Δέκα Εκατομμύρια Βιβλία σε ένα Γυάλινο Σπίτι

ΑΝΑΠΑΡΑΓΩΓΗ

Δέκα Εκατομμύρια Βιβλία σε ένα Γυάλινο Σπίτι

ΑΠΟ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΓΑΛΛΙΑ

ΚΑΘΩΣ ανεβαίνει τα ξύλινα σκαλοπάτια στον ανεμοδαρμένο πεζόδρομο, ο επισκέπτης αναμφίβολα θα εντυπωσιαστεί—ίσως, μάλιστα, τρομάξει—από τους τέσσερις γυάλινους πύργους που ξεπροβάλλουν μπροστά του. Δεν πρόκειται για κάποιο συνηθισμένο οικοδομικό συγκρότημα. Είναι η υπερσύγχρονη Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας η οποία βρίσκεται στις όχθες του Σηκουάνα. Κατά μία έννοια, χρειάστηκαν αιώνες για να διαμορφωθεί.

Τα Πρώτα Βήματα

Το 1368, ο Κάρολος Ε΄ συγκέντρωσε περίπου 1.000 χειρόγραφα σε έναν πύργο στο φρούριο του Λούβρου, στο Παρίσι. Αλλά στην πραγματικότητα οι βασιλιάδες της Γαλλίας άρχισαν να συγκεντρώνουν μια μόνιμη συλλογή μετά τον Εκατονταετή Πόλεμο. Η βιβλιοθήκη εμπλουτίστηκε με δώρα και κληρονομιές από εκείνους που επιζητούσαν τη βασιλική εύνοια, καθώς και με βιβλία που έφερναν από ευρωπαϊκές χώρες και από την Άπω Ανατολή ταξιδιώτες και πρεσβευτές ή στρατιώτες ως λάφυρα πολέμου. Τότε, ο Φραγκίσκος Α΄ θεσμοθέτησε ένα σύστημα κατάθεσης του δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας θέτοντας σε ισχύ κάποιον νόμο το 16ο αιώνα ο οποίος απαιτούσε να δίνεται στη Βιβλιοθήκη του Βασιλιά ένα αντίγραφο από κάθε βιβλίο που εκδιδόταν.

Έπειτα από κάποιο διάστημα κατά το οποίο στεγάστηκε σε διάφορες βασιλικές κατοικίες στις διοικητικές περιφέρειες, η Βιβλιοθήκη του Βασιλιά επέστρεψε στο Παρίσι, όπου λεηλατήθηκε στη διάρκεια των Θρησκευτικών Πολέμων (1562-1598). Το 1721 βρέθηκε μια πιο μόνιμη στέγη για τη βιβλιοθήκη. Ως επακόλουθο της δήμευσης θρησκευτικών και αριστοκρατικών συλλογών κατά τη Γαλλική Επανάσταση, η βιβλιοθήκη παρέλαβε εκατοντάδες χιλιάδες βιβλία, χειρόγραφα και αντίγραφα έργων τέχνης. Αυτά τα ανυπολόγιστης αξίας αποκτήματα έκαναν επίσης φανερή με επιτακτικό τρόπο τη μεγάλη έλλειψη χώρου στις υπάρχουσες εγκαταστάσεις.

Καταπληκτική Ανάπτυξη

Το 1868 οικοδομήθηκε και εγκαινιάστηκε ένα αναγνωστήριο με εννέα γυάλινους θόλους. Σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Ανρί Λαμπρούστ, εξυπηρετούσε 360 αναγνώστες και περιείχε περίπου 50.000 βιβλία. Στα παρακείμενα ράφια υπήρχε χώρος για ένα εκατομμύριο επιπλέον τόμους. Αλλά μέσα σε έξι δεκαετίες αυτή η βιβλιοθήκη είχε πάνω από τρία εκατομμύρια βιβλία!

Οι πολλές ανακαινίσεις και προεκτάσεις δεν αρκούσαν για να στεγάσουν τα επιπρόσθετα ράφια, μήκους τριών χιλιομέτρων, τα οποία απαιτούνταν κάθε χρόνο για τα βιβλία και τα περιοδικά που κατέκλυζαν τη βιβλιοθήκη. Τελικά, το 1988 ο Πρόεδρος Φρανσουά Μιτεράν ανακοίνωσε ένα πρόγραμμα οικοδόμησης ίσως «της μεγαλύτερης και πιο σύγχρονης βιβλιοθήκης του κόσμου». Σκοπός της ήταν να «καλύψει όλους τους τομείς γνώσης, να είναι ευπρόσιτη σε όλους, να χρησιμοποιεί τις τελευταίες τεχνολογίες μεταβίβασης δεδομένων, να μπορεί κάποιος να τη συμβουλεύεται από απόσταση και να συνδέεται με άλλες ευρωπαϊκές βιβλιοθήκες».

