Κεφάλαιο Δύο

Δανιήλ—Ένα Βιβλίο στο Εδώλιο

1, 2. Με ποια έννοια βρίσκεται το βιβλίο του Δανιήλ στη θέση του κατηγορουμένου, και γιατί πιστεύετε ότι είναι σημαντικό να εξετάσουμε τα αποδεικτικά στοιχεία που συνηγορούν υπέρ του;

 ΦΑΝΤΑΣΤΕΙΤΕ τον εαυτό σας σε ένα δικαστήριο, όπου παρακολουθείτε μια σημαντική δίκη. Ένας άντρας κατηγορείται για απάτη. Ο εισαγγελέας επιμένει ότι ο άντρας είναι ένοχος. Ωστόσο, ο κατηγορούμενος φημίζεται επί μακρόν για την ακεραιότητά του. Δεν θα ενδιαφερόσασταν να ακούσετε τα αποδεικτικά στοιχεία που θα παρουσιάσει η υπεράσπιση;

² Όσον αφορά το Γραφικό βιβλίο του Δανιήλ, βρίσκεστε σε παρόμοια κατάσταση. Ο συγγραφέας του φημιζόταν για την ακεραιότητά του. Το βιβλίο που φέρει το όνομά του έχαιρε εκτίμησης επί χιλιάδες χρόνια. Αυτοπαρουσιάζεται ως βιβλίο που περιέχει αυθεντική ιστορία, γραμμένη από τον Δανιήλ, έναν Εβραίο προφήτη ο οποίος έζησε τον έβδομο και τον έκτο αιώνα Π.Κ.Χ. Η ακριβής Βιβλική χρονολόγηση δείχνει ότι το βιβλίο του καλύπτει περίπου τη χρονική περίοδο από το 618 ως το 536 Π.Κ.Χ. και η συγγραφή του ολοκληρώθηκε το 536 Π.Κ.Χ. Αλλά το βιβλίο αυτό βρίσκεται στη θέση του κατηγορουμένου. Ορισμένα εγκυκλοπαιδικά και άλλα παρόμοια συγγράμματα αφήνουν να εννοηθεί ή ισχυρίζονται απροκάλυπτα ότι αποτελεί απάτη.

3. Τι λέει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα σχετικά με την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ;

³ Παραδείγματος χάρη, Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica) αναγνωρίζει πως παλιότερα το βιβλίο του Δανιήλ «θεωρούνταν γενικά ότι καταγράφει αληθινά ιστορικά γεγονότα και περιέχει γνήσιες προφητείες». Εντούτοις, η ίδια εγκυκλοπαίδεια ισχυρίζεται ότι στην πραγματικότητα το βιβλίο του Δανιήλ «γράφτηκε σε μια μεταγενέστερη περίοδο εθνικών δυσχερειών—όταν οι Ιουδαίοι υφίσταντο σκληρό διωγμό υπό τον [Βασιλιά της Συρίας] Αντίοχο Δ΄ τον Επιφανή». Η εγκυκλοπαίδεια τοποθετεί χρονικά το βιβλίο μεταξύ των ετών 167 και 164 Π.Κ.Χ. Προβάλλει, επίσης, τον ισχυρισμό ότι ο συγγραφέας του βιβλίου του Δανιήλ δεν  προφητεύει το μέλλον, αλλά απλώς παρουσιάζει «γεγονότα που είναι περασμένη ιστορία για αυτόν ως προφητείες μελλοντικών συμβάντων».

4. Πότε ξεκίνησαν οι επικρίσεις κατά του βιβλίου του Δανιήλ, και τι υποκίνησε παρόμοιες επικρίσεις στους πιο πρόσφατους αιώνες;

⁴ Από πού προέρχονται τέτοιες ιδέες; Οι επικρίσεις κατά του βιβλίου του Δανιήλ δεν είναι κάτι το καινούριο. Ξεκίνησαν τον τρίτο αιώνα Κ.Χ. από έναν φιλόσοφο που ονομαζόταν Πορφύριος. Όπως και πολλοί άλλοι στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, αυτός ένιωθε να απειλείται από την επιρροή που ασκούσε η Χριστιανοσύνη. Έγραψε, λοιπόν, 15 βιβλία για να υποσκάψει αυτή την «καινούρια» θρησκεία. Το 12ο στρεφόταν κατά του βιβλίου του Δανιήλ. Ο Πορφύριος χαρακτήρισε το βιβλίο αυτό πλαστογράφημα το οποίο γράφτηκε από κάποιον Ιουδαίο το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. Παρόμοιες επιθέσεις έλαβαν χώρα το 18ο και το 19ο αιώνα. Κατά την άποψη των ανώτερων κριτικών και των ορθολογιστών, είναι αδύνατον να υπάρξει προφητεία—πρόβλεψη μελλοντικών γεγονότων. Ο Δανιήλ έγινε δημοφιλής στόχος. Στην ουσία, ο ίδιος και το βιβλίο του σύρθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου. Οι κριτικοί ισχυρίζονταν πως είχαν άφθονες αποδείξεις για το γεγονός ότι αυτό το βιβλίο γράφτηκε, όχι από τον Δανιήλ κατά την εξορία των Ιουδαίων στη Βαβυλώνα, αλλά από κάποιον άλλον, ύστερα από αιώνες. * Αυτού του είδους οι επιθέσεις αυξήθηκαν τόσο πολύ ώστε κάποιος συγγραφέας έφτασε στο σημείο να γράψει ένα σύγγραμμα υπεράσπισης το οποίο ονόμασε Ο Δανιήλ στο Λάκκο των Κριτικών (Daniel in the Critics’ Den).

5. Γιατί είναι σημαντικό το ζήτημα της αυθεντικότητας του βιβλίου του Δανιήλ;

⁵ Υπάρχουν τεκμήρια που να υποστηρίζουν τους κατηγορηματικούς ισχυρισμούς των κριτικών; Ή μήπως οι αποδείξεις υποστηρίζουν την υπεράσπιση; Εδώ διακυβεύονται πολλά πράγματα. Δεν κρίνεται μόνο η φήμη αυτού του αρχαίου βιβλίου,  αλλά και το μέλλον μας. Αν το βιβλίο του Δανιήλ αποτελεί απάτη, τότε οι υποσχέσεις του σχετικά με το μέλλον της ανθρωπότητας αποτελούν, στην καλύτερη περίπτωση, κενά λόγια. Αλλά αν περιέχει γνήσιες προφητείες, χωρίς αμφιβολία, θα ανυπομονείτε να μάθετε τι σημαίνουν αυτές για εμάς σήμερα. Με αυτά υπόψη, ας εξετάσουμε μερικές από τις επιθέσεις που δέχεται το βιβλίο του Δανιήλ.

