Iban Oro Ẹkedatde Jehovah Esịt

“Jehovah osụk ọnọ fi usiene utom fo, Jehovah . . . osụk ọnọ fi ofụri n̄kpọ eyen-utom fo n̄ko.”—RUTH 2:12.

1, 2. Didie ke nnyịn ikeme ndibọ ufọn nto editie n̄kere uwụtn̄kpọ iban Bible oro ẹkedatde Jehovah esịt?

 MBAK Abasi ikayakke iban iba ẹnam ewụhọ Pharaoh. Mbuọtidem ama anam akpara kiet esịn uwem esie ke itiendịk man edịp mbon uyep Israel iba. Eti ibuot ye nsụhọdeidem ama an̄wam n̄wan kiet ndinyan̄a uwem ediwak owo onyụn̄ ọbiọn̄ọ owo emi Jehovah eyetde aran ndidue isop iyịp. Mbuọtidem ke Jehovah Abasi adianade ye edu ntatubọk ama anam ebeakpa kiet edide eka eyen ọnọ prọfet Abasi n̄kukụre udia oro enye ekenyenede. Mmọ emi ẹdi sụk ibat ibat ke otu ediwak uwụtn̄kpọ iban emi ẹsiakde ke N̄wed Abasi oro ẹkedatde Jehovah esịt.

² Nte Jehovah anamde n̄kpọ ye utọ iban oro ye nte enye ọdiọn̄de mmọ ẹwụt ke se idatde enye esịt ikan ẹdi mme edu eke spirit, emi ẹdide akpan n̄kpọ ẹkan owo ndidi eren m̀mê n̄wan. Ke ererimbot mfịn, emi ẹnen̄erede ẹkere mme n̄kpọ obụkidem, ndinịm mme n̄kpọ eke spirit akpa ke uwem edi n̄kpọ-ata. Edi ẹkeme ndikan n̄kpọ-ata emi, nte ediwak iban oro ẹbakde Abasi ẹwụtde, emi ẹdide akamba ubak ikọt Abasi mfịn. Utọ iban Christian oro ẹkpebe mbuọtidem, eti ibuot, edu ntatubọk, ye nti edu eken oro iban oro ẹkebakde Abasi emi ẹtịn̄de ẹban̄a ke Bible ẹkewụtde. Nte ededi, oyom iren Christian n̄ko ẹkpebe mme edu oro utọ nti iban eset oro ẹkenyenede. Man ikụt nte nnyịn ikemede ndinam emi ọyọhọ ọyọhọ, ẹyak inen̄ede idụn̄ọde mbụk Bible aban̄ade iban emi iketịn̄de iban̄a ke ntọn̄ọ ntọn̄ọ.—Rome 15:4; James 4:8.

Iban Oro Mîkanamke Ewụhọ Pharaoh

3, 4. (a) Ntak emi Shiphrah ye Puah mîkanamke ewụhọ Pharaoh ke ini enye okowụkde ete ẹwot kpukpru nseknditọ Israel ẹdide iren? (b) Didie ke Jehovah ọkọdiọn̄ mme omụm-uman iba oro ke ntak uko ye mbak Abasi oro mmọ ẹkenyenede?

³ Ke ikpe oro ẹkekpede ke Nuremberg, Germany, ke Ekọn̄ Ererimbot II ama okokụre, ediwak mbon oro ẹkebiomde ikpe akpakịp uwotowo ẹma ẹdomo ndiwụt ke se mmimọ ikanamde ama enen ebe ke ndidọhọ ke mmimọ ikakam inam se ẹkedọhọde inam. Idahaemi, men mme owo oro domo ye Shiphrah ye Puah, mme omụm-uman Israel, emi ẹkedụn̄de ke Egypt eset ke eyo ukara ọsọn̄ido Pharaoh oro owo mîsiakke enyịn̄. Sia okokopde ndịk aban̄a ibat nditọ Hebrew oro ọkọkọride usọp usọp, Pharaoh ama owụk mme omụm-uman iba oro ndikụt nte ke ẹwot kpukpru nseknditọ Hebrew ẹdide iren. Didie ke iban oro ẹkenam n̄kpọ ẹban̄a utọ idiọk ewụhọ oro? ‘Mmọ ikanamke nte edidem Egypt ọkọdọhọde mmọ, edi ẹnịm nditọ-iren uwem.’ Ntak emi iban oro mîketen̄eke owo? Koro mmọ ‘ẹkebakde Abasi.’—Exodus 1:15, 17; Genesis 9:6.

