Το Μυστήριο της  Καόκια

ΟΤΑΝ σκέφτεστε ιστορικές πόλεις, ποιες έρχονται στο μυαλό σας; Η Ρώμη, το Λονδίνο, το Παρίσι; Τι θα λέγατε για την Καόκια; “Την Καόκια;” μπορεί να ρωτήσετε. Ναι, την Καόκια, η οποία βρίσκεται στο Ιλινόις, 13 χιλιόμετρα ανατολικά του Σεντ Λούις, στο Μισούρι των ΗΠΑ. a Μεγάλη, αναπτυγμένη και με καλή ρυμοτομία, θεωρούνταν εξέχουσα ινδιάνικη πόλη επί 500 χρόνια. Στο απόγειο του πολιτισμού της, περίπου το 1150 Κ.Χ., η Καόκια ήταν μεγαλύτερη ακόμη και από το Λονδίνο ή τη Ρώμη εκείνης της εποχής.

Έχοντας έκταση πάνω από 13 τετραγωνικά χιλιόμετρα, σύμφωνα με κάποια πηγή, η Καόκια «ήταν αναμφισβήτητα το μεγαλύτερο προϊστορικό αστικό κέντρο βόρεια του Μεξικού». (Εγκυκλοπαίδεια των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής [Encyclopedia of North American Indians]) Επίσης, κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Μισισιπή υπάρχουν τα ερείπια χωμάτινων τύμβων​—σιωπηλά μνημεία ενός άλλοτε ακμάζοντος πολιτισμού. Μάλιστα, το ίδιο το Σεντ Λούις είχε το παρωνύμιο Πόλη των Τύμβων προτού η επέκταση της πόλης καταστρέψει τους 26 τύμβους που βρίσκονταν στην επικράτειά της.

Προστατευόμενη Ιστορική Θέση

Μερικοί Ιθαγενείς Αμερικανοί θεωρούν ότι η Καόκια είναι η αφετηρία από την οποία πολλές φυλές μπορούν να οδηγηθούν στις ρίζες τους. Το βιβλίο Οι Ιθαγενείς Αμερικανοί (The Native Americans) αναφέρει ότι «απόγονοι των κατοίκων του Μισισιπή οι οποίοι οικοδομούσαν τύμβους ήταν οι Τσίκασο, οι Σέμινολ και οι Τσόκτο». Μια άλλη πηγή λέει ότι οι κάτοικοι του Μισισιπή ήταν οι πρόγονοι των Κρικ, των Τσερόκι, των Νάτσεζ και άλλων.

Αρχικά, η Καόκια είχε 120 χωμάτινους τύμβους. Αλλά σήμερα, έπειτα από πολλά χρόνια καλλιεργειών και επέκτασης των αστικών περιοχών, έχουν απομείνει μόνο 80. Από αυτούς, οι 68 βρίσκονται μέσα στα όρια της σημερινής τοποθεσίας που έχει έκταση 8.900 στρεμμάτων.

Από το 1925, η Καόκια προστατεύεται ως Ιστορική Θέση της Πολιτείας του Ιλινόις. Το 1982 η Εκπαιδευτική, Επιστημονική και Πολιτιστική Οργάνωση των Ηνωμένων Εθνών (UNESCO) χαρακτήρισε τους Τύμβους της Καόκια ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς λόγω της σημασίας τους για την κατανόηση της αρχαίας ιστορίας της Βόρειας Αμερικής.

Γιατί Εδώ;

Από το 700 Κ.Χ., η περιοχή γύρω από την Καόκια κατοικούνταν από Ινδιάνους που ζούσαν την Τελευταία Περίοδο του Δασόβιου πολιτισμού. Ωστόσο, οι τύμβοι χτίστηκαν περίπου 200 χρόνια αργότερα. Γιατί χτίστηκε εκεί η Καόκια; Για τους ίδιους λόγους για τους οποίους χτίστηκε δίπλα το Σεντ Λούις. Η θέση βρίσκεται κοντά στη συμβολή τριών μεγάλων ποταμών​—του Μισισιπή, του Μισούρι και του Ιλινόις—​στην εύφορη πεδιάδα υπερχείλισης των ποταμών την οποία οι γεωλόγοι αποκαλούν Αμερικανικό Πυθμένα.