6. Ποια κατηγορία διατυπώνεται μερικές φορές σχετικά με την ιστορική αφήγηση του βιβλίου του Δανιήλ;

⁶ Για παράδειγμα, ας δούμε την κατηγορία που διατυπώνει Η Αμερικανική Εγκυκλοπαίδεια (The Encyclopedia Americana): «Πολλές ιστορικές λεπτομέρειες των προγενέστερων χρονικών περιόδων [όπως της περιόδου της εξορίας στη Βαβυλώνα] έχουν παραποιηθεί σε μεγάλο βαθμό» στο βιβλίο του Δανιήλ. Συμβαίνει πράγματι αυτό; Ας εξετάσουμε τρία υποτιθέμενα σφάλματα, ένα ένα.

Η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΤΟΥ ΑΝΥΠΑΡΚΤΟΥ ΜΟΝΑΡΧΗ

7. (α) Γιατί οι αναφορές που έκανε ο Δανιήλ στον Βαλτάσαρ αποτελούσαν επί μακρόν αιτία ικανοποίησης για τους κριτικούς της Αγίας Γραφής; (β) Τι συνέβη με την άποψη ότι ο Βαλτάσαρ ήταν απλώς ένα φανταστικό πρόσωπο;

⁷ Ο Δανιήλ έγραψε ότι ο Βαλτάσαρ, «γιος» του Ναβουχοδονόσορα, κυβερνούσε ως βασιλιάς της Βαβυλώνας όταν κυριεύθηκε η πόλη. (Δανιήλ 5:1, 11, 18, 22, 30) Οι κριτικοί καυτηρίαζαν επί μακρόν αυτό το σημείο, επειδή το όνομα του Βαλτάσαρ δεν εμφανιζόταν πουθενά αλλού εκτός από την Αγία Γραφή. Απεναντίας, οι αρχαίοι ιστορικοί έλεγαν ότι ο τελευταίος από τους Βαβυλώνιους βασιλιάδες ήταν ο Ναβονίδης, διάδοχος του Ναβουχοδονόσορα. Γι’ αυτό, το 1850, ο Φέρντιναντ Χίτζιγκ είπε ότι ο Βαλτάσαρ αποτελούσε προφανώς αποκύημα της φαντασίας του συγγραφέα. Αλλά δεν σας φαίνεται κάπως βεβιασμένη η άποψη του Χίτζιγκ; Στο κάτω κάτω, θα αποδείκνυε πράγματι η απουσία κάθε αναφοράς σε αυτόν το βασιλιά—ειδικά σε μια χρονική περίοδο για την οποία τα ιστορικά αρχεία ήταν ομολογουμένως ελλιπή—ότι αυτός δεν υπήρξε ποτέ; Ούτως ή άλλως, το 1854, οι ανασκαφές που έγιναν στα ερείπια της αρχαίας βαβυλωνιακής πόλης Ουρ, στο σημερινό νότιο Ιράκ, έφεραν στο φως μερικούς μικρούς πήλινους κυλίνδρους. Αυτά τα έγγραφα που ήταν γραμμένα σε σφηνοειδή γραφή από τον Βασιλιά Ναβονίδη περιλάμβαναν μια προσευχή για «τον Βελ-σαρ-ουσούρ, το μεγαλύτερο γιο μου». Ακόμη και οι  κριτικοί αναγκάστηκαν να συμφωνήσουν: Αυτός ήταν ο Βαλτάσαρ που αναφέρεται στο βιβλίο του Δανιήλ.

8. Πώς αποδείχτηκε αληθές το γεγονός ότι ο Βαλτάσαρ ήταν ανάσσων βασιλιάς, όπως τον περιγράφει ο Δανιήλ;

⁸ Ωστόσο, οι κριτικοί δεν ικανοποιήθηκαν. «Αυτό δεν αποδεικνύει τίποτα», έγραψε ένας κριτικός ονόματι Χ. Φ. Τάλμποτ. Υποστήριξε ότι ο γιος που αναφέρεται στην επιγραφή θα μπορούσε να είναι απλώς ένα παιδί, ενώ ο Δανιήλ τον παρουσιάζει ως ανάσσοντα βασιλιά. Εντούτοις, μόλις έναν χρόνο αφότου δημοσιεύτηκαν τα σχόλια του Τάλμποτ, ήρθαν στο φως και άλλες σφηνοειδείς επιγραφές οι οποίες ανέφεραν ότι ο Βαλτάσαρ είχε γραμματείς και υπηρετικό προσωπικό. Δεν ήταν απλώς ένα παιδί! Τελικά, κάποιες άλλες επιγραφές διασαφήνισαν το ζήτημα, αναφέροντας ότι ο Ναβονίδης κατά διαστήματα απουσίαζε από τη Βαβυλώνα επί χρόνια. Αυτές οι επιγραφές κατέδειξαν, επίσης, ότι κατά τις περιόδους της απουσίας του αυτός «εμπιστευόταν τη βασιλεία» της Βαβυλώνας στο μεγαλύτερο γιο του (τον Βαλτάσαρ). Κατά τις περιόδους αυτές ο Βαλτάσαρ ήταν στην ουσία βασιλιάς—συμβασιλιάς με τον πατέρα του. *

9. (α) Με ποια έννοια μπορεί να ανέφερε ο Δανιήλ ότι ο Βαλτάσαρ ήταν γιος του Ναβουχοδονόσορα; (β) Γιατί σφάλλουν οι κριτικοί όταν ισχυρίζονται ότι ο Δανιήλ δεν κάνει ούτε καν νύξη για την ύπαρξη του Ναβονίδη;

⁹ Μερικοί κριτικοί, μένοντας και πάλι ανικανοποίητοι, παραπονιούνται ότι η Αγία Γραφή αποκαλεί τον Βαλτάσαρ, όχι γιο του Ναβονίδη, αλλά γιο του Ναβουχοδονόσορα. Μερικοί επιμένουν ότι ο Δανιήλ δεν κάνει ούτε καν νύξη για την ύπαρξη του Ναβονίδη. Ωστόσο, και οι δύο αντιρρήσεις καταρρέουν αν εξεταστούν. Φαίνεται ότι ο Ναβονίδης είχε παντρευτεί την κόρη του Ναβουχοδονόσορα. Συνεπώς, ο Βαλτάσαρ ήταν εγγονός του Ναβουχοδονόσορα. Ούτε η εβραϊκή ούτε η αραμαϊκή γλώσσα έχουν λέξεις που να σημαίνουν «παππούς» ή «εγγονός»· η έκφραση «γιος τού» μπορεί να σημαίνει «εγγονός τού» ή ακόμη και «απόγονος τού». (Παράβαλε Ματθαίος 1:1.) Επιπλέον, η Βιβλική αφήγηση πράγματι αφήνει περιθώριο να εννοηθεί ότι ο Βαλτάσαρ ήταν γιος του Ναβονίδη. Όταν τρομοκρατείται από τη δυσοίωνη γραφή στον  τοίχο, ο απελπισμένος Βαλτάσαρ προσφέρει την τρίτη θέση του βασιλείου σε οποιονδήποτε θα μπορέσει να αποκρυπτογραφήσει τις λέξεις. (Δανιήλ 5:7) Γιατί την τρίτη και όχι τη δεύτερη; Αυτή η προσφορά αφήνει να εννοηθεί ότι η πρώτη και η δεύτερη θέση ήταν ήδη κατειλημμένες. Και όντως ήταν—από τον Ναβονίδη και το γιο του τον Βαλτάσαρ.

