ΓΙΑ τους περισσότερους, το φαγητό είναι μια ευχάριστη εμπειρία. Μερικοί όμως είναι αναγκασμένοι να αντιμετωπίζουν ορισμένες τροφές ως «εχθρούς». Όπως η Έμιλι, η οποία αναφέρθηκε προηγουμένως, πάσχουν από τροφικές αλλεργίες. Η σοβαρή αλλεργική αντίδραση της Έμιλι αποκαλείται αναφυλαξία, μια πολύ επικίνδυνη κατάσταση. Ευτυχώς, οι πιο πολλές τροφικές αλλεργίες δεν είναι τόσο σοβαρές.

Τα πρόσφατα χρόνια, έχουν αυξηθεί οι αναφορές για τροφικές αλλεργίες και δυσανεξίες. Ωστόσο, σύμφωνα με μελέτες, μόνο ένα μικρό ποσοστό εκείνων που νομίζουν ότι έχουν τροφική αλλεργία έχουν διαγνωστεί ότι πάσχουν από αυτήν.

«Η τροφική αλλεργία δεν έχει έναν διεθνώς αποδεκτό ορισμό», αναφέρει μια ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τη Δρ Τζένιφερ Τζ. Σνάιντερ Τσέιφεν σε έκθεση που δημοσιεύτηκε στο Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συλλόγου (The Journal of the American Medical Association). Εντούτοις, οι περισσότεροι ειδικοί θεωρούν ότι οι αλλεργικές αντιδράσεις πυροδοτούνται κυρίως από το ανοσοποιητικό σύστημα.

Η αλλεργική αντίδραση σε μια συγκεκριμένη τροφή οφείλεται συνήθως σε κάποια πρωτεΐνη που περιέχεται σε αυτήν. Το ανοσοποιητικό σύστημα αντιλαμβάνεται λανθασμένα αυτή την πρωτεΐνη ως απειλή. Όταν η συγκεκριμένη πρωτεΐνη εισέλθει στο σώμα, το ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να παραγάγει έναν τύπο αντισώματος, γνωστό ως IgE, για να εξουδετερώσει τον υποτιθέμενο εισβολέα. Όταν το άτομο καταναλώσει ξανά το τροφικό αλλεργιογόνο, τα αντισώματα που έχουν δημιουργηθεί μπορούν να πυροδοτήσουν την απελευθέρωση χημικών ουσιών, όπως είναι η ισταμίνη.

Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο ρόλος της ισταμίνης στο ανοσοποιητικό σύστημα είναι ευεργετικός. Αλλά για λόγους που δεν κατανοούμε πλήρως, η παρουσία αντισωμάτων IgE και η επακόλουθη απελευθέρωση ισταμίνης προξενούν αλλεργική αντίδραση σε όσους τυχαίνει να είναι υπερευαίσθητοι σε μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που υπάρχει σε κάποια τροφή.

Έτσι εξηγείται γιατί μπορεί να φάτε μια τροφή για πρώτη φορά χωρίς κάποια εμφανή παρενέργεια, αλλά την επόμενη φορά η ίδια τροφή να σας προκαλέσει αλλεργική αντίδραση.

Η τροφική δυσανεξία, όπως και η τροφική αλλεργία, μπορεί να είναι ανεπιθύμητη αντίδραση σε κάποιο τρόφιμο. Αλλά ανόμοια με την τροφική αλλεργία (που πυροδοτείται απευθείας από το ανοσοποιητικό σύστημα), η δυσανεξία είναι αντίδραση του πεπτικού συστήματος και επομένως δεν περιλαμβάνει αντισώματα. Κατά  βάση, ο οργανισμός ενός ατόμου ίσως δυσκολεύεται να διασπάσει μια τροφή, είτε επειδή του λείπουν κάποια ένζυμα είτε επειδή η τροφή περιέχει χημικές ουσίες που δεν απορροφούνται εύκολα. Λόγου χάρη, η δυσανεξία στη λακτόζη εμφανίζεται όταν το έντερο δεν παράγει τα απαραίτητα ένζυμα για να μεταβολίσει το είδος των σακχάρων που περιέχονται στα γαλακτοκομικά προϊόντα.