⁴ Ih, mme omụm-uman emi ẹma ẹbuọt idem ye Jehovah, ndien nte utịp, enye ama akabade edi “otu ekọn̄” ọnọ mmọ, onyụn̄ ekpeme mmọ osio ke iyatesịt Pharaoh. (2 Samuel 22:31; Exodus 1:18-20) Edi edidiọn̄ Jehovah ikokụreke ke oro. Enye ama ọdiọn̄ Shiphrah ye Puah ke ndinọ mmọ ubon idemmọ. Enye ama akam okpono iban emi ebe ke ndinam ẹwet enyịn̄ ye edinam mmọ ẹsịn ke Ikọ esie eke odudu spirit man mme emana ini iso ẹkpekeme ndikot, ke adan̄aemi owo mîtịghi  aba enyịn̄ Pharaoh oro.—Exodus 1:21; 1 Samuel 2:30b; Mme N̄ke 10:7.

5. Didie ke ediwak iban Christian mfịn ẹwụt ukem edu oro Shiphrah ye Puah ẹkewụtde, ndien didie ke Jehovah edidiọn̄ mmọ?

⁵ Nte iban ẹdu mfịn oro ẹbietde Shiphrah ye Puah? Ih, ẹdu! Kpukpru isua, ediwak tọsịn utọ iban oro isikopke ndịk ndikwọrọ etop unyan̄a uwem Bible ke mme idụt oro “ewụhọ edidem” akpande ukwọrọikọ, ke ntem ẹdude ke idaha oro ẹkemede nditaba ifụre m̀mê idem uwem mmọ. (Mme Hebrew 11:24a; Utom 5:28, 29) Ima oro mmọ ẹmade Abasi ye mbọhọidụn̄ mmọ anam utọ iban uko emi iyakke owo ndomokiet etre mmọ ndibuana eti mbụk Obio Ubọn̄ ye mbon en̄wen. Nte utịp, ediwak iban Christian ẹyọ ubiọn̄ọ ye ukọbọ. (Mark 12:30, 31; 13:9-13) Nte ekedide ye Shiphrah ye Puah, Jehovah enen̄ede okụt mme edinam utọ nti iban uko oro, ndien enye oyowụt mmọ ima esie ke ndisịn enyịn̄ mmọ ke “n̄wed uwem,” ama akam edi mmọ ẹsọn̄ọ ẹda ẹnam akpanikọ tutu esịm akpatre.—Philippi 4:3; Matthew 24:13.

Akani Akpara Adat Jehovah Esịt

6, 7. (a) Nso ke Rahab ọkọfiọk aban̄a Jehovah ye ikọt esie, ndien didie ke ifiọk emi okotụk enye? (b) Didie ke ẹkpono Rahab ke Ikọ Abasi?

⁶ Ke isua 1473 M.E.N., akpara kiet oro ekekerede Rahab ama odụn̄ ke obio Jericho ke Canaan. Nte an̄wan̄ade, Rahab ama enen̄ede enyene ifiọk. Ke ini mbon uyep Israel iba ẹkeyomde ebiet udịbe ke ufọk esie, enye ama ọnọ mmọ ọyọhọ mbụk aban̄a nte nditọ Israel ke utịbe utịbe usụn̄ ẹkewọrọde ẹkpọn̄ Egypt, idem okposụkedi oro eketịbede isua 40 ke edem! Enye n̄ko ama ọfiọk nte Israel akakande ndidem Amorite oro, Sihon ye Og ke ndondo oro. Tim fiọk nte ifiọk oro okotụkde enye. Enye ama ọdọhọ mbon uyep oro ete: “Mmọfiọk nte Jehovah ada isọn̄ emi ọnọ mbufo, . . . koro edi Jehovah Abasi mbufo edi Abasi ke ata enyọn̄, ye ke isọn̄ ke idak.” (Joshua 2:1, 9-11) Ih, se Rahab okokopde aban̄a Jehovah ye mme edinam esie ke ibuot nditọ Israel ama enen̄ede otụk enye onyụn̄ onụk enye ndibuọt idem ye Enye.—Rome 10:10.

