Αντιμέτωποι με την Απειλή της Τρομοκρατίας

ΣΤΟ τέλος της δεκαετίας του 1980, φαινόταν πως η τρομοκρατία έφτανε στο τέλος της. Ωστόσο, μια νέα γενιά τρομοκρατών έχει κάνει την εμφάνισή της. Σήμερα η απειλή της τρομοκρατίας έρχεται κυρίως από εξτρεμιστές που έχουν εξασφαλίσει τα δικά τους δίκτυα χρηματοδότησης​—μέσω διακίνησης ναρκωτικών, ιδιωτικών επιχειρήσεων, προσωπικής περιουσίας, φιλανθρωπιών και τοπικής οικονομικής υποστήριξης. Και συνεχίζουν να είναι το ίδιο αδίστακτοι.

Τα πρόσφατα χρόνια παρατηρήθηκε πληθώρα παράλογων τρομοκρατικών ενεργειών. Στο Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο, στην Πόλη της Νέας Υόρκης, εξερράγη μια βόμβα, σκοτώνοντας 6 άτομα και τραυματίζοντας περίπου 1.000. Μια αίρεση σκόρπισε νευροπαραλυτικό αέριο σαρίν στον υπόγειο σιδηρόδρομο του Τόκιο, σκοτώνοντας 12 ανθρώπους και τραυματίζοντας περισσότερους από 5.000. Κάποιος τρομοκράτης ισοπέδωσε ένα ομοσπονδιακό κτίριο στην Πόλη της Οκλαχόμα με ένα παγιδευμένο φορτηγό, σκοτώνοντας 168 ανθρώπους και τραυματίζοντας εκατοντάδες. Όπως δείχνει ο χάρτης στις σελίδες 4 και 5, οι τρομοκρατικές ενέργειες διαφόρων ειδών συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Γενικά, οι τρομοκράτες δείχνουν να έχουν λιγότερες αναστολές από ό,τι παλιότερα. Ο άνθρωπος  που έβαλε τη βόμβα στο ομοσπονδιακό κτίριο της Πόλης της Οκλαχόμα το 1995, και ο οποίος καταδικάστηκε, λέγεται ότι είπε πως, για να κερδίσει την προσοχή που χρειαζόταν, ήθελε να «σκοτώσει πολλούς». Ο αρχηγός της ομάδας η οποία ήταν υπεύθυνη για τη βόμβα που εξερράγη το 1993 στο Παγκόσμιο Εμπορικό Κέντρο στην Πόλη της Νέας Υόρκης ήθελε να ρίξει το ένα κτίριο πάνω στο άλλο, σκοτώνοντας όλους όσους βρίσκονταν σε αυτά.

Επίσης, καινούρια είναι και η ποικιλία των όπλων που έχουν στη διάθεσή τους οι τρομοκράτες. Ο Λουί Ρ. Μιζέλ, ειδικός σε θέματα τρομοκρατίας, ανέφερε: «Ζούμε στον αιώνα της ανήκουστης μανίας και των τρομερών οπλοστασίων: πυρηνικών, χημικών και βιολογικών». Οι εξτρεμιστές που θέλουν να κάνουν μεγαλύτερη εντύπωση στρέφονται σε πιο φονικά όπλα τα οποία έχει κάνει διαθέσιμα η τεχνολογία.

Ψηφιακές Επιθέσεις

Η αποκαλούμενη κυβερνοτρομοκρατία περιλαμβάνει τη χρήση της σύγχρονης τεχνολογίας, όπως είναι τα κομπιούτερ. Ένα όπλο είναι ο ιός των κομπιούτερ, ο οποίος καταστρέφει δεδομένα ή κάνει τα συστήματα να «κολλούν». Υπάρχουν επίσης οι «λογικές βόμβες» που εξαπατούν τα κομπιούτερ ώστε να προσπαθούν να κάνουν κάτι που δεν μπορούν, και με αυτόν τον τρόπο τους προξενούν βλάβη. Καθώς η οικονομία και η ασφάλεια των εθνών στηρίζονται ολοένα και περισσότερο στα δίκτυα πληροφοριών, πολλοί θεωρούν ότι το κοινό είναι πιο ευάλωτο σε τέτοιες τρομοκρατικές επιθέσεις. Και ενώ οι περισσότεροι στρατοί έχουν μηχανισμούς για να διατηρούν τα συστήματα επικοινωνίας τους σε λειτουργία ακόμη και στη διάρκεια ενός πυρηνικού πολέμου, οι πολιτικές υπηρεσίες​—παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, μεταφορές και χρηματιστήρια—​μπορεί να είναι πιο ευάλωτες σε σαμποτάζ.

