Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Ecclesiastes
Ikọ Jehovah Enyene Uwem
Mme Akpan N̄kpọ Ẹtode N̄wed Ecclesiastes
JOB ọkọdọhọ ete: “Owo eke n̄wan amande omụhọ usen, onyụn̄ oyụhọ ukụt.” (Job 14:1) Owụt ifiọk didie ntem nditre ndibiat ibio uwem nnyịn ke se mînyeneke ufọn! Nso ke ikpada ini, odudu, ye inyene nnyịn inam? Nso ke ikpefep? Ikọ eti ibuot, ifiọk, ye mbufiọk oro ẹwetde ke n̄wed Ecclesiastes ẹnọ eti ndausụn̄ ke afan̄ emi. Etop oro ọdọn̄ọde ke enye “ekeme [ndinam ẹfiọk] mme uduak ye ekikere esịt owo,” onyụn̄ ekeme ndinam idu uwem emi enyenede se ọwọrọde.—Mme Hebrew 4:12.
N̄wed Ecclesiastes emi Edidem Solomon eke Israel eset, emi ọkọwọrọde etop ke ntak ọniọn̄ esie, ekewetde ọdọn̄ọ nti item ẹban̄a se itịmde idi akpan n̄kpọ ke uwem ye se mîdịghe. Sia Solomon etịn̄de aban̄a ndusụk n̄kpọ oro enye ọkọbọpde, eyedi enye ekewet Ecclesiastes ke ẹma ẹkebọp mmọ ẹkụre, mbemiso enye akawahade ọkpọn̄ usụn̄. (Nehemiah 13:26) Oro owụt ke ẹkewet Ecclesiastes mbemiso isua 1000 M.E.N., ke utịt utịt isua 40 oro Solomon akadade ubọn̄.
NSO MÎDỊGHE IKPÎKPU N̄KPỌ?
“Kpukpru n̄kpọ ẹdi ikpîkpu,” ntre ke ọkwọrọikọ ọdọhọ, onyụn̄ obụp ete: “Owo adia nso udori ke ofụri ọkpọsọn̄ utom esie emi enye anamde ke idak utịn?” (Ecclesiastes 1:2, 3) Ikọ oro “ikpîkpu” m̀mê ikpîkpu n̄kpọ ye “ke idak utịn” ẹdu ediwak itie ke Ecclesiastes. Ikọ Hebrew oro ẹkabarede “ikpîkpu n̄kpọ” ọwọrọ ke ata ata usụn̄ “ibifịk” m̀mê “uye,” ndien enye aban̄a n̄kpọ oro mîdịghe akpan n̄kpọ, n̄kpọ oro mîbịghike, m̀mê oro mînyeneke ufọn ibịghi. Ikọ oro “ke idak utịn” ọwọrọ “ke isọn̄ emi” m̀mê “ke ererimbot emi.” Mmọdo, kpukpru n̄kpọ—oro edi, kpukpru se owo anamde ye unana edikere mban̄a uduak Abasi—ẹdi ikpîkpu n̄kpọ.