⁷ Mbuọtidem Rahab ama onụk enye ndinam n̄kpọ. Enye ama ada mbon uyep Israel emi esịn ke ufọk “ke emem,” ndien enye ama anam item unyan̄a uwem mmọ ke ini  Israel akan̄wanade ye Jericho. (Mme Hebrew 11:31; Joshua 2:18-21) Eyịghe idụhe nte ke mme utom mbuọtidem Rahab ẹma ẹdat Jehovah esịt, koro enye ama ọnọ Christian oro James odudu spirit ndiwet enyịn̄ Rahab ye enyịn̄ Abraham, kpa ufan Abasi, nte uwụtn̄kpọ oro mme Christian ẹkpekpebede. James ekewet ete: “Kpa ntre n̄ko, nte ikabatke ite, ikpe etebe Rahab, akpara an̄wan oro, oto ke edinam n̄kpọ, ke ini enye adade mme isụn̄utom esịn ke ufọk, onyụn̄ anamde mmọ ẹsan̄a ke usụn̄ en̄wen ẹnyọn̄ọ?”—James 2:25.

8. Didie ke Jehovah ọkọdiọn̄ Rahab ke ntak mbuọtidem ye n̄kopitem esie?

⁸ Jehovah ama ọdiọn̄ Rahab ke ediwak usụn̄. Usụn̄ kiet edi ke enye ke utịbe utịbe usụn̄ ama anyan̄a Rahab ye kpukpru mbon oro ẹkedịbede ke ufọk esie—oro edi, “ufọk ete esie, ye kpukpru se enye enyenede.” Ekem enye ama ayak mmọ ẹdụn̄ “ke ufọt Israel,” emi ẹkenyenede ndinam n̄kpọ ye mmọ nte mme amanaisọn̄. (Joshua 2:13; 6:22-25; Leviticus 19:33, 34) Edi ikụreke ke oro. Jehovah n̄ko ama ọnọ Rahab ifet edikabade ndi eka ete Jesus Christ. Nso akwa mfọn ke ẹkefọn ntem ye n̄wan Canaan emi ini kiet ko ekedide okpono ndem! *—Psalm 130:3, 4.

9. Didie ke nte Jehovah akanamde n̄kpọ ye Rahab ye ndusụk iban Christian ke akpa isua ikie ekeme ndisịn udọn̄ nnọ ndusụk iban mfịn?

⁹ Ukem nte Rahab, ndusụk iban Christian, ọtọn̄ọde ke akpa isua ikie tutu esịm mfịn, ẹmekpọn̄ oburobụt usụn̄ uwem man ẹnem Abasi esịt. (1 Corinth 6:9-11) Nte eyịghe mîdụhe, ndusụk mmọ ẹkekọri ẹkpon ke n̄kann̄kụk oro ebietde Canaan eset, emi ọkọyọhọde ye oburobụt ido uwem ẹkenyụn̄ ẹdade oburobụt ido uwem nte ido oro ẹnyịmede. Kpa ye oro, mbuọtidem oro ọkọn̄ọde ke nnennen ifiọk N̄wed Abasi ama onụk mmọ ndikpụhọde uwem mmọ. (Rome 10:17) Ntem, ẹkeme n̄ko nditịn̄ mban̄a utọ iban oro nte ke “inamke Abasi bụt ndikere Abasi mmọ.” (Mme Hebrew 11:16) Nso ukpono ke emi edi ntem!

Ẹma Ẹdiọn̄ ke Ntak Ekenyenede Eti Ibuot

10, 11. Nso idaha abuanade Nabal ye David okonụk Abigail ndinam n̄kpọ?

¹⁰ Ediwak mme anam-akpanikọ iban eset ẹma ẹwụt eti ibuot ke n̄wọrọnda usụn̄, anamde mmọ ẹdi ọsọn̄urua inyene ẹnọ ikọt Jehovah. Kiet ke otu utọ iban oro ekedi Abigail, n̄wan Nabal, kpa imọ eyen Israel oro ekenyenede isọn̄. Eti ibuot Abigail ama etịp esịn ke enye ndinyan̄a uwem mme owo onyụn̄ ọbiọn̄ọ David, emi akakabarede edi edidem Israel, ndidue isop iyịp. Nnyịn imekeme ndikot mban̄a Abigail ke mbụk oro ẹwetde ke 1 Samuel ibuot 25.