Πριν από λίγο καιρό, αν ένας τρομοκράτης ήθελε να προκαλέσει γενική συσκότιση, ας πούμε, στο Βερολίνο, θα αναζητούσε ίσως δουλειά ως εργάτης σε κάποιον οργανισμό κοινής ωφελείας ώστε να μπορέσει να σαμποτάρει το δίκτυο παροχής ηλεκτρικού ρεύματος. Αλλά τώρα, λένε μερικοί, θα ήταν ίσως δυνατόν για έναν πεπειραμένο χάκερ να βυθίσει την πόλη στο σκοτάδι από την άνεση του σπιτιού του που βρίσκεται σε ένα μακρινό χωριό στην άλλη άκρη του κόσμου.

Πρόσφατα κάποιος χάκερ από τη Σουηδία εισέβαλε σε ένα σύστημα κομπιούτερ της Φλόριντα και απενεργοποίησε για μία ώρα το σύστημα υπηρεσιών άμεσης ανάγκης, παρακωλύοντας το έργο της αστυνομίας, της πυροσβεστικής και των ασθενοφόρων.

«Στην ουσία έχουμε δημιουργήσει ένα παγκόσμιο χωριό χωρίς αστυνομικό τμήμα», παρατήρησε ο Φρανκ Τζ. Τσιλούφο, επικεφαλής της Ομάδας Δράσης για τον Πόλεμο της Πληροφορικής του Κέντρου Στρατηγικών και Διεθνών Μελετών (CSIS). Επίσης, ο Ρόμπερτ Κούπερμαν, διευθύνων σύμβουλος του CSIS, ανέφερε το 1997 ότι αν οι τρομοκράτες επιλέξουν να χρησιμοποιήσουν μεθόδους υψηλής τεχνολογίας, «δεν υπάρχει σήμερα κανένας κυβερνητικός φορέας που να μπορεί να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της επίθεσής τους».

 Μερικοί αναλυτές πιστεύουν ότι οι κυβερνοτρομοκράτες διαθέτουν τα τεχνολογικά μέσα για να ξεγελάσουν οποιουσδήποτε προστατευτικούς μηχανισμούς προτάσσουν οι δυνάμεις ασφαλείας. «Ένας εχθρός που μπορεί να εμφυτεύσει τον κατάλληλο ιό ή έχει πρόσοδο στο σωστό υπολογιστή μπορεί να προκαλέσει τεράστια καταστροφή», είπε ο Τζορτζ Τένετ, διευθυντής της Κεντρικής Υπηρεσίας Πληροφοριών των ΗΠΑ.

Τρόμος με Χημικά και Μικρόβια

Υπάρχει επίσης ανησυχία για τη χρήση χημικών καθώς και βιολογικών όπλων. Ο κόσμος συγκλονίστηκε στις αρχές του 1995 όταν άκουσε για την τρομοκρατική επίθεση με δηλητηριώδες αέριο που έγινε στον υπόγειο σιδηρόδρομο του Τόκιο. Η ευθύνη για το περιστατικό αποδόθηκε σε μια εσχατολογική αίρεση.

«Η τρομοκρατία έχει αλλάξει», λέει ο Μπραντ Ρόμπερτς του Ινστιτούτου Αναλύσεων για την Άμυνα. «Οι παραδοσιακοί τρομοκράτες ήθελαν πολιτικές παραχωρήσεις. Αλλά τώρα, μερικές ομάδες λένε ότι ο κύριος στόχος τους είναι οι μαζικές δολοφονίες. Αυτό κάνει τα βιολογικά όπλα ελκυστικά». Είναι δύσκολο να αποκτηθούν τέτοια όπλα; Το περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American) αναφέρει: «Κάποιος μπορεί να καλλιεργήσει τρισεκατομμύρια βακτήρια με σχετικά μικρό προσωπικό κίνδυνο και με εξοπλισμό όχι πιο πολύπλοκο από ένα δοχείο ζύμωσης μπίρας και μια καλλιέργεια βασισμένη σε πρωτεΐνη, μια αντιασφυξιογόνα μάσκα και μια πλαστική στολή». Όταν ετοιμαστούν τα μικρόβια, η μετακίνησή τους είναι σχετικά εύκολη. Τα θύματα δεν θα γνώριζαν καν ότι είχε ενεργοποιηθεί ένα όπλο παρά μόνο μια δυο μέρες αργότερα. Και τότε θα ήταν ίσως πολύ αργά.

Λέγεται ότι ο άνθρακας είναι μια πιθανή επιλογή ως βιολογικό όπλο. Το όνομα αυτής της ασθένειας παραπέμπει στις μαύρες κρούστες που δημιουργούνται συνήθως πάνω στα εξανθήματα του δέρματος αυτών που έρχονται σε επαφή με ζώα τα οποία πάσχουν από άνθρακα. Οι άνθρωποι που καταστρώνουν σχέδια άμυνας ανησυχούν περισσότερο για τις λοιμώξεις των πνευμόνων που προκαλούνται από την εισπνοή σπόρων άνθρακα. Στους ανθρώπους, η λοίμωξη από άνθρακα έχει υψηλό ποσοστό θνησιμότητας.