Οι ποταμοί και οι παραπόταμοί τους ήταν γεμάτοι ψάρια και μεταναστευτικά υδρόβια πουλιά. Τα γύρω δάση παρείχαν όχι μόνο ξυλεία αλλά και θηράματα, κυρίως βιργινιανά ελάφια​—σημαντική πηγή κρέατος. Άλλοι πλουτοπαραγωγικοί πόροι, όπως βασάλτης, κόκκινη ώχρα, γαληνίτης και γρανίτης, προέρχονταν από το κοντινό οροπέδιο Όζαρκ. Τα δε γειτονικά λιβάδια παρείχαν πολλά ψηλά φυτά τα οποία χρησιμοποιούνταν στην οικοδόμηση σπιτιών και άλλων κτιρίων για τις ανάγκες του πληθυσμού που ίσως έφτανε ή ξεπερνούσε τους 20.000 κατοίκους. Στην ίδια την πεδιάδα υπερχείλισης καλλιεργούνταν φυτά που παρήγαν άφθονες σοδειές, όπως καλαμπόκι, αμάραντος, ποικιλίες από κολοκυθιές και ηλίανθοι. Οι κάτοικοι της Καόκια μπορούσαν επίσης να μαζεύουν πεκάν, κάρυα, βατόμουρα και άγρια δαμάσκηνα. Επιπλέον, οι ποταμοί τούς επέτρεπαν να αναπτύξουν το εμπόριο προς όλες τις κατευθύνσεις. Κοχύλια από τον Κόλπο του Μεξικού, χαλκός από την περιοχή των Μεγάλων Λιμνών της Βόρειας Αμερικής και μαρμαρυγίας από τα Απαλάχια Όρη έχουν ανακαλυφτεί στην Καόκια.

Η Ζωή και οι Πεποιθήσεις των Κατοίκων της Καόκια

Στο κέντρο επισκεπτών της περιοχής λειτουργεί έκθεση με αναπαραστάσεις, σε φυσικό μέγεθος, από σκηνές της καθημερινής ζωής στην Καόκια, μεταξύ των οποίων ήταν το γδάρσιμο των ελαφιών και το άλεσμα του καλαμποκιού. Η γνώση της καλλιέργειας του καλαμποκιού, σε συνδυασμό με την αξιοποίηση των άλλων φυσικών πόρων, αποτέλεσε το θεμέλιο του πολιτισμού της Καόκια.

Ένας αρχαιολόγος περιέγραψε την Καόκια ως «την Ιερουσαλήμ της Βόρειας Αμερικής», επειδή  φαίνεται ότι η θρησκεία είχε διεισδύσει σε κάθε πτυχή της κοινωνίας της. Κάποια άλλη πηγή αναφέρει ότι «στην ακμή της (1000-1150 μ.Χ.) η Καόκια ήταν η έδρα μιας άκρως συγκεντρωτικής θεοκρατίας». Τεχνουργήματα που ανακαλύφτηκαν εδώ δείχνουν ότι, για τους κατοίκους της Καόκια, η θρησκεία και η κοινωνία ήταν άρρηκτα συνδεδεμένες. Σύμφωνα με το βιβλίο Καόκια​—Πόλη του Ήλιου (Cahokia​—City of the Sun), «ο κόσμος τους αποτελούνταν από αντιμαχόμενες δυνάμεις​—σκοτάδι και φως, τάξη και αναρχία, καλό που ανταμειβόταν και κακό που τιμωρούνταν».

Οι κάτοικοι της Καόκια πίστευαν στη μετά θάνατον ζωή. Έτσι λοιπόν, οι νεκροί θάβονταν με τιμές και συνήθως με πολυτελείς τελετές, ιδιαίτερα εκείνοι που ανήκαν στην αριστοκρατία. Μερικοί από τους τύμβους τους ήταν τάφοι και ίσως έπαιζαν παρόμοιο ρόλο με αυτόν των πυραμίδων των Αιγύπτιων Φαραώ.

Ξενάγηση στους Τύμβους

Ας δούμε τους τύμβους από πιο κοντά. Αν και ποικίλλουν σε μέγεθος και σχήμα, είναι όλοι φτιαγμένοι από χώμα, το οποίο μεταφερόταν με καλάθια στις τοποθεσίες κατασκευής των τύμβων. Υπολογίζεται ότι, συνολικά, μεταφέρθηκαν περίπου 1,5 εκατομμύριο κυβικά μέτρα χώματος με αυτόν τον τρόπο!

Υπάρχουν τρεις τύποι τύμβων: οι τύμβοι πυραμιδικής μορφής, οι οποίοι ίσως χρησίμευαν ως ορόσημα, αν και μερικοί περιέχουν τάφους, οι κωνικοί τύμβοι,  οι οποίοι ίσως επίσης να χρησιμοποιούνταν για ταφή, και οι επίπεδοι τύμβοι, το ύψος των οποίων ποικίλλει από περίπου ένα μέχρι και τριάντα μέτρα, και χρησίμευαν ως βάση για την κατασκευή κτιρίων. Επάνω σε αυτούς τους τύμβους συνήθως υπήρχαν ναοί, χώροι συνεδριάσεων ή κατοικίες των μελών της αριστοκρατίας.