Solomon ọdọhọ ete: “Kpeme ukot fo ke adan̄aemi afo akade ke ufọk Abasi, . . . ndisan̄a n̄kpere man okop.” (Ecclesiastes 5:1) Ndituak ibuot nnọ Jehovah Abasi idịghe ikpîkpu n̄kpọ. Ke akpanikọ, ndinam n̄kpọ mban̄a itie ebuana nnyịn ye enye akam anam uwem nnyịn enen̄ede enyene se ọwọrọde.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
1:4-10—Didie ke mme n̄kpọ-obot ndisan̄a n̄kanade ke ekondo anam owo ‘akpa mba’? Ọkwọrọikọ asiak ita kpọt ke otu akpan n̄kpọ-obot oro ẹnamde uwem odu ke isọn̄—oro edi utịn, ofụm, ye mmọn̄ oro esisan̄ade akanade. Ke nditịm ntịn̄, mme n̄kpọ-obot oro ẹsisan̄ade ẹkanade ke ekondo ẹwak, ẹnyụn̄ ẹnen̄ede ẹwak n̄kukọhọ. Owo ekeme ndibiat ofụri ini uwem esie n̄kpep mmọ edi isụk ikemeke nditịm mfiọk mmọ. Oro ekeme ndinen̄ede nnam owo ‘akpa mba.’ Ndida ibio uwem nnyịn ndomo ye ndutịm edisan̄a n̄kanade oro akade iso ke nsinsi mi, esinam owo akpa mba n̄ko. Idem ndidomo ndision̄o mbufa n̄kpọ ndi ananam owo akpa mba. Kamse, n̄kọ kpukpru mbufa n̄kpọ oro ẹsion̄ode ẹdi akam ẹdi edikpebe se ata Abasi ama akananam.
2:1, 2—Ntak emi ẹdọhọde ke imam edi ‘idat-e’? Imam ekeme ndinam ifre uwa ke ibio ini, ndien usọrọ ekeme ndinam ida mme mfịna nnyịn mfefere mfefere. Nte ededi, imam isikọkke mfịna nnyịn. Ntak edi oro Solomon ọdọhọde ke ndikere ke imam ekeme ndinọ owo inemesịt edi “idat.”
3:11—Nso ke Abasi anam “ẹye ke ini mmọ”? Ndusụk n̄kpọ oro Jehovah Abasi anamde “ẹye,” m̀mê ẹfọn ke edikem ini, ẹdi ndikobot Adam ye Eve, ndikanam ediomi akpara, ndikanam ediomi ye Abraham ye David, edidi Messiah, ye edidori Jesus Christ ke ebekpo nte Edidem Obio Ubọn̄ Abasi. Nte ededi, odu n̄kpọ efen oro Jehovah edinamde “eye” ke mîbịghike. Nnyịn imenen̄ede inịm ke edinen obufa ererimbot eyedi ke edikem ini esie.—2 Peter 3:13.
5:9—Didie ke “udori in̄wan̄ ana ọnọ kpukpru” owo? Kpukpru mme andidụn̄ isọn̄ ẹnyene udia ẹto “udori in̄wan̄”—oro edi se isọn̄ on̄wụmde. Owo isioho edidem eto. Man enye adia mfri in̄wan̄ esie, ana mme asan̄autom esie ẹsịn ifịk ẹnam utom ẹnyụn̄ ẹtọ n̄kpọ ke in̄wan̄ esie.
Se Nnyịn Ikpepde:
1:15. Ufọn idụhe ndibiat ini ye ukeme ndomo nditre ufịk ye utụk oro ẹdude mfịn. Obio Ubọn̄ Abasi kpọt ekeme ndisio idiọkido mfep.—Daniel 2:44.
2:4-11. Mme utọ usọ nte ifiọk ubọpufọk, utọin̄wan̄, ye ikwọ, ọkọrọ ye edidu ọkpọmiọk uwem ẹdi “idomo eke mîwọrọke usụn̄,” sia mmọ inamke uwem enen̄ede enyene se ọwọrọde m̀mê ndinọ owo inemesịt oro ebịghide.
2:12-16. Mbufiọk ọfọn akan ebiọ sia enye ekeme ndin̄wam nnyịn ikọk ndusụk mfịna. Nte ededi, mbufiọk oro owo enyenede ikemeke nditre n̄kpa. Idem edieke owo ọkọwọrọde etop ke ntak mbufiọk esie, ẹsisọp ẹfre owo oro ke enye ama akakpa.
2:24; 3:12, 13, 22. Ndidia ufọn utom oro inamde idiọkke.
2:26. Jehovah “ọnọ owo eke ọfọnde enye ke iso” eti ibuot Esie, emi anamde owo okop idatesịt. Owo oro mînyeneke eti itie ebuana ye Abasi ikemeke ndinyene eti ibuot emi.
