Ukpọhọde Inemesịt Ubon

Nte Nditọ Ẹsikpụhọrede Ndọ

Charles ọdọhọ ete: * “Ami ye Mary an̄wan mi ima ikop inemesịt ke ini adiaha nnyịn akamanade. Edi mma ntaba idap etieti ke nsonso oro. Ima ibebiere nte idibọkde enye mbemiso enye akamanade, edi idahaemi imefre kpukpru se ikebierede emi.”

Mary ọdọhọ ete: “Ke mma n̄kaman eyen, n̄kenyeneke aba ini nnọ idemmi. N̄kukụre se ikesịnede mi ke ibuot ekedi ini emi ndifiakde nnọ eyen udia, n̄kpụhọ enye iba, mbok enye odop uyo. N̄kpọ iketiehe aba nte ekesitiede. Ama ada ini mbemiso ami ye ebe mi ifiak itie nte ikesitiede.”

EDIWAK owo ẹfiọk ke ndinyene nditọ edi kiet ke otu n̄kpọ emi esinamde owo okop inemesịt. Bible ọdọhọ ke nditọ ẹdi “n̄kpọ eyenutom” emi Abasi ọnọde owo. (Psalm 127:3) Edi mbon emi ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ndinyene nditọ, nte Charles ye Mary, ẹdiọn̄ọ ke nditọ ẹkeme ndikpụhọde ndọ ke usụn̄ emi owo mîkodorike enyịn. Ke uwụtn̄kpọ, akpa ini emi n̄wan amande eyen, enye ekeme ndinen̄ede nnọ nsekeyen emi ntịn̄enyịn, inyụn̄ ikemeke ndime ini ekededi oro enye okopde eyen emi uyo, kpa se enye mîkekereke-kere ke ikpanam ini enye mîkamanke eyen. Ndien nte enye adade adiana ye nsekeyen emi ekeme ndinen̄ede n̄kpa ebe esie idem. Edi ebe esie emi ekeme n̄ko nditọn̄ọ ndifịna idem ke nte n̄wan imọ ọsọpde efre imọ enyịn.

Ke nditịn̄ ibio ibio, akpa eyen ekeme ndisịn mfịna ke ndọ. Utom oro esịnede ke ndise eyen enyịn ekeme ndinam owo ekere ke ebe m̀mê n̄wan imọ ikereke iban̄a imọ, onyụn̄ ekeme ndinam mmọ ẹti mme mfịna emi mmọ mîkọkọkke onyụn̄ anam etie nte ke mme mfịna oro ẹnen̄ede ẹkponi.

Nso ke ebe ye n̄wan ẹkpenam man ẹyọ nsịn̄ede oro esidude ke ini akpa eyen amanade, onyụn̄ enen̄erede oyom ntịn̄enyịn? Nso ke n̄wan ye ebe ẹkpenam man mmọ ẹsụk ẹka iso ẹdiana kiet? Nso ke mmọ ẹkpenam ke ini mfan̄a edemerede ke nte ẹkpebọkde eyen?  Se iyomde ndineme edi oro, iyonyụn̄ ise nte mme edumbet Bible ẹkemede ndin̄wam ebe ye n̄wan ẹkọk mme mfịna emi.

AKPA MFỊNA: Inikiet inikiet kpukpru n̄kpọ ẹdiban̄a eyen.

N̄wan emi amande eyen obufa esikere onyụn̄ abiat kpukpru ini esie ye eyen esie. Esinen̄ede enem enye ndise mban̄a eyen esie emi. Edi ebe esie ekeme ndikere ke enye efre imọ enyịn. Manuel emi odụn̄de ke Brazil ọdọhọ ete: “Ikenemke mi nte n̄wan mi ekesede nsekeyen enyịn tutu efre mi ofụri ofụri. Ami ke enye ekesinọ ntịn̄enyịn akpa, edi idahaemi-e, nsekeyen edidi kpukpru n̄kpọ.” Nso ke akpanam aban̄a utọ n̄kpọ emi?

▪ Se akpanamde: Nyene ime. Bible ọdọhọ ete: “Ima enyenyene anyanime onyụn̄ ọfọn ido. . . . Iyomke ufọn idemesie, isọpke iyatesịt.” (1 Corinth 13:4, 5) Didie ke ebe ye n̄wan ẹkpenam item emi ke ini mmọ ẹnyenede obufa nsekeyen?