Η πρώτη μας στάση, ο Τύμβος 72, χτίστηκε πάνω σε τρεις μικρότερους ταφικούς τύμβους. Έχει μήκος 43 μέτρα, πλάτος 22 μέτρα και ύψος σχεδόν 2 μέτρα. Δεν είναι πολύ μεγάλος σε σύγκριση με άλλους τύμβους, αλλά σε αυτόν έχουν βρεθεί απίστευτες ποσότητες πολύτιμων τεχνουργημάτων τα οποία έριξαν φως στην ιστορία της Καόκια. Ο τύμβος περιείχε τον τάφο ενός άντρα ο οποίος ίσως ήταν εξέχων ηγέτης, αν κρίνουμε από τα περίπου 20.000 περιδέραια από κοχύλια του Κόλπου του Μεξικού τα οποία είχαν στρωθεί κάτω από το σημείο όπου κειτόταν. Επιπρόσθετα, είχαν θαφτεί μαζί του και κτερίσματα, ανάμεσα στα οποία ήταν 800 μύτες βελών, 15 κοίλες πέτρες που χρησιμοποιούνταν σε παιχνίδια των Ινδιάνων, ένας μεγάλος  πάσσαλος από μαρμαρυγία και ένας ρόλος από χαλκό. Επίσης, εδώ είχαν θαφτεί περίπου 300 άλλοι άνθρωποι, κυρίως νεαρές γυναίκες​—πολλοί, πιθανότατα, ως ανθρωποθυσίες.

Τύμβος των Μοναχών​—Γιατί Τόσο Ξεχωριστός;

Ας κατευθυνθούμε τώρα βόρεια κατά μήκος της κεντρικής πλατείας της Καόκια προς τον Τύμβο των Μοναχών, που πήρε το όνομά του από τους Τραπιστές μοναχούς οι οποίοι ζούσαν εκεί κοντά στις αρχές του 19ου αιώνα και διατηρούσαν καλλιέργειες πάνω στον τύμβο. Πρόκειται για το μεγαλύτερο τύμβο της Καόκια ο οποίος και έχει σχήμα κόλουρης πυραμίδας αλλά με τέσσερις βαθμίδες σε διάφορα επίπεδα. Η οικοδόμησή του ολοκληρώθηκε σε 14 φάσεις, και πιστεύεται ότι η κατασκευή έλαβε χώρα από το 900 ως το 1200 Κ.Χ. Η βάση του τύμβου καλύπτει περισσότερα από 60 στρέμματα και είναι «μεγαλύτερη από κάθε πυραμίδα της Αιγύπτου ή του Μεξικού». Ο τύμβος φτάνει σε ύψος τα 30 μέτρα και το μήκος του ξεπερνάει τα 300 μέτρα, γεγονός που τον κάνει τη μεγαλύτερη χωμάτινη κατασκευή της προκολομβιανής εποχής στο Δυτικό Ημισφαίριο. Στη νότια πλευρά του Τύμβου των Μοναχών υπάρχει ένα μακρύ κεκλιμένο επίπεδο το οποίο οδηγεί ψηλά στις επίπεδες βαθμίδες. Οι ανασκαφές δείχνουν ότι πιθανόν να υπήρχαν σκαλοπάτια σε αυτό το κεκλιμένο επίπεδο.

Κανένας κοινός άνθρωπος δεν επιτρεπόταν να ανεβεί αυτά τα σκαλοπάτια ως την κορυφή. Εκεί υψωνόταν ένα μεγάλο κτίριο​—η κατοικία του κυβερνήτη της Καόκια, ενός αρχηγού γνωστού ως ο Μεγάλος Ήλιος. «Εκεί, ο αρχηγός και οι ιερείς του πιθανότατα εκτελούσαν θρησκευτικές τελετές και διοικητικές εργασίες, επιθεωρούσαν την επικράτειά τους και υποδέχονταν απεσταλμένους από την ενδοχώρα», αναφέρει το βιβλίο Καόκια​—Πόλη του Ήλιου. Από αυτή την πλεονεκτική θέση, ο αρχηγός μπορούσε επίσης να παρατηρεί τα διάφορα δημόσια κτίρια που βρίσκονταν κάτω, μεταξύ των οποίων ήταν οι χώροι συνεδριάσεων, οι σιτοβολώνες, οι αποθήκες τροφίμων, οι σάουνες, τα οστεοφυλάκια και οι κατοικίες των πολιτών.

