1. Tịn̄ ntak emi ọfọnde ifiọk ini inyụn̄ idiọn̄ọ se ikade iso. (Se akpa ndise ibuotikọ emi.)

KE INI ikụtde nte etieibuot okpokoro ikpehe edinam ọwọrọde editie ke mbot utịn̄ikọ, imesidiọn̄ọ ke mbono ọmọn̄ ọtọn̄ọ, ndien ke akpana ika iketie ke itie nnyịn man ikpan̄ utọn̄ ikop ndinem ikwọ oro n̄kaikwọ Watchtower ẹkebrede. Ini ikwọ emi esinen̄ede an̄wam nnyịn iben̄e idem inọ mme utịn̄ikọ oro idikopde. Edi, ndusụk owo isiben̄eke idem, mmọ isikam ifiọkke ke mbono ọmọn̄ ọtọn̄ọ; ntak edi oro mmọ ẹsinemede nneme ye mme ufan mmọ, ndusụk ẹsasan̄a ẹdọk, ẹsasan̄a ẹsụhọde, ikwe ke etieibuot okpokoro ama editie ke mbot utịn̄ikọ, ke ikwọ ke ebre, ndien ke nditọete eken ẹma ẹsụhọde ẹtie ke itie mmọ ẹbet mbono ọtọn̄ọ. Se isitịbede edi emi edieke owo mîsehe ini mînyụn̄ idọn̄ke enyịn ke se ikade iso. Emi ekpep nnyịn n̄kpọ, koro ibịghike ata akpan n̄kpọ ọmọn̄ etịbe emi anade kpukpru nnyịn iben̄e idem inọ. Ewe akpan n̄kpọ oyom nditịbe?

2. Ntak emi Jesus ọkọdọhọde mbet esie “ẹdu ke ukpeme”?

² Ke ini Jesus Christ eketịn̄de aban̄a “akpatre ini editịm n̄kpọ emi,” enye ama ọdọhọ mbet esie ete: “Ẹka iso ẹse, ẹdu  ke edidemede, koro mbufo mîfiọkke edikem ini.” Jesus ama ọdọhọ mmọ ediwak ini ete: “Ẹdu ke ukpeme.” (Matt. 24:3; kot Mark 13:32-37.) Gospel Matthew owụt n̄ko ke Jesus ama ọdọhọ mbet esie ukem n̄kpọ emi. Jesus ọkọdọhọ ke Gospel Matthew ete: “Ke ntre, ẹdu ke ukpeme koro mbufo mîfiọkke usen eke Ọbọn̄ mbufo edidide. . . . Ẹdu ke mben̄eidem, koro ke hour emi mbufo mîkereke, Eyen owo eyedi.” Enye ama afiak ọdọhọ ete: “Ẹdu ke ukpeme, ndien, koro mbufo mîfiọkke usen m̀mê hour oro.”—Matt. 24:42-44; 25:13.

3. Ntak emi idade ikọ Jesus oro ọdọhọde idu ke ukpeme ke akpan n̄kpọ?

³ Nnyịn Mme Ntiense Jehovah ida ikọ Jesus emi ke ata akpan n̄kpọ. Nnyịn imọdiọn̄ọ ke inen̄ede idu uwem ke “utịt ini,” ndien ke ibịghike “akwa ukụt” ọmọn̄ ọtọn̄ọ! (Dan. 12:4; Matt. 24:21) Nnyịn imokụt ekọn̄, ndutịme ke ido ukpono, unyekisọn̄, unana udia, idiọk udọn̄ọ, ubiatibet, ye oburobụt ido oro akanam mîdụhe. Mme n̄kpọ emi ke ẹtịbe ke nsio nsio itie ke ererimbot. Ikọt Jehovah ke ẹnyụn̄ ẹkwọrọ etop Obio Ubọn̄ Abasi ke ofụri isọn̄. (Matt. 24:7, 11, 12, 14; Luke 21:11) Nnyịn ke itie ibet ini emi Jesus edidide idinam uduak ete esie osu.—Mark 13:26, 27.

4. (a) Ntak emi ikemede ndidọhọ ke Jesus ọfiọk ndien ini emi ekọn̄ Armageddon edin̄wanade? (b) Kpa ye oro nnyịn mîdiọn̄ọke usen oro akwa ukụt editọn̄ọde, nso ke inen̄ede inịm?

