ΠΡΙΝ από 3.000 χρόνια, κάποιος Κινέζος αυτοκράτορας έφτιαξε ένα πάρκο και το ονόμασε «Κήπο της Σοφίας». Ήταν μια ζωντανή έκθεση με πάρα πολλά ζώα που απλωνόταν σε έκταση 6.000 στρεμμάτων. Για τα δεδομένα εκείνης της εποχής, ένα τέτοιο πάρκο πρέπει να ήταν σπάνιο φαινόμενο.

Σήμερα όμως οι ζωολογικοί κήποι καλωσορίζουν εκατομμύρια ανθρώπους σε όλη τη γη. «Σε έναν κόσμο όπου το φυσικό τοπίο συρρικνώνεται και οι πληθυσμοί αστικοποιούνται γοργά, οι ζωολογικοί κήποι έχουν γίνει για πολλούς ο πιο εύκολος τρόπος για να εξοικειωθούν με την άγρια ζωή», λέει το βιβλίο Ζωολογικοί Κήποι στον 21ο Αιώνα (Zoos in the 21st Century).

Στους ζωολογικούς κήπους έχουμε την ευκαιρία να θαυμάσουμε από κοντά μερικά από τα πιο γοητευτικά και εντυπωσιακά ζώα της γης σε φόντο που θυμίζει αρκετά το φυσικό τους σπίτι. Ίσως μπορέσετε να δείτε πλουμιστές πεταλούδες να πεταρίζουν σε ένα τροπικό πάρκο ή πιγκουίνους να κάνουν βουτιές στον πάγο σε περιβάλλον που αντιγράφει την παγωμένη ερημιά της Ανταρκτικής.

Ίσως μέσα στις επιλογές σας να είναι και ένας περίπατος σε μια μικρογραφία ισημερινού δάσους, όπου θα συναντήσετε ζώα και πουλιά που ζουν εκεί. Ή μπορεί να μπείτε σε έναν σκοτεινό θάλαμο για να παρατηρήσετε τα ζώα που είναι δραστήρια τη νύχτα. Ίσως πάλι έχετε την ευκαιρία να δείτε επιδείξεις πτήσης αρπακτικών πουλιών ή δελφίνια να κάνουν το δικό τους ακροβατικό νούμερο. Τα κλουβιά που κάποτε φιλοξενούσαν τα επικίνδυνα ζώα έχουν δώσει τη θέση τους σε υπαίθριες περιφραγμένες εκτάσεις με τάφρους που τα κρατούν μακριά από τους επισκέπτες.

Κάποιοι ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων αμφισβητούν το κατά πόσον είναι σωστό να παίρνονται τα ζώα από τη φύση και να κλείνονται σε τεχνητό περιβάλλον. Διατείνονται ότι αυτά τα μέρη περιορίζουν τις κινήσεις των ζώων και διαταράσσουν την ενστικτώδη συμπεριφορά τους.

Η απέναντι πλευρά απαντάει ότι οι ζωολογικοί κήποι παίζουν έναν ζωτικότατο ρόλο στη διατήρηση των ειδών αλλά και στην επιμόρφωση του κοινού. «Στόχος μας είναι να προάγουμε το σεβασμό για τα ζώα», λέει ο Χάιμε Ρουλ από το ζωολογικό πάρκο Φαούνια της Μαδρίτης. «Θέλουμε να εμφυσήσουμε στους επισκέπτες μας την επιθυμία να βοηθήσουν να διατηρηθεί το φυσικό περιβάλλον των ζώων, χωρίς το οποίο δεν θα επιβιώσουν». Ορισμένες μελέτες δείχνουν ότι οι εντυπωσιακές εκθέσεις των ζωολογικών κήπων ευαισθητοποιούν πράγματι το κοινό ως προς την ανάγκη προστασίας των απειλούμενων ειδών.

Μερικά σπάνια είδη​—όπως το γιγαντιαίο πάντα—​φαίνεται ότι έχουν κερδίσει μια ξεχωριστή θέση στην καρδιά των επισκεπτών. «Όλοι όσοι έρχονται θέλουν να δουν τα δύο πάντα μας», λέει η Νοέλια Μπενίτο, από το Ζωολογικό Κήπο‐Ενυδρείο της Μαδρίτης. «Αυτό το εμβληματικό είδος έχει γίνει σύμβολο του αγώνα μας για τη διάσωση των απειλούμενων ειδών. Ελπίζουμε ότι  κάποια στιγμή τα δύο πάντα θα ζευγαρώσουν, αν και αυτά τα ζώα είναι γενικά πολύ εκλεκτικά όταν ψάχνουν ταίρι».

Υπάρχουν όμως και πολλά ζώα που, αντίθετα από τα πάντα, αναπαράγονται πολύ εύκολα στους ζωολογικούς κήπους χάρη στις βελτιωμένες συνθήκες και στην καλή κτηνιατρική φροντίδα. Τα επιτυχή προγράμματα αναπαραγωγής έχουν δώσει μια απάντηση στους επικριτές που ισχυρίζονται ότι οι ζωολογικοί κήποι δεν πρέπει να εμπλέκονται στο εμπόριο των απειλούμενων ειδών. Εκτός του ότι διατηρούν έναν πληθυσμό ζώων προς τέρψη του κοινού, πολλοί ζωολογικοί κήποι προσπαθούν επίσης να αναπαραγάγουν απειλούμενα ζώα με την ελπίδα ότι αυτά τα είδη θα μπορέσουν τελικά να επανενταχθούν στο φυσικό τους περιβάλλον.

Μια βασική αιτία της εξαφάνισης κάποιων ειδών είναι η απώλεια του φυσικού τους περιβάλλοντος. Κατά συνέπεια, οι ζωολογικοί κήποι έχουν ασχοληθεί ενεργά με τη χρηματοδότηση προγραμμάτων διατήρησης, συνεργαζόμενοι άμεσα με καταφύγια άγριας ζωής σε τροπικές χώρες. *

Μιας και τα περισσότερα παιδιά έχουν από φυσικού τους ιδιαίτερη αδυναμία στα ζώα, μια βόλτα στο ζωολογικό κήπο κάποιο σαββατοκύριακο ή στις διακοπές είναι ό,τι πρέπει για ολόκληρη την οικογένεια, εφόσον δίνει στους γονείς την ευκαιρία να διδάξουν τα παιδιά τους για τη δημιουργία του Θεού. Μπορούν μαζί να βρεθούν τετ α τετ με τη φύση.

Από τις απαρχές της ιστορίας, ο άνθρωπος είχε πάντα ζωηρό ενδιαφέρον για τον κόσμο των ζώων. Πρόκειται για κάτι που αξίζει να το καλλιεργήσουμε στα παιδιά μας, καθώς ο φυσικός κόσμος μάς βοηθάει να εμβαθύνουμε στην προσωπικότητα του Δημιουργού μας. Μια επίσκεψη στο ζωολογικό κήπο μπορεί επίσης να αυξήσει το σεβασμό και την κατανόησή μας για τα υπέροχα πλάσματα που κατοικούν στον εύθραυστο πλανήτη μας.