Mme Mbụme Oro Mme Andikot Ẹbụpde

Ke ini Jesus Christ okosiode apostle 12 ọdọn̄ ẹkekwọrọ ikọ, ndi ẹma ẹdọhọ mmọ ẹkama esan̄ ẹnyụn̄ ẹsịne ikpaukot?

Ndusụk owo ẹdọhọ ke mbụk Gospel mbita oro ẹtịn̄de ẹban̄a Jesus ndidọn̄ mme apostle ẹkekwọrọ ikọ isan̄ake kiet. Edi edieke imende mme mbụk emi idomo ye kiet eken, imekeme ndisịm ubiere oro esịnede ifiọk. Akpa, men se Mark ekewetde domo ye eke Luke. Eke Mark ọdọhọ ete: “[Jesus] ọnọ mmọ uyo ete ẹkûkama baba n̄kpọ kiet ẹka isan̄ emi ke mîbọhọke esan̄ kpọt, ẹkûkama uyo, ekpri ekpat udia, okụk ke ekpatokụk emi mmọ ẹbọbọde ke isịn, edi ẹsịne ikpaukot, ẹkûnyụn̄ ẹsịne ọfọn̄ idakidem iba.” (Mark 6:7-9) Edi Luke ekewet ete: “Ẹkûkama baba n̄kpọ kiet ẹka isan̄ emi, ẹkûkama esan̄ m̀mê ekpri ekpat udia, m̀mê uyo m̀mê okụk silver; ẹkûnyụn̄ ẹkama ọfọn̄ idakidem iba.” (Luke 9:1-3) Imokụt ke etie nte mmọ isan̄ake kiet. Mark ọdọhọ ke ẹkedọhọ mme apostle ẹkama esan̄ ẹnyụn̄ ẹsịne ikpaukot, edi Luke ọdọhọ ke ẹkedọhọ mmọ ẹkûkama n̄kpọ ndomokiet, ọkpọkọm esan̄. Luke ikasiakke ikpaukot emi Mark akasiakde.

Man ọfiọk se Jesus okoyomde ndinam ẹfiọk ke ọtọ emi, tịn̄ enyịn ke ọkpọikọ emi odude ke Gospel mbita oro. Ke Mark ye Luke emi ikotde isịn ke enyọn̄ emi, ye ke Matthew 10:5-10, ẹkedọhọ mme apostle ẹte ẹkûsịne m̀mê ẹkûkama “ọfọn̄ idakidem iba.” Anaedi apostle kiet kiet ama esịne ọfọn̄ idakidem. Ntre, ikanaha mmọ ẹyom en̄wen ndida n̄ka isan̄ oro. Kpasụk ntre, mmọ ẹma ẹsesịne ikpaukot. Mark owụt ke ẹma ẹyom mmọ “ẹsịne [m̀mê, ẹbọbọ] ikpaukot,” oro edi, enye oro mmọ ẹkesịnede ke ukot. Edi nso kaban̄a esan̄? The Jewish Encyclopedia ọdọhọ ete: “Etie nte ekedi ido mme Hebrew eset ndisikama esan̄.” (Gen. 32:10) Mark ọkọdọhọ ke ẹkedọhọ mme apostle “ẹkûkama baba n̄kpọ kiet ẹka isan̄ emi,” ke mîbọhọke esan̄ emi mmọ ẹkekamade ke ini emi Jesus ọkọnọde mmọ ewụhọ oro. Ke ntem, mme andiwet Gospel oro ẹkesọn̄ọ ẹtịn̄ item oro Jesus ọkọnọde ete mmọ ẹkûbiat ini ke ndika n̄koyom mme n̄kpọ en̄wen emi ẹdikamade.

Matthew, emi okodude ke ini Jesus ọkọnọde ewụhọ emi onyụn̄ ewetde mmọ enịm, afiak esịn un̄wana ke n̄kpọ emi. Jesus ọkọdọhọ ete: “Ẹkûkama gold m̀mê silver m̀mê okpoho ke ekpatokụk emi mbufo ẹbọbọde ke isịn, ẹkûnyụn̄ ẹkama ekpri ekpat udia ke isan̄ emi, m̀mê ọfọn̄ idakidem iba, m̀mê ikpaukot m̀mê esan̄; koro anamutom odot udia esie.” (Matt. 10:9, 10) Edi nso kaban̄a ikpaukot emi mme apostle ẹkesịnede ye esan̄ emi mmọ ẹkekamade? Jesus ikọdọhọke mmọ ẹtomo se mmọ ẹma ẹkenyenyene ẹduọn̄ọ, edi ọkọdọhọ mmọ ẹkûkama en̄wen. Ntak emi enye ọkọnọde orụk ewụhọ oro? Sia “anamutom odot udia esie.” Ọkpọikọ ke ewụhọ Jesus ekedi oro, ndien emi ama ekem ye item oro enye ọkọnọde ke Ukwọrọikọ Oro ke Obot ete mmọ ẹkûtịmede esịt ẹban̄a se mmọ ẹdidiade, ẹdin̄wọn̄de, m̀mê ẹdisịnede.—Matt. 6:25-32.

