Υπηρεσίες που Παρέχουν τα Δάση​—Πόσο Πολύτιμες Είναι;

ΤΑ ΔΑΣΗ καλύπτουν σχεδόν το ένα τρίτο της ξηράς της γης, αλλά αυτό το ποσοστό συνεχώς μειώνεται. To έντυπο Επιλογές​—Το Περιοδικό για την Ανθρώπινη Ανάπτυξη (Choices​—The Human Development Magazine), το οποίο εκδίδεται από το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για την Ανάπτυξη, ανέφερε το 1998 ότι, στον αναπτυσσόμενο κόσμο και μόνο, «περίπου [40 εκατομμύρια στρέμματα] γης​—μια περιοχή ίση με την έκταση της Ελβετίας—​αποδασώνονται κάθε χρόνο».

Γιατί η Αποδάσωση Αποτελεί Παράδοξο

Η συνεχιζόμενη αποδάσωση, λένε μερικοί ειδικοί, αποτελεί παράδοξο. Αυτό ισχύει επειδή, αν και το κάψιμο των δασών και η υλοτόμηση συνεχίζονται για οικονομικούς λόγους, σύμφωνα με κάποια πηγή, τα δάση «αξίζουν πολύ περισσότερο όταν είναι ζωντανά παρά όταν κόβονται ή καίγονται». Πώς συμβαίνει αυτό;

Ο Δρ Φίλιπ Μ. Φίρνσαϊντ και ο Δρ Φλάβιο Τζ. Λουιζάο, ερευνητές στο Εθνικό Ινστιτούτο Ερευνών στον Αμαζόνιο, το οποίο εδρεύει στο Μανάους της Βραζιλίας, είπαν στο Ξύπνα! ότι τα ζωντανά βροχερά δάση παρέχουν διάφορες «υπηρεσίες στον κόσμο». Σε αυτές τις υπηρεσίες περιλαμβάνεται η απορρόφηση και αποθήκευση διοξειδίου του άνθρακα (ενός από τα αέρια του θερμοκηπίου), η αποτροπή της απώλειας χώματος και των πλημμυρών, η ανακύκλωση των θρεπτικών συστατικών, η ρύθμιση των βροχοπτώσεων, καθώς και η παροχή κατοικίας στα απειλούμενα ζώα και καταφυγίου σε άγριες ποικιλίες φυτών. Τα δάση παρέχουν επίσης σαγηνευτικά τοπία και χώρους αναψυχής. Όλες αυτές οι περιβαλλοντικές υπηρεσίες, λένε οι ερευνητές, έχουν οικονομική αξία.

Για παράδειγμα, αναλογιστείτε την ικανότητα που έχει το δάσος να αποθηκεύει άνθρακα. Όταν κόβεται το δάσος, ο άνθρακας που απελευθερώνεται από τα δέντρα, αφού αυτά πέσουν, καταλήγει ως διοξείδιο του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και αυτό συμβάλλει στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι λοιπόν, η οικονομική αξία αυτής της υπηρεσίας που παρέχουν στον κόσμο τα δάση, δηλαδή της αποθήκευσης του άνθρακα, μπορεί να αποτιμηθεί αν υπολογίσουμε πόσο κοστίζει η μείωση των εκπομπών άνθρακα με ανθρώπινα μέσα.

Σύμφωνα με τον Μαρκ Τζ. Ντουροτζεάνι, σύμβουλο  για περιβαλλοντικά θέματα στο γραφείο της Παναμερικανικής Τράπεζας Ανάπτυξης στη Βραζιλία, τέτοιοι υπολογισμοί δείχνουν ότι «η αξία που έχουν τα δάση ως αποθήκες άνθρακα είναι πολύ μεγαλύτερη από την αξία που παρουσιάζουν ως ξυλεία και ως καλλιεργήσιμη γη». Εντούτοις, ολοένα και περισσότερα δάση ισοπεδώνονται. Γιατί;

Κίνητρο για τη Διατήρηση

Σκεφτείτε την εξής παρομοίωση: Μια ομάδα ανθρώπων έχουν ένα εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού. Το εργοστάσιο παρέχει ηλεκτρισμό στις γειτονικές πόλεις αλλά οι καταναλωτές δεν πληρώνουν τίποτα για τις υπηρεσίες που λαβαίνουν. Έπειτα από λίγο καιρό οι ιδιοκτήτες σκέφτονται: “Αν κλείσουμε το εργοστάσιο και πουλήσουμε όλο τον εξοπλισμό του, το κέρδος θα είναι μεγαλύτερο από το να κρατήσουμε το εργοστάσιο το οποίο δεν αποφέρει καθόλου χρήματα”. Φαίνεται ότι κάποιοι αξιωματούχοι σε χώρες με πολλά δάση σκέφτονται με παρόμοιο τρόπο. Εφόσον οι καταναλωτές ανά τον κόσμο δεν πληρώνουν για τις υπηρεσίες που παρέχουν τα δάση, συμφέρει περισσότερο από οικονομική άποψη να κόψουν τα δάση (σαν να λέγαμε, να κλείσουν το εργοστάσιο ηλεκτρισμού) και να πουλήσουν τα δέντρα (να πουλήσουν τον εξοπλισμό) για να αποκομίσουν γρήγορο και μεγάλο κέρδος​—ή έτσι ισχυρίζονται.