Eti ebe oyowụt ke imama n̄wan imọ, ekpep aban̄a nte uman esikpụhọrede iban. Emi ayanam an̄wan̄a enye ntak emi esidide anam anam edu an̄wan esie okpụhọde. * Adam emi odụn̄de ke France emi onyụn̄ enyenede eyen ọfiọn̄ 11 ọdọhọ ete: “Edu an̄wan mi esikpụhọde ndusụk ini tutu edibababa mi ibifịk. Edi mmesiti ke idịghe nte ke enye ayat esịt ye ami, edi ke nsịn̄ede esinam etie ntem.”

Ndi n̄wan fo esiyat esịt ye afo ndusụk ini emi akam an̄wamde-n̄wam enye? Edieke edide ntre, kûyak esịt awara ayat fi. (Ecclesiastes 7:9) Utu ke oro, ka iso yom usụn̄ en̄wen emi akpan̄wamde enye, ndien oyokụt ke se enye anamde idibiakke fi.—Mme N̄ke 14:29.

Eti an̄wan ayan̄wam ebe esie anam utom esie ọfọn. Enye ayanam enye etiene ese aban̄a eyen, owụt enye nte ẹsikpụhọde eyen iba ẹnyụn̄ ẹnamde udia eyen—kpa ye emi edinyenede nte etiede ke nsonso oro.

Ellen emi edide isua 26 ama edikụt ke oyom ikpụhọde nte isinamde n̄kpọ ye ebe imọ. Enye ọkọdọhọ ete: “Mma ndikụt ke akpana nsiyak ebe emi etiene otụk eyen nnyịn, ke ufọn idụhe ndidi enye ama ededue se n̄kowụtde enye, ami nsioro uyo.”

NAM EMI ISE: Iban, mbọk ẹkûkụt ndudue, ẹkûnyụn̄ ẹfiak ẹnam n̄kpọ emi ebe mbufo ama akananam ke ntak emi enye mînamke nte mbufo ẹkpenamde. Kọm enye ke se enye anamde ọfọn, ndien eyenem enye ndikụt ke imọ n̄ko imekeme ndikama eyen, enye oyonyụn̄ ama ndika iso nnam emi. Mme ebe, mbọk ẹsion̄o idem ẹkpọn̄ mme n̄kpọ emi mînen̄ekede inyene ufọn man ẹkeme ndinyene ini n̄n̄wam iban mbufo, akpan akpan ke akpa ọfiọn̄ ifan̄ emi mmọ ẹmande eyen.

ỌYỌHỌ MFỊNA IBA: Mbufo inen̄ekede idiana aba nte n̄wan ye ebe.

Ndusụk ebe ye n̄wan oro ẹtọn̄ọde-tọn̄ọ ndinyene nditọ ẹsisịn ukeme ẹka iso ẹdiana kiet kpa ye ataba idap ye mme mfịna oro owo mîkodorike enyịn. Vivianne eyen France, emi enyenede n̄kpri nditọ iba ọdọhọ ete: “Mma nsịn ibuot ye itọn̄ ke n̄kpọ eyen tutu mfre ke ndi n̄wan owo.”

N̄kpọ en̄wen edi nte ke ndusụk ebe isifiọkke ke idịbi esikpụhọde n̄wan. Ndusụk ini, nsekeyen isiyakke mme ete ye eka ẹnen̄ede ẹkpere kiet eken ẹnyụn̄ ẹnyene ebuana nte ekesidide. Nso ke ebe ye n̄wan ẹkpenam mbak nsekeyen mmọ emi anade ẹnanam kpukpru n̄kpọ ẹnọ ẹnyụn̄ ẹwụt enye ima ididian̄ade mmọ?

▪ Se akpanamde: Nam ebe m̀mê n̄wan fo ọfiọk ke afo osụk amama enye. Bible  ọdọhọ ete: “Erenowo [ọyọkpọn̄] ete ye eka esie onyụn̄ akadiana ye n̄wan esie ndien mmọ ẹyekabade ẹdi obụk kiet.” * (Genesis 2:24) Jehovah Abasi idọhọke nditọ ẹdụn̄ ye ete ye eka mmọ ke nsinsi, edi akam ọdọhọ ete ye eka emi ẹma ẹkekabade ẹdi obụk kiet ẹdiana kiet ke ofụri eyouwem mmọ. (Matthew 19:3-9) Didie ke itien̄wed emi ekeme ndin̄wam ebe ye n̄wan emi ẹnyenede obufa nsekeyen ẹfiọk se ẹkpenamde ye ini emi ẹkpenamde n̄kpọ kiet kiet?