¹¹ Mbụk oro ọtọn̄ọ ntem, David ye mme anditiene enye ẹnam nnaekọn̄ ẹkpere otuerọn̄ Nabal, emi mmọ ẹkpemede ke mfọn uwemeyo ye okoneyo ẹnọ Nabal kpa ekemmọ eyen Israel. Ke ini udia David ẹkperede ndikụre, enye ọdọn̄ n̄kparawa duop ẹbịne Nabal ẹkeben̄e enye udia. Ifet eberede idahaemi ọnọ Nabal ndiwụt esịtekọm nnọ David nnyụn̄ n̄kpono  enye nte enye emi Jehovah eyetde aran. Edi Nabal inamke oro. Ke iyatesịt enye ọtọk David onyụn̄ ọnọ n̄kparawa oro ẹnyọn̄ọ ubọk ubọk. Ke ini David okopde aban̄a n̄kpọ emi, enye etịm irenowo 400 onyụn̄ eben̄e idem ndika n̄kosio usiene. Ke Abigail okopde aban̄a idiọk ibọrọ ebe esie enye anam n̄kpọ usọp usọp ke eti ibuot ndisụk David esịt ke ndinọ ediwak n̄kpọ ẹsọk enye. Ekem enye ke idemesie aka ebịne David.—Ufan̄ikọ 2-20.

12, 13. (a) Didie ke Abigail okowụt eti ibuot onyụn̄ anam akpanikọ ọnọ Jehovah ye enye emi Enye eyetde aran? (b) Nso ke Abigail akanam ke ini ọkọnyọn̄de ekesịm ufọk, ndien nso iketịbe inọ enye?

¹² Ke ini Abigail osobode ye David, nsụhọdeidem esie ke ndikpe ubọk nyom mbọm owụt ntotụn̄ọ ukpono oro enye enyenede ọnọ enye emi Jehovah eyetde aran. Enye ọdọhọ ete: “Jehovah [iditreke] ndinam ọkpọsọn̄ ufọk nnọ ọbọn̄ mi; koro ọbọn̄ mi an̄wanade ekọn̄ Jehovah,” adiande do ete ke Jehovah ayanam David edi etubom Israel. (Ufan̄ikọ 28-30) Ke ukem ini oro, Abigail ọdọhọ David uko uko ete ke edieke enye mîkpemeke, enye ọmọn̄ edue isop iyịp ke usiene oro enye oyomde ndisio. (Ufan̄ikọ 26, 31) Nsụhọdeidem, uten̄e, ye in̄wan̄-in̄wan̄ usụn̄ ukere n̄kpọ Abigail anam enyịn an̄wan̄a David. Enye ọdọhọ ete: “Ẹkọm Jehovah Abasi Israel, emi ọdọn̄de fi, ete edisobo ye ami mfịn emi: ẹnyụn̄ ẹkọm eti ibuot fo, ẹnyụn̄ ẹkọm fi emi akpande mi, ete n̄kûdue isop iyịp.”—Ufan̄ikọ 32, 33.

¹³ Ke esịmde ufọk, Abigail uko uko oyom nditịn̄ nnọ ebe esie mban̄a enọ oro enye ọkọnọde David. Nte ededi, ke ini enye okụtde enye, enye “akpa wine eti-eti.” Ntre enye ebet tutu wine atam enye ndien ekem enye asian enye. Didie ke Nabal anam n̄kpọ? Idem akpa enye tutu enye ọdọn̄ọ se ẹkpekotde akpauben̄. Usen duop ke ukperedem, Abasi owot enye. Ke ini David okopde ke Nabal akpa, enye obụp Abigail ndọ, sia enye enen̄erede ama onyụn̄ okponode enye. Abigail enyịme ndidọ David.—Ufan̄ikọ 34-42.

Nte Afo Emekeme Ndibiet Abigail?

14. Mme edu Abigail ewe ke nnyịn ikpoyom ndinen̄ede nnyene?

¹⁴ Nte afo omokụt ndusụk edu Abigail emi afo—eren m̀mê n̄wan—akpamade ndinen̄ede nnyene? Eyedi, ọdọn̄ fi ndisinen̄ede n̄wụt eti ibuot ke usụn̄ nte anamde n̄kpọ ke ini mme mfịna ẹdemerede. Mîdịghe ekeme ndidi afo oyom ndisitịn̄ ikọ sụn̄sụn̄ ke ido oro owụtde eti ibuot ke ini mbon efen oro ẹdude ye afo ẹyatde esịt. Edieke edide ntre, ntak mûbọn̄ke akam unọ Jehovah uban̄a n̄kpọ emi? Enye ọn̄wọn̄ọ ndinọ mbon emi ẹkade iso “eben̄e ke mbuọtidem,” eti ibuot, mbufiọk, ye ukeme ukere n̄kpọ.—James 1:5, 6; Mme N̄ke 2:1-6, 10, 11.