10. Γιατί η αφήγηση του Δανιήλ σχετικά με τη βαβυλωνιακή μοναρχία είναι λεπτομερέστερη από εκείνη άλλων αρχαίων ιστορικών;

¹⁰ Συνεπώς, η αναφορά που κάνει ο Δανιήλ στον Βαλτάσαρ δεν αποδεικνύει ότι πρόκειται για ιστορία “παραποιημένη σε μεγάλο βαθμό”. Τουναντίον, ο Δανιήλ—μολονότι δεν κατέγραφε την ιστορία της Βαβυλώνας—μας δίνει μια λεπτομερέστερη εικόνα της βαβυλωνιακής μοναρχίας από ό,τι ορισμένοι αρχαίοι κοσμικοί ιστορικοί όπως ο Ηρόδοτος, ο Ξενοφών και ο Βηρωσσός. Γιατί ήταν σε θέση ο Δανιήλ να καταγράψει γεγονότα που διέφυγαν από εκείνους; Επειδή ήταν παρών στη Βαβυλώνα. Το βιβλίο του αποτελεί έργο ενός αυτόπτη μάρτυρα, όχι ενός απατεώνα που έζησε σε μεταγενέστερους αιώνες.

ΠΟΙΟΣ ΗΤΑΝ Ο ΔΑΡΕΙΟΣ Ο ΜΗΔΟΣ;

11. Σύμφωνα με τον Δανιήλ, ποιος ήταν ο Δαρείος ο Μήδος, αλλά τι έχει ειπωθεί για αυτόν;

¹¹ Ο Δανιήλ αναφέρει ότι, όταν η Βαβυλώνα κυριεύθηκε, άρχισε να κυβερνάει ένας βασιλιάς ονόματι «Δαρείος ο Μήδος». (Δανιήλ 5:31) Το όνομα του Δαρείου του Μήδου δεν έχει βρεθεί ακόμη σε κοσμικές ή αρχαιολογικές πηγές. Γι’ αυτό, Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα ισχυρίζεται ότι αυτός ο Δαρείος είναι «φανταστικό πρόσωπο».

12. (α) Γιατί θα έπρεπε να αποφεύγουν οι κριτικοί της Αγίας Γραφής να δηλώνουν κατηγορηματικά ότι ο Δαρείος ο Μήδος δεν υπήρξε ποτέ; (β) Ποια είναι μια πιθανότητα σχετικά με την ταυτότητα του Δαρείου του Μήδου, και ποιες αποδείξεις το υποστηρίζουν αυτό;

¹² Μερικοί λόγιοι έχουν κρατήσει πιο επιφυλακτική στάση. Στο κάτω κάτω, οι κριτικοί αποκαλούσαν παλιότερα και τον Βαλτάσαρ «φανταστικό πρόσωπο». Χωρίς αμφιβολία, η περίπτωση του Δαρείου θα αποδειχτεί παρόμοια. Ήδη, ορισμένες σφηνοειδείς επιγραφές έχουν αποκαλύψει ότι ο Κύρος ο Πέρσης δεν πήρε τον τίτλο «Βασιλιάς της Βαβυλώνας» αμέσως μετά τη νίκη του. Ένας ερευνητής υποστηρίζει: «Όποιος έφερε τον τίτλο “Βασιλιάς της Βαβυλώνας” ήταν υπεξούσιος βασιλιάς υπό τον Κύρο, όχι ο ίδιος ο Κύρος». Θα μπορούσε  το όνομα Δαρείος να είναι το όνομα με το οποίο κυβερνούσε, δηλαδή ο τίτλος που έφερε, ένας ισχυρός Μήδος αξιωματούχος ο οποίος είχε τεθεί υπεύθυνος της Βαβυλώνας; Μερικοί υποστηρίζουν ότι ο Δαρείος μπορεί να ήταν ένας άντρας που ονομαζόταν Γκουμπαρού. Ο Κύρος διόρισε τον Γκουμπαρού κυβερνήτη στη Βαβυλώνα, και ορισμένα κοσμικά αρχεία επιβεβαιώνουν ότι αυτός κυβέρνησε με αρκετά μεγάλη εξουσία. Μια σφηνοειδής επιγραφή λέει ότι αυτός διόρισε υποκυβερνήτες στη Βαβυλώνα. Είναι ενδιαφέρον το σχόλιο που κάνει ο Δανιήλ ότι ο Δαρείος διόρισε 120 σατράπες για να κυβερνούν το βασίλειο της Βαβυλώνας.—Δανιήλ 6:1.

13. Ποια είναι μια λογική εξήγηση για το γεγονός ότι ο Δαρείος ο Μήδος αναφέρεται στο βιβλίο του Δανιήλ αλλά δεν αναφέρεται σε κοσμικά αρχεία;

¹³ Αργότερα μπορεί να έρθουν στο φως πιο άμεσες αποδείξεις σχετικά με την ακριβή ταυτότητα αυτού του βασιλιά. Ούτως ή άλλως, η φαινομενική σιγή της αρχαιολογίας σχετικά με αυτό το ζήτημα δεν μπορεί να αποτελέσει βάση για να θεωρήσει κάποιος τον Δαρείο «φανταστικό πρόσωπο», πόσο μάλλον για να απορρίψει ολόκληρο το βιβλίο του Δανιήλ ως απάτη. Είναι πολύ πιο λογικό να δούμε την αφήγηση του Δανιήλ ως κατάθεση ενός αυτόπτη μάρτυρα η οποία είναι λεπτομερέστερη από τα κοσμικά αρχεία που σώζονται.

Η ΒΑΣΙΛΕΙΑ ΤΟΥ ΙΩΑΚΕΙΜ

14. Γιατί δεν υπάρχει ασυμφωνία μεταξύ του Δανιήλ και του Ιερεμία αναφορικά με τα χρόνια της βασιλείας του Ιωακείμ;