Vivianne oro iketịn̄de iban̄a ọdọhọ ete: “Mma ntie n̄kere se idude ke Genesis 2:24, ndien itien̄wed emi ama anam nti nte ke ami ye n̄wan mi idi obụk kiet, idịghe ami ye eyen mi. Mma n̄kụt ke ana mfiak nsọn̄ọ ndọ nnyịn.” Theresa emi enyenede nditọiban iba ọdọhọ ete: “Ini ekededi oro etiede mi nte ke mmadian̄ade n̄kpọn̄ ebe mi, mmesisọsọp nnọ enye ntịn̄enyịn idem ekpededi minit ifan̄ kpọt ke usen.”

Nso ke afo nte ebe akpanam man ọsọn̄ọ ndọ fo? Dọhọ n̄wan fo ke amama enye. Nam n̄kpọ ima ima ye enye man enye okụt ke etịn̄ akpanikọ. Kûyak enye ededei ekere ke umaha imọ aba. Sarah emi edide isua 30 ọdọhọ ete: “Akpana ebe anam n̄wan ọdiọn̄ọ ke isụk imama enye inyụn̄ ida enye ke n̄kpọ kpa ye emi idịbi mîyakke enye etie nte ekesitiede.” Alan emi edide ete nditọ iba ke Germany, okụt ke esinen̄ede oyom ẹtịm ẹkpere iban ẹnyụn̄ ẹn̄wam mmọ ke ini mmọ ẹnyenede mfịna. Enye ọdọhọ ete: “Mmesidọn̄ n̄wan mi esịt ini ekededi emi enye atuade.”

Imọfiọk ke ndinyene obufa nsekeyen ekeme ndinam ebe ye n̄wan ẹkûnyene aba ebuana nte ẹkesinyenede. Ntre, akpana ebe ye n̄wan ẹsitie ẹneme se mmọ ẹyomde. Bible ọdọhọ yak edi ke “unyịme edem mbiba” mbemiso ebe ye n̄wan ẹtre ndinyene ebuana. (1 Corinth 7:1-5) Ntre akpana mmọ ẹneneme n̄kpọ emi. Ebiet emi otode m̀mê nte ẹkebọkde fi ekeme ndinam ọsọn̄ fi ndineme n̄kpọ aban̄ade idan̄ ye ebe m̀mê n̄wan fo. Edi enen̄ede ọfọn ẹneme utọ nneme emi akpan akpan emi ẹma ẹketọn̄ọ ndinyene nditọ mi. Ẹkere nte etiede kiet eken ke idem, ẹnyene ime, ẹnyụn̄ ẹtịn̄ ofụri ofụri nte etiede mbufo ke idem. (1 Corinth 10:24) Emi ayanam ẹkûtọhọ utọk edi ẹtetịm ẹma kiet eken.—1 Peter 3:7, 8.

Ndisitoro kiet eken ekeme ndinam ebe ye n̄wan ẹnen̄ede ẹma kiet eken. Eti ebe esidiọn̄ọ ke n̄wan emi akamade nsekeyen ekeme ndinam ediwak n̄kpọ emi owo mîsọpke ikụt. Vivianne ọdọhọ ete: “Esitie mi nte inyeneke se nnamde kpa ye esidide ndọdọk nsọsụhọde tutu eyo okụt.” Eti an̄wan ididaha nte ke inyeneke se ebe imọ anamde ke ufọk idem ekpededi n̄wan oro ọtọn̄ọ usenubọk anam n̄kpọ tutu eyo okụt.—Mme N̄ke 17:17.

 NAM EMI ISE: Iban mbọk, edieke ẹkemede, ẹsitiene nseknditọ mbufo ẹde idap ke ini mmọ ẹdede man ẹfiak ẹnyene odudu ndise mban̄a ndọ mbufo. Mme ebe mbọk, edieke ẹkemede, ẹsidemede okoneyo ẹkpụhọ eyen iba mîdịghe ẹnọ eyen udia ke ini iban mbufo ẹnyụn̄ ẹduọkde odudu n̄ko. Ẹsiwet ekpri etop ima ke n̄wed m̀mê ke telefon ẹnọ iban mbufo, mîdịghe ẹkokot mmọ man mmọ ẹfiọk ke ẹsụk ẹmama mmimọ. Ẹsifak ufan̄ ẹtie kiet ẹneme nneme nte n̄wan ye ebe. Ẹkûsuneme n̄kpọ uban̄a eyen kpọt, ẹneme n̄ko ẹban̄a idem mbufo. Edieke ẹkade iso ẹdiana kiet eken, mbufo ẹyekeme ndibọk nditọ mbufo edifọn edifọn.