⁴ Nnyịn imesifiọk nnennen ini oro mbono usenubọk ye eke uwemeyo ẹditọn̄ọde. Edi nnyịn ikemeke ndifiọk isua, usen, ye hour oro akwa ukụt editọn̄ọde. Ke ini Jesus okodude ke isọn̄, enye ọkọdọhọ ete: “Baba owo kiet ifiọkke usen ye hour oro, mme angel ke heaven ifiọkke, Eyen inyụn̄ ifiọkke, ke mîbọhọke Ete ikpọn̄.” (Matt. 24:36) Edi Jehovah ama ọnọ Jesus Christ odudu ndisobo ererimbot Satan emi. (Edi. 19:11-16) Ntem, nnyịn imekeme ndidọhọ ke Jesus ọfiọk ndien ini oro ekọn̄ Armageddon edin̄wanade, edi nnyịn ifiọkke. Ntak edi oro anade idu ke ukpeme tutu akwa ukụt ọtọn̄ọ. Jehovah ọdiọn̄ọ ini emi akwa ukụt editọn̄ọde sia enye ama enenịm usen. Ndien usen emi enen̄ede ekpere etieti, idinyụn̄ ‘ibehe ini’ oro Jehovah ekenịmde! (Kot Habakkuk 2:1-3.) Ntak emi nnyịn inen̄erede inịm ke usen oro ekpere?

5. Nọ uwụtn̄kpọ oro owụtde ke mme prọfesi Jehovah ẹsisu ke nnennen ini oro enye enịmde.

⁵ Mme prọfesi Jehovah ẹsisu ke nnennen ini oro enye ekenịmde! Ke uwụtn̄kpọ, Jehovah okosio nditọ Israel ke ufụn Egypt ke nnennen ini oro enye ọkọdọhọde ke iyosio mmọ ke ufụn. Emi ekedi ke Nisan 14, 1513 mbemiso eyo Christ. Moses ọkọdọhọ ntem aban̄a usen oro: “Ke utịt isua ikie inan̄ ye edịp ye duop, usen emi ke ofụri udịm ikọt Jehovah ẹkewọn̄ọ ke isọn̄ Egypt.” (Ex. 12:40-42) “Isua ikie inan̄ ye edịp ye duop” oro ọkọtọn̄ọ ke ini Jehovah akanamde ediomi ye Abraham ke 1943 mbemiso eyo Christ. (Gal. 3:17, 18) Ke Jehovah ama akanam ediomi ye Abraham ama, enye ama ọdọhọ Abraham ete: “Tịm fiọk ete ke mfri fo eyedi esenowo ke esenidụt, ndien mmọ ẹyenam n̄kpọ ẹnọ idụt oro, idụt oro oyonyụn̄ efịk mmọ ke isua ikie inan̄.” (Gen. 15:13; Utom 7:6) “Isua ikie inan̄” oro ẹkefịkde mmọ ọkọtọn̄ọ ke 1913 mbemiso eyo Christ, ke ini Ishmael akasakde Isaac nsahi ke ini ẹkesiode enye ke eba, onyụn̄ etre ke ini nditọ Israel ẹkewọrọde ke ufụn Egypt ke 1513 mbemiso eyo Christ. (Gen. 21:8-10; Gal. 4:22-29) Jehovah ama enịm nnennen ini emi ikọt esie ẹdiwọrọde  ke ufụn Egypt, isua 400 mbemiso emi eketịbede!

6. Nso inam inen̄ede inịm ke Jehovah ayanyan̄a ikọt esie?

⁶ Joshua emi eketienede ọwọrọ ke ufụn Egypt ama eti nditọ Israel ete: “Mbufo ẹmetịm ẹfiọk ke ofụri esịt mbufo ye ke ofụri ukpọn̄ mbufo ẹte ke baba ikọ kiet ke otu kpukpru nti ikọ emi Jehovah Abasi mbufo eketịn̄de ọnọ mbufo ikpụhu. Kpukpru ẹmesu ẹnọ mbufo. Baba ikọ kiet ke otu mmọ ikpụhu.” (Josh. 23:2, 14) Emi anam nnyịn inen̄ede inịm ke Jehovah iditreke-tre ndinyan̄a nnyịn ke ini akwa ukụt. Edi, edieke iyomde ẹnyan̄a nnyịn ke ini ẹdisobode idiọk ererimbot emi, ana ika iso idu ke ukpeme.

