Edikere Mban̄a—Ukpọhọde Ediwụt Mfọnido ye Mbọm

“ADAN̄A nte mbufo ẹkemede ndisụhọde ubiak owo efen, uwem idịghe ikpîkpu,” ntem ke Helen Keller ekewet. Keller ama enen̄ede ọfiọk se ubiak eke ntụk edide. Ke ini ekedide ọfiọn̄ 19 ke emana, udọn̄ọ ama anam enye akabade edi nnan ye inan. Edi andikpep emi okokopde mbọm ama ekpep Helen ndikot n̄wed nnyụn̄ n̄wet n̄kpọ ke Braille ndien, ekem, ekpep enye nditịn̄ ikọ.

Ann Sullivan, andikekpep Keller, ama etịm ọfiọk editịmede esịt oro asan̄ade ye edin̄wana ye ndo ikpọkidem. Enye ke idemesie ama ekpere ndidi nnan. Edi Ann ke ime ama ọtọn̄ọ usụn̄ ndida nnyene nneme ye Helen ebe ke “ndiwet mme abisi kiet kiet” ke ubọk Helen. Ke edu edikere mban̄a andikpep esie onụkde enye, Helen ama ebiere ndiyak uwem esie nsịn ke ndin̄wam mme nnan ye inan. Ke ama akakan udọn̄ọ esie ye ọkpọsọn̄ ukeme, enye ama ekere aban̄a mbon oro ẹkedude ke ukem idaha esie. Enye ama oyom ndin̄wam mmọ.

Eyedi afo omokụt nte edide mmemmem n̄kpọ ‘ndiberi mbọm mbaha owo’ nnyụn̄ mfụmi udọn̄ mbon efen ke ibụk ibụk ererimbot emi. (1 John 3:17) Nte ededi, ẹwụk mme Christian ẹte ẹma mbọhọidụn̄ mmọ ẹnyụn̄ ẹnyene ufiop ufiop ima ke otu idemmọ. (Matthew 22:39; 1 Peter 4:8) Kpa ye oro, ekeme ndidi afo ọmọfiọk akpanikọ emi: Okposụkedi nnyịn isinen̄erede iyom ndima kiet eken, nnyịn imesiwak ndifụmi mme ifet ndinam ubiak mbon efen osụhọde. Oro ekeme ndidi ntre n̄kukụre koro nnyịn mîfiọkke mme udọn̄ mmọ. Edikere mban̄a edi ukpọhọde ediwụt mfọnido ye mbọm.

Nso Idi Edikere Mban̄a?

N̄wed ukabadeikọ kiet ọdọhọ ete ke edikere mban̄a edi “edikụt nnyụn̄ ndiọn̄ọ idaha, ntụk, ye mme uduakesịt owo en̄wen.” Ẹtịn̄ ẹban̄a enye n̄ko nte ukeme edinịm idem ke itie owo efen. Ntre, edikere mban̄a oyom nnyịn ibem iso ifiọk mme idaha owo efen ndien ọyọhọ iba itiene ikop ubiak oro mme idaha oro ẹnamde enye okop. Ih, edikere mban̄a abuana nnyịn ndikop ubiak owo efen ke esịt nnyịn.

Ikọ oro, “edikere mban̄a” idụhe ke Bible, edi N̄wed Abasi etịn̄ ke nsio nsio usụn̄ aban̄a edu emi. Apostle Peter ama ọnọ mme Christian item ete ‘ẹkop mbọm ye kiet eken, ẹtie ima-ima nte nditọete ẹnyụn̄ ẹnyene mfefere esịt.’ (1 Peter 3:8) Ikọ Greek oro ẹkabarede “mbọm” ke ata ata usụn̄ ọwọrọ “nditiene owo efen mbọ ndutụhọ.” Apostle Paul ama esịn udọn̄ ọnọ ukem edu oro ke ini enye eketemede mme ekemmọ Christian ete “ẹdara ye mmọ emi ẹdarade; ẹtuan̄a ye mmọ emi ẹtuan̄ade.” Paul ama adian do ete: “Ẹnyene esịt kiet ye kiet eken.” (Rome 12:15, 16) Ndien nte afo unyịmeke ute ke nnyịn idikemeke ndima mbọhọidụn̄ nnyịn nte idem nnyịn edieke nnyịn mînịmke idem nnyịn ke itie esie?