3:16, 17. Inenke ndikere ke owo eyekpe unen ikpe ke kpukpru idaha. Utu ke nditịmede esịt mban̄a se itịbede ke ererimbot mfịn, nnyịn ikpenyene ndibet Jehovah enen̄erede n̄kpọ obon.
4:4. Ọkpọsọn̄ utom oro ẹdade usọ ẹnam ekeme ndinọ owo idatesịt. Edi ndisịn idem nnam utom man ifọn ikan mbon en̄wen esidemede ndomoidem, ndien emi ekeme ndinam ẹkama udu ẹnyụn̄ ẹfịbe owo ufụp. Eti uduak akpanam isịn idem ikwọrọ ikọ.
4:7-12. Ndinyene eti itie ebuana ye owo enen̄ede ọfọn akan inyene obụkidem ndien owo ikpenyeneke ndibiat utọ itie ebuana oro ke ntak uyom inyene.
4:13. Idịghe idaha ye isua emana ẹsiwak ndinam ẹkpono owo. Mbon oro ẹkamade ifetutom ke esop ẹkpenyene ndinam n̄kpọ ye eti ibuot.
4:15, 16. Ekeme ndidi ‘kpukpru mbon oro ẹkesidade ke iso akparawa emi ẹkotde udiana-akpa mi’—oro edi andida itie edidem—ẹma ẹsinọ enye ibetedem, edi nte ini akade, ‘mmọ idarake aba enye.’ Ke akpanikọ, owo esiwọrọ etop ke esisịt ini kpọt.
5:2. Ikpenyene ndisibem iso ntie n̄kere se iditịn̄de ke akam, ibọn̄ enye ukpono ukpono, inyụn̄ itịn̄ke ikọ awak akaha.
5:3-7. Ndinen̄ede n̄kere mban̄a mme n̄kpọ obụkidem ekeme ndinam owo atak ke ndikere mban̄a udọn̄ esiemmọ. Oro ekeme n̄ko ndinam owo akpa ekikere ke okoneyo, inyụn̄ ikemeke ndide idap inem inem. Uwak ikọ ekeme ndinam owo etie nte ndisịme ke iso mbon en̄wen, onyụn̄ ekeme ndinam enye akan̄a akan̄a ọnọ Abasi ye unana editie n̄kere. ‘Mbak Abasi’ idiyakke inam ndomokiet ke otu emi.
6:1-9. Nso idi ufọn inyene, ubọn̄, ye anyan uwem, m̀mê ndinyene akamba ubon, edieke owo mîkemeke ndidia ufọn mmọ? “Se enyịn ẹkụtde ọfọn akan esịt eke oyode,” m̀mê esịt eke oyomde ndinyene n̄kpọ oro owo mîkemeke ndinyene. Mmọdo, mfọnn̄kan usụn̄ ndidu uwem edi ndiyụhọ ye “n̄kpọ udu uwem ye edisịnen̄kpọ” oro inyenede, n̄kop inem nti n̄kpọ, nnyụn̄ n̄wụk ekikere ke ndika iso nnyene n̄kpet n̄kpet itie ebuana ye Jehovah.—1 Timothy 6:8.
ITEM ORO ẸNỌDE MBON ETI IBUOT
Nso ke ikpanam mbak idibiat eti enyịn̄ nnyịn? Didie ke ikpese mme andikara ye ufịk oro ikụtde? Sia mme akpan̄kpa mîfiọkke baba n̄kpọ kiet, didie ke nnyịn ikpodu uwem idahaemi? Didie ke mme uyen ẹkpeda ini ye odudu mmọ ẹnam n̄kpọ ye eti ibuot? Ẹwet eti item oro ọkwọrọikọ ọnọde ke mme n̄kpọ emi ye mme n̄kpọ en̄wen ke Ecclesiastes 7 esịm 12.