 Γιατί είναι ο άνθρακας τόσο αποτελεσματικό βιολογικό όπλο; Το βακτήριο καλλιεργείται εύκολα και είναι πολύ ανθεκτικό. Τα θύματα νιώθουν τα πρώτα συμπτώματα έπειτα από μερικές μέρες​—αδιαθεσία παρόμοια με αυτήν της γρίπης και κόπωση. Στη συνέχεια παρουσιάζεται βήχας και ελαφρά ενόχληση στο στήθος. Ακολουθεί σοβαρή αναπνευστική δυσκολία, σοκ και, μέσα σε λίγες ώρες, θάνατος.

Πυρηνικά Όπλα στα Χέρια Τρομοκρατών;

Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, μερικοί αναρωτιούνταν αν θα εμφανιζόταν στη μαύρη αγορά κάποιο κλεμμένο πυρηνικό όπλο. Πολλοί ειδικοί, ωστόσο, αμφιβάλλουν για το αν θα γίνει ποτέ αυτό. Ο Ρόμπερτ Κούπερμαν, που αναφέρθηκε νωρίτερα, τονίζει πως δεν υπάρχει «κανένα στοιχείο που να δείχνει ότι κάποια τρομοκρατική ομάδα έχει προσπαθήσει να αποκτήσει πυρηνικά υλικά».

Πιο άμεση ανησυχία προκαλεί ο σιωπηλός αλλά θανατηφόρος ξάδελφος της ατομικής βόμβας​—τα ραδιενεργά υλικά. Αυτά δεν εκρήγνυνται. Δεν προξενείται βλάβη από έκρηξη ή θερμότητα. Αντίθετα, εκπέμπουν ακτινοβολία που καταστρέφει τα κύτταρα του ανθρώπου. Τα κύτταρα του μυελού των οστών είναι ιδιαίτερα ευάλωτα. Ο θάνατός τους προκαλεί μια αλυσίδα συνεπειών, μεταξύ των οποίων αιμορραγία και κατάρρευση του ανοσολογικού συστήματος. Ανόμοια με τα χημικά όπλα, τα οποία χάνουν την αποτελεσματικότητά τους όταν εκτίθενται σε οξυγόνο και υγρασία, τα ραδιενεργά υλικά μπορούν να συνεχίζουν να επιφέρουν βλάβη επί χρόνια.

Ένα ατύχημα στην Γκοϊάνια, μια πόλη στη νοτιοκεντρική Βραζιλία, δείχνει παραστατικά πόσο θανατηφόρα μπορεί να είναι η ραδιενέργεια. Το 1987 κάποιος ανυποψίαστος άντρας άνοιξε ένα μολύβδινο κουτί που βρισκόταν πάνω σε εγκαταλειμμένο ιατρικό εξοπλισμό. Το κουτί περιείχε καίσιο-137. Εντυπωσιασμένος από την ακτινοβόλα μπλε λάμψη του πετρώματος, έδειξε το εύρημά του στους φίλους του. Μέσα σε μία εβδομάδα τα πρώτα θύματα άρχισαν να πηγαίνουν στο τοπικό νοσοκομείο. Χιλιάδες άτομα εξετάστηκαν για να διαπιστωθεί αν μολύνθηκαν. Σχεδόν εκατό κάτοικοι αρρώστησαν. Πενήντα χρειάστηκαν νοσοκομειακή περίθαλψη και τέσσερις πέθαναν. Η σκέψη τού τι θα μπορούσε να είχε συμβεί αν το καίσιο είχε διασκορπιστεί εσκεμμένα κάνει τους ειδικούς των αντιτρομοκρατικών υπηρεσιών να βλέπουν εφιάλτες.

Το Συγκλονιστικό Τίμημα

Η τραγική απώλεια της ανθρώπινης ζωής είναι το πιο φανερό αποτέλεσμα της τρομοκρατίας. Αλλά υπάρχουν και ευρύτερες επιπτώσεις. Η τρομοκρατία μπορεί να καταστρέψει ή να αναβάλει τις ειρηνευτικές διαδικασίες σε προβληματικά σημεία του πλανήτη. Προκαλεί, παρατείνει ή εδραιώνει διαμάχες, και επιταχύνει τον κύκλο της βίας.

Η τρομοκρατία μπορεί επίσης να επηρεάσει τις εθνικές οικονομίες. Οι κυβερνήσεις αναγκάζονται να δαπανούν τεράστιες ποσότητες χρόνου και πόρων για την καταπολέμησή της. Λόγου χάρη, στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο, ο προϋπολογισμός για την αντιτρομοκρατία ξεπέρασε τα δέκα δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 3,5 τρισ. δρχ.) το έτος 2000.

Είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι, η τρομοκρατία μάς αγγίζει όλους. Επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ταξιδεύουμε και τις επιλογές που κάνουμε όταν ταξιδεύουμε. Αναγκάζει χώρες σε όλο τον κόσμο να δαπανούν τεράστια ποσά που προέρχονται από φόρους για να προστατεύουν δημόσια πρόσωπα, σημαντικές εγκαταστάσεις και πολίτες.

Έτσι λοιπόν, το ερώτημα παραμένει: Υπάρχει μόνιμη λύση για τη μάστιγα της τρομοκρατίας; Αυτό θα εξεταστεί στο επόμενο άρθρο.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 7]

Τρομοκρατία στο Όνομα της Οικολογίας

Ένας νέος τύπος τρομοκρατίας περιλαμβάνει «εμπρησμούς, βομβιστικές επιθέσεις και σαμποτάζ στο όνομα της διάσωσης του περιβάλλοντος και των ζώων», αναφέρει η εφημερίδα Ορεγκόνιαν (Oregonian). Αυτές οι καταστροφικές ενέργειες αποκαλούνται οικοτρομοκρατία. Τουλάχιστον εκατό σημαντικές ενέργειες αυτού του τύπου έχουν λάβει χώρα στις δυτικές Ηνωμένες Πολιτείες από το 1980, με συνολικές ζημιές ύψους 42,8 εκατομμυρίων δολαρίων (περ. 15 δισ. δρχ.). Τέτοια εγκλήματα συνήθως αποσκοπούν στην αποτροπή της υλοτόμησης, της χρήσης των ερημικών περιοχών για ψυχαγωγικούς σκοπούς ή της χρήσης των ζώων για γούνες, τροφή ή έρευνες.

Αυτές οι ενέργειες θεωρούνται τρομοκρατικές επειδή περιλαμβάνουν βία με στόχο την αλλαγή συμπεριφοράς των ατόμων και των οργανισμών ή την αλλαγή της δημόσιας πολιτικής. Οι οικοτρομοκράτες προκαλούν σύγχυση στους ερευνητές χτυπώντας απομακρυσμένους στόχους, συνήθως τη νύχτα, και δεν αφήνουν άλλα στοιχεία εκτός από ερείπια. Μέχρι πρόσφατα, τα εγκλήματα στο όνομα της προστασίας του περιβάλλοντος είχαν περιορισμένη, τοπική έκταση και λάβαιναν ελάχιστη δημοσιότητα. Αλλά οι στόχοι έχουν διευρυνθεί τα τελευταία χρόνια. «Ο αντικειμενικός σκοπός αυτών των ανθρώπων είναι να στρέψουν την προσοχή στους λόγους για τους οποίους πιστεύουν ότι χρειάζεται η αλλαγή», είπε ο ειδικός πράκτορας Τζέιμς Ν. Νταμίτιο, έμπειρος ερευνητής της Υπηρεσίας Δασών των ΗΠΑ. «Και αν καταλάβουν ότι δεν λαβαίνουν αυτή την προσοχή, δοκιμάζουν κάτι άλλο».

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 10]

Τρομοκρατία και Μέσα Ενημέρωσης

«Η δημοσιότητα είναι συγχρόνως κύριος στόχος αλλά και όπλο αυτών που χρησιμοποιούν την τρομοκρατία εναντίον αθώων ανθρώπων για να προωθήσουν πολιτικές επιδιώξεις ή απλώς για να δημιουργήσουν χάος», λέει ο Τέρι Άντερσον, δημοσιογράφος που επί σχεδόν εφτά χρόνια ήταν όμηρος τρομοκρατών στο Λίβανο. «Η δημοσιοποίηση και μόνο μιας πολιτικής απαγωγής, μιας δολοφονίας ή μιας θανατηφόρας βομβιστικής επίθεσης είναι η πρώτη νίκη για τον τρομοκράτη. Χωρίς την προσοχή του κόσμου, αυτές οι επιθετικές ενέργειες είναι ανούσιες».

[Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

1. Βομβιστική επίθεση αυτοκτονίας στην Ιερουσαλήμ, Ισραήλ

2. Βομβιστική επίθεση από αυτονομιστές αντάρτες σε τράπεζα στο Κολόμπο, Σρι Λάνκα

3. Παγιδευμένο αυτοκίνητο εκρήγνυται στο Ναϊρόμπι, Κένυα

4. Οικογένεια θυμάτων έκρηξης βόμβας στη Μόσχα, Ρωσία

[Ευχαριστίες]

Heidi Levine/Sipa Press

A. Lokuhapuarachchi/Sipa Press

Φωτογραφία AP/Sayyid Azim

Izvestia/Sipa Press