 Ata ediwak owo ẹnyene ndusụk udomo ndammana edu edikere mban̄a. Ke ini ẹkụtde mfụhọ mfụhọ idaha nditọ oro ẹtiede biọn̄ m̀mê eke mbon itọkekọn̄ emi ẹkopde editịmede esịt, anie ke idaha emi mîsitụkke? Ima ima eka ewe ekeme ndifụmi eyen esie emi en̄wekde eyet? Edi idịghe kpukpru ndutụhọ ẹdi se ẹkemede ndikụt usọp usọp. Edi ọkpọsọn̄ n̄kpọ didie ntem ndifiọk ntụk owo emi okopde mfụhọ, enyenede udọn̄ọ ikpọkidem oro owo mîfiọkke, m̀mê idem mîmaha ndidia udia—edieke akananam nnyịn ke idem nnyịn mîsoboke mme utọ mfịna oro! Nte ededi, N̄wed Abasi owụt nte ke nnyịn imekeme ikponyụn̄ inyene ndikọri edu edikere mban̄a mbon oro nnyịn mîdụhe ke ukem idaha mmọ.

Mme Uwụtn̄kpọ Edikere Mban̄a ke N̄wed Abasi

Jehovah edi akakan uwụtn̄kpọ edikere mban̄a ọnọ nnyịn. Okposụkedi enye edide mfọnmma, enye idorike enyịn nnyịn ndifọn mma, “koro enye ọfiọkde nte iborode; emeti ete ke nnyịn idi ntan.” (Psalm 103:14; Rome 5:12) Akan oro, sia enye ọfiọkde ukeme nnyịn, enye ‘iyakke ẹdomo nnyịn ebe se ukeme nnyịn edide.’ (1 Corinth 10:13) Enye an̄wam ndisiak usụn̄ ubọhọ nnọ nnyịn ebe ke mme asan̄autom esie ye spirit esie.—Jeremiah 25:4, 5; Utom 5:32.

Ubiak oro ikọt esie ẹsisobode esitụk Jehovah. Enye ọkọdọhọ mme Jew oro ẹkenyọn̄ọde Babylon ẹdi ete: “Enye emi otụkde mbufo otụk eyen enyịn [mi].” (Zechariah 2:8) Ke enen̄erede ọfiọk edu edikere mban̄a Abasi, andiwet Bible oro David ọkọdọhọ enye ete: “Da mmọn̄eyet mi sịn ke ekpeme fo: nte mmọ idụhe ke n̄wed fo?” (Psalm 56:8) Ọnọ ndọn̄esịt didie ntem ndifiọk nte ke Jehovah eti—nte n̄kpọ eke ẹwetde ke n̄wed—mmọn̄eyet oro mme anam-akpanikọ asan̄autom esie ẹduọkde nte mmọ en̄wanade ndimụm nsọn̄ọnda mmọ n̄kama!

Ukem nte Ete esie eke heaven, Jesus Christ esisọp ọfiọk nte etiede mbon efen ke idem. Ke ini enye ekesịrerede utọn̄ owo inan, enye ama ada owo oro ọwọrọ ke otuowo, eyedi mbak enye ndifiak n̄kop n̄kpọ ke utịbe utịbe usụn̄ edinam enye okop bụt nte mîdotke m̀mê ndinam enye edịghe. (Mark 7:32-35) Ke idaha efen, Jesus ama okụt ebeakpa oro okoyomde ndibụk n̄kukụre eyeneren esie. Enye ama ọsọsọp ọfiọk ubiak oro n̄wan emi okokopde, asan̄a ebịne mbon emi ẹnamde isan̄ ẹka ubụk owo, onyụn̄ anam akparawa oro eset.—Luke 7:11-16.

Ke enye ama ekeset ke n̄kpa, ke ini Jesus okowụtde Saul idem ke usụn̄ akade Damascus, enye ama anam Saul ọfiọk nte ibak ibak ukọbọ oro enye akadade etiene mme mbet esie okotụkde enye. Enye ọkọdọhọ Saul ete: “Ndi Jesus emi afo ọkọbọde.” (Utom 9:3-5) Jesus ke idemesie ama okop ubiak oro mme mbet esie ẹkekopde, nte emi eka esikopde ubiak eyen esie emi ọdọn̄ọde. Kpasụk ntre, nte Akwa Oku nnyịn eke heaven, Jesus ‘etiene okụt mmemidem nnyịn.’—Mme Hebrew 4:15.