Mme Mbụme N̄wed Abasi Oro Ẹbọrọde:
7:19—Didie ke eti ibuot ọsọn̄ odudu akan “mbọn̄ duop”? Ikọ oro duop ke Bible esida aban̄a n̄kpọ oro edide n̄kemn̄kem. Ikọ Solomon ọwọrọ ke ukpeme oro eti ibuot ọnọde owo ọsọn̄ odudu akan n̄kemn̄kem ibat mbonekọn̄ oro ẹkpemede obio.
10:2—Nso ke ọwọrọ ndidọhọ ke esịt owo “odu enye ke ubọk nnasia” m̀mê “ke ufien”? Sia ubọk nnasia esiwakde ndida mban̄a mfọn, esịt owo ndidu ke ubọk nnasia ọwọrọ ke esịt anam enye anam se ifọnde. Edi edieke esịt anamde owo anam idiọk, utọ owo oro ke ẹdọhọ ke esịt esie odu ke ubọk ufien.
10:15, NW—Didie ke ‘ọkpọsọn̄ utom mbon ndisịme anam mmọ ẹkpa mba’? Edieke owo mînyeneke eti ibuot, ọkpọsọn̄ utom esie isinyeneke ufọn ndomokiet. Utom esie inọhọ enye inemesịt. Utọ ọkpọsọn̄ utom oro ananam enye akpa mba.
11:7, 8—Nso ke ikọ emi ọwọrọ: “Un̄wana enenịn̄e, onyụn̄ eye enyịn ndikụt utịn”? Un̄wana ye utịn ẹnam mme odu-uwem n̄kpọ ẹkop inemesịt. Solomon ọdọhọ mi ete ke ọfọn ndidu uwem ye nte ke nnyịn ikpenyene ‘ndidara’ mbemiso ini emi ekịm, oro edi mbemiso usọn̄, ọbọde nnyịn odudu.
11:10—Ntak emi “uyen ye usiere uwem” ẹdide ikpîkpu? Edieke owo mîdaha ini uyen esie inam n̄kpọ nte odotde, ini uyen esie edidi ikpîkpu koro ini emi etie nte uye oro ebede efep usọp usọp.
Se Nnyịn Ikpepde:
7:6. Ndisak imam ke ini oro mîdotke esiyat owo isinyụn̄ inyeneke ufọn, onyụn̄ etie nte ndak oro akprakde ke idak eso. Nnyịn ikpenyene ndifep utọ imam oro.
7:21, 22. Nnyịn ikpekereke ikaha iban̄a se mme owo ẹtịn̄de.
8:2, 3; 10:4. Ke ini esenyịn utom m̀mê eteutom nnyịn asuade ọnọ nnyịn m̀mê enen̄erede nnyịn, ọfọn idop ida sụn̄-n̄. Ndinam ntre ọfọn akan ‘ndiwara ndaha enye ke iso,’ m̀mê ndisọsọp n̄wọrọ ke utom.
8:8; 9:5-10, 12. Uwem nnyịn ekeme ndibe mfep ke mbuari kpa nte iyak eke ẹmụmde ke iyịre m̀mê inuen eke ẹmụmde ke afia. Akan oro, owo ndomokiet ikemeke nditre odudu uwem ndiwọrọ owo ke idem ke ini owo akpade, owo ndomokiet inyụn̄ ikemeke ndifehe mbọhọ ekọn̄ oro n̄kpa an̄wanade ye ubonowo. Mmọdo, nnyịn ikpadaha ini nnyịn ifen efen. Jehovah oyom nnyịn ida uwem ke ọsọn̄urua inyụn̄ idara uwem ke eti usụn̄. Man inam emi, nnyịn ikpayak utom Jehovah edi ebeiso n̄kpọ ke uwem nnyịn.
