“Mma nnyene ufan iba emi ẹkesimade ndinam kpukpru n̄kpọ kiet, edi isịnke mi. Mma nsiwak ndikop ke mmọ ẹdia uwem etieti. Isan̄ kiet, mma n̄kot ufọk ufan mi ke ini eyenan̄wan enye eken okodude ye enye. Owo en̄wen ọkọbọrọ fon oro, ndien mma nda n̄kop mmọ mbiba ẹnemede nneme ẹsak imam. Ama ọdọn̄ mi ndikpetiene ndu do, edi sia owo mîkokotke mi, mma ndọdiọn̄ n̄kop ndobo.”—Maria. *

Ndi akanam emekere ke udụkke otu? Ndi emi esinam okop ndobo? Edieke edide ntre, Bible ekeme ndin̄wam fi. Akpa kan̄a, yak ineme n̄kpọ ifan̄ emi anade ọdiọn̄ọ aban̄a ndobo.

Iwakke owo emi mîsikopke ndobo ndusụk ini. Idem mbon oro ẹtiede nte ẹwọrọ etop ẹsikop ndobo. Ntak-a? Sia idịghe ibat ufan emi owo enyenede esinam owo okûkop ndobo, utọ ufan emi owo enyenede esinam. Mme owo ẹsiyọyọhọ owo emi ọwọrọde etop idem, edi enye osụk ekeme ndikop ndobo edieke enye mînyeneke akpan ufan.

Ndobo ekeme ndinam fi ọdọn̄ọ. Ntaifiọk oro ẹkesede ndụn̄ọde 148 emi ẹkenamde ẹdọhọ ke mbon oro mîsimaha ndidian idem ye mme owo isidụhe uwem ibịghi. Mmọ ẹdọhọ ke nditre ndidian idem ye mme owo “ọdiọk utịm ikaba akan owo ndikpon ubom n̄kaha” onyụn̄ “ọdiọk nte owo ndin̄wọn̄ sika 15 ke usen.”

Ndobo ekeme ndinam fi anam se mûkpanamke. Ndobo ekeme ndinam enyịme owo ekededi ufan. Akparawa kiet emi ekerede Alan ọdọhọ ete: “Owo emi okopde ndobo esiyom ufan ke mbrenyịn. Emekeme ndikere ke ndikam nnyenyene ufan, inamke n̄kpọ m̀mê ufan oro etie didie, ọfọn akan ndinanana. Ndien emi ekeme ndisịn fi ke fehesan̄.”

Fon ye Intanet isinamke owo okûkop ndobo. Eyenan̄wan kiet emi ekerede Natalie ọdọhọ ete: “Mmekeme ndinọ ata ediwak owo etop ke fon m̀mê ke Intanet ke usen, edi nsụk n̄kop ndobo.” N̄kaiferi kiet emi ekerede Tyler esịn ke uyo oro. Enye ọdọhọ ete: “Ndinọ owo etop ke fon etie nte owo ndita mbansan̄ m̀mê n̄kpọ ntre, edi ndikụt ufan fo iso ye iso etie nte ndidia ata udia. Mbansan̄ esinem, edi isiyụhọke owo, ntre ana adia ata udia.”

Kûkere ke ẹsasua fi. Yak idọhọ ke aka ikpehe Intanet emi ekemede ndikụt ndise mme ufan fo, ndien afo okụt nte mme ufan fo ẹkediade usọrọ edi owo ikotke fi. Emekeme ndikere ke mmọ imaha fi, omonyụn̄ ekeme ndikere ke enyene akpan ntak emi akanamde mmọ ẹkûkot fi. Ewe ke ekpekere? Sia mûdiọn̄ọke se ikanamde mmọ ẹkûkot fi, kûkere ke mmọ ẹsasua fi. Utu ke oro, nịm ke anaedi enyene ata akpan ntak emi akanamde mmọ ẹkûkot fi. Ediwak ini, idịghe se itịbede esinam afo okop ndobo, se afo etiede ekere esinam.—Se se Bible etịn̄de ke Mme N̄ke 15:15.

Kûdọhọ ke nte esisụk etiede edi oro. Ke ini okopde ndobo, emekeme ndikere ke akanam owo ikotke fi usọrọ mîdịghe ke mme owo imaha fi. Edi emi edinam ọdọdiọn̄ okop ndobo. Utọ ekikere oro ekeme ndinam etie nte mme owo ẹsọsọn fi. Emi ndien ekeme ndinam afo udianke idem aba ye mme owo, ndien sia mûdianke idem ye mme owo, afo aka iso okop ndobo.—Se se Bible etịn̄de ke Mme N̄ke 18:1.

Nam ufan ye mbon oro ẹsọn̄ọde fi. Bible etịn̄ aban̄a David ye Jonathan. Jonathan ọkọsọn̄ọ David isua 30. Kpa ye oro Jonathan okokponde akan David ntem, mmọ mbiba ẹkedi ata ufan. (1 Samuel 18:1) Afo n̄ko emekeme ndinam ufan ye mbon emi ẹkponde ẹkan fi. Kiara emi edide isua 21 ọdọhọ ete: “Ibịghike n̄kọtọn̄ọ ndikụt ke ọfọn ndinam ufan ye mbon oro ẹsọn̄ọde mi. Mmenyene ndima ufan emi ẹsọn̄ọde mi ediwak isua ndien mmama mmọ sia mmọ ẹsinyụn̄ ẹnam n̄kpọ nte ikpọ owo, isinyụn̄ idịghe ẹtetịn̄ ẹsin ẹtetịn̄ ẹsio.”—Se se Bible etịn̄de ke Job 12:12.

Diọn̄ọ ke ọfọn esidu ikpọn̄ ndusụk ini. Ndusụk owo ẹsikop ndobo ini ekededi emi mmọ ẹdude ikpọn̄. Edi ikpanaha okop ndobo ke ntak emi odude ikpọn̄. Ke uwụtn̄kpọ, Jesus ama esima ndidu ye mme owo, edi enyene mme ini emi enye ekesidude ikpọn̄. (Matthew 14:23; Mark 1:35) Afo emekeme ndinam emi n̄ko. Utu ke nditie mfịna idem nte odude ikpọn̄, da ini oro kere nti n̄kpọ oro Abasi anamde ọnọ fi. Emi ekeme ndikam nnam edi eti ufan.—Mme N̄ke 13:20.