Για το σχέδιο της νέας βιβλιοθήκης διεξάχθηκε διεθνής διαγωνισμός. Υποβλήθηκαν περίπου 250 προτάσεις. Τελικά, προτιμήθηκε το σχέδιο ενός σχετικά άγνωστου Γάλλου αρχιτέκτονα ονόματι Ντομινίκ Περό. Η ιδέα του ήταν να κατασκευαστεί ένα τεράστιο χαμηλό οικοδόμημα με έναν πύργο σε σχήμα όρθιου ανοιχτού βιβλίου σε κάθε γωνία του. Οι επικριτές χλεύασαν τη σκέψη να φυλαχτούν βιβλία σε γυάλινους πύργους—ηλιακούς φούρνους, όπως τους αποκάλεσαν—όπου τα βιβλία θα ήταν εκτεθειμένα στο φως του ήλιου και στη ζέστη. Ως συμβιβαστική λύση, αποφασίστηκε να τοποθετηθούν ξύλινα προπετάσματα μέσα από τα παράθυρα, τα οποία θα προστατεύουν τα βιβλία, και να φυλαχτούν τα πιο πολύτιμα έγγραφα σε ράφια μέσα στο κυρίως κτίριο.

Οι Δυσκολίες της Μετακόμισης

Μια άλλη δυσκολία ήταν η προοπτική της μετακόμισης δέκα και πλέον εκατομμυρίων βιβλίων, αρκετά από τα οποία είναι πολύ ευπαθή και σπάνια, όπως τα δύο αντίγραφα που έχει η βιβλιοθήκη από τη Βίβλο του Γουτεμβέργιου. Στις προηγούμενες μετακομίσεις είχαν δημιουργηθεί προβλήματα. Σύμφωνα με κάποιον αυτόπτη μάρτυρα μιας μετακόμισης το 1821, πολλά βιβλία έπεσαν από τις άμαξες μέσα στη λάσπη, στο δρόμο. Αυτή τη φορά, η μετακόμιση επρόκειτο να οργανωθεί σε πιο επιστημονική βάση.

Το 1998 μια ομάδα ειδικών ανέλαβε τη γιγάντια επιχείρηση της μετακόμισης εκατομμυρίων βιβλίων. Για την αποφυγή οποιασδήποτε ζημιάς, κλοπής ή απώλειας, τα βιβλία μεταφέρθηκαν σε σφραγισμένα, αδιάβροχα, πυρίμαχα και αντικραδασμικά κουτιά. Επί έναν περίπου χρόνο, δέκα φορτηγά, χωρίς διακριτικά γνωρίσματα ως επιπρόσθετο μέτρο ασφάλειας, κινούνταν με δυσκολία μέσα στο γνωστό κυκλοφοριακό χάος του Παρισιού μεταφέροντας 25.000 με 30.000 τόμους καθημερινά στο νέο τους σπίτι.

Θησαυροφυλάκιο Γνώσης

Η νέα βιβλιοθήκη χωρίζεται σε δύο επίπεδα. Το πάνω επίπεδο έχει 1.600 θέσεις για το ευρύ κοινό και είναι σχεδιασμένο έτσι ώστε να παρέχει εύκολη πρόσβαση σε περίπου 350.000 βιβλία. Το κάτω επίπεδο, με 2.000 θέσεις, προορίστηκε για ερευνητές.

Η βιβλιοθήκη έχει χτιστεί γύρω από ένα άλσος. Η διακόσμηση με τα κόκκινα χαλιά, τις ξύλινες επενδύσεις των τοίχων και τα ξύλινα έπιπλα συμβάλλει ακόμη περισσότερο στη δημιουργία μιας ζεστής, άνετης ατμόσφαιρας κατάλληλης για συγκέντρωση και μελέτη. Υπάρχει αίθουσα οπτικοακουστικών μέσων όπου οι επισκέπτες μπορούν να συμβουλευτούν CD-ROM, ταινίες, ηχογραφήσεις και χιλιάδες ψηφιακές εικόνες και βιβλία.

Τα ράφια της Βιβλιοθήκης της Γαλλίας είναι αρκετά για να φιλοξενήσουν τα νέα βιβλία των επόμενων περίπου 50 χρόνων. Δεν θα μπορούσε κανείς να μην αναλογιστεί τη φιλόπονη προσπάθεια που απαιτήθηκε για την οικοδόμηση και τη διατήρηση ενός τέτοιου θησαυροφυλάκιου γνώσης!

[Εικόνα στη σελίδα 24]

Το αναγνωστήριο, 1868

[Ευχαριστίες]

[Ευχαριστίες για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 25]

ΞΥΠΝΑ!