Okposụkedi emi ekemede nditie nte ke mme mbụk Gospel oro isan̄ake kiet ke akpa ini emi okotde mmọ, kpukpru mmọ ẹtịn̄ ukem n̄kpọ. Akana mme apostle ẹka nte mmọ ẹkedade do utu ke ndiyak mme n̄kpọ en̄wen ẹwọn̄ọde ntịn̄enyịn mmọ. Ntak-a? Sia Jehovah ọyọnọ se inanade mmọ.

 Mmanie ẹkedi “n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi” emi Solomon eketịn̄de aban̄a?—Eccl. 2:8.

Nnyịn ikemeke nditịm mfiọk, edi mmọ ẹkeme ndidi mme ọwọrọiso iban emi Solomon okokụtde ke okụre ubọn̄ esie.

Ke Ecclesiastes ibuot 2, Solomon ama etịn̄ aban̄a ekese n̄kpọ oro enye akanamde, emi esịnede ekese ubọpn̄kpọ. Enye ama adian do ete: “Ami n̄kọ n̄ko silver ye gold nnọ idemmi, ye inyene ndidem ye eke mme ikpehe obio ukara. Ami nnyene mme ọkwọikwọ iren ye iban, nnyụn̄ nnyene n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi, kpa se inọde nditọ owo ata idatesịt.”—Eccl. 2:8.

Ediwak mbon oro ẹsitịn̄de n̄kpọ ẹban̄a Bible ẹdọhọ ke “ediwak n̄kaiferi” emi Solomon eketịn̄de aban̄a ẹkedi ediwak isen iban ye ibanesa emi enye ekenyenede ke eyo usọn̄ esie, kpa iban emi ẹkenamde enye aka akatuak ibuot ọnọ ndem. (1 Ndi. 11:1-4) Nte ededi, mme n̄kpọ ẹwụt ke ekikere oro inenke. Ke ini Solomon ekewetde mme ikọ oro, enye ama ememehe ye “n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi.” Ndien ini oro, enye okosụk enyenyene unyịme Jehovah koro Abasi ọkọnọ enye odudu spirit ada ewet mme n̄wed Bible. N̄kpọ iketiehe ntre ye enye ke eyo usọn̄, emi enye ekenyenede ediwak isen iban ye ibanesa onyụn̄ atuakde ibuot ọnọ ndem.

Solomon ọdọhọ ke n̄wed Ecclesiastes ke imọ ima ‘idụn̄ọde iyom ndinem ikọ man inyụn̄ iwet nnennen ikọ akpanikọ.’ (Eccl. 12:10) Enye ama ọfiọk nte ẹkotde “n̄wanndọ,” “ọbọn̄ an̄wan,” ye “n̄wanesa,” sia enye ama ewet mme ikọ emi ke mme n̄wed oro enye akadade odudu spirit ewet. (N̄ke 5:18; 12:4; 18:22; Eccl. 9:9; Ikwọ Sol. 6:8, 9) Edi enye iwetke mme ikọ oro enye ọkọfiọkde do ke Ecclesiastes 2:8.

Ke ikọ emi “n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi,” ke ikụt n̄kukụre esen esen ikọ Hebrew emi (aban̄ade n̄kpọ kiet ye ediwak n̄kpọ) ke Bible. Nditọ ukpepn̄kpọ ẹnyịme ke owo itịmke idiọn̄ọ se enye ọwọrọde. Ediwak mme akabade Bible ẹdọhọ ke ikọ oro ke Ecclesiastes 2:8 aban̄a iban, emi ẹtịn̄de ẹban̄a nte n̄wan kiet ndien ekem ẹtịn̄ ẹban̄a nte ediwak iban. Ndiwet “n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi,” ọnọ ukem ekikere emi.

Solomon ama ọwọrọ etop tutu ọbọn̄ an̄wan obio ubọn̄ Sheba emi ekedide obio imọ okop aban̄a enye, edi edise enye, onyụn̄ okop n̄kpaidem. (1 Ndi. 10:1, 2) Oro owụt se Solomon eketịn̄de aban̄a “n̄kaiferi, ediwak n̄kaiferi” ekemede ndiwọrọ. Ekeme ndidi enye eketịn̄ aban̄a ediwak mme ọwọrọiso iban emi enye okokụtde ke okụre ubọn̄ esie ke ediwak isua ke ini emi enye okosụk enyenede unyịme Abasi.