¹⁴ Το εδάφιο Δανιήλ 1:1 λέει: «Το τρίτο έτος της βασιλείας του Ιωακείμ, του βασιλιά του Ιούδα, ο Ναβουχοδονόσορ, ο βασιλιάς της Βαβυλώνας, ήρθε στην Ιερουσαλήμ και άρχισε να την πολιορκεί». Οι κριτικοί θεωρούν εσφαλμένο αυτό το εδάφιο, επειδή δεν φαίνεται να συμφωνεί με τον Ιερεμία, ο οποίος λέει ότι το τέταρτο έτος του Ιωακείμ ήταν το πρώτο έτος του Ναβουχοδονόσορα. (Ιερεμίας 25:1· 46:2) Υπήρχε άραγε αντίφαση μεταξύ του Δανιήλ και του Ιερεμία; Με την εξέταση μερικών επιπρόσθετων πληροφοριών, το ζήτημα διασαφηνίζεται εύκολα. Αρχικά, όταν ο Φαραώ Νεχώ τον έκανε βασιλιά το 628 Π.Κ.Χ., ο Ιωακείμ έγινε απλώς πειθήνιο όργανο εκείνου του Αιγύπτιου ηγεμόνα. Αυτό συνέβη περίπου τρία χρόνια προτού διαδεχθεί ο Ναβουχοδονόσορ τον πατέρα του στο θρόνο της Βαβυλώνας, το 624 Π.Κ.Χ. Λίγο αργότερα (το 620 Π.Κ.Χ.), ο Ναβουχοδονόσορ εισέβαλε στον Ιούδα και έκανε  τον Ιωακείμ βασιλιά υποτελή στη Βαβυλώνα. (2 Βασιλέων 23:34· 24:1) Για κάποιον Ιουδαίο που ζούσε στη Βαβυλώνα, το «τρίτο έτος» του Ιωακείμ θα ήταν το τρίτο έτος της υποτέλειας αυτού του βασιλιά στη Βαβυλώνα. Ο Δανιήλ έγραψε βλέποντας το ζήτημα από αυτή τη σκοπιά. Ο Ιερεμίας, ωστόσο, έγραψε βλέποντας το ζήτημα από τη σκοπιά των Ιουδαίων που ζούσαν στην ίδια την Ιερουσαλήμ. Συνεπώς, αναφερόταν στη βασιλεία του Ιωακείμ θεωρώντας ότι αυτή άρχισε όταν τον έκανε βασιλιά ο Φαραώ Νεχώ.

15. Γιατί είναι ανίσχυρο το επιχείρημα το οποίο χρησιμοποιείται για να αμφισβητηθεί η χρονολόγηση που αναφέρεται στο εδάφιο Δανιήλ 1:1;

¹⁵ Στην πραγματικότητα, λοιπόν, αυτή η υποτιθέμενη ασυμφωνία απλώς αποδεικνύει ακόμη πιο έντονα ότι ο Δανιήλ έγραψε το βιβλίο του στη Βαβυλώνα, ενώ βρισκόταν μεταξύ των Ιουδαίων εξορίστων. Αλλά υπάρχει και άλλο ένα κενό σε αυτό το επιχείρημα κατά του βιβλίου του Δανιήλ. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο συγγραφέας του βιβλίου του Δανιήλ είχε οπωσδήποτε στη διάθεσή του το βιβλίο του Ιερεμία και μάλιστα αναφέρθηκε σε αυτό. (Δανιήλ 9:2) Αν ο συγγραφέας του βιβλίου του Δανιήλ ήταν ένας ευφυής πλαστογράφος, όπως ισχυρίζονται οι κριτικοί, θα τολμούσε να βρεθεί σε αντίφαση με μια πηγή τόσο σεβαστή όσο το βιβλίο του Ιερεμία—και μάλιστα στο πρώτο κιόλας εδάφιο του βιβλίου του; Φυσικά όχι!

ΚΑΘΟΡΙΣΤΙΚΕΣ ΛΕΠΤΟΜΕΡΕΙΕΣ

16, 17. Πώς έχουν υποστηρίξει οι αρχαιολογικές αποδείξεις την αφήγηση του Δανιήλ σχετικά με (α) το γεγονός ότι ο Ναβουχοδονόσορ έστησε μια θρησκευτική εικόνα για να τη λατρέψει όλος ο λαός του; (β) τη διάθεση καυχησιολογίας που εκδήλωνε ο Ναβουχοδονόσορ για τα οικοδομικά του προγράμματα στη Βαβυλώνα;

¹⁶ Ας στρέψουμε τώρα την προσοχή μας από τα αρνητικά σημεία στα θετικά. Ας εξετάσουμε μερικές άλλες λεπτομέρειες του βιβλίου του Δανιήλ που φανερώνουν ότι ο συγγραφέας γνώριζε από πρώτο χέρι την εποχή για την οποία έγραφε.

¹⁷ Το γεγονός ότι ο Δανιήλ ήταν εξοικειωμένος με δυσδιάκριτες λεπτομέρειες σχετικά με την αρχαία Βαβυλώνα αποδεικνύει αδιάσειστα την αυθεντικότητα της αφήγησής του. Παραδείγματος χάρη, τα εδάφια Δανιήλ 3:1-6 αναφέρουν ότι ο Ναβουχοδονόσορ έστησε μια γιγάντια εικόνα για να τη λατρέψει όλος ο λαός. Οι αρχαιολόγοι έχουν βρει άλλες αποδείξεις που υποστηρίζουν ότι αυτός ο μονάρχης επιδίωκε να κάνει το λαό του να  αναμειχθεί περισσότερο σε εθνικιστικές και θρησκευτικές συνήθειες. Παρόμοια, ο Δανιήλ καταγράφει τη διάθεση καυχησιολογίας που εκδήλωνε ο Ναβουχοδονόσορ για τα πολλά οικοδομικά του προγράμματα. (Δανιήλ 4:30) Χρειάστηκε να φτάσουμε στους σύγχρονους καιρούς για να επιβεβαιώσουν οι αρχαιολόγοι ότι ο Ναβουχοδονόσορ ήταν πράγματι υπεύθυνος για πολλά οικοδομικά έργα που έγιναν στη Βαβυλώνα. Όσον αφορά δε την καυχησιολογία του—ο άνθρωπος αυτός φρόντιζε να σφραγίζονται με το όνομά του ακόμη και τα τούβλα! Οι επικριτές του Δανιήλ δεν μπορούν να εξηγήσουν πώς ο υποτιθέμενος πλαστογράφος που λένε ότι έδρασε την εποχή των Μακκαβαίων (167-63 Π.Κ.Χ.) θα μπορούσε να ξέρει για αυτά τα οικοδομικά προγράμματα—περίπου τέσσερις αιώνες μετά την εκτέλεσή τους και πολύ πριν τα φέρουν στο φως οι αρχαιολόγοι.

18. Πώς φανερώνει ακρίβεια η αφήγηση του Δανιήλ σχετικά με τις διαφορετικές μορφές τιμωρίας υπό τη βαβυλωνιακή και υπό την περσική διακυβέρνηση;

¹⁸ Το βιβλίο του Δανιήλ αποκαλύπτει, επίσης, μερικές βασικές διαφορές μεταξύ των βαβυλωνιακών και των μηδοπερσικών  νόμων. Για παράδειγμα, υπό το βαβυλωνιακό νόμο, οι τρεις σύντροφοι του Δανιήλ ρίχτηκαν σε ένα πύρινο καμίνι επειδή αρνήθηκαν να υπακούσουν στην εντολή του βασιλιά. Ύστερα από δεκαετίες, ο Δανιήλ ρίχτηκε σε έναν λάκκο με λιοντάρια επειδή αρνήθηκε να υπακούσει σε έναν περσικό νόμο που παραβίαζε τη συνείδησή του. (Δανιήλ 3:6· 6:7-9) Μερικοί έχουν προσπαθήσει να απορρίψουν την αφήγηση για το πύρινο καμίνι ως μύθο, αλλά οι αρχαιολόγοι έχουν βρει μια επιστολή από την αρχαία Βαβυλώνα που αναφέρει συγκεκριμένα αυτή τη μορφή τιμωρίας. Ωστόσο, για τους Μήδους και τους Πέρσες, η φωτιά ήταν ιερή. Γι’ αυτό, κατέφευγαν σε άλλες απάνθρωπες μορφές τιμωρίας. Άρα, δεν προκαλεί έκπληξη ο λάκκος με τα λιοντάρια.