Ο αρχηγός μπορούσε επίσης να παρακολουθεί το τείχος με τα πολλά παρατηρητήρια το οποίο περιέκλειε την πόλη. Το μήκους τριών χιλιομέτρων τείχος ανοικοδομήθηκε τρεις φορές, και κάθε φορά χρειάστηκαν μέχρι και 20.000 δέντρα. Μερικοί αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι χρησίμευε ως κοινωνικός φραγμός. Αλλά πιθανότατα οικοδομήθηκε επίσης και για αμυντικούς σκοπούς. Ωστόσο, αποτελεί μυστήριο ποιοι μπορεί να ήταν οι εχθροί των κατοίκων της Καόκια.

Τι Συνέβη στους Κατοίκους της Καόκια;

Υπάρχει άλλο ένα μυστήριο. Ως το 1500 Κ.Χ. η Καόκια είχε εγκαταλειφθεί. Τι συνέβη; Οι θεωρίες αφθονούν. Τα στοιχεία που έχουν έρθει στο φως μέχρι τώρα δεν δείχνουν σημάδια οποιασδήποτε επιδημίας, εισβολής ή φυσικής καταστροφής. Πιθανόν ένας συνδυασμός παραγόντων, περιλαμβανομένων και κλιματικών αλλαγών και αποδάσωσης, επέφερε ξηρασία, πείνα και κοινωνική αναταραχή.

Μερικοί επιστήμονες πιστεύουν ότι η Καόκια μπορεί να υπέφερε από πολλές κοινωνικές ασθένειες παρόμοιες με αυτές που μαστίζουν και τις σύγχρονες πόλεις​—μόλυνση, υπερπληθυσμός, ανεπαρκής διαχείριση σκουπιδιών, ίσως ακόμη και εμφύλιες διαμάχες. Αλλά εφόσον δεν υπάρχουν κάτοικοι της Καόκια για να περιγράψουν τον τρόπο ζωής τους, πολλά μυστήρια παραμένουν άλυτα.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 14, 15]

ΠΩΣ ΗΡΘΕ ΣΕ ΥΠΑΡΞΗ Η ΚΑΟΚΙΑ;

Υπάρχουν πολλές θεωρίες σχετικά με το ξεκίνημα του πολιτισμού της Καόκια, και οι ειδικοί διαφωνούν για το ποια είναι η σωστή. Ο Φράνσις Τζένινγκς, ομότιμος διευθυντής του Κέντρου για την Ιστορία των Ινδιάνων στη Βιβλιοθήκη του Νιούμπερι, είναι πεπεισμένος ότι οι πρώτοι άποικοι από τη Μεσοαμερική έφεραν μαζί τους το καλαμπόκι και την αρχιτεκτονική τους στην Κοιλάδα του Μισισιπή. Όπως γράφει ο ίδιος: «Οι άποικοι απέκτησαν καταφανή εμπορική υπεροχή απέναντι στις ιθαγενείς φυλές στην Κοιλάδα του Μισισιπή σε έκταση η οποία, όπως φαίνεται στο χάρτη, θυμίζει αυτοκρατορία. Έφεραν από τη Μεσοαμερική τη συνήθεια να κατασκευάζουν κόλουρες πυραμίδες και να τοποθετούν ναούς και διοικητικά κτίρια στα ψηλότερα σημεία».

Ωστόσο, ο Τζένινγκς παραδέχεται ότι πολλά πράγματα παραμένουν άγνωστα. «Οι αρχαιολόγοι διαφωνούν για το αν οι κάτοικοι των περιοχών του Μισισιπή ήταν στην πραγματικότητα άποικοι από το Μεξικό, και αμφιταλαντεύονται πολύ ως προς αυτό το ζήτημα ενώ δεν μπορούν να προτείνουν μια αξιόπιστη εναλλακτική θεωρία».