Apostle Paul ama ekpep ndikere mban̄a ndutụhọ ye mme ntụk mbon efen. Enye okobụp ete: “Anie odu ke mmemidem, ndien ami ntre nditiene enye n̄kop mmemidem? Anie ke owo anam enye atuak ukot ọduọ, ndien ami ntre ndiyat esịt?” (2 Corinth 11:29) Ke ini angel  kiet ke utịbe utịbe usụn̄ ọkọkpọhọrede n̄kpọkọbi ke ubọk Paul ye Silas ke ufọk-n̄kpọkọbi ke Philippi, akpa ekikere Paul ekedi ndinam ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ọfiọk ete ke owo ndomokiet ikefeheke. Enye ke edikere mban̄a ama ọfiọk nte ke ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi oro ekeme ndiwot idem. Paul ama ọfiọk ete ke nte ekemde ye ido mbon Rome, ẹkenyene ndinọ ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ufen idiọk idiọk edieke owo n̄kpọkọbi ekefehede—akpan akpan edieke eketemede ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi ẹte enen̄ede ekpeme enye. (Utom 16:24-28) Edinam mfọnido Paul oro akanyan̄ade uwem ama otụk ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi oro, ndien enye ye ofụri ufọk esie ẹma ẹnam usio-ukot ndikabade ndi mme Christian.—Utom 16:30-34.

Nte Ẹkpekọride Edu Edikere Mban̄a

N̄wed Abasi esịn udọn̄ ọnọ nnyịn ediwak ini ndikpebe Ete nnyịn eke heaven ye Eyen esie, Jesus Christ, ntre edikere mban̄a edi edu emi nnyịn inyenede ndikọri. Didie ke nnyịn ikeme ndinam emi? Akpan usụn̄ ita ẹdu oro nnyịn ikemede ndikọri edu edikere mban̄a mme udọn̄ ye ntụk mbon efen: ke ndikpan̄ utọn̄, ke ndise, ye ke ndikere.

Kpan̄ Utọn̄. Ebede ke ndinen̄ede nnọ n̄kpan̄utọn̄, nnyịn iyọfiọk mme mfịna oro mbon efen ẹsobode. Ndien etie nte adan̄a nte nnyịn ikpan̄de utọn̄, ntre ke mmọ ẹdin̄wan̄a esịt mmọ ẹnyụn̄ ẹwụt ntụk mmọ. Miriam anam an̄wan̄a ete: “Ami mmesikeme nditịn̄ ikọ nnọ ebiowo edieke nnyenede mbuọtidem nte ke enye ayakpan̄ utọn̄ ọnọ mi. Nyom ndifiọk nte ke enye enen̄ede ọdiọn̄ọ mfịna mi. Mbuọtidem mi ke idem esie ọkọri ke ini enye obụpde mi mme mbụme ndụn̄ọde oro owụtde nte ke enye ama enen̄ede ọnọ n̄kpan̄utọn̄ ke se n̄ketịn̄de nnọ enye.”

Se. Idịghe kpukpru owo ẹditịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ ẹnọ fi nte etiede mmọ ke idem m̀mê se mmọ ẹsobode. Nte ededi, owo emi etịmde ese oyokụt ini emi etiede nte ekemmọ Christian ofofụhọ, ini emi uyen mînemeke nneme ye mme owo, m̀mê ini emi ifịk ifịk asan̄autom etekde ke ifịk esie. Ukeme edifiọk mfịna ke ini enye ọtọn̄ọde edi akpan n̄kpọ ọnọ mme ete ye eka. Marie ọdọhọ ete: “Ke usụn̄ ekededi, eka mi esifiọk nte etiede mi ke idem mbemiso ntịn̄de nnọ enye, ntre esidi mmemmem n̄kpọ ami nditịn̄ in̄wan̄-in̄wan̄ nnọ enye mban̄a mme mfịna mi.”