19. Ποια αντίθεση μεταξύ του βαβυλωνιακού και του μηδοπερσικού νομικού συστήματος διασαφηνίζει το βιβλίο του Δανιήλ;

¹⁹ Εμφανίζεται και μια άλλη αντίθεση. Ο Δανιήλ δείχνει ότι ο Ναβουχοδονόσορ μπορούσε να θεσπίζει και να αλλάζει νόμους κατά την αρέσκειά του. Ο Δαρείος δεν μπορούσε να κάνει τίποτα για να αλλάξει “τους νόμους των Μήδων και των  Περσών”—ακόμη και εκείνους που είχε θεσπίσει ο ίδιος! (Δανιήλ 2:5, 6, 24, 46-49· 3:10, 11, 29· 6:12-16) Ο ιστορικός Τζον Κ. Χουίτκομπ γράφει: «Η αρχαία ιστορία τεκμηριώνει αυτή τη διαφορά μεταξύ της Βαβυλώνας, όπου ο νόμος υπόκειτο στο βασιλιά, και της Μηδοπερσίας, όπου ο βασιλιάς υπόκειτο στο νόμο».

20. Ποιες λεπτομέρειες σχετικά με το συμπόσιο του Βαλτάσαρ φανερώνουν ότι ο Δανιήλ γνώριζε από πρώτο χέρι τα βαβυλωνιακά έθιμα;

²⁰ Η συναρπαστική αφήγηση για το συμπόσιο του Βαλτάσαρ η οποία είναι καταγραμμένη στο 5ο κεφάλαιο του Δανιήλ είναι λεπτομερέστατη. Φαίνεται ότι άρχισαν να τρώνε με ξενοιασιά και να πίνουν πολύ, επειδή υπάρχουν αρκετές αναφορές στο κρασί. (Δανιήλ 5:1, 2, 4) Στην πραγματικότητα, ορισμένες ανάγλυφες παραστάσεις παρόμοιων συμποσίων δείχνουν να καταναλώνεται μόνο κρασί. Προφανώς, το κρασί έπαιζε τότε σπουδαιότατο ρόλο σε τέτοιες γιορτές. Ο Δανιήλ αναφέρει, επίσης, ότι παρευρίσκονταν γυναίκες σε αυτό το συμπόσιο—οι δευτερεύουσες σύζυγοι του βασιλιά και οι παλλακίδες του. (Δανιήλ 5:3, 23) Η αρχαιολογία υποστηρίζει αυτή τη λεπτομέρεια που αφορά τα βαβυλωνιακά έθιμα. Για τους Ιουδαίους και τους  Έλληνες της εποχής των Μακκαβαίων, ήταν απαράδεκτο να συντροφεύουν οι γυναίκες τους συζύγους τους σε ένα συμπόσιο. Ίσως αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο ορισμένες αρχικές εκδόσεις της Μετάφρασης των Εβδομήκοντα δεν αναφέρουν στο βιβλίο του Δανιήλ αυτές τις γυναίκες. * Ωστόσο, ο υποτιθέμενος πλαστογράφος του βιβλίου του Δανιήλ θα πρέπει να ζούσε σε εκείνον τον ίδιο εξελληνισμένο πολιτισμό, ίσως δε και στη διάρκεια της ίδιας εποχής κατά την οποία έγινε η Μετάφραση των Εβδομήκοντα!

21. Ποια είναι η λογικότερη εξήγηση για το γεγονός ότι ο Δανιήλ γνώριζε τόσο καλά την εποχή και τα έθιμα της εξορίας στη Βαβυλώνα;

²¹ Εφόσον υπάρχουν τέτοιες λεπτομέρειες, φαίνεται σχεδόν απίστευτη η δήλωση που κάνει Η Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα ότι ο συγγραφέας του βιβλίου του Δανιήλ είχε μόνο «γενική και ανακριβή» γνώση για την εποχή της εξορίας. Πώς θα μπορούσε οποιοσδήποτε πλαστογράφος που έδρασε ύστερα από αιώνες να είναι τόσο καλά εξοικειωμένος με τα αρχαία βαβυλωνιακά και περσικά έθιμα; Δεν πρέπει να ξεχνάμε, επίσης, ότι και οι δύο αυτές αυτοκρατορίες είχαν παρακμάσει πολύ πριν από το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. Είναι προφανές ότι δεν υπήρχαν αρχαιολόγοι εκείνη την εποχή· ούτε αξιούσαν οι Ιουδαίοι εκείνου του καιρού ότι είχαν γνώση για τον πολιτισμό και την ιστορία άλλων λαών. Μόνο ο Δανιήλ ο προφήτης, ο οποίος ήταν αυτόπτης μάρτυρας εκείνης της εποχής καθώς και των γεγονότων που περιέγραψε, θα μπορούσε να έχει γράψει το βιβλίο της Αγίας Γραφής που φέρει το όνομά του.

ΑΠΟΔΕΙΚΝΥΟΥΝ ΟΙ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΟΤΙ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΤΟΥ ΔΑΝΙΗΛ ΕΙΝΑΙ ΠΛΑΣΤΟΓΡΑΦΗΜΑ;

22. Ποιον ισχυρισμό προβάλλουν οι κριτικοί σχετικά με τη θέση του βιβλίου του Δανιήλ στον κανόνα των Εβραϊκών Γραφών;

²² Ένα από τα πιο συνηθισμένα επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται κατά του βιβλίου του Δανιήλ αφορά τη θέση του στον κανόνα των Εβραϊκών Γραφών. Οι αρχαίοι ραβίνοι χώρισαν τα βιβλία των Εβραϊκών Γραφών σε τρεις ομάδες: το Νόμο, τους Προφήτες και τα Συγγράμματα. Το βιβλίο του Δανιήλ το  κατέταξαν, όχι στους Προφήτες, αλλά στα Συγγράμματα. Σύμφωνα με τα όσα υποστηρίζουν οι κριτικοί, αυτό σημαίνει ότι το βιβλίο πρέπει να ήταν άγνωστο τον καιρό που ομαδοποιήθηκαν τα έργα των άλλων προφητών. Υποτίθεται ότι κατατάσσεται στα Συγγράμματα επειδή η ομαδοποίησή τους έγινε αργότερα.