8:16, 17. Owo ikemeke ndifiọk kpukpru n̄kpọ oro Abasi anamde onyụn̄ ayakde etịbe ọnọ ubonowo, idem edieke ikpatabade idap itie ikpep mmọ. Nditịmede esịt mban̄a kpukpru ukwan̄n̄kpọ oro mme owo ẹnamde idiyakke ikop inemesịt.
9:16-18. Nnyịn ikpenyene ndima eti ibuot idem ke ini mme owo mîmaha enye. Ẹsima sụn̄sụn̄ ikọ oro enyene-ibuot owo etịn̄de ẹkan mfiori ndisịme owo.
10:1. Nnyịn inyene ndikpeme se itịn̄de inyụn̄ inamde. Ndisịme edinam ini kiet, utọ nte iyatesịt, edikpa mmịn, m̀mê edinam oburobụt ido idan̄ ini kiet kpọt, ekem ndibiat eti enyịn̄ owo oro ẹkesikponode.
10:5-11. Ufọn idụhe ndifịbe owo emi akamade akwa ifetutom edi oro mîkemeke ndinam utom esie. Edieke owo mîkam ikemeke ndinam utom oro mîsọn̄ke, oro ekeme ndida ndiọi utịp ndi. Utu ke nditie ntre, akam ọfọn ndifiọk nte ‘ẹdade ifiọk ẹnam n̄kpọ ọwọrọ usụn̄.’ Ọfọn didie ntem ndisịn ukeme nnam utom edikwọrọ Obio Ubọn̄ ye edinam mme mbet!
11:1, 2. Nnyịn ikpenyene ndisinọ owo n̄kpọ ke ofụri esịt. Ẹyenọ nnyịn n̄ko n̄kpọ edieke inamde oro.—Luke 6:38.
11:3-6. Mme mfịna uwem emi ikpanamke nnyịn inana iwụk n̄ko.
11:9; 12:1-7. Mme uyen ẹyenam ibat ẹnọ Jehovah. Mmọdo, mmọ ẹkpenyene ndida ini ye odudu mmọ nnam n̄kpọ Abasi mbemiso usọn̄ ọbọde mmọ odudu.
“UYO MBON ETI IBUOT” ỌNỌ NNYỊN NDAUSỤN̄
Didie ke nnyịn ikpese “edinem ikọ” oro ọkwọrọikọ ekesịnde idem oyom onyụn̄ ewet? ‘Uyo, m̀mê ikọ, mbon eti ibuot’ itiehe nte se isikụtde ke “ediwak n̄wed” emi ẹdade ọniọn̄ owo ẹwet, edi enye “ebiet n̄kpọ ukịm-enan̄: mme etubom mbon esop ẹnyụn̄ ẹbiet okpukwak eke ẹkọn̄de ẹsịn: ekpemerọn̄ kiet ọkọnọ mmọ.” (Ecclesiastes 12:10-12) Ikọ eti ibuot oro “ekpemerọn̄ kiet,” kpa Jehovah, ọnọde anam uwem nnyịn enyene iwụk.
Ndida nti item oro ẹkụtde ke n̄wed Ecclesiastes nsịn ke edinam eyenen̄ede an̄wam nnyịn idu inem inem uwem oro enyenede se ọwọrọde. Akan oro, ẹn̄wọn̄ọ ẹnọ nnyịn ẹte: “Edifọn ye mmọ eke ẹbakde Abasi.” Mmọdo, nnyịn ikpakam isọn̄ọ ibiere ‘ndibak Abasi nnyụn̄ nnịm mbet esie.’—Ecclesiastes 8:12; 12:13.
[Ndise ke page 15]
Ẹyekụt kiet ke otu nye-n̄kan n̄kpọ oro Abasi anamde ke edikem ini esie
[Ndise ke page 16]
Enọ Abasi esịne udia, edin̄wọn̄ n̄kpọ, ye edikụt se ifọnde ke kpukpru ọkpọsọn̄ utom oro inamde