Ο μόνος τρόπος για να αντιστραφεί αυτή η τάση, λέει ο Ντουροτζεάνι, είναι να γίνει η διατήρηση του δάσους οικονομικά συμφέρουσα. Μια ιδέα, την οποία πρότεινε ο καθηγητής Δρ Χοσέ Γκόλντεμπεργκ, Βραζιλιάνος πυρηνικός φυσικός και πρώην πρύτανης στο Πανεπιστήμιο του Σάο Πάολο, είναι η επιβολή ενός «παγκόσμιου φόρου άνθρακα» σε εκείνους που χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα, όπως συνήθως αποκαλούνται.

Σύμφωνα με τους υποστηρικτές αυτής της ιδέας, το ποσό του επιβαλλόμενου φόρου πρέπει να είναι ανάλογο με την ποσότητα των καυσίμων που χρησιμοποίησε μια χώρα ή πολιτεία, καθώς και με τον όγκο των αερίων του θερμοκηπίου που παρήγαγε. Λόγου χάρη, οι Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν περίπου το 5 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού, εκπέμπουν σχεδόν το 24 τοις εκατό της παγκόσμιας ποσότητας αερίων του θερμοκηπίου. Μερικοί αρμόδιοι ισχυρίζονται ότι οι φόροι που θα πληρώνει μια τέτοια χώρα θα χρησιμοποιούνται έπειτα για να αποζημιώνονται τα έθνη τα οποία αποποιούνται τα γρήγορα κέρδη που φέρνει η υλοτόμηση προκειμένου να διατηρήσουν τα δάση τους. Με αυτόν τον τρόπο, λένε, οι καταναλωτές στην ουσία θα πληρώνουν το “λογαριασμό του ηλεκτρισμού”, και οι αποκαλούμενοι ιδιοκτήτες θα έχουν ένα οικονομικό κίνητρο για να διατηρήσουν το “εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρισμού” που έχουν.

Ποιος, όμως, θα ορίσει το κόστος για τις περιβαλλοντικές υπηρεσίες; Και ποιος θα συγκεντρώνει και θα μοιράζει τα χρήματα;

Ανάγκη για Αλλαγές στη Συμπεριφορά

«Αυτά τα ζητήματα», λέει ο Ντουροτζεάνι, «μπορούν να εξεταστούν καλύτερα σε ένα παγκόσμιο συνέδριο για τα δάση». Ένα τέτοιο συνέδριο θα μπορούσε να ορίσει το κόστος των υπηρεσιών που προσφέρουν τα δάση στο περιβάλλον. Κατόπιν, «πρέπει να ιδρυθεί ένας παγκόσμιος οργανισμός για τα δάση προκειμένου να οργανώνει αυτή τη διεθνή προσπάθεια».

Αν και ίσως φαίνεται λογικό να χρησιμοποιείται κάποιο διεθνές ίδρυμα για τη ρύθμιση ενός διεθνούς προβλήματος, ο Ντουροτζεάνι παραδέχεται: «Η αύξηση των ιδρυμάτων και των επιτροπών που θεσπίζονται για την αντιμετώπιση των δασολογικών ζητημάτων δεν έχει βοηθήσει την κατάσταση». Αυτό που χρειάζεται πραγματικά, προσθέτει, είναι «δραστικές αλλαγές στην κοινωνική και οικονομική συμπεριφορά». Πράγματι, η διαφύλαξη του δάσους απαιτεί περισσότερα από την αλλαγή νομοθεσίας​—απαιτεί αλλαγή νοοτροπίας.

Θα λυθούν ποτέ τέτοιου είδους προβλήματα; Ο Δημιουργός της γης, ο Ιεχωβά Θεός, υπόσχεται ότι θα λυθούν. Η Αγία Γραφή δείχνει ότι εκείνος έχει εγκαθιδρύσει μια κυβέρνηση η οποία σύντομα θα κυβερνάει παγκόσμια και θα λύσει τα προβλήματα της γης. Αυτή η κυβέρνηση «ποτέ δεν θα καταστραφεί». (Δανιήλ 2:44) Επιπλέον, θα επιτηρεί την κατάλληλη χρήση των οικοσυστημάτων της γης, καθώς οι κάτοικοι της υφηλίου θα συνεχίζουν να μαθαίνουν για τον Δημιουργό τους, εκείνον τον οποίο η Γραφή προσδιορίζει με το όνομα Ιεχωβά. (Ησαΐας 54:13) Όλοι οι άνθρωποι που θα ζουν τότε θα τρέφουν μεγάλη εκτίμηση για τη γη, περιλαμβανομένων και των δασών της.

[Ευχαριστίες για την προσφορά των εικόνων στη σελίδα 26]

Ricardo Beliel/SocialPhotos

© Michael Harvey/Panos Pictures