23. Πώς θεωρούσαν οι αρχαίοι Ιουδαίοι το βιβλίο του Δανιήλ, και πώς το γνωρίζουμε εμείς αυτό;

²³ Παρ’ όλα αυτά, δεν συμφωνούν όλοι οι Βιβλικοί ερευνητές με την άποψη ότι οι αρχαίοι ραβίνοι χώρισαν τον κανόνα με τέτοιον άκαμπτο τρόπο ή ότι απέκλειαν το βιβλίο του Δανιήλ από τους Προφήτες. Αλλά ακόμη και αν οι ραβίνοι πράγματι κατέταξαν το βιβλίο του Δανιήλ στα Συγγράμματα, αποδεικνύει άραγε αυτό ότι γράφτηκε σε κάποια μεταγενέστερη χρονολογία; Όχι. Αξιόπιστοι λόγιοι έχουν αναφέρει αρκετούς λόγους για τους οποίους οι ραβίνοι θα μπορούσαν να έχουν αποκλείσει το βιβλίο του Δανιήλ από τους Προφήτες. Παραδείγματος χάρη, ίσως να το έκαναν αυτό επειδή το βιβλίο τούς πρόσβαλλε ή επειδή θεωρούσαν τον ίδιο τον Δανιήλ διαφορετικό από τους άλλους προφήτες λόγω του κοσμικού αξιώματος που κατείχε σε μια ξένη χώρα. Ούτως ή άλλως, αυτό που έχει πραγματικά σημασία είναι το εξής: Οι αρχαίοι Ιουδαίοι έτρεφαν βαθύ σεβασμό για το βιβλίο του Δανιήλ και το θεωρούσαν κανονικό. Επιπρόσθετα, σύμφωνα με τις αποδείξεις, ο κανόνας των Εβραϊκών Γραφών ολοκληρώθηκε πολύ πριν από το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ. Δεν επιτράπηκε να προστεθούν αργότερα άλλα βιβλία, περιλαμβανομένων και μερικών που γράφτηκαν το δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ.

24. Πώς έχει χρησιμοποιηθεί το απόκρυφο βιβλίο Σοφία Σειράχ κατά του βιβλίου του Δανιήλ, και τι δείχνει ότι μια τέτοια λογίκευση είναι εσφαλμένη;

²⁴ Όσο ειρωνικό και αν φαίνεται, ένα από αυτά τα μεταγενέστερα συγγράμματα που απορρίφθηκαν έχει χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα κατά του βιβλίου του Δανιήλ. Το απόκρυφο βιβλίο Σοφία Σειράχ, που γράφτηκε από τον Ιησού Μπεν Σειράχ, προφανώς συντάχθηκε περίπου το 180 Π.Κ.Χ. Οι κριτικοί αρέσκονται να τονίζουν ότι ο Δανιήλ παραλείπεται από το μακρύ κατάλογο δίκαιων αντρών που περιέχει αυτό το βιβλίο. Υποστηρίζουν ότι ο Δανιήλ πρέπει να ήταν άγνωστος εκείνον τον καιρό. Αυτό το επιχείρημα είναι ευρέως αποδεκτό μεταξύ των λογίων. Αλλά αναλογιστείτε το εξής: Ο ίδιος κατάλογος παραλείπει τον Έσδρα και τον Μαροδοχαίο (που θεωρούνταν  και οι δυο μεγάλοι ήρωες από τους Ιουδαίους οι οποίοι έζησαν μετά την εξορία), τον καλό Βασιλιά Ιωσαφάτ και τον ευθύ άνθρωπο Ιώβ· από όλους τους κριτές, κατονομάζει μόνο τον Σαμουήλ. * Μήπως το γεγονός πως αυτοί οι άντρες παραλείπονται από έναν κατάλογο που δεν αξιώνει ότι είναι πλήρης και ο οποίος εμφανίζεται σε ένα μη κανονικό βιβλίο πρέπει να μας κάνει να τους απορρίψουμε όλους ως φανταστικά πρόσωπα; Μια τέτοια αντίληψη είναι παράλογη.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΕΣ ΜΑΡΤΥΡΙΕΣ ΥΠΕΡ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ ΤΟΥ ΔΑΝΙΗΛ

25. (α) Πώς επιβεβαίωσε ο Ιώσηπος τη γνησιότητα της αφήγησης του Δανιήλ; (β) Με ποιον τρόπο ταιριάζει με τη γνωστή ιστορία η αφήγηση του Ιώσηπου για τον Μέγα Αλέξανδρο και το βιβλίο του Δανιήλ; (Βλέπε τη δεύτερη υποσημείωση.) (γ) Πώς υποστηρίζουν οι γλωσσικές αποδείξεις το βιβλίο του Δανιήλ; (Βλέπε τη σελίδα 26.)

²⁵ Ας στρέψουμε και πάλι την προσοχή μας στα θετικά σημεία. Υποστηρίζεται ότι για κανένα άλλο βιβλίο των Εβραϊκών Γραφών δεν παρέχονται τόσο πολλές εξωτερικές επιβεβαιώσεις όσο για το βιβλίο του Δανιήλ. Ας δούμε ένα παράδειγμα: Ο πασίγνωστος Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος επιβεβαιώνει την αυθεντικότητά του. Λέει ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, όταν πολεμούσε κατά της Περσίας τον τέταρτο αιώνα Π.Κ.Χ., πήγε στην Ιερουσαλήμ όπου οι ιερείς τού έδειξαν ένα αντίτυπο του βιβλίου του Δανιήλ. Ο ίδιος ο Αλέξανδρος συμπέρανε ότι τα λόγια της προφητείας του Δανιήλ που του έδειξαν αναφέρονταν στη δική του εκστρατεία η οποία είχε στόχο την Περσία. * Αυτό πρέπει να συνέβη περίπου ενάμιση αιώνα πριν από την «πλαστογραφία» την οποία υποστηρίζουν οι κριτικοί. Φυσικά, οι κριτικοί καταφέρονται εναντίον του Ιώσηπου όσον αφορά αυτή την περικοπή. Καταφέρονται, επίσης, εναντίον του επειδή επισημαίνει  ότι μερικές προφητείες του βιβλίου του Δανιήλ εκπληρώθηκαν. Ωστόσο, όπως παρατήρησε ο ιστορικός Τζόζεφ Ντ. Γουίλσον, «[ο Ιώσηπος] πιθανότατα γνώριζε για αυτό το ζήτημα πολύ περισσότερα από όλους τους κριτικούς του κόσμου».

26. Πώς υποστήριξαν οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ;

²⁶ Η αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ υποστηρίχτηκε ακόμη περισσότερο όταν βρέθηκαν οι Ρόλοι της Νεκράς Θαλάσσης στα σπήλαια του Κουμράν, στο Ισραήλ. Προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι πολλά από τα ευρήματα που ανακαλύφτηκαν το 1952 είναι ρόλοι και αποσπάσματα από το βιβλίο του Δανιήλ. Το αρχαιότερο τοποθετείται χρονικά στα τέλη του δεύτερου αιώνα Π.Κ.Χ. Άρα, εκείνη την τόσο παλιά εποχή, το βιβλίο του Δανιήλ ήταν ήδη πολύ γνωστό και έχαιρε μεγάλου σεβασμού. Η Εικονογραφημένη Εγκυκλοπαίδεια Ζόντερβαν της Αγίας Γραφής (The Zondervan Pictorial Encyclopedia of the Bible) παρατηρεί: «Η χρονολογική τοποθέτηση του βιβλίου του Δανιήλ στην εποχή των Μακκαβαίων πρέπει τώρα να εγκαταλειφθεί, απλώς και μόνο επειδή δεν ήταν δυνατόν να έχει μεσολαβήσει επαρκής χρόνος μεταξύ της συγγραφής του βιβλίου και της εμφάνισής του με τη μορφή αντιγράφων στη βιβλιοθήκη μιας θρησκευτικής αίρεσης της εποχής των Μακκαβαίων».