7, 8. (a) Nso ke mbon ukpeme ẹkesinam ke eyo Bible, ndien nso ke emi ekpep nnyịn? (b) Nso ikeme nditịbe edieke mbon ukpeme ẹdede idap? Nọ uwụtn̄kpọ.

⁷ Se iketịbede ke eyo Bible ekeme ndin̄wam nnyịn ikụt ke enen̄ede oyom idu ke ukpeme. Ini oro, ediwak ikpọ obio nte Jerusalem ẹma ẹsinyene mme ibibene emi ẹkenen̄erede ẹkon̄. Mme ibibene emi ikesiyakke mme asua ẹdụk obio, do n̄ko ke mbon ukpeme ẹkesidoro ẹse se itịbede. Mbon ukpeme ẹma ẹsidoro ke enyọn̄ ibibene ẹnyụn̄ ẹdu ke mme inuaotop uwemeyo ye okoneyo. Mmọ ẹma ẹsinam mbio obio ẹdiọn̄ọ ini emi mme asua ẹdide ndin̄wana ye mmọ. (Isa. 62:6) Mbon ukpeme ẹma ẹdiọn̄ọ ke edieke mmimọ idede idap, ke mme asua ẹkeme ndidụk obio n̄wot mme owo. Ntre, akana mmọ ẹnen̄ede ẹtaba idap ẹkpeme obio.—Ezek. 33:6.

⁸ Josephus, eyen Jew emi ekesiwetde mbụkeset, ọkọdọhọ ke mbonekọn̄ Rome ẹma ẹdụk Tọwa Antonia emi ekekperede ibibene Jerusalem ke isua 70 eyo Christ, ke ntak emi mbon ukpeme oro ẹkedude ke inuaotop ẹkedede idap! Mbonekọn̄ Rome ẹma ẹto inuaotop oro ẹdụk ẹkefọp temple ẹnyụn̄ ẹsobo Jerusalem. Akanam mme Jew ikwe orụk akwa ukụt oro eketiede ntre.

9. Nso ke ediwak owo mfịn mîdiọn̄ọke?

⁹ Ediwak ukara mfịn ẹnyene mbonekọn̄ emi ẹsikpemede adan̄a idụt mmọ ye n̄kpọ emi ẹsidade ẹdiọn̄ọ se ededi emi oyomde ndibe ndụk obio mmọ. Mbonekọn̄ emi ẹsikpeme adan̄a idụt mmọ mbak mme owo ididụk ntịme ntịme, mme asua idinyụn̄ idụk idisịn mfịna. N̄kukụre se mbonekọn̄ emi ẹkemede ndikụt edi se mme owo m̀mê ukara idụt en̄wen ẹyomde ndinam idụt mmọ. Edi mmọ ikemeke ndikụt se Obio Ubọn̄ Abasi anamde. Mmọ inyụn̄ ifiọkke ke Obio Ubọn̄ Abasi ama ọtọn̄ọ ke heaven, ke Jesus Christ edi Edidem Obio Ubọn̄ emi, ndien ke enye ọmọn̄ osobo kpukpru ukara owo ke mîbịghike. (Isa. 9:6, 7; 56:10; Dan. 2:44) Edi, edieke nnyịn ikade iso idu ke ukpeme, nnyịn iyeben̄e idem inọ usen emi Jesus edisobode kpukpru ukara owo.—Ps. 130:6.

10, 11. (a) Nso ke ana inen̄ede ikpeme, ndien ntak-a? (b) Nso inam enen̄ede enịm ke Devil iyakke mme owo ẹkụt ke mme prọfesi Bible ke ẹsu?

¹⁰ Owo ukpeme ekeme nditaba idap ofụri okoneyo nnam utom esie. Edi idap esinen̄ede anam enye ke ini eyo ekperede ndisiere. Kpasụk ntre, nte utịt ererimbot emi enen̄erede ekpere, ntre ke editetịm ọsọn̄ nnyịn ndidu ke ukpeme. Eyenen̄ede ọdiọk etieti edieke itrede ndidu ke ukpeme. Ẹyak ineme n̄kpọ ita emi ẹkemede ndinam ọsọn̄ nnyịn ndidu ke ukpeme.