Εφόσον η τροφική δυσανεξία δεν σχετίζεται με την παραγωγή αντισωμάτων, μπορεί να εκδηλωθεί την πρώτη φορά που καταναλώνουμε μια τροφή. Η ποσότητα ίσως αποτελεί τον καθοριστικό παράγοντα—μια μικρή ποσότητα τροφής μπορεί να είναι ανεκτή, ενώ το πρόβλημα μπορεί να εμφανιστεί όταν καταναλώσουμε μεγαλύτερη ποσότητα. Αυτό διαφέρει από τις σοβαρές τροφικές αλλεργίες στις οποίες ακόμη και η παραμικρή ποσότητα τροφής μπορεί να προξενήσει αλλεργική αντίδραση που απειλεί τη ζωή.

Αν πάσχετε από κάποια τροφική αλλεργία, ίσως εμφανίσετε φαγούρα, εξανθήματα, πρήξιμο στον λαιμό, στα μάτια ή στη γλώσσα, ναυτία, εμετό ή διάρροια. Στη χειρότερη περίπτωση, ίσως υπάρξει πτώση της πίεσης του αίματος, ζάλη, λιποθυμία, ακόμη και ανακοπή καρδιάς. Το αναφυλακτικό σοκ μπορεί να εξελιχθεί ταχύτατα και να αποβεί μοιραίο.

Θεωρητικά, κάθε τροφή μπορεί να προκαλέσει αλλεργία. Ωστόσο, οι πιο σοβαρές τροφικές αλλεργίες προκαλούνται συνήθως από τις εξής τροφές: γάλα, αβγά, ψάρι, οστρακοειδή, φιστίκια, σόγια, ξηρούς καρπούς και σιτάρι. Η αλλεργία μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Σύμφωνα με μελέτες, σημαντικό ρόλο παίζουν οι γενετικοί παράγοντες, και ένα παιδί είναι πιθανότερο να εμφανίσει κάποια αλλεργία αν ο ένας ή και οι δύο γονείς του έχουν αλλεργίες. Σε πολλές περιπτώσεις, τα παιδιά ξεπερνούν την αλλεργία καθώς μεγαλώνουν.

Γενικά, τα συμπτώματα της τροφικής δυσανεξίας είναι λιγότερο ανησυχητικά από εκείνα των ακραίων αλλεργικών αντιδράσεων. Η δυσανεξία μπορεί να προκαλέσει στομαχόπονο, φούσκωμα, τυμπανισμό, κράμπες, πονοκεφάλους, δερματικά εξανθήματα, κόπωση ή μια γενική αίσθηση αδιαθεσίας. Η δυσανεξία ίσως σχετίζεται με διάφορες τροφές, κυρίως με τα γαλακτοκομικά, το σιτάρι, τη γλουτένη, το αλκοόλ και τη μαγιά.

Αν νομίζετε ότι πάσχετε από κάποια τροφική αλλεργία ή δυσανεξία, ίσως αποφασίσετε να απευθυνθείτε σε κάποιον ειδικό. Η αυτοδιάγνωση και το να αποκλείσετε μόνοι σας κάποιες τροφές θα μπορούσε να έχει αρνητικές συνέπειες, επειδή έτσι ίσως στερήσετε άθελά σας απαραίτητα θρεπτικά συστατικά από τον οργανισμό σας.

Δεν υπάρχει κάποια ευρέως αποδεκτή θεραπεία για τις σοβαρές τροφικές αλλεργίες πέρα από τον αποκλεισμό των τροφών που πυροδοτούν την αλλεργία. * Από την άλλη πλευρά, αν υποφέρετε από ήπια τροφική αλλεργία ή δυσανεξία, ίσως δείτε κάποια βελτίωση μειώνοντας απλώς τη συχνότητα και την ποσότητα πρόσληψης ορισμένων τροφών. Ωστόσο, σε μερικές περιπτώσεις, οι πάσχοντες είναι αναγκασμένοι να αποφεύγουν τις εν λόγω τροφές εντελώς, ή τουλάχιστον για κάποιο διάστημα, ανάλογα με τη σοβαρότητα της δυσανεξίας.

Αν λοιπόν έχετε κάποια τροφική αλλεργία ή δυσανεξία, ίσως βρείτε παρήγορο το γεγονός ότι πολλοί πάσχοντες έχουν μάθει να διαχειρίζονται την κατάστασή τους και εξακολουθούν να απολαμβάνουν μεγάλη ποικιλία θρεπτικών και νόστιμων τροφών.