27. Ποια είναι η αρχαιότερη απόδειξη για το ότι ο Δανιήλ ήταν πρόσωπο πραγματικό και πολύ γνωστό τον καιρό της εξορίας στη Βαβυλώνα;

²⁷ Ωστόσο, υπάρχουν πολύ αρχαιότερες και πιο αξιόπιστες επιβεβαιώσεις για το βιβλίο του Δανιήλ. Ένας από τους συγχρόνους του Δανιήλ ήταν ο προφήτης Ιεζεκιήλ. Και αυτός, επίσης, υπηρέτησε ως προφήτης τον καιρό της εξορίας στη Βαβυλώνα. Αρκετές φορές, το βιβλίο του Ιεζεκιήλ μνημονεύει τον Δανιήλ ονομαστικά. (Ιεζεκιήλ 14:14, 20· 28:3) Αυτές οι αναφορές δείχνουν ότι ακόμη και στη διάρκεια της δικής του ζωής, τον έκτο αιώνα Π.Κ.Χ., ο Δανιήλ ήταν ήδη πολύ γνωστός ως δίκαιος και σοφός άντρας που άξιζε να μνημονεύεται μαζί με θεοφοβούμενους ανθρώπους σαν τον Νώε και τον Ιώβ.

Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ

28, 29. (α) Ποια είναι η πιο πειστική απόδειξη της αυθεντικότητας του βιβλίου του Δανιήλ; (β) Γιατί πρέπει να δεχτούμε τη μαρτυρία του Ιησού;

²⁸ Τελικά, όμως, ας εξετάσουμε τον μεγαλύτερο από όλους τους μάρτυρες που πιστοποιούν την αυθεντικότητα του βιβλίου  του Δανιήλ—ο οποίος δεν είναι άλλος από τον Ιησού Χριστό. Όταν μίλησε για τις τελευταίες ημέρες, ο Ιησούς αναφέρθηκε στον “Δανιήλ τον προφήτη” και σε μια από τις προφητείες του Δανιήλ.—Ματθαίος 24:15· Δανιήλ 11:31· 12:11.

²⁹ Αν η θεωρία των κριτικών που σχετίζεται με την εποχή των Μακκαβαίων ήταν ορθή, θα έπρεπε να αληθεύει μία από τις εξής δύο εκδοχές: Ή εξαπατήθηκε ο Ιησούς από αυτή την πλαστογραφία ή δεν είπε ποτέ τα λόγια που του αποδίδει ο Ματθαίος. Καμιά από τις δύο αυτές εκδοχές δεν ευσταθεί. Αν δεν μπορούμε να βασιστούμε στην αφήγηση του Ευαγγελίου του Ματθαίου, πώς μπορούμε να βασιστούμε σε άλλα μέρη της Αγίας Γραφής; Αν αφαιρέσουμε αυτές τις προτάσεις, ποιες θα είναι οι επόμενες λέξεις που θα απαλείψουμε από τις σελίδες των Αγίων Γραφών; Ο απόστολος Παύλος έγραψε: «Όλη η Γραφή είναι θεόπνευστη και ωφέλιμη για διδασκαλία, . . . για τακτοποίηση ζητημάτων». (2 Τιμόθεο 3:16) Συνεπώς, αν ο Δανιήλ ήταν απατεώνας, τότε το ίδιο ήταν και ο Παύλος! Θα μπορούσε να έχει εξαπατηθεί ο Ιησούς; Σε καμία περίπτωση. Ήταν ζωντανός στον ουρανό όταν γράφτηκε το βιβλίο του Δανιήλ. Ο Ιησούς είπε μάλιστα: «Πριν ο Αβραάμ έρθει σε ύπαρξη, εγώ υπάρχω». (Ιωάννης 8:58) Από όλους τους ανθρώπους που έζησαν ποτέ, ο Ιησούς θα ήταν ο πιο κατάλληλος για να του ζητήσουμε πληροφορίες σχετικά με την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ. Αλλά δεν χρειάζεται να ρωτήσουμε. Όπως είδαμε, η μαρτυρία του ήταν σαφέστατη.

30. Πώς προσέδωσε ο Ιησούς μεγαλύτερο κύρος στο βιβλίο του Δανιήλ;

³⁰ Ο Ιησούς προσέδωσε μεγαλύτερο κύρος στο βιβλίο του Δανιήλ τη στιγμή του βαφτίσματός του. Τότε έγινε ο Μεσσίας, εκπληρώνοντας μια προφητεία γραμμένη στο βιβλίο του Δανιήλ η οποία αφορούσε τις 69 εβδομάδες ετών. (Δανιήλ 9:25, 26· βλέπε το Κεφάλαιο 11 αυτού του βιβλίου.) Έστω και αν αλήθευε η θεωρία σύμφωνα με την οποία το βιβλίο του Δανιήλ γράφτηκε σε κάποια μεταγενέστερη περίοδο, ο συγγραφέας του και πάλι γνώριζε το μέλλον περίπου 200 χρόνια πρωτύτερα. Φυσικά, ο Θεός δεν θα ενέπνεε έναν πλαστογράφο να εξαγγείλει αληθινές προφητείες χρησιμοποιώντας ψεύτικο όνομα. Όχι, η μαρτυρία του Ιησού είναι ολόκαρδα αποδεκτή από άτομα πιστά στον Θεό. Ακόμη και αν όλοι οι ειδικοί και όλοι οι κριτικοί του κόσμου ενώνονταν για να καταγγείλουν ομαδικά τον  Δανιήλ, η μαρτυρία του Ιησού θα αποδείκνυε ότι έχουν άδικο, επειδή αυτός είναι «ο πιστός και αληθινός μάρτυρας».—Αποκάλυψη 3:14.

31. Γιατί εξακολουθούν πολλοί κριτικοί της Αγίας Γραφής να μην πείθονται για την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ;

³¹ Αλλά ακόμη και αυτή η μαρτυρία δεν αρκεί για πολλούς κριτικούς της Αγίας Γραφής. Μετά τη διεξοδική εξέταση αυτού του ζητήματος, δεν μπορεί παρά να αναρωτηθεί κανείς αν οποιοσδήποτε όγκος αποδείξεων θα αρκούσε για να τους πείσει. Ένας καθηγητής του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης έγραψε: «Με το να απαντάει κάποιος απλώς σε αντιρρήσεις, δεν μπορεί να κερδίσει τίποτα, όσο παραμένει η αρχική προκατάληψη, σύμφωνα με την οποία “δεν μπορεί να υπάρξει υπερφυσική προφητεία”». Συνεπώς, η προκατάληψή τους τούς τυφλώνει. Αλλά οι ίδιοι το επέλεξαν αυτό—και οι ίδιοι χάνουν.