ỌYỌHỌ MFỊNA ITA: Ẹmefan̄a nte ẹkpebọkde eyen.

N̄wan ye ebe ẹkeme ndifan̄a nte ẹkpebọkde eyen sia mmọ mîtoho ebiet kiet. Asami emi otode Japan ye Katsuro ebe esie ẹma ẹnyene mfịna emi. Asami ọdọhọ ete: “Eketie mi nte ke ebe mi ededek adiaha nnyịn, ke ini ebe mi akakam ekerede ke ami mmọsọn̄ ido ye eyen emi n̄kaha.” Nso ke ẹkpenam mbak mbufo ẹdinyene utọ mfịna emi?

▪ Se ẹkpenamde: Ẹsineme nneme ẹnyụn̄ ẹbere ye kiet eken. Enyene-ọniọn̄ Edidem Solomon ọkọdọhọ ete: “Owo iseri esịn utọk, edi mbon oro ẹkọkde ibuot ẹnyene ọniọn̄.” (Mme N̄ke 13:10) Ebe m̀mê n̄wan fo ekere ke ẹkpebọk didie nditọ? Edieke ẹbetde eyen amana mbemiso ẹbierede nte ẹdibọkde enye, ọwọrọ ke mfan̄a oyokpon etieti, ndien mbufo idikemeke ndibọk eyen mbufo ọfọn.

Ke uwụtn̄kpọ, ewe ke otu mbụme emi ke mbufo ẹnyene ibọrọ: “Didie ke idikpep eyen nnyịn nte ẹdiade udia ẹnyụn̄ ẹdede idap? Ndi iyesimen eyen nnyịn kpukpru ini oro enye atuade eyet okoneyo? Nso ke idinam edieke eyen mîken̄ke idem nte nnyịn ikekpepde enye?” Imọfiọk ke se mbufo ẹdibierede oyokpụhọde ye eke mbon en̄wen. Ethan emi enyenede nditọ iba ọdọhọ ete: “Esifọn ebe ye n̄wan ẹneme mme n̄kpọ ntem man mmọ ẹnyene ukem ekikere ẹban̄a n̄kpọ. Emi ayanam ẹdiana kiet ẹbọk eyen mbufo.”

NAM EMI ISE: Kere nte ete ye eka fo ẹkebọkde fi. Biere ido ye edinam mmọ emi akpamade ndikpebe, nyụn̄ biere n̄ko enye oro mûdukpebeke. Neme se ebierede ye ebe m̀mê n̄wan fo.

Eyen Ekeme Ndikpụhọde Ndọ ke Eti Usụn̄

Ukem nte esiyomde owo iba emi ẹkpepde ndiwat enan̄ukwak ẹnyene ime ẹnyụn̄ ẹda ini ẹkpep mbemiso ẹkemede ndiwat enan̄ukwak ọfọn, ntre n̄ko ke edida fi ini mbemiso ekemede ndinam utom fo ọfọn nte ete m̀mê eka. Ndien eyekeme ndinam oro ọfọn nte ini akade.

Ubọk-eyen ayanam ẹkụt adan̄a nte esịt fo esịnede ke ndọ mbufo, onyụn̄ okpụhọde nte ẹsinamde n̄kpọ ye kiet eken. Edi, enye ọyọnọ fi ifet n̄ko ndikpep ata nti edu. Edieke adade nti item emi Bible ọnọde aban̄a nte ẹkpebọkde nditọ odu uwem, oyokụt se ete kiet emi ekerede Kenneth okokụtde. Ete oro ọdọhọ ete: “Ubọk-eyen enyene ufọn ọnọ mi ye n̄wan mi. Utu ke ndikere mban̄a idem nnyịn kpọt nte ikesinamde akpa, idahaemi, nnyịn imenen̄ede ikere iban̄a kiet eken, inyụn̄ ima kiet eken.” Utọ ukpụhọde emi ẹfọn etieti ke ndọ.

[Mme Ikọ Idakisọn̄]

BỤP IDEMFO ETE . . .

▪ Nso ke n̄kanam urua oko ndiwụt ebe m̀mê n̄wan mi nte ke mmadara se enye anamde ke ubon nnyịn?

▪ Ebịghi didie nnyịn iketie kiet ineme nneme emi mîdịghe sụk n̄kpọ aban̄ade eyen?