Ο Τζορτζ Ε. Στιούαρτ, στο βιβλίο του Αρχαίοι Σκαπανείς—Οι Πρώτοι Αμερικανοί (Ancient Pioneers—The First Americans), αναφέρει: «Σύμφωνα με πολλούς αρχαιολόγους και ιστορικούς της τέχνης, οι επίπεδοι τύμβοι, που ήταν προσεκτικά τοποθετημένοι γύρω από πλατείες», καθώς και μερικά αγγεία «δείχνουν σαφείς επιρροές, ίσως έμμεσες, από τη Μεσοαμερική​—όπως φαίνεται από τα στελέχη καλαμποκιού και φασολιού που βρέθηκαν στις τοποθεσίες». Ωστόσο, τα λόγια του αφήνουν περιθώρια αμφιβολίας: «Δεν έχει βρεθεί ούτε ένα τεχνούργημα στα νοτιοανατολικά για το οποίο να είμαστε βέβαιοι ότι είναι μεσοαμερικανικής κατασκευής». Επομένως, το μυστήριο παραμένει​—από πού επηρεάστηκαν οι κάτοικοι της Καόκια; Από τους αποίκους που ήρθαν από τη Μεσοαμερική; Ο χρόνος και η αρχαιολογία ίσως κάποια ημέρα μάς δώσουν την απάντηση.

[Εικόνες]

Μύτες βελών και πέτρες από τον Τύμβο 72

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΤΟ ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΤΗΣ ΚΑΟΚΙΑ

Ένα άλλο μοναδικό χαρακτηριστικό της Καόκια είναι μια σειρά από «τέλειους κύκλους όπου μεγάλοι πάσσαλοι τοποθετημένοι σε ίσες αποστάσεις προεξείχαν κάποτε από τις επίπεδες επιφάνειες των τύμβων». (Περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ [National Geographic], Δεκέμβριος 1972) Αυτά αποκαλούνται γούντχεντζ επειδή μοιάζουν με το αρχαίο πέτρινο ηλιακό ημερολόγιο στο Στόουνχεντζ της Αγγλίας.

Ένα τέτοιο γούντχεντζ έχει αποκατασταθεί. Πρόκειται για έναν κύκλο διαμέτρου 125 μέτρων, με 48 τεράστιους κέδρινους πασσάλους, και κάποιοι πιστεύουν ότι χρησίμευε ως ηλιακό παρατηρητήριο. Σε κάθε πάσσαλο «αντιστοιχεί ένας αριθμός μοιρών, και οι πάσσαλοι έχουν τοποθετηθεί με τέτοιον τρόπο ώστε ένας 49ος πάσσαλος έξω από τον κύκλο έδινε τη δυνατότητα σε κάποιον παρατηρητή μέσα στον κύκλο να βλέπει την ανατολή του ήλιου κατά τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια το έτος 1000 μ.Χ.».

Οι αρχαιολόγοι έχουν καταφέρει να κατανοήσουν το σκοπό μόνο τριών από τους πασσάλους. Ένας πάσσαλος δείχνει τις ισημερίες, την πρώτη ημέρα της άνοιξης και του φθινοπώρου, όταν ανατέλλει ο ήλιος από το ίδιο σημείο. Οι άλλοι δύο δείχνουν την πρώτη ανατολή του ήλιου κατά το χειμερινό και το θερινό ηλιοστάσιο. Ο σκοπός των υπόλοιπων πασσάλων δεν είναι ακόμη γνωστός.

[Εικόνα]

Γούντχεντζ

[Ευχαριστίες]

Cahokia Mounds State Historic Site

[Εικόνες]

Χαιρετισμός του ανατέλλοντος ηλίου

Αγορά στην Καόκια

Καθημερινές δραστηριότητες

[Ευχαριστίες]

Τρεις εικόνες, μέση: Cahokia Mounds State Historic Site/Michael Hampshire

[Εικόνα]

Καλλιτεχνική απεικόνιση της Καόκια όπως ίσως θα ήταν περίπου το 1200 Κ.Χ. Στην ακμή της, η πόλη είχε σχεδόν 20.000 κατοίκους

1. Τύμβος των Μοναχών

2. Κεντρική πλατεία

3. Δίδυμοι Τύμβοι

4. Τείχος με πασσάλους

[Ευχαριστίες]

Cahokia Mounds State Historic Site/William R. Iseminger

[Χάρτες στη σελίδα 14]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Μεγεθυσμένη Περιοχή

Ποταμός Μισισιπής

Ποταμός Ιλινόις

Ποταμός Μισούρι

Σεντ Λούις

Τύμβοι της Καόκια

[Ευχαριστίες]

Mountain High Maps® Copyright © 1997 Digital Wisdom, Inc.

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Πινακίδα με Άνθρωπο-Πουλί στην Καόκια

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Τύμβος πυραμιδικής μορφής

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Κωνικός τύμβος

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Επίπεδος τύμβος

[Εικόνες στη σελίδα 18]

Κέντρο Πληροφοριών για τους Τύμβους της Καόκια

Τύμβος των Μοναχών

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφίες επάνω και κάτω: Cahokia Mounds State Historic Site

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 15]

Όλες οι φωτογραφίες: Cahokia Mounds State Historic Site