32. Τι μας επιφυλάσσει η μελέτη του βιβλίου του Δανιήλ;

³² Τι θα λεχθεί για εσάς; Αν μπορείτε να διακρίνετε ότι δεν υπάρχει πραγματικός λόγος για να αμφισβητείτε την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ, τότε είστε έτοιμοι να ζήσετε μια συναρπαστική εμπειρία ανακαλύψεων. Θα βρείτε τις αφηγήσεις του Δανιήλ συγκλονιστικές και τις προφητείες συναρπαστικές. Και το σπουδαιότερο, θα διαπιστώσετε ότι η πίστη σας θα ενισχύεται με την εξέταση του κάθε κεφαλαίου. Ποτέ δεν θα μετανιώσετε για το γεγονός ότι δίνετε μεγάλη προσοχή στην προφητεία του Δανιήλ!

[Υποσημειώσεις]

ΤΙ ΔΙΑΚΡΙΝΑΤΕ;

• Για ποιο πράγμα έχει κατηγορηθεί το βιβλίο του Δανιήλ;

• Γιατί δεν είναι καλά θεμελιωμένες οι επιθέσεις των κριτικών κατά του βιβλίου του Δανιήλ;

• Ποιες αποδείξεις υποστηρίζουν την αυθεντικότητα της αφήγησης του Δανιήλ;

• Ποια είναι η πιο πειστική απόδειξη της αυθεντικότητας του βιβλίου του Δανιήλ;

[Ερωτήσεις Μελέτης]

 [Πλαίσιο στη σελίδα 26]

Το Ζήτημα της Γλώσσας

Η ΣΥΓΓΡΑΦΗ του βιβλίου του Δανιήλ ολοκληρώθηκε περίπου το 536 Π.Κ.Χ. Γράφτηκε στην εβραϊκή και στην αραμαϊκή γλώσσα, και περιέχει μερικές ελληνικές και περσικές λέξεις. Αυτό το μείγμα γλωσσών είναι ασυνήθιστο, αλλά όχι μοναδικό στη Γραφή. Το Γραφικό βιβλίο του Έσδρα γράφτηκε και αυτό στην εβραϊκή και στην αραμαϊκή. Ωστόσο, μερικοί κριτικοί επιμένουν ότι ο συγγραφέας του βιβλίου του Δανιήλ χρησιμοποίησε αυτές τις γλώσσες με τρόπο που αποδεικνύει πως ο χρόνος συγγραφής του ήταν μεταγενέστερος του 536 Π.Κ.Χ. Παρατίθεται ευρέως η άποψη ενός κριτικού, σύμφωνα με την οποία, η χρήση ελληνικών λέξεων στο βιβλίο του Δανιήλ προϋποθέτει ότι αυτό συντάχθηκε σε μεταγενέστερο χρόνο. Ο ίδιος ισχυρίζεται πως η εβραϊκή που χρησιμοποιείται υποστηρίζει την άποψη περί μεταγενέστερου χρόνου—τόσο πρόσφατου όσο είναι ο δεύτερος αιώνας Π.Κ.Χ.—ενώ η αραμαϊκή που χρησιμοποιείται, αν μη τι άλλο, επιτρέπει μια τέτοια εκδοχή.

Ωστόσο, δεν συμφωνούν με αυτό όλοι οι γλωσσολόγοι. Μερικοί ειδήμονες έχουν δηλώσει ότι η εβραϊκή γλώσσα που χρησιμοποιείται στο βιβλίο του Δανιήλ είναι παρόμοια με εκείνη του Ιεζεκιήλ και του Έσδρα και ανόμοια με εκείνη που συναντάται σε μεταγενέστερα απόκρυφα συγγράμματα όπως η Σοφία Σειράχ. Αναφορικά δε με τη χρήση της αραμαϊκής στο βιβλίο του Δανιήλ, ας εξετάσουμε τι συμβαίνει με δύο έγγραφα που βρέθηκαν ανάμεσα στους Ρόλους της Νεκράς Θαλάσσης. Και αυτά είναι γραμμένα στην αραμαϊκή και τοποθετούνται χρονικά στον πρώτο και στο δεύτερο αιώνα Π.Κ.Χ.—όχι πολύ μετά την υποτιθέμενη πλαστογραφία του βιβλίου του Δανιήλ. Αλλά οι λόγιοι έχουν παρατηρήσει σημαντική διαφορά ανάμεσα στην αραμαϊκή αυτών των εγγράφων και σε εκείνη του βιβλίου του Δανιήλ. Γι’ αυτό, μερικοί υποστηρίζουν πως το βιβλίο του Δανιήλ πρέπει να γράφτηκε αιώνες νωρίτερα από ό,τι ισχυρίζονται οι κριτικοί.

Και τι θα πούμε για τις ελληνικές λέξεις του βιβλίου του Δανιήλ, οι οποίες αποτελούν «πρόβλημα»; Μερικές από αυτές διαπιστώθηκε τελικά ότι είναι περσικές, ούτε στο ελάχιστο ελληνικές! Οι μοναδικές λέξεις που εξακολουθούν να θεωρούνται ελληνικές είναι τα ονόματα τριών μουσικών οργάνων. Μήπως η παρουσία αυτών των τριών λέξεων προϋποθέτει πράγματι ότι ο χρόνος συγγραφής του βιβλίου του Δανιήλ ήταν μεταγενέστερος; Όχι. Οι αρχαιολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι η επίδραση του ελληνικού πολιτισμού ήταν αισθητή αιώνες προτού γίνει η Ελλάδα παγκόσμια δύναμη. Επιπρόσθετα, αν το βιβλίο του Δανιήλ συντάχθηκε στη διάρκεια του δεύτερου αιώνα Π.Κ.Χ., όταν ο ελληνικός πολιτισμός και η ελληνική γλώσσα ήταν εξαιρετικά διαδεδομένα, θα περιείχε άραγε μόνο τρεις ελληνικές λέξεις; Κάθε άλλο. Προφανώς θα περιείχε πολύ περισσότερες. Άρα, οι γλωσσικές αποδείξεις υποστηρίζουν πράγματι την αυθεντικότητα του βιβλίου του Δανιήλ.

 [Ολοσέλιδη εικόνα στη σελίδα 12]

[Εικόνες στη σελίδα 20]

(Επάνω) Αυτή η επιγραφή αναφέρει την καύχηση του Ναβουχοδονόσορα για τα οικοδομικά του έργα

(Κάτω) Κύλινδρος βαβυλωνιακού ναού που κατονομάζει τον Βασιλιά Ναβονίδη και το γιο του τον Βαλτάσαρ

[Εικόνα στη σελίδα 21]

Σύμφωνα με το Χρονικό του Ναβονίδη, ο στρατός του Κύρου μπήκε στη Βαβυλώνα χωρίς να πολεμήσει

[Εικόνες στη σελίδα 22]

(Δεξιά) Η «Κατά Στίχους Αφήγηση του Ναβονίδη» αναφέρει ότι ο Ναβονίδης εμπιστευόταν τη διακυβέρνηση στον πρωτότοκο γιο του

(Αριστερά) Βαβυλωνιακή επιγραφή που αναφέρει την εισβολή του Ναβουχοδονόσορα στον Ιούδα