Da ekikere fo nam n̄kpọ. Ata okopodudu usụn̄ ndikọri edu edikere mban̄a edi ndibụp idemfo: ‘Edieke ami n̄kpodude ke utọ idaha emi, ekpetie mi ke idem didie? Didie ke n̄kpanam n̄kpọ? Nso ke n̄kpoyom?’ Abian̄a abian̄a mbon ndọn̄esịt Job ita ikekemeke ndinịm idemmọ ke itie esie. Ntem, mmọ ẹma ẹbiom enye ikpe idiọkn̄kpọ oro mmọ ẹkekerede ke anaedi enye ama anam.

Ediwak ini esinen̄ede edi mmemmem n̄kpọ mme anana-mfọnmma owo ndikụt ndudue nnọ owo akan ndifiọk mme ntụk owo oro. Nte ededi, edieke nnyịn idomode ọkpọsọn̄ ndikere mfịghe owo ukụt, emi ayan̄wam nnyịn ndikop mbọm utu ke ndibiom ikpe. Juan, ebiowo emi enyenede mbufiọk, ọkọdọhọ ete: “Mmesinọ item oro enen̄erede ọfọn ke ini ntịmde nnọ n̄kpan̄utọn̄ nnyụn̄ ndomode ndinyene ifiọk mban̄a ofụri idaha oro mbemiso ntọn̄ọde ndinọ mme ekikere.”

Mme n̄wed oro Mme Ntiense Jehovah ẹsuande ẹn̄wam ediwak owo ke afan̄ emi. Magazine Enyọn̄-Ukpeme ye Awake! ẹsineme ikpọ mfịna nte mfụhọ ye edifiomo nditọwọn̄. Mme ekemini ntọt emi ẹsin̄wam mme andikot ndinen̄ede n̄kere mban̄a mme ntụk mbon oro ẹbọde ufen ke mme utọ usụn̄ oro. Kpasụk ntre, n̄wed oro Mme Mbụme N̄kparawa Owo Ẹbụpde—Mme Ibọrọ Ẹnyenede Ufọn aman̄wam  ediwak ete ye eka ndifiọk mme mfịna nditọ mmọ.

Edu Edikere Mban̄a An̄wam ke Mme Edinam Christian

Ibat ibat owo ke otu nnyịn ẹkeme ndifụmi nnanenyịn eyenọwọn̄ oro etiede biọn̄ edieke nnyịn inyenede udia ndibuana ye enye. Edieke nnyịn inyenede edu edikere mban̄a, nnyịn n̄ko iyetịm ifiọk idaha eke spirit owo. Bible etịn̄ aban̄a Jesus ete: “Ke adan̄aemi Enye okụtde mme otu owo, atua mmọ mbọm, koro mmọ ẹdude ke nnanenyịn ẹnyụn̄ ẹsuanade, nte erọn̄ eke mînyeneke andikpeme.” (Matthew 9:36) Ediwak miliọn owo mfịn ẹdu ke ukem idaha eke spirit oro, ndien mmọ ẹyom un̄wam.

Nte ekedide ke eyo Jesus, nnyịn inyene ndikan asari m̀mê ido eset oro ama ọkọdọn̄ n̄kam man isịm esịt ndusụk owo. Asan̄autom oro owụtde edikere mban̄a odomo ndiyom n̄kpọ oro edem mbiba ẹnyịmede m̀mê nditịn̄ mban̄a mme ibuot nneme oro ẹdude ke esịt mme owo man anam etop esie enyene inem. (Utom 17:22, 23; 1 Corinth 9:20-23) Edinam mfọnido oro otode edu edikere mban̄a ekeme n̄ko ndinam mme andikpan̄ utọn̄ nnọ nnyịn ẹnen̄ede ẹnyịme etop Obio Ubọn̄, nte ekedide ye ekpeme ufọk-n̄kpọkọbi oro ke Philippi.