 ¹¹ Devil ke anam mme owo ẹkûma n̄kpọ Abasi. Mbemiso Jesus akakpade, enye ama odụri mbet esie utọn̄ utịm ikata ete ẹkpeme idem ye “andikara ererimbot emi.” (John 12:31; 14:30; 16:11) Jesus ama ọfiọk ke Devil ayanam enyịn ekịm mme owo mbak mmọ idikụt ke mme prọfesi oro ẹwụtde ke nnyịn idu uwem ke mme akpatre usen ke ẹsu. (Zeph. 1:14) Satan ada nsunsu ido ukpono anam “ikike mbon oro mînịmke ke akpanikọ ekịm.” Ndi usûkwe emi ke ini ọkwọrọde ikọ ọnọ mme owo? Owo ifan̄ idiọn̄ọ ke Christ ama ọtọn̄ọ ndikara ke heaven, ndien ke ẹmọn̄ ẹsọp ndisobo ererimbot emi? (2 Cor. 4:3-6) Ikafan̄ ke owo ọdọhọ fi ete: “Nnyeneke ini.” Se ikam idiọkde ikan edi ke mmọ isiyomke-yom ndikop ẹdọhọde ke ẹmọn̄ ẹsosobo ererimbot emi ke mîbịghike.

12. Ntak emi nnyịn mîkpayakke Devil abian̄a nnyịn?

¹² Kûyak nte mme owo ẹdade ikọ Abasi anam fi etre ndidu ke ukpeme, koro ọmọdiọn̄ọ ntak emi anade odu ke ukpeme. Paul ọkọdọhọ nditọete ke eyo esie ete: “Mbufo ẹmetịm ẹfiọk ẹte ke usen Jehovah edidi nte inọ ke okoneyo.” (Kot 1 Thessalonica 5:1-6.) Jesus n̄ko ọkọdọhọ ete: “Ẹben̄e idem, koro Eyen owo eyedi ke hour eke mbufo mîdorike enyịn.” (Luke 12:39, 40) Ibịghike, Satan ayanam mme owo ẹkere ke mmimọ imenyene “emem ye ifụre,” onyụn̄ anam mmọ ẹkere ke n̄kpọ ọfọn ama ke ererimbot. Ndi iyayak enye anam nnyịn itiene ikere n̄kpọ ntem? Usen ubiereikpe ‘idibuatke nnyịn nte inọ,’ edieke ‘itabade idap inyụn̄ inyenede ikike.’ Ntak edi oro anade isikot Ikọ Abasi kpukpru usen inyụn̄ itie ikere se Jehovah ọdọhọde nnyịn inam.

13. Nte ẹnamde n̄kpọ ke ererimbot anam mme owo ẹtie didie, ndien nso ke ikpanam mbak nnyịn iditie nte mmọ?

¹³ Nte ẹnamde n̄kpọ ke ererimbot iyakke mme owo ẹma n̄kpọ Abasi. Ediwak owo ẹkere ke ufọn idụhe ndiyom ndifiọk Abasi. (Matt. 5:3) Mmọ ẹsịn ibuot ẹsịn itọn̄ ẹyom ndinyene “se idọn̄de obụkidem ye se idọn̄de enyịn.” (1 John 2:16) Kpukpru isua, ẹsision̄o mbufa n̄kpọ emi owo ekemede ndida nnem idem esịt ẹdi, ndien emi esinam mme owo “ẹma mbre ẹkan  Abasi.” (2 Tim. 3:4) Oro akanam Paul ọdọhọ ikọt Abasi ete ‘ẹkûbem iso ẹtie ẹkere ndinam mme udọn̄ obụkidem,’ sia emi ekeme ndinam owo efre aban̄a n̄kpọ Abasi.—Rome 13:11-14.