15. Ke mme idaha ewe ke enen̄ede oyom iban Christian ẹwụt mme edu oro Abigail okowụtde?

¹⁵ Utọ nti edu oro ẹnen̄ede ẹdi akpan n̄kpọ ẹnọ n̄wan oro enyenede ebe oro mînịmke ke akpanikọ, emi mînamke mme edumbet Bible. Eyedi enye esin̄wọn̄ mmịn ebe ubọk. Idotenyịn odu ke utọ iren oro ẹyekpụhọde usụn̄ uwem mmọ. Ediwak ẹmekpụhọde—ediwak ini otode sụn̄sụn̄ edu, uten̄e, ye edisana ido iban mmọ.—1 Peter 3:1, 2, 4.

16. Inamke n̄kpọ m̀mê n̄kpọ ẹtie didie ke ufọk, didie ke Christian eyenete an̄wan okpowụt ke itie ebuana imọ ye Jehovah ọsọn̄ urua akan kpukpru n̄kpọ en̄wen?

¹⁶ Se ededi mfịna emi afo enyenede ndiyọ ke ufọk, ti ete ke Jehovah odu kpukpru ini ndin̄wam fi. (1 Peter 3:12) Ntem domo ndisọn̄ idem ke n̄kan̄ eke spirit. Bọn̄ akam ben̄e eti ibuot ye sụn̄sụn̄ esịt. Ih, nen̄ede san̄a kpere Jehovah ebe ke ndikpep Bible kpukpru ini, ndibọn̄ akam, nditie n̄kere, ndinyụn̄ mbuana ye ekemmọ mme Christian. Ebe esie nditre ndima n̄kpọ eke spirit ikakpanke Abigail ndima Abasi nnyụn̄ n̄kpono asan̄autom Abasi oro ẹyetde aran. Nti edumbet ẹkenụk enye ndinam n̄kpọ. Idem ke ubon emi ebe edide asan̄autom Abasi oro enịmde eti uwụtn̄kpọ, n̄wanndọ Christian ọyọfiọk ete ke oyom imọ  ika iso ikọri inyụn̄ imụm idaha eke spirit imọ ikama. Edi akpanikọ, ebe esie enyene mbiomo N̄wed Abasi ndise mban̄a enye ke n̄kan̄ eke spirit ye eke obụk, edi ke akpatre, ana enye ‘asan̄a ye ndịk ye nnyek-idem anam edinyan̄a esie ọwọrọ usụn̄.’—Philippi 2:12; 1 Timothy 5:8.

Enye Ama Ọbọ “Utịp Prophet”

17, 18. (a) Nso esen esen idomo mbuọtidem ke ebeakpa Zarephath okosobo? (b) Didie ke ebeakpa oro akanam n̄kpọ aban̄a eben̄e Elijah, ndien didie ke Jehovah ọkọdiọn̄ enye kaban̄a oro?

¹⁷ Usụn̄ oro Jehovah ekesede aban̄a ubuene ebeakpa kiet ke eyo prọfet Elijah owụt ke enye enen̄ede ama mbon oro ẹnọde utuakibuot akpanikọ ibetedem ebe ke ndinọ idemmọ ye inyene mmọ. Ke ntak oro edịm mîkedepke ke anyan ini ke eyo Elijah, ediwak owo ẹma ẹkpa biọn̄, esịnede ebeakpa kiet ye ekpri eyeneren esie oro ẹkedụn̄de ke Zarephath. Ke ndondo oro mmọ ẹkeyomde ndinam akpatre udia oro mmọ ẹkenyenede, esenowo ama ọbiọn̄ọde—oro edi prọfet Elijah. Enye ama eben̄e ata esen esen eben̄e. Okposụkedi ọkọfiọkde nnanenyịn an̄wan oro, enye ama ọdọhọ enye ada akpatre aran ye ndomuyo oro okosụhọde anam “ekpri uyo” ọnọ imọ. Edi enye ama adian do ete: “Koro ntem ke Jehovah Abasi Israel ọdọhọ ete, Ndom-uyọ oro idikụreke ke aban̄, aran ke ekpeme idinyụn̄ itreke, tutu esịm usen emi Jehovah edinọde edịm ke iso isọn̄.”—1 Ndidem 17:8-14.