Edu edikere mban̄a enyene ata akamba ufọn ke ndin̄wam nnyịn ndifụmi ndudue mbon efen ke esop. Edieke nnyịn idomode ndifiọk mme ntụk eyenete emi ekeduede nnyịn, nnyịn nte eyịghe mîdụhe iyokụt nte enen̄erede emem ndifen nnọ enye. Eyedi nnyịn ikpakanam n̄kpọ ke ukem usụn̄ oro edieke nnyịn ikpokodude ke ukem idaha oro ye edieke ẹkpekebọkde nnyịn ke usụn̄ oro ẹkebọkde enye. Edu edikere mban̄a Jehovah anam enye ‘eti ete ke nnyịn idi ntan,’ ntre nte edu edikere mban̄a nnyịn ikponụkke nnyịn ndinam ufan̄ nnọ unana mfọnmma mbon efen nnyụn̄ ‘mfen nnọ mmọ’?—Psalm 103:14; Colossae 3:13.

Edieke nnyịn inọde item, eyedi nnyịn iyanam enye ke usụn̄ oro enen̄erede owụt mfọnido edieke nnyịn ifiọkde mme ntụk owo oro anamde ndudue inyụn̄ ifiọkde m̀mê enye esisọp iyatesịt. Ebiowo Christian emi enyenede edu edikere mban̄a esiti idemesie ete: ‘Ami n̄ko mmekeme ndinam ukem ndudue emi. Mmekeme ndidu ke ukem idaha esie.’ Ntem Paul eteme ete: “Ẹsan̄a ke spirit ifụre-ifụre ido, ẹda enye ẹfiak ẹsịn ke itie; nyụn̄ kpeme idem, mbak ẹdidomo fi n̄ko.”—Galatia 6:1.

Edu edikere mban̄a n̄ko ekeme ndinụk nnyịn ndinọ un̄wam oro odotde edieke nnyịn inyenede ukeme ndinam ntre, idem okposụkedi ekemmọ Christian ekemede ndimen̄e ndiben̄e enye. Apostle John ewet ete: “Owo eke enyenede inyene ererimbot emi, onyụn̄ okụtde eyenete esie ke unana, onyụn̄ eberide mbọm abaha enye, ima Abasi ekeme didie ndidụn̄ owo oro ke esịt? . . . Ẹyak nnyịn ikûma ke ikọ-inua ye ke edeme, edi ẹyak nnyịn ima ke edinanam ye ke akpanikọ.”—1 John 3:17, 18.

Man ima ke “edinanam ye ke akpanikọ,” nnyịn inyene ndibem iso n̄kụt mme akpan udọn̄ eyenete nnyịn. Nte nnyịn imodụn̄ọde udọn̄ mbon efen ye ekikere ndin̄wam mmọ? Oro edi se edikere mban̄a ọwọrọde.

Kọri Edu Mbọm

Ekeme ndidi nnyịn inen̄ekede inyene ndammana edu edikere mban̄a, edi nnyịn imekeme ndikọri mbọm. Edieke itịmde inọ n̄kpan̄utọn̄, itịmde ise, inyụn̄ ikerede nte idude ke idaha kiet eken kpukpru ini, edu edikere mban̄a nnyịn ọyọkọri. Nte utịp, emi oyonụk nnyịn ndinen̄ede n̄wụt ima, mfọnido, ye mbọm nnọ nditọ nnyịn, mme Christian efen, ye mme mbọhọidụn̄ nnyịn.

Ẹkûdede ẹyak ibụk ọbiọn̄ọ edu edikere mban̄a mbufo. Paul ekewet ete: “Kûyak mbufo ẹse n̄kpọ eke mbufo, edi ẹkam ẹse n̄kpọ owo en̄wen.” (Philippi 2:4) Nsinsi uwem nnyịn ọkọn̄ọ ke edu edikere mban̄a Jehovah ye eke Akwa Oku esie, Jesus Christ. Ntem, nnyịn imenyene mbiomo ido uwem ndikọri edu emi. Edu edikere mban̄a nnyịn ọyọnọ nnyịn odudu ndikabade ndi nti asan̄autom ye nti ete ye eka. Ke akande kpukpru, edu edikere mban̄a ayan̄wam nnyịn ndikụt nte ke “ọfọn ndinọ akan ndibọ.”—Utom 20:35.

[Ndise ke page 25]

Edikere mban̄a abuana edinen̄ede ndụn̄ọde udọn̄ mbon efen ye ekikere ndin̄wam mmọ

[Ndise ke page 26]

Nte nnyịn imekeme ndikpep ndiwụt ndammana edu edikere mban̄a oro ima ima eka esiwụtde eyen esie?