονομικά συστήματα που ωθούν τους ανθρώπους στη διαμαρτυρία. Μια προφητεία για τον Άρχοντα αυτής της κυβέρνησης λέει: «Θα ελευθερώσει τον φτωχό που κραυγάζει για βοήθεια, καθώς και τον ταλαιπωρημένο και τον αβοήθητο. Από την καταδυνάστευση και τη βία θα απολυτρώσει τις ψυχές τους».—Ψαλμός 72:12, 14.

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά πιστεύουν ότι η Βασιλεία του Θεού είναι η μόνη πραγματική ελπίδα της ανθρωπότητας για έναν ειρηνικό κόσμο. (Ματθαίος 6:9, 10) Γι’ αυτό, δεν συμμετέχουν σε διαμαρτυρίες. Μήπως, όμως, είναι εξωπραγματική η σκέψη ότι μια κυβέρνηση από τον Θεό μπορεί να εξαλείψει τους λόγους για διαμαρτυρία; Ίσως έτσι να φαίνεται. Αλλά είναι πολλοί αυτοί που έχουν οικοδομήσει πεποίθηση στη διακυβέρνηση του Θεού. Αξίζει να το ερευνήσετε και εσείς προσωπικά.