¹⁸ Afo akpakanam n̄kpọ didie aban̄a utọ esen esen eben̄e oro? Nte an̄wan̄ade sia ebeakpa Zarephath oro ama ọkọdiọn̄ọ ke Elijah edi prọfet Jehovah, enye ama “aka akanam ke uyo Elijah.” Nso ke Jehovah akanam aban̄a edinam ntatubọk esie? Enye ke utịbe utịbe usụn̄ ama anam udia odu ọnọ n̄wan emi, eyen esie, ye Elijah ke ini unana edịm oro. (1 Ndidem 17:15, 16) Ih, Jehovah ama ọnọ ebeakpa Zarephath oro “utịp prophet,” okposụkedi enye mîkedịghe eyen Israel. (Matthew 10:41) Eyen Abasi n̄ko ama otoro ebeakpa emi ke ini akasiakde enye nte uwụtn̄kpọ ọnọ mme anana-mbuọtidem mbio obio esie, Nazareth.—Luke 4:24-26.

19. Ke mme usụn̄ ewe ke ediwak iban Christian mfịn ẹwụt edu ebeakpa Zarephath, ndien didie ke Jehovah ese mmọ?

¹⁹ Mfịn, ediwak iban Christian ẹwụt edu oro ebeakpa Zarephath okowụtde. Ke uwụtn̄kpọ, kpukpru urua, mme anana-ibụk nditọete iban Christian—ediwak mmọ ẹdide ubuene ẹnyụn̄ ẹnyenede ubon ndise mban̄a—ẹsitat ubọk ẹnọ mme esenyịn oro ẹsan̄ade-san̄a ye iban mmọ n̄kpọ. Mbon efen ẹsibuana udia ye mme asan̄autom uyọhọ ini ke n̄kann̄kụk, ẹn̄wam  mbon unana, m̀mê ke mme usụn̄ en̄wen ẹnọde idemmọ ye inyene mmọ ke ndinọ utom Obio Ubọn̄ ibetedem. (Luke 21:4) Nte Jehovah esikụt utọ n̄waidem oro? Ih! “Abasi ikwan̄ake nte efrede utom mbufo ye ima enyịn̄ Esie eke mbufo ẹwụtde, ke emi mbufo ẹkenamde n̄kpọ ẹnọ ikọt Abasi, ẹnyụn̄ ẹsụk ẹnanam.”—Mme Hebrew 6:10.

20. Nso ke idineme ke ibuotikọ oro etienede?

²⁰ Ke akpa isua ikie, ediwak iban oro ẹbakde Abasi ẹma ẹnyene ifet ndise mban̄a Jesus ye mme apostle esie. Ke ibuotikọ oro etienede, nnyịn iyeneme nte iban emi ẹkedatde Jehovah esịt, ndien nnyịn iyeneme uwụtn̄kpọ iban eyomfịn oro ẹnamde utom Jehovah ke ofụri esịt, idem ke mme n̄kpọsọn̄ idaha.

[Ikọ idakisọn̄]

Ke Ndidụn̄ọde

• Didie ke iban emi ẹkedat Jehovah esịt?

• Shiphrah ye Puah

• Rahab

• Abigail

• Ebeakpa Zarephath

• Didie ke nditie n̄kere mme uwụtn̄kpọ oro iban emi ẹkenịmde ekeme ndin̄wam nnyịn owo kiet kiet? Nam an̄wan̄a.

[Mme Mbụme Ukpepn̄kpọ]

[Mme ndise ke page 9]

Ediwak iban oro ẹbakde Abasi ẹmenam utom Abasi kpa ye “ewụhọ edidem”

[Ndise ke page 10]

Ntak emi Rahab edide uwụtn̄kpọ owo emi enyenede mbuọtidem?

[Ndise ke page 10]

Mme edu ewe oro Abigail okowụtde ke afo oyom ndikpebe?

[Ndise ke page 12]

Ediwak iban Christian mfịn ẹwụt edu oro ebeakpa Zarephath okowụtde