14. Nso ke Luke 21:34, 35 ọdọhọ nnyịn ikpeme?

¹⁴ Nnyịn iyomke ndinam n̄kpọ nte mbon ererimbot, iyom spirit Jehovah ada nnyịn usụn̄, sia edisana spirit esie an̄wam nnyịn idiọn̄ọ se idịtibede ke mîbịghike. ^[1] (1 Cor. 2:12) Edieke nnyịn mînen̄ekede ikpeme, idem mme n̄kpọ oro isinamde kpukpru usen ẹkeme ndinam nnyịn ifre iban̄a n̄kpọ Abasi. (Kot Luke 21:34, 35.) Mme owo ẹkeme ndisak nnyịn ke ntak emi inịmde ke utịt ererimbot emi enen̄ede ekpere, edi ikpanaha iyak oro anam idem emem nnyịn sia imọfiọk ke se Bible ekpepde edi oro. (2 Pet. 3:3-7) Ana isidụk mbono esop kpukpru ini man spirit Abasi aka iso ada nnyịn usụn̄.

15. Nso iketịbe inọ Peter, James, ye John, ndien didie ke emi ekeme nditịbe nnọ nnyịn n̄ko?

¹⁵ Ekeme ndisọn̄ nnyịn ndidu ke ukpeme sia nnyịn ifọnke ima. Jesus ama ọdiọn̄ọ ke nnyịn ifọnke ima, ntre ke idem esimem nnyịn ndusụk ini. Ke uwụtn̄kpọ, kere se iketịbede okoneyo oro ekesierede usen emi ẹkewotde Jesus. Akana Jesus ọbọn̄ akam ọnọ Ete esie ke heaven man enye ekeme ndika iso nsọn̄ọ nda nnam n̄kpọ esie. Jesus ama ọdọhọ Peter, James, ye John ete ‘ẹtie ẹkpeme’ ke adan̄aemi imọ ikade ndibọn̄ akam. Edi mmọ ikọfiọkke adan̄a nte ekedide akpan n̄kpọ nditie n̄kpeme. Utu ke nditiene Jesus ntie n̄kpeme, mmọ ẹma ẹkam ẹde idap ke ntak mmemidem. Kpa ye oro idem ekememde Jesus, enye ikedehe. Enye ama etie ekpeme onyụn̄ ọbọn̄ akam ke ofụri esịt ọnọ Ete esie. Se mme mbet esie ẹkpekenyụn̄ ẹnamde ẹdi oro.—Mark 14:32-41.

16. Nso ke Jesus ọkọdọhọ inam ke Luke 21:36 man ‘idu ke ukpeme’?

¹⁶ Nso idin̄wam nnyịn ‘idu ke edidemede’ m̀mê ‘idu ke ukpeme’ inyụn̄ iben̄e idem inọ usen Jehovah? Ana isịn ofụri ukeme nnyịn ndika iso nnam se inende. Edi ikụreke ke oro. Usen ifan̄ mbemiso mme mbet Jesus ẹkedede ke In̄wan̄ Gethsemane, Jesus ama ọdọhọ mmọ ẹnam n̄kpeubọk, oro edi, ẹbọn̄ akam ẹnọ Jehovah mbak mmọ ididụk idomo. (Kot Luke 21:36.) Ana nnyịn n̄ko isibọn̄ akam kpukpru ini man ikeme ndidu ke ukpeme.—1 Pet. 4:7.

17. Nso ke ana inam man iben̄e idem inọ se iditịbede ke mîbịghike?

¹⁷ Sia Jesus ọkọdọhọde ke utịt edidi ‘ke hour emi nnyịn mîkereke,’ idịghe ini edi emi ndisịn idem nyom ndinyene kpukpru n̄kpọ oro Satan ye ererimbot esie ẹsion̄ode ẹdi m̀mê ndiyom se ededi oro ọdọn̄de nnyịn, mbak emi idinam nnyịn itre ndinam n̄kpọ Abasi. (Matt. 24:44) Jehovah ye Jesus Christ ẹtịn̄ ke Bible nte uwem editiede ke ini iso, ẹnyụn̄ ẹkpep nnyịn nte ikemede ndidu ke ukpeme. Ana inen̄ede isịn idem inam n̄kpọ Jehovah, ika iso idi ufan esie, inyụn̄ inịm n̄kpọ Obio Ubọn̄ Abasi akpa ke uwem nnyịn. Ana isiti kpukpru ini ke nnyịn idu ke utịt ini, koro emi edinam nnyịn ikeme ndiben̄e idem nnọ se iditịbede ke mîbịghike. (Edi. 22:20) Emi edi n̄kpọ